C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

601쪽

meiano triumphatia de hello civili data: aed in Sammatas expeditis fingebatur. Adduntur Primo nes-nio Consularia, Cornelio Fusco, et Arrio Varo, Pra toria insignia mox Deos respexere res iturpi eme eapitoliuam eaque omnia Valerius Asiaticu Consulis sig'atus, censuit ceteri vultu manuquEt pauei, quibus conspicua dignitas, aut ingenium ad satione exercitum, compositis rationibus adsenti hantur. Vbi ad Helvidium Priscum, Praetorem omnignatum, ventum, Prompsit sentontiam, ut honori scam in honum Principem, ita falsa aberant, et sim diis Senaeus adtollebatur. Isque praecipuus illi dies, magnae offensae initium et magnae gloriae fuit. v. Res poscere Videtur, quia iterum in mentionem incidimus viri, saepius memorandi, ut vitam studiaque eius, et quali fortuna sit usus, paucis Te- petam. Helvidius Priscus, Tarracinae municipio, Cluri patre, qui ordinem primipili duxxsset, ing mium inlustre altioribus studiis iuvenis admodum a lati non ut plerique, ut nomine magnifieo segne olium velaret, sed quo firmior adversus fortuita Rempublicam capesseret doctores apientiae secutus est, qui sola bona, quae honesta, tala tantum, quae turpia: otentiam, nobilitatem, ceteraque extra unimum, neque bonis, neque malis adnumerant. Quaestorius adhuc a Paeto Thrasea gener delectus, e m ribus soceri nihil aeque ac libertatem hausit civis, Senator, maritus, gener, amicus, eunetis vitae om-eiis aequabilis, opum contemptor, recti Pervaeo,

constans adversus metus.

VI. Erant, quibus adpetentior famae idoretur, quando etiam sapientibuar cupido gloriae novissima exuitur. Ruina soceri in exsilium pulsus, ut, ni bae Principatu rediit, arcellum Eprium, delatorem Thra eae, adeusar adgroditur. Ea ultio, incertum,mMor an iustior, Senatum in studia diduxeratimam

602쪽

si adere marcεllus, agmen reorum sternebatur Primo minax certamen, et egregiis utriusque orationibus testatum. ox, dubia voluntate Galbae, multis Senatorum deprecantibus, omisit Priscus variis, ut sunt hominum ingenia, sermonibus moderationam laudantium, aut constantiam requirentium. Ceterum eo Senatus die, quo de Imperio Vespasiani censebant, placuerat miris ad Pristipem Dolos. Hine Inter Helvidium et prium aere iurgium. Princus, eligi nominatim a Magistratiana iuratis, areellus urnam postulabat quae Conaulis designati sententia

fuerat.

VII. Sod MarceIli studium proprius rubor excitabat, ne aliis electis, posthabitus crederetur. Paub Iatimque per altercationem ad continuas et in stas orationes provecti sunt, quaerente Helvidio, quid ita Mareelius iud iam na atratuum paveseeret esse illi pecuniam e et uenetam, - multos anteiret, ni memoria xitiorum urgeretur. . Sorte et urna m-- non diaeemi avifragiae malimationem Senatus reperta, ut in oviusque vitam famamque penetrarent. Fertinere ad utilitatem ReipubMeae pertinere ad mapasiani honorem, Oeeurrere tui, quos innocentissimos Senatus habeat,stii honestis sermonibus aures Imperasoria inbuant. Fuisse Vespasiano amisitiam eum Thraaea, Sorano, Sentio quorum adcusatores, etiama premis non oporteat, ostentari non debere hoe M-naeus iudiei velut admoneri Prineipem, quos probet, quos reformidet nullum maius hori Imperii inserumentum, quam honos amissa. Esse satis Mareeus, quod eronem in exilium tot innoeentium inpulerit. Frueretur praemiis et inpunitate Vespasianum metioribus relinqueret Viri areelius, non suam aententiam inpugna-. rhaea Consulem designatum censuisse dicebat, seeundum vetera eamn ta quae sortem lagationibu posuis

