C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

271쪽

am non Re num preeari 'ed ne trium Aaretur, neve, Poenas evite expenderet.

XX. At Claudius, quamquam nobilitatibus enternis mitis, dubitarit tamen necipere capti nimi et salutis, an repetere armis rectius foret. Huc

dolor iniuriarum, et libido vindictae adigebat Seldisserebatur contra Suseipidelium avio itinere, inportuoso mari ad AOe Reges ferooes; vagos populas parium nugum egem tum taedium ex mora, perieulage properantia, morieam vietoribus avarin, aemu eum infamiae, si pellerentur quin adripere oblata, et servaret Gaulam eui inopi quanto longiorem vitam, tanto plus su siet ore. His permotus scripsit Emnoni , meritum quisem nosissima exempla Mitfixi

ten, nec sibi rim ad exequendum deme verum ita maioribus placitum, quanta persiearia in Asatem, tanta bene ensis adueraua su Mea utendum nam triumphos de populis Regnisque integri adquiri. XXI. Traditus post haec ithridates, Vectusque

Romam per iuvium Cilonem, rocuratorem Ponti, ferocius, quam Pro fortuna, disseruisse apud Caea rem ferebatur Elataque vox eius in vuIgum hisce

verbis non aum remiraus ad te, sed reperaua vel, si non erevia, dimitte et quaere Vultu quoque interrito Permansit, cum rostra iuxta, custodibus circumdatus, visu populo praeberetur. Consularia insignia Ciloni, Aquilae Praetoria decemuntur. XXII. Iisdem Consulibus, atrox odii Agrippina ac LOlΙiae infensa, quod secum de matrimonio Primcipia certavisset, molitur rimina et accusatorem, qui obiiceret C Idaeos, magos, interrogatumque Ouinis Clarii simulaerum, super nuptiis Imperatoris. Exin Claudius inaudita rea muIta de claritudine eius apud Senatum praefatus, sorore L. Volusii genitam, maiorem ei patruum Cottam Messauisti

esse, Memmio quondam Regulo nuptam: nam de α

272쪽

Caesaris nuptiis eomaus et ebat addidit pernier aἐn Remp. Onsilia, et materiam seelari deιrisendam Prota, publieatis bonia, eederet Italia. Ita quinquagies sestertiunt, ex opibus inmensis, exauti reIictum. Et Calpurnia inlustris femina pervertitur, quia sor-nium olus Iaudaverat rinceps, nulla libidine, sed fortuito eran Oiae unde vis Agrippinae citra ultima stetit. In Lolliam tittitur Tribulius, a quo ad nio tem adigeretur. Damnatus et lege repetundarum Cadius Rusus, accusantibus Bithynis. XXIII. Galliae Narbonensi ob egregiam in Patres reverentiam, daturia, ut Senatoribus elua provineiae, non exquisita Principia sententia, iure, quo Sic Ita haberetur, ea suas insiaereuiseret Ituraeique et Iudaei, demiretis Regibus, oheni atque Agrippae, provinciae Syriae additi. aluti augurium, quinque et viginti annis omissum, repeti, ac deinde Ontinuari placitum. Et pomerium auxit Caesar, more prisco quo iis, qui protulere Imperium, etiam terminos urbis propagare datur. Nec tamen Ducea Η mani, quamquam magnis nationibus subactis, audi paverant, nisi L. Sulla et D. Augustus. XXIV. Regum in eo ambitio vel gloria, varie vulgata. Sed initium condendi, et, quod pomerium Romulus postierit, noscere, haud absurdum eor. Igitur a foro boario, ubi aereum tauri simulacrum adspicimus, quia id genus animalium aratro subditur, sulcus designandi oppidi coeptus, ut magnam Herculis aram ampIecteretur. Inde certis spatiis interiecti lapides, per ima molitis Palatini ad aram Consi, mox ad curias Veteres, tum ad sacellum Larium rarumque Romanum et apitolium non a RomuIo, sed a T. Tatio additum urbi credidere. Ox pro fortuna pomerium auctum. Et, quos tum Claudius terminos posuerit, facile cognitu et publicis actis perscriptum.

