C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

571쪽

XLVII. Subita per Pontum arma harbarum respium, Regiae quondam classis Praefectuu in v ea is fuit Anicetus, Polemonis libertus, Praepotens olim, et Postquam regnum in forinam Provi ciae verterat, mutationis inpatiens Igitur Vitellii nomine, adscitis gentibus, quae Pontum adcoIunt,

conrupto in spem 'Pinarii egentissimo quoque, haud temnendae manua ductor, TRPessiuntem, minata fama civitatem, a Graecis, in extremo Ponti- eae orae conditam, subitus inrupte Caeaa ihi em hora, Regium auxilium olim, mox donati civitata Romana. signa armaque in nostrum moduni, desidiam licentiamque Graecorum, retinebant Classi quoque faces intulit Vacuo mari, eludens, quia1eetissimas Liburnicarum, nivemque militem Mucianus Bygantium adegerat quin et barbari contemptim vagabantur, fabricatis repente navibus, ea-- eas vocantharctis latoribus, lata alvo, in vinculo aeris aut ferri connexa et tumido mari, prout nu-etus adtollitur, summa navium tabulis augene, o nec in modum ieeti claudantur. Sic inter unda vobvuntur, Pari utrimque prora, et mutabili remigio, quando hinc vel illinc adpellere indiscretum et innoxium est.

XLVIII. Advertit ea res eapasiani animum ut vexillarios edegionibus, Ducemque Virdium Geniimum, spectatae militiae, deligeret. Ite incomposiluin et praedae eupidine vagum hostem adortuu eo git in naves effectisque raptim Liburnicis, adsequititur Anicetum inruati numinis Cohibi, tutum uti S doelimorum Regia auxilio, quem Peeunia donisque ad societatem Perpulerat. Ac primo Rex minis aminiaque nupplicem tueri: Postquam merces Proditionis aut bellum ostendebatur; uxa, ut est haertiaria,

fide, pactus Anicet exitium, perfugas tradidit, he Io. quo servili finia inpositus Laetum ea victoria eva

572쪽

ssianum, cunctis super vota fluentibus, Cremonensia proelii nuntius in Aegypto adsequitur. Eo properantius Alexandriam pergit, ut fracto Vitellii exercitu, urbem quoque exhernae Opis indigam fame urigeret. amque et Africam, eodem latere sitam, terra marique invadere parabat, clausis annonae subsidiis, inopiam ac discordiam hosti facturus. XLIX. Dum hae totius orbis mutatione fortuna Imperii transit, rimus Antonius nequaquam pari Innocentia post Cremonam agebat satisfactum bello ratus et cetera ex facili, seu felicitas in tali ingenio avaritiam, superbiam ceteraque occulta mala pat dicit ut eaptam, Italium persultare; ut suas, legiones eoIere omnibus dictis factisque viam sibi ad Potentiam struere utque licentia illitem inbueret, Intersectorum Ceuturionum ordines legionibus offe- Tebat eo suffragio turbidissimus quisqv delecti. nec milea in arbitrio Ducum, sed Duces militari vi Ientia trahebantur quae seditiosa, et conrumpendae disciplinae, mox in praedam vertebat, nihil adventantem mucianum veritus: quod exitiosius erat, quam Vespasianum Previsse. L. Ceterum propinqua hieme, et humentibus Pado campis, xpeditum .gmen incedere Signa aqui-Iaeque victricium legionum, milites vulneribus aut aetate graves, plerique etiam integri Veronae relicti sussicere cohortes alaeque, et e legionibus lecti, profligato iam bello, videbantur. Vndecima legio aese adiunxerat, initio cunctata; sed, prosperis re-hus, anxia, quod defuisset. Sex millia Dalmatarum, recens delectus, comitabantur. Ducebat Poppaeua silvanus, consularis vis consiliorum penes Annium Bassum, legionis Legatum is Silvanum socordem bello, et dies rerum verbis terentem, specie obsequii

Tegebat, ad omniaque, quae agenda sorent, quiet1 eum industria aderat. Ad has copias, a classicis Ra-