603쪽

aent, ne ambitions aut inimicitiis Aeaea foret Maia

evenisse, cur antiquitus inestituta exoleseerene aut Priseipia honor in euiusquam comtumelia- verteretur. au ere omnes Maequis id magis vitandum, nepe vicaria quorundam inritaretur animus, novo Princἐνα--lu uvemus, et vultus quoque a sermone Omnium circumspeetans. Se memini e temporum, quibus rea tua sit, quam civitatis formam patres avique institu rine ulteriora mirars, praesentia sequi bonoa Imp ratores voto expetere, qua aeumque Merare. Non

uiuam sua oratione Thraseam, quam iussitas Senatus, adsietum Saeuitiam Neronia per huiusmodi imaginea

inlusisse ne minus ibi anxiam talem amicitiam, quam alii exilium. Denique eonatantia, fortitudine, Catoni us et Bruti aequaretur Helvidius a tinmmeas ex ilio Senatu, qui simul aervierit. Suadere e iam Priaeo, ne supra Principem eanderet: ne eum ianum, senem triumphalem, iuvenum liberorum patrem, praeeeptia coerceret. Quomodo pestimis Imperatoribus sine sine dominationem, ita, quamvis egregiis modum libertatis placere. Haec magnis utri n- qu contentionibus iactata, diversis studiis aecipi bantur. Vicit pars, quae sortiri legato nialebat, E iam mediis atrum adnitentibus, retinere morem. Et splendidissimus quisque eodeni inclinabat, metu invidiae, si ipsi eligerenturi. IX. Secutum aliud ertamen. Praetores ner rii nam tum a Praetoribus tractabatur aerarium publicam prevertatem questi, modum Minnas Post MIaverant. Eam curam Conaul designatus, ob magnia ludinem oneris et remedii dissi Itatem, Principiis aervabat. Helvidius, arbitri Senatu agendum, Cenauit. Cum Perrogarent sententias Consules, Me tius Tertullinus, Tribunus plebis, intercessit, ne quia

erat Helvidius, ut evitolium rubiae restitueretur.

604쪽

adiuearet Vespasianus. Eam aententiam modestimimus quisque silentio, deinde oblivio transmisi Fum re, qui et meminis ent. X. Tum invectus est Musonius Rufus in Publiam Celerem, a quo Baream Sorrenum ala testimonis eir- eumventum, arguebat. Ea cognitione renovari odia adcusatiolium videbantur sed vilis et nocens reus protegi non poterat quippe Sorani sancta memoria: Celer professus sapientiam, dein testis in Baream, proditor corruptorque amici et cuius se magistrum serebati Proxinius dies caussae destinatur. Nec tam usonius aut Publius, quani Priscus et arcebIus ceterique, motis ad ultionem animis, exspectabantur.

XI. Tali rerum statu, cum discordia inter patres,

ira apud victos, nulla in victoribus auctoritas, 'n Ieges, non Ρrinceps in. civitate essent, Μucianus, urbem ingressus, cuncta simul in se traxi fracta Primi

Antonii Varique Arrii potentia, male dissimulata in

eos uesani iracundia, quamvis vultu tegeretur sed civitas, rimandis offensis sagax verterat se transtu- Ieratque Ille unus ambiri, eoli nec deerat ipse et stipatus armatis, domos hortosque permutans, ady ratu, incessu excubiis, vim Principia amplecti, nomen remittere. Plurimum terroris intulit caedes

Calpurnii Galeriani. Is fuit filius C. Pisonis, nihil

ausus sed nomen insigne, et decora ipsi iuventa, rumore vulgi celebrabantur: erantque in civitate adhuc turbida, et novis sermonibus laeta, qui Principatus inanem ei famam circumdarent. Iussu uesani custodia militari cinctus, ne in ipsa urbe conspectior mors foret, ad quadragesimum ab urbe lapidem, via Appin, fuso per venas sanguine, exstinguitur. Iulius Priscus, Praetoriariim, sub Vitellio conortium Pra fectus, se ipse interserit, pudore magis, quam nece

sitate. Alphenus Varus ignaviae infamiaeque sua.