273쪽

XXV. C. Antistio . Suilio coss. adoptio in Domitium, auctoritate allantis, festinatur qui I atrictus Agrippinae, ut conciliator nuptiarum, ea mox stupro eius inligatus, stimulabat Claudium, eo uteret Reipublicae Britanniel pueritiam robore circumdaret. Si opud D. Augustum, quamquam ne-Fotibus subnixum viguisse privignos a Tiberio super

propriam tirpem Germanicum adsumptum. Se qu que aeeingere iuvene, partem curarum cape33ituro.

His evictus hiennio maiorem natu Domitium filio anteponit, habita apud Senatum oratione in eundem, quem a liberto acceperat, modum. Adnot bant periti, nullam antehac adoptionem inter putricios Claudios reperiri, eosque ab Atto Iauso contu

XXVI. Ceterum actae Ρrincipi grates, quaesutiὀre in Domitium adulatione rogataque lex, qua infamiliam Claudiam et nomen eronis transiret a zgetur et Agrippina cognomento Augustae quibus

patratis, nemo adeo expers misericordiae fuit, quem non Britannici fortunae moeror adficeret desolatus paullatim etiam servilibus ministeriis, intempΘ- stiva novercae 1ficia in Iudibria vertebat, intellia gens falsi neque enim segnem ei fuisse indolem

runt sive Verum, seu periculis commendatus, retianuit famam sine expeTimento.

XXVII. Sed Agrippina, quo vim suam sociis

quoque nationibus ostentaret, in Oppidum Vbiorum, in quo genita erat, veteranos coloniamque de duci inpetrat; cui nomen inditum ex vocabulo ipsius Aeforte acciderat, ut eam gentem, Rhen transgre sam a us Agrippa in fidem acciperet Iisdem temporibus in superiore Germania trepidatum amentu Cattorum, latrocinia agitantium. Inde L. Pomponius, Legatus, auxiliares Vangionas ac Nemetas, addito equite Mario, monuit, ut anteirent populato-

274쪽

ν , se diis Maiaemorim Areum sinerentur. Et a euta eonaiIium meis industria militum, divisique luduo agmina, qui laevum iter petiverane, recena r vereos, Praedaque per luxum ullo et somno graves, circumhVenere Aucta laetitia, quod quoadam e clade Variana quadrageaimum Poat annum aemitti ex

XXVIII. At, qui dextri et propioribus compendita ierant, obrio hosti, et aciem auso, plus cladis faciunt; et praeda famaque onuati, ad montem Taunum revertuntur, ubi Pomponius cum Iegionibus opperiebatur, si Catti, cupidine viciacendi, casum pugnae praeberenti Illi metu, ne hinc Romanus, Inde cherusci, eum quis aeternum diacordant, i eumgrederentur, legatos in urbem et Obaides mise-xe deeretuaqueiomponio triumphalis honos, modica pars famae eius apud posteros, in quis eamunum gloria praecellit.

XXIX. Per idem tempus annius, Rumis avrea Caesare inpositus, penitur regno prima imperiinetate clarus neceptusque popularibus mox diuturnitate in superbiam mutans, et odio accolarum,nimul domesticis discordiis circumventus. Auctores uero ibinius, Hermundurorum Rex, et Vangio RoSido sorore Vannii geniti. Nec Claudius, quamquam saepe oratus, arma certantibus harbaria in e Posuit, tutum V nio perfugium promittens, si re Ieretur scripsitque P. Ateuio Histro, qui Pannoniam Praesidebat Iegionem, ipsaque e protraneis laeta

auxitia pro ripa eo oneret, subsidi vietis, et terrorem adversu vietores, ne furtuna elati, nouram quoque Faeem turbarent nam ris innumera Lygii, aliaeque gentes adventabant, fama ditis Regni, quod Vannius XXX per annos praedationibus et vectig Iibus auxerat. Ipsi manus Propria pedites, eques

275쪽

Eoque castellis sese defensare, bellamque ducere

statuerat.