573쪽

vennatibus, legionariam militiam poscentihua, optimus quisque adsciti classem Dalmatae suPPlevere. Exercitus Ducesque ad Fanum Fortunae iter ineunt,

de summa remam eunetantes, quod mota ex aerbe

Praetoria eohortes, audierant, et tenstri pra nidiis Apenninum rebantur et ipsos, in regione heu adtrita, inopia et seditiosa militum Voces fierr anhelasarium flagitantium nec Pecuniam sue minentum providerant et festinatio atque Viditas pr-p. diebant, dum, quas aeeipi poterant, rapiunturira celeberrimos auctores habeo, innein vacem Tibus adversus fas nefasque inreverentiam fuisse, ut gregarius eques, Occisum a se Proima Rese, natrem professus, praemium a Ducibus petierit me illis aut honorare eam caedem Ius hominum, ut ubeiae ratio beni, permittebat. Distulerant, tamquam maiora me ritum, quam quae statim exsolve- Tentur ne quidquam ultra traditur. Ceterum et prioribus civium bellis par scelus inciderat. nam proelio, quo apud Ianiculum adversus Cinnam pugnatum est, Pompeianus miles fratrem suum, ein, cognito facinore seipsum interfecit, ut Sirienn memorat tanto acrior apud maiores, sicut virtutibus

gloria, ita flagitiis poenitentia fuit. Sed haec ali

que ex veteri memoria petita, quotiens res docunque exempla recti, aut solatia mali Poscet, haust absurde

memorabimus.

LII. Antonio, Ducibusque partium, praemista equites, Omnemque Umbriam explorari placuit ri qua Apennini iuga elementius adirentur actari quilasaignaque t quidquid Verstnae militum foret 6

gue et mare commeaιibus eo Leri. Erant in Duees, qui necterent moras quippe nimius iam Adtonius. et certiora exmuciano sperabantur. Namquo Brucianus, tam celeri actoria anxius, et, ni vellerinvurbe potiretur, evertem se et gloriaefiis'mitis,

574쪽

ad Primum et Varum media scriptitabat, inatandum

eoeptis, ut rursus eune and titiaitate edisserena, atque ita compositus, ut ex Ventu rerum adversa abnueret, Vel prospera agnosceret. Plotium Griphum, nuper ab Vespasiano in Senatorium ordinem additum, ac legioni praepositum, ceterosque ibi fidos, apertius monuit. Itque omnes, de festinatione Primi ac Vari sinistre, et Muciano volentia, rescripsere quibus pistolis Vespasiano missis, e fecerat, ut non pro spe Antonii consilia factaque

eius aestimarentur.

LIII. Aegre id pati Antonius, et culpam In mei

num conferre, cuius criminationibus eviluissent pericula sua nec sermonibus temperabat, inmodicus Iingua, et obsequii insolens littera ad Vespari num composuit, iactantius ruam ad Principem, nee sine occulta inmucianum insectatione a Pannoni ea legiones is arma egisse suis stimulis extato no siae Duera sua constantia per pecto A es, Oeeup eam Daliam, intersepta Germanorum Rhaetorumque

auxitia. Quod diaeordea dispersasque Dellii Iemones

equestri proeelis, mox peditum vi, per diem noctemque fudisset, i puωherrimum et sui operia Cissum Cremonae leno inputandum maiore damno, plurium urtium excidiis, veterea risium Maeordias Reipublieae stetisse. Non se nuntiis, neque epistolis, sed minuu et armis Imperatori suo militare neque inieere gloriae eorum, in Asiam interim eo osueris . illis Moesiae paeem sibi aiautem Oeeuritatemque Italiae eordi fuisse. Suis exhortationibus Nautas Hispaniaeque, validiarimam terrarum partem, ad Vespasianum e-- .eoas. Sed eeeidisse in taritum labores, a praemia perieulorum soli adsequantur, qui perieulis non adfuerint. ec fefellere ea uesanum inde graves simultates quas Antonius simplicius Μucianua allide,

eoque inplacabilius nutriebat.