605쪽

superfuit Asiaticus enim is ubertushniaiani pote tiani servili supplicio expiavit. XII. Iisdem diebus crebrescentem cladia Germ nic e famam, nequaquam maesta iratas excipi adieaeos exercitus, apta legionum Moerna, deaeivisae Gavisa, non ut mala loquebantur. Id bellum quibus

caussis ortuni, quanto Xternarum sociarumque gentium motu flagraverit, altius expediam Batavi, d nec trans Rhenum agebant, pars attorum: seditione domestica pulsi, extrema Gallicae ora vacua EuI-ribus, simulque insulam, nunc Bataviam, occupavere, quam iure Oceanus a fronte, Rhenus amnis tergum ac latera circumluit nec opibus, ocietate validi runt, adtriti, viro tantum armaque Imperio ministrant diu Gernianicis bellis exerciti mox aucta per Britanniam gloria, transmissis illuc cohortibus, quas vetere instituto nobilissimi popularium regebant. Erat et donii delectus eques, praecipuo nandi studio, arma equosque retinens, integris turmis Rhenum perirumpere.

XIII. Iulius aulius et Claudius ivilia, Regia

alime, multo ceteros anteibant Paullum Fonteius Capito, falso rebellionis crimine, interfecit. Iniectae. Civili catenae, missusque ad Neronem et a Galba a, solutus, sub Vitellio rursus discrimen adiit, stagitante supplicium eius exercitu. Inde eaussae irarum, spesque ex malis Meris. Sed Civilis, ultra quam harbaris solituni, ingenio sollers, et Sertorium amavit Hannibalem serens, simili Oris dehonestamento, ne ut hosti obviam iretur, si a Populo Romano P Iam deaeivisset, Vespasiani amicitiam tussiumque partium praetendit missis ane ad eum Primi Antonii litteris, quibus avertere aetata Vitellio uas et, evmunus Germanis operie, retentare legiones, iube- oriatur Eadem lordeonius Flaccus praesena monuis inclinae in Vespanianum animo, et Reipublicae

606쪽

eum; cui excidium adventabat, si redintegratum bellum et tot armatoriam millia Italiam inrupissent. XI v. Igitur Civilis, desciscendi certus, occultatis

interim altiore consilio, cetera ex eventu iudicat rus, novar res hoc modo eoepit. Iussu Vitellii, B tavorum iuventus ad delectum vocabatur; quem, mapto natura gravent, onerabant ministri avaritia ac luxu, senes aue invalidos conquirendo, quos pretio dimitterent rursus inpubes, sed forma eonspicui et est plerisque procera pueritia ad stuprum trahebam eur. Hi eluvidia et compositae seditionis ueto a perpulere, ut delectum abnuerent. Civilis pii morea gentiae promptissimos vulgi, specie epularum, a crum in nemus vocatos, ubi nocte ac laetitia incalu- Iaso videt, a laude gloriaque gentis orsus, iniurias et ra-ptus et ceteraservitii mala enumerat. Neque enim societatem, toti sed tamquam mancipis Aaberi: quando Lexatum, gravi quidem comitatu et superbo eum --

peris, venire eradi se Praefretia Centurionibusque:

quos tibi spoliis et sanguine expleverint, mutari, exquia risu novo sinus et varia praedandi vocabula. Inatara delereum, quo liberi a parentibus, fratres a fratribuo, serue u emum dividantur. Nunquam iam a-etam rem Romanam, ne aliud in Moerais, quam pra amnis aenea adtollerendi an rem euisa etinania lex onum nomina ne pavescerent ae sibi robur peditum essuitumque consanguiseos Germanos Gavisa idemeau Antea ne Romanis quidem,ngraeum id heuum, euius amoiguam 'tunam Vesparians inputaturos: Misoriae rationem non reari. XV. magno eum adsensu auditus, barbaro ritu et patella exaeerationibus universos adigit. las, ad Canninefates, qui eonsilia oelarent. Ea gens Paritem insulae olit, origine, lingua virtute, par Bat via numor superantur mox oceultis nuntii peri Ierit Britannie auxilia, Batavorum eohortes, minans