XXX. Sed Iagyges, obsidionis inpatientes, ε. Proximos Per campos agi, necessituditiem pugnae adtuIere, quia Lygius Hermundurusque illic ingruerant. Igitur degressus castellis Vannius, funditur proelio quamquam rebus adversis, Iaudatus, quod et pugnam manu ea fossit, et eorpore adverso uisera exemit. Ceterum ad classem, in Danubio opperientem, perfugit. Secuti mox clientes, et acceptis agris, in Pannonia locati sunt. Regnum Vangi ac Sido Inter se partivere, egregia adversus nosnde: auhiectis, suone an servitii ingenio, dum adipiscerentur dominationes, invita caritate, et maiore odio, Postquam adepti sunt. XXXI. At in Britannia P. Ostorium, pro me tore turbidae res excepere, effusis in agrum sociorum hostibus, eo violentius, quod novum Ducem, exercitu ignoto, et coepta hieme iturum Miam non rebantur. Ine gnarus, primis eventibus metum aut fiduciam gigni, citas cohortes rapit et, caesis qui restiterant, disiecto consectatua, ne rursus eonglobarentur, infensaque et infida pax non Duci, non militi, requiem permitteret, detrahere arma suspectis, unctosque castria ud Muonam et Sabri nam nuvio cohibere parat. Quod primi I ni abnuere, alida gens, nee proeliis contusi, quia societatem nostram volente aecesserant hisque auctoribus circumiecta nationes Iocum pugnae delegere, septum agresti a gere, et aditu angusto, ne pervius equiti foret. Ea munimenta Dux Romanus, quamquam sine robore legionum sociales copias ducebat, Perrumpere adgreditur, et distribu is cohortibus turma quoque peditum ad munia accingit. Tunc,

dat signo, perfringunt aggerem auiaque claustris inpeditos turbant. . Atque in corinulentia rebelli

276쪽

nis, et obseptis effagiis , multa et clara facinora λ--re qua pugna filius Legati, Μ. Ostorius, seriati civis decus mermit. XXXII Ceterum clade Icenorum eomposita, qui hellunt inter et y cem dubitabant et ductus inde in Cangos exercitu s. Vastati agri, praedae passim uetae; non ausis aetem hostibus, vel, si ex occulto carpere agmen tentarent, punito dolo. Iamque ventum haud procul mari, quod Hiberniam insulam adapectat cum ortae apud Brigantas discordia retraxers Ducem, destinationis certum, nemo a mo-uretur, nisi prioribus firmatis. Et Brigantes quidem Paucis, qui arma coeptarant, intersectis, ina Iiquos data venia, resedere Silurum ens: nomatrocitate, non clementia mutabatur, quin enum exercer et e strisque legi.num premenda foret tis quo pr'mptius Veniret, colonia camae unum, uda Veter.norum manu, deducitur in agros captivos subsidium adversus rebelles, et inbuendis sociis ast vincia legum. XXXIII. tum inde in Assuras, super proprianae ferociam, caractaci viribus confisos quem uitae

ambigua, multa prospera eΣtulerant, ut ceteros Britannorum. Imperatores praemineret. Sed tum aseu, tum Iocorum fraude prior, Vimilitum inferim , transfert bellum in Ordovicas, additisque, qui pacem no stram metuebant, novissimum casum experitur; sumpto ad proclium loco, ut aditus, abscessu cuncta nobis inportuna, et suis in meliu essent. Tuno montibus arduis, et, si qua clementer accedi pol Tanton modum valli saxa praestruit et praefluebat amnis vado incerto, eateriaeque meliorum pro munimentis constiterant. XXXIV. Ad hoc gentium Ductores circumire, hortari, sirmare animos, minueneo metu, accendenda spe, aliisque belli incitamentia. Enimvero C