575쪽

LIv. At VitelΙius, fractis apud Cremonam .hua, nuntios cladis occultans, stulta dissimulatione, mmedia potius malorum, quam mala, differebat. Qui pe confitenti consultantique supererant spes vireaque reum e contrario laeto Omnia ungeret, salsis inge vescebat. irum apud ipsum de bello allentiumrprohibiti per civitatem sermones eoque Plures, C, at liceret, Vere narraturi; quia Vetabantur, atroci Ta vulgaverant. Nec Duces hostium augendae famae deerant, captos ViteIlii exploratores circumdmetosque, ut robora Victoria exercitus noscerent, mmittendo quos omnes Vitellius, secreto PercusCtatus, interfici iussit. Otabili constantia Centurio, Iulius Agrestis, post multos sermones, quibus Vitel lium ad virtutem frustra accendebat, perpulit, ut ad vires hostium spectanda*, quaeque apud Cremonam acta forent, ipse mitteretur. eo exploratione oc- eulta fallere Antonium tentavit, sed mandata Imperatoris suumque animum professus, ut cuncta viam

ret, postulat. Missi, qui locum proelii Cremonao vestigia, captas legiones ostenderent. Agrestia ad

Vitellium romeavit, abnuentique vera esse, quae αὐferrea, atque ultro conr ptum arguenti quandoqui- dem, inquit, magno document opus est, nee Eusiam tibi aut sitae, aut mortis meae usus, dabo, cuiere a. atque ita digressus, voluntaria morte dicta

firmavit. Quidam iussu Vitellii internetam desida

constantiaque eadem, tradidere.

LV. Vitellius, ut e somno xcitus, Iulium Pr aeum ei Alphenum Varum eum XIVPraetoriis eo ν - ua et omnibus equitum alia obsidere penninum iubet. Secuta e classicis legio Tot millia armatorum, lecta equis virisque, si Dux alius foret, inferendo quoque bello satis pollebant. Ceterae cohortes ad tuendam urbent L. Vitellio fratri datae. Ipse, nihil aolito Iuxu remittens, et dis dentia properua,

576쪽

stinare comitia, quibus coiisules in multos annos destinabat foedera sociis Latium externis, dilargirithia tributa dimittere, alios inmunitatibus iuvare denique, nulIa in posterum eum, Iacerare Imperium. Sed vulgus ad magnitudinem beneficiorum aderat: stultissimus quisque Pecuniis mercabatur apud sapientes cassa habebantur, quae neque dari, neque accipi, salva Republica, poterant. Tandem flagitante exercitu, qui Μevaniam insederat, magnoi natoriim agmine, quorum multos ambitione, plures formidine trahebat, in castra venit, incertus animi, et infidis sonsiliis obnoxius. LVI. Conesonanti prodigiosun dictu tantum foedarum volucrum supervolita it, ut nube atra diem obtenderent. Aecessit dirum omen, profugus altaribus taurus, disiecto sacrilicii adparatu, longe, nec, ubi feriri hostias mos est, confossus. Sed praecipuum ipse Vitellitus ostentum erat, ignarus militiae, inprovidus consilii, quis ordo agminis, quae cura explorandi, quantua rondo trahendove diem modus, alios rogitans, et ast omnes nuntios, vultu quoque et incessu trepidus, si temulentus. Ponti emo taedio castrorum, et audita defectione misenensis via sis, Romam revertit, recentissimum quodque vulnus pavens, summi discriminis iniuriosus. Nam cum transgredi Apenninum, integro exercitus sui robore, et fessos hieme atque in lia hostes adgrΦdi, in aperto foret drim dispergit vires, acerrimum militem, et usque in extrema obstinutum, trucidandum capiendumque tradadit, peritissmis Centurionum dissentientibus, υ, si consulerentur, 'vera dicturis. Αrcuere eos intimi amicorum Vitellii, ita formatis Principis auribus, ut aspere, quae utilia, nec quisequam, nisi iucundum et laesurunt, acciperet.

