Stoicheiōdēs zōologia eranistheisa ek dokimōn anglikōn kai gallikōn physiographikōn syngrammatōn

51쪽

εξ ενεργειῶν τινων, αἴτινες ὐνομάσθησαν πaρὰ τῶν φυσιολόγων λειτουργίαι. Αἱ λειτουρ

ἀνaφεροντaι εν γενει εἰς δύο μεγάλας τάξεις 4. εις τὰς λειτουργίας της φυτικης ζωῆς, και 2. εἰς τὰς τῆς ζωικῆς ζωῆς. Aἱ μεν πρῶται σκοπὸν

εχουσι την συντήρησιν Tob ατόμου, και εἰναι

ριώτεροι δε τούτων ε ινaι ὁ κυφελώδης, ὀ ινώδης, ὁ μυώδης, ὁ νευρικός, ὀ οστεώδης, καὶ ο χονδρώδης.

52쪽

Λειτουργιαι της θρέψεως.

Aι λειτουργίαι τῆς θρέψεως περιλαμβάνουσι

την πέψιν, την απομύζησιν, την κυκλοφορίαν, την αναπνοην, τὰς εκκρίσεις καὶ την κυρίως λεγομένην θρέψιν. ἐφις καὶ ο ρIαηα αUT ς. Σκοπὸς τῆς πέψεως εἶναι ἡ υποβολὴ των τρο-

φων εἰς ἰδίαν τινὰ εργασίαν, δυνάμει τῆς οποίας το ζῶον λαμβάνει μεν εκ τῆς Ουσίας αυτων OλGτα μέρη, οσα δύνανται να χρησιμεύσωσι πρὸςτροφήν του, απορρίπτει δε τὰ ἄχρηστa. H λειτουργία αυτη ἐκτελεῖται διὰ των πεπτικων οργάνων. Πεπτικὰ οργανα.2 δ σύστημα των πεπτικων οργάνων εἰς τον ἄνθρωπον καὶ τὰ πλεῖστα των ζώων συνίσταται κυρίως εκ κοιλότητός τινος σαρκώδους, ητις εχει τὸ σχῆμα σωλῆνος, παρουσιάζοντος δύο aντιθέτους πόρους, εξ δεν ὀ μεν καλούμενος στόμα, χρησιμεύει εἰς την et σαγωγὴν των

53쪽

τροφῶν, ὁ δέ, ονομαζόμενος εδρα, εις την ἀπο βολὴν των ἀχρηστων εις την πεφιν μερῶν καὶ μη πεπτῶν.

Eις τον πεπτικὸν σωλῆνα cιακρίνονται διάφορα μερη, αἱ λειτουργίαι τῶν οποίων καὶ χρη- σεις εἰναι διάφοροι. Tὰ μερη τaὐτα εἶναι '. τὸ

μαχος, καὶ 5. τὰ ευτερα. Συναποτελοῖσι δε τὸ ολον της πεφεως εργον καὶ αλλa τινὰ οργανα, εξ δεν εῖναι q. οι ὀδόντες, Οἴτινες κατατεμνουσι κaὶ κπιατρίβουσι τὰ σιτία πρὸς διευκόλυνσιν της χθμικῆς επὶ τούτων επι- δράσεως τῶν πεπτικῶν ὁγρῶν. 2. οι σιαλογόνοιἀδενες, τὸ δεπαρ καὶ τὸ πάγκρεας, ἄτινα κατασκευάζουσι τους πεπτικους χυμούς. 3. ἀγγεῖά τινα εκμυζητικά, εκμυζῶντα τους τροφίμους χυρομούς καὶ συμμιγνύοντα αυτούς μετὰ του αἴματος.

M oλη δε ἀπεργασία τῆς πεφεως γίνεται 1. διὰ τῆς λήψεως, 2. διὰ τῆς μασσήσεως, 3. διὰ τῆς σιαλώσεως, 4. διὰ τῆς καταπόσεως, 5. διὰ τῆς στομαχοποιήτου πεφεως, 6. διὰ τῆς εντερω- ποιήτου πεφεως, T. διὰ τῆς εκμυζήσεως τῆς περο

54쪽

φθείσης τρυφης, καὶ 8. διὰ της ἀποβολῆς μέρους

χειρῶν, αἱ τινες εἶναι To εντελέστατον των οργά

νων τῆς λήψεως, Τὰ πλεῖστα δε των ζώων λaμβάνουσι τὴν τροφήν των διὰ των χειλεων, ῶς πάντα τὰ φυτοφάγα και ποηφάγα. 'O πίθηκος, διὰ των τεσσάρων aυτοῖ μελῶν' ὁ σκίουρος διὰ των εμπροσθίων' οἱ ψιττακοὶ φέρουσι τὴν τροφήν των εις το στόμα διὰ του ποδός, ἁλλα δεῆιὰ τῆς γλώσσης, ητις εἶναι προεκτατή, εξακον τιστικὴ και γλίσχρα, ῶς ὁ χaμαιλέων καὶ ὀμυρμηκοφάγος ' εκ δε των πτηνων ὁ δρυκολάπτης