277쪽

3 actacus huc illac volitans, ilium diem, illam aiaem,

testabatur, aut eriperandae libertatis, aut aersituria aeternae initium fore. Vocabatque nomina maiorum, qui metatorem aesarem pepulissent quorum virem te saeuia aecuribus et tributis, intemerata confugum et Iaerorem corpora retinerent. Haec atque Mindicenti, adstrepere Vulgus. gentili quisque religi ne obstringi, non telis, non vulneribu cessuros. XXXV. Obstupefecit ea alacritas Ducem Romanum simuIohaectus amnis, additum vallum, inminentia iuga, nihil nisi atrox e propugilatorinus frequens, terrebat. Sed niues proelium poscere, cuncta istute expngnabilia, clamitare, Praefectique ac Tribuni paria disserentes, ardorent exercitus incendebant. Tum Ostorius, circun spectis, quae inpenetrabilia, quaeque Pervia, ducit infensos amnemque haud dissiculter evadit. hi ventum ad aggerem, dum missilibu certabatur, plus vulnerum in nos, et pleraeque caedes oriebantur. Posteaquam, factutestudiue rudes et informe saxorum compage distractae parque cominus acies decedere barbari in iuga montium. Sed eo quoque inrupere ferenturius gravisque inues tui teIis adsultantes, hi conferto gradu turbatis contra Britannorum ordinibus, apud quos uua Ioricarum galearumve tegmina, et, at auxiliaribus resisterent, gladiis ac pilis legion Tiorum; si huc verterent, apathis et hastis auxiliarium sternebantur. Iam ea victoria fuit, captaque

uxore et filia Caraetaci fratres quoque in deditionem accepti.

XXXVI. Ipse ut ferme intuta sunt adversa eum fidem artismanduae, Reginae Brigantum, petivisaei, vinctus ac victioribus traditus est, non post anno, quam helium in Britannia coeptum. Vnde fama eius evecta insulas et proximas provincias pervag ta, per Italiam quoque elebrabatur avebantque

278쪽

visere, quis illo tot per annos opes nostras sprevisisset. e Romae quidem ignobiI Caractavi nomen erat et Caesar, dum suum decus extouit, addidie gloriam icto Vocatus quippe, ut ad insigne spectaculum, Populus. Stetere in armis raetoriae cohortes, camPO, qui castra praeiacet. Tum, incedentibus regiis clientelis , phalerae torquesque; quaeque externis bellis quaesierat, traducta moxn aeres, et coniunx et filia postremo ipse ostentatus. Ceterorum Preces degeneres fuere, ex metura non Caractacus, aut Vultu demisso, aut Verbis, mi- aericordiam requirens.

XXXVII. Vbi tribunali adstitit, in hunc modi Iocutus est Si quanta nobilitas etfortuna mihisuit,

erime rerum prosperarum modiemis fui et amisua potius in hane urbem, quam captus, vemssem neque

indignatus esse elaria maiorisus Ortum, pluribus gentibus imperitantem, foedere pari aeripere. Praesensaora mea, ut inhi informis, leuia magni a est. Amδui equos, viros, arma, Pe8. quid mirum, sti Mee nuteus amisi Non, si vos omnibus imperitare sultis, sequitur, ut sannes servitutem aeeipiant Si statim dod Ara traderer, ςque mea fortuna, neque tua gloria snctaruisset, et supplietum mei oblivis aequeretur aris incolumem servaveria aeternum exemplar eism-riae ero. Ad M Caesar Veniam ipsique si coniugi et

fratribu Muit. tque illi, vinciis exsoluti, AgDypinas tuoque, haud procul alio suggestu conspicua , iisdem, quibus Principem, laudibus gratibusque

ulnerati sunt novum sane et moribus Veterum in-rinlitum, feminam signis Romanis praesiderΘ ipsa aemee parti a maioribus suis Imperii sociam ferebaλXXXVIII. Vocati posthac Patres, multa et mn-gnifica super captivitate Caraetas di eruers neque minus id clarum, quam eum Siphaeem P. Sespio,