LVII. Sed classem isenensem tantum civ Iibus discordiis etiam singulorum audacia valet claudius

577쪽

Faventinus, Centurio, per ignominiam a Galba diamina , ad defectioilem tinxit, netis Mapaalatii epistolis pretium proditionis alentans. Praeerae viassi Claudius Apollinaris, neque fidei eonstana, neque aerenuus in perfidia et Apiniua Tiro, Praetura lunctus, ac tum fori mintumis agena Duo.m ne des etoribus obtulit a quibus municipia eoloniaequa imp sas, praecipuo Puteolanorum in Vespasianum studio, contra Capua Vitellio fida, municipalem a mulationem bellis civiIibua iacebant. Vitellius Ludium Iulianum is nuper classem laenensem moII imperio rexerat permulcendia militum animis delegit data in auxilium urbana oohors et gladiatores, quibus Iulianus praeerati Vt conlat uerimque castra, haud magna cunctatione Iuliano in paritis Vospasiani transgresso Tarracinam occuPavere, moenibus situque magis, quam ipsorum ingenio

tutam.

LVIII. Quae ubi ViteIlio cognita, parte copiarum

Νarniae eum Praefoctis raetorii relicta, L. Vitel- Iium fratrem, eum ex cohortibus et quingentia equitibus, ingruenti per Campaniam bello opposuit Ipse

neger animi, tudiis militum et clamoribus Populi, armaloacentia, refovΘbatur dum Vulgus. ignavum, et nihil ultra verba ausurum, falsa specie exerta remetae adpellae ' Hortantibus libertis nam ami- eorum eius quanto quis clarior, minus fidus vocari tribae iubet. Dantes nomina acramento adigiti in

perfluente multitudine, curam delectus in Consul partitur. Servorum numerum et pondus argenti Senatoribus indicit Equites Romani obtulpre operam pecuniasque, etiam libertinis idem munus urora gitantibus. Ea simulatio ossicia, a metu Profecta, verterat in favorem. Et plerique haud perindo Vi-

reuiunt, quam casum locumqueῬrincipatun miser bantur. nec deerat ipse Vultu Voce lacrimis

578쪽

serieordiam elici re largus Promissis, et, quaera tura trepidantium est, inmodicus. Quin e Caesarem se dici voΙuit, adspernatus antea sed tutic, superstitione nominis, et quia in metu consilia prudentium et vulgi rumor iuxta audiuntur. Ceterum, ut omnia

ineonsulti inpetus coepta, initiis valida, spatio lan guescunt, dilabi paullatim Senatores Equitesque,

primo cunctanter, et, ubi ipse non aderat, mox contemptim et sine discrimine donec Vitellius pudore

inriti conatus, quae nou dabantur, remisit. LIX. Ut terrorem Italiae possessa Μevania, ne velut renatum ex integro bellum, intulerat ita haud dubium erga Flavianas partes studium tam pavidus Vitellii discessus addidit. Erectus Samnis Ρelignusque et ars aemulatione, quod Campauia praevenisset, ut in novo obsequio, ad cuncta belli munia acres erant. Sed foedanieme, Per transitum Apennini conflictatus exercitus, et vix quieto agmine nives eluctantibus, patuit, quantum discriminis adeum dum foret, mi ViteIlium retro Fortuna vertisset rquae FIavianis Ducibus non minus saepe, quam

tio, adsuit Obvium illie Ρetilium Cerialem habuere, agresti cultu et notitia locorum custodias Vitellii elapsum. Fropinqua adfinitas Ceriali cum Vespasiano, nec ipse inglorius militiae: eoque inter Duees adsumptus est. FIavio quoque Sabino ac Domitiano patuisse effugium, muIti tradidere. Et missi ab Antoni nuntii per varias fallendi artes penetrabant, Io- Eum ac praesidium monstrantes. Sabinus inhabilem Iahori et audaciae valetudinem caussabatur L Domiliano aderat animus; sed custodes a Vitellio addits, quaniquam se socios fugae promitterent, tamquam insidiantes timebantur. Atque ipae Vitellius, respectu suarum necessitudinum, mihi in Domitianum atrox Parabat. LX. Duces partium ut Carsulas Venere, meos