607쪽

in Germaniam, ut supra retulimus, ac tum agon. tiaci agentes. Erat in Canninefatibus stolidae audaciae Brinno, laritate natalium insigni Pater eius, multa hostilia ausua, Caianarum expeditionum ludibrium inpune spreverat. Igitur ipso rebellis fami liae nomine placuit, in psesitusque scuto more gentis, et sustinentium humeris vibratus, Dux deligitur. Statimque accitis Frisiis transrhenana gena est dum rum cohortium hiberna, proxima occupatu, Oceano inrumpit. eo praeviderant impetum hostium milites nee, ni praevidissent, satis virium ad arcendum erat. Capta igitur et direpta castra dein vagoa, et pacis modo effusos lixas negotiatoresque Romanos invadunt. Simul excidiis castellorum inminebant: quae nῬraefectis cohortium incera' sunt, quia defendi nequibant Signa exiliaque Et quod militum in superiorem insulae a 'tena congregantur, Duce Aquillio, Prini ipilari nomen magis exercitus, quam robur quippe, viribus cohortium abductis, Vitellius, e proximis erviorum Germanoramque agis,

Segnem numerum armis onera erat.

XVI. Civilis, dolo grassandum ratus, Ineuanuit ultro Praefectos, quod castella deseraeinent. Se cumeohorte, cui praeerat, Canmnefatem tumultum compressurum illi sua quisque Aiberna repeterent. Suh- esse fraudem consilio, et dispersas cohortes facilius opprimi, nec Brinnonem Ducem eius belli, ne Civi. Iem esse, patuit erumpentibus Paullatim indiciis, quae Germani, laeta bello gens, non diu oecultaverant. Vbi insidiae parum cessere, ad vim transgre aus, Canninefates, Frisios, Batavos propriis unctis conlponit directa ex diverso acies, haud pro Iri sim mille Rheno, et obversis in hostem naribus, quan incensis castellis, illuc adyulerant nec diu e meo, Tungrorum cohors signa ad Civilem tranatuIit PQ eulsique milites inprovis eroditione a ociis host

608쪽

usque caedebantur. Eadem etiam navibus perfidia. Pars remigum e Batavis, tamquam inperitia, nicia nautarum propugnatorumque inpediebant mox contra tendere, et puppes hostili ripae obiicere ad postremum hernatores Centurionesque, nisi eadem Olentis, trucidant, donec universa quatuor et riginti navium classis transfugeret, aut caperetur. XVII. Clara ea victoria in praesens, in posterum usui armaque et naves, quibus indigebant, adepti, magna per Germanias Galliasque fama, libertatis auctores celebrabuntur Germaniae statim misere I gatos, auxilia Osferentes Galliarum societatem Civilis arte donisque adsectabat, captos cohortium Praefectos suas in civitates remittendo cohortibus, abire, an manere mallent, data potestate manentihus honorata militia digredientibus spolia Romanο-rum Osferebantur. Simul secretis sarmonibus admonebat malarum, quae tot annis perpessi, miseram ser ritutem fata pacem Oearent Batavo8, quamquam tributorum expertes, arma contris communes dominos

cepisse prima acie fusum letumque Romanum quid' si Galliae ligum exuant quantum in Italia reliquum' provinciarum sanguine propineia vinei ne indicia aciem cogitarent Batavo equite protritos Aeduoa Arvernoaque fuisse inter Vergini auxilia Belgas: vereque reputantibus, Galliam suismet iribus eone disse. Nunc easdem omnium partes, addito, si quid militaris diseiplinae in eastria Romanorum viguerit. e88 aecum veteranas Ohortes, quibus nuper Othonia Iegiones proeubuerint. Servirent Syria Asiaque et suetus Regibus oriens multos adhue in Gallia vivere, rene tributa genitos. mper certe, caeso Quinctilio Varo, pulsam e Germania aeroiiugem Nee Vitellitιm Frincipem, sed Caesarem augustum helis provocatum. Libertatem natura, etiam mutis animalibus datam.