Persen L. Paulius, etsi qui alii sinetos Reges Popula

279쪽

mm ostendere. Censenturiatorio triumphi ina gnia prosperis ad id rebus exus, mox ambiguis si-Ve, quod, amoto Carnotaco, quasi debellatum foret, minus intenta apud nos militia fuit, sive hostes, mi-

aeratione tanti Regis, acrius ad ultionem exarsere. Praefectum castrorum et legionarias cohortes, ex- ut ruendis apud Siluras Praesidiis relictas, circumfundunt. Ac ni cito e vicis et castellis Proximia subventum foret, copiae tum occidione occubuissent. Praefeeius tamen et Oct centuriones, ac promptis-nimus quisque manipularis cecidere nec multo post

Pabulantia nostros mina gue ad subsidium turnias prostigant. XXXIX. Irim Ostorius ohortes expeditas ΟΡ- posuit nec ideo fugam sistebat, ni legiones proe- tium excepissent earum robore aequata Pugna, dein nobis pro meliore fuit. Effugere hostes, tenui damno, quia inclinahat dies. Crebra hinc proelia, et saepius in modum latrocinii per saltus, Per Paludes, ut cuique sors, aut virtus temere, proviso obiram, ob praedam iussu, et aliquando ignaris Du- inhus. Ac PraeciPua Silurum per cacia, quo ac Mendebat vulgata Imperatoris Rom. Ox ut quondam Sugambri amisi et in Gallias traiecti forent, ita

Sirurum nomen penitus exstinguendum. Igitur duas auxiliares cohortes, avaritia Praefectorum incautius Populantes, intercepere apoliaque et capti a SI'rgiendo, etera quoque nationes ad defectionen trahebant: cum, aedio curarum fessiis, Ostorius concessit vita; aetis hostibus, aniquam Ducee

haud spernenduna, et alio proelium, at certe bea tum absumpsiss t. XL. At Caesar eognita morte Ilegati, ne pro A incia sine rectore foret, A. Didium suffecit. In Pro-Pere Vectus, non tamen integras res invenit, adver-

- interim legionis*ugna, cui antius Valens Prae-

280쪽

erat auctaque et apud hostes eius rei fama, quo venientem Ducem exterrerent, atque tu augente audita, ut maior Iaua compositis, Vel si duravissent, venia iustior tribueretur. Silares id quoque damnum intulerant; lateque persultabant, donec adcursu Didii euerentur. Sed, post captum saraciacum, praecipuus acientia rei militaria Venutius, e Brigantum civitate, ut supra memoravi, fidusque diu et Romanis armis defensus, cum artismanduam reginam matrimonio teneret mox orto discidio, et statim heno, etiam adversus nos hostilia induerat. Sed primo tantum inter ipsos certabatur, callidisquo Cartismandua artihus fratrem ac propinquos Venutii intercepit. Inde accensi hostes, stimulante ignominia, ne seminae imperio subderentur valida et Iecta armis iuventus Regnum eius invadunt quod nobis praevisum et missae auxilio cohortes acre proelium fecere; cuius, initio ambiguo finis laetior fuit. Neque dispari ventu pugnatum a legione, cui Caesius asica praeerat. Nam Didius, senectute gravis, et multa copia honorum, per ministros sere, et arcere hostem, satis habebat. Haee, quamquam a duobus, Ostorio Didioque, Propraetoribus, plures Per annos gesta, coniunxi ne divisa, haud perinde ad memoriam sui Herent. Ad temporum

ordinem redeo.

XLI. Ti. Claudio quintum, Rex Cornelio Orfito

coss. virilis toga Neroni maturata, quo capessendae Reipubi habilis videretur. Et Caesar adulationibus Senatus libens cessit, ut uisesimo aetatis anno Consulatum Nero iniret atque interim designatus, Pro mulare imperium extra urbem Aaberet, ae Princeps iuventutis adpellaretur. Additum nomine eius donativum militi, congiarium plebi. Et ludicro Cimcensium, quod adquirendis vulgi studiis edebatur, Britannicus in praetexta, Nero triumphali cum ο