579쪽

ad requiem dies sumunt, donec aquilae signaque legionum adsequerentur et locus ipse eastrorum in cebat, late frospectans tuto copiarum adgestu no-rentissimis pone tergum municipiis nimu oon1

quia eum Vitellianis, decem missium spatio distantibus, et proditi sperabatur. Aegre id putima es,

et victoriam malle, quam pacem ne sua quidem 1egiones opperiebantur, ut praedae, quam PΘriculorum socias. Vocatos ad concionem Antonius docuit: erae adhue Vitellis vires, amo uas, H GKhermrent acres, si desperassent. Initia ellaraem raritium fortunae permittendas Osriam eonavit et rario persei. Iam Misenensem Iassem se Meherrimam Campaniae oram descivisae nec prus e toto terrae morbe reliquum Vitellis, quam quod inter Tarracinam Narniamque taeeat. Satis noriae proelio Cremo-m si partum, et exitio memonae nimirem insidiae ne eon piseerent Romam capere potius, quam ervare. maidira illia praemia, et multo maximum Gem, Him rumitatem Senatu Populoque Rom. sine sanguine

quaesissent.

LXI. His ac talibus mitigati animi. ec multo

post legiones venere. Et terrore famaque aucti e Θrcitus ViteIlianae cohortes nutabant, nullo in heIIum adhortante, multis ad transitionem, qui suas centurias turmasque tradere, donum victori, et sibi in posterum gratiam, certabunt. Per eos cognitum est, Interamnam proximis eampis praesidis quadrim gentorum egritum teneri. issus extemplo arua, eum expedita manu Paucos repugnantium interfecit plures, abiectis armis, veniam elisere quia dam an castra refugi, cuncta formidine inpletiant, augendo rumoribus Virtutem copiasque hostium,

quo amissi praesidii dedecus enirent. e vita apud Vitellianos flagitii poena et praemiis defeCeorum v an fides, ac reIiquum Perfidiae ertamen.

580쪽

crebra transfugie Tribunorum Centurionunique nam gregarius miles induruerat pro Vitellio: donec Pri 'scus et Alphenus, desertis castris, ad Vitellium regressi, pudore Proditioni cunctos exsolverent.

LXIL Iisdsm diebus Fabius Valens Vrbini in mstodia interficitur. Caput eius Vitellianis cohortibus ostentatum, ne quam ultra spen foverent nam, pervasisse in Germanias alantem, et veterea illic novosque exercitu eiere, redebant. Visa caede in desperationem versi et Flavianus exercitus, inmane

quantum animo exitium Valentis, ut finem belli, accepit. Natus erat Valens Anamiae, questri familia procax moribus, neque absurous ingenio, famam urbanitati per Iasciviam petere Ludicro iuveniatum sub erone, velut ex necessitate, mox sponte, mimos actitavit, scite magis quam probe. Legatus Iegionis et fovit Verginium et insaniavit.

Fonteium Capitonem conruptum, seu quia conrumpere nequiverat, interfecit. Galbae paraditor: Vi tellio fidus et aliorum perfidia inlustratus. LXIII. Abrupta undique spe, Vilenianus miles,

transiturus in partes, id quoque non sine decore, sed sub signis vexillisque in subiectos arniae campos descendere. Iavianus exercitus, ut ad proe- Iium, intentus ornatusque, densis circa iam ordinibus, adstiterat. Accopti. in medium Vitelliani. et circumdatos Primus Antonius clementer adloquitur pars arniae, pars Interea una subsistere iussi. relictae simul e victricibus legiones, mu quiescentibus graVes, et adversus eontumaciam validae. Non omisere per eos diesirimus ac Varus, crebris nuntiis salutem et pecuniam et secreta Camhaniae Dferre VitelΙio M positis armis, aeque ac libero usa Vespasian permisisset. In eundem modum et u- Cianua composuit epistolus quibus plerumque fidere Vitellius, ac de numero servorum, eleetione lito-