609쪽

bus aderae Proinde adripereat saeui Oeevaeisa, iste.

inama dum alii Vespasianrum, alii Uitritium, 'veant, parere laeum adversus utrumque.

XVIII. Sic in Gallias Germaniasque antentus, si destinata provenissent, validissimarum ditianimammisque nationum Regno inminebat. At Flaccus Hordemnius primos Civilis conatus perdissimuIationem aluit Vbi expugnata eastra, deleta ro ortes, visaeare Bal vorum insuta Romanum nomen, trepidi nuntii alserebant, ummium Lupereum, Legatum, is duarum Iegionum hibernis praeerat egressi adseram Malem iubet Lupercus imponarios e praesentitius, Vbiose proximis, Treverorum equites, haud Ionge agentes, raptim transmisit, addita natavorum alla, quae iam pridem conrupta, fidem simulabat, ut Proditia in ipsa acie Romanis, maiore pretio fugeret Civilia, captarum cohortium signia circumdatus, ut suo militi recens gloria ante oculos, et hostes memoria Ialia te Terentur, inrem suam ororesque, inita omnium coniuges Parvosque liberos, consistere a tergo iubet: hortamenta victoriae, vel pulsis pudorem. Vt virorum cantu, feminarum ululatu, sonuit aeses, nequaquam par adegionibus cohortibusque redditur cla. mori udaverat sinistrum cornu Batavorum ala transfugiens, statimque in nos Versa sed legionarius miles, quamquam rebus trepidis, arma rvineae

3 ue retinebat. biorum Treverorumque auxilia, oeda fuga dispersa, totis campis palantur. luc incubuere Germani. Et fuit interim effugium legionibus in castra, quibus Veterum momen est. Pra sectus alae Batavorum, Claudius Labeo, oppidanocertamine aemulas Civili, ne interfectus invidiam apud populares, Vel , si stetineretur, semina diacoridiae praeberet, 4n Frisios avehitur. XIX. Iisdem diebus, Batavorum et Cannines tium cohortes, cum iussu Vitellii in urbem Pergm

610쪽

xent, missus Civile nuntius adsequi inr. Intumuere atatim superbia ferociaque, et νε--m Miseria, Gnmtisum, dumex stipem in augeri equitum numerum, promima sane a Vitellio, postulabant, non . adsequerentur 43- --am seditioni. Et Flaoetis, uuta concedendo, nihil antid effecerat, Mam ut acrius Exposcerent, quae aciebant negaturum. Spreto Flacco, inferiorem Germaniam potivere, ut Civili iungerentur. Hordeonius, adhibitis Tribums emturionibusque consultavit, rum Maegrium Mnuentes . coemeret mox, inaria ignavia e tropidis mini-Btris, quo ambiguus auxiliorum animus et subito delectu suppletae Iegiones angebant, statuit, eontinere intra castra militem. Dein poenitentia, et a mentibua ipsis, qui suaserant, tamquam Beeutumis, scripsit Herennio Gallo, Iegioni primae Legato,

qui Bonnam obtinebat, ut arcere tranMeu Batiae arae eum exertatu tergis eoru haesurum. Et opprimi

poterant, at hinc Hordeonius, inde Gallus, motia

utrimque copiis, medio clausissent. Iacina omisit inceptum, aliisque litteris Gallum monuit, ne terre se abeuntes. Vndae suspinio, sponto Legatorum excitari bellum cunctaquε qua aeciderant aut m tuebantur, non inertia multis, neque hoatium vi, seu fraude minum evenire. Q. Batara, cum eastris Bonnensibus propinqua. Tent, praemisere, quiHerennio Gallo mandata oohoditium exponeret nullam M--rum adversus Romanos, prorimbres totiens sellassene Longa atque inrisa militia fessis patriae atque in evictaeem esse Mnemo obsisteret, inaeoxium iter fore ad arma oo mront, ferro via in nrurus. Cunctantem Legarii nmilites perpulerunt, ut fortanam proelii eaperiretur. Tria millia legionariorum et tumultuariae Belgarum co-rtes, imul paganorem lixarumque ignava aetProea ante Periculum, manu omnibus partis emimis