καὶ ἡ ἴυγξ. Τὰ μηρυκάζοντα καὶ ὁ ἴππος διὰ

των χειλεων' ὁ ελεφας διὰ τῆς προβοσκίδος. Τὰ εντομα εχουσιν εις τὸ στομα ἴδέα συλληπτικὰ οργανα, οἱ ὀκτάποδες, aἱ σηπίaι κaὶ αἱ τευθίδες τους πλοκάμους των. Tινὰ των ζώων λaμβάνουσι τὴν τροφήν των αμεσως διὰ του τόματος, ῶς οἱ αστέρες τῆς θαλάσσης. V κώνωψ, ἡ μυῖα, δε μέλισσα, ὀ οἶστρος, αἱ φθεῖρaι καὶ αἱ

55쪽

των σιαγόνων, επιβοηθουμενων υπὸ των χειλεων,των παρειῶν, τῆς γλώσσης, καὶ του Ουρανίσκου. Eις τον ανθρωπον κaὶ τα πλεῖστα των σπονδυ-

λωτων ἡ ἄνω σιαγὼν εἶναι aκίνητος, δε κάτω σιροαγων λοιπὸν μόνη εκτελεῖ τὰς αναγκαίας εις την μάσσησιν κινήσεις. Κινουμενης τῆς σιαγόνος, ἡ γλῶσσα καὶ αἱ παρειαὶ επaναφερουσιν ἀκατa- παύστως τὰς τροφὰς μεταξύ των ὀδόντων, μεχρις ου κατατριβῶσι προσηκόντως. οἱ ὀδόντες εἶναι ενηρμοσμενοι εντὸς κοιλοτή των των σιαγόνων, αἴτινες καλοῖνται φατνίοι. dlαιροῖνται δε οἱ ὀδόντες ὐς προς την μορφὴναυτων εις δύο ευδιάκριτα μερη, καὶ το μεν κείμενον εκτὸς τοὐ φατνίου καὶ των ούλων ονομάζεται στεφάνη δε σωμα τos ὀδόντος, το δε

56쪽

εντος του φατνίου ρίζα. H εντος του φατνίουουσία του ὀδόντος εἶναι σκληρὰ καὶ οστεDη, ηδε εκτος σκληροτύρα καὶ Γελώδης. Eις τινα Naοἱοδόντες εἶναι συνερραμμενοι επὶ τῆς σιαγόνος' τοιοῖτοι εὶνaι οἱ των ἰχθύων, των Oφεων, κτλ.Tῆς χελώνης Οἱ οδόντες . ποτελοῖντaι εξ ουσίας τινος κερατίνης μονομεροῖς' τοὐ κήτους καὶ τῆς φαλαίνης εξ ελασμάτων σηραγγοειδῶν. Oσα δετων ζώων τρώγουσι μαλακὴν τροφήν, ταὐτα τε ροῖνται Oλως ὀδόντων. Λιακρίνονται δε τρία εἴδη ὀδόντων, τομεῖς δε κοπτῆρες, κυνόδοντες, καὶ γομφιοι δε τραπεζίται. οἱ κοπτῆρες κεῖνται εἰς τὸ

εμπροσθεν μερος των σιαγόνων, εχουσι μίαν

μόνην ρίζαν, καὶ ἀπολήγουσιν εἰς κορυφὴν λεπτὴν καὶ κοπτεράν οἱ δε κυνόδοντες κεῖνται πρὸς τα πλάγια μετὰ τοὐς κοπτῆρας, ἡ στεφάνη αυ- τῶν εἶναι επιμήκης καὶ ὀξεῖα κώ ενίοτε ἐξέρχε-τaι τοῖ στόματος, μάλιστα δε εἰς τα σαρκοφάγα. Raλosνται δε τότε οἱ τοιοῖτοι κυνόδοντες,

οἱ πaρεγκλίνοντες προς τα πλάγια χαυλιόδοντες καὶ χρησιμεύουσιν εἰς τὸ σπαράττειν. οἱ δε γομφιοι κατεχουσι τα δύο πλάγια τοῖ τόματος, εχουσι κορυφὴν συνήθως πλατεῖαν, πυκνὴν καὶ

57쪽

ανώμαλον, καὶ ρίζας 2, 3, 1 καὶ ενίοτε 5. Mτοιαυτη δε κατa σκευη παρεχει εἰς αυτούς τερεότητα κaὶ δύναμιν, ἴνα κατατρίβωσι τας τροφάς.TO συστημα των ὀδόντων εἰνaι διάφορον κα-

λως εκ τῆς φυσεως των τροφῶν, δι δεν τρεφονται. Aἱ δε παρατηρούμενaι διαφορat των ὀδόντων Aς πρὸς τον aριθμον καὶ την μορφὴν παρεθχουσι σπουδαίους εις την ταξινόμησιν χαρακτῆρας. V ἄνθρωπος παρουσιάζει δυο διαδοχικὰς οδοντοφυίας. πρώτη ἄρχεται περὶ τον πεμπτον απὸ τῆς γεννήσεως μῆνα καὶ λήγει περὶ τοτελος του τρίτου ετους ' περιλaμβάνει δε 20 ὀδοντας, δεν εκατερα σιαγὼν κοπτῆρας, 2 κυνόδοντας καὶ 4 τραπεζίτας. Περὶ τὸ ε δομον ετος ἄρχονται νὰ πίπτωσιν, aντικαθίστανται δε ἀλληλοδιαδόχως δι' ἄλλων ισχυροτερων καὶ πολυαριθμοτερων. μετὰ το περας τῆς δευτερaς ταύ

58쪽

σαρκοείδων τινων σπόγγων, των καλουμενων

σιαλογόνων α δένων, ερχεται εἰς το στόμα καὶ αναμιγνύεται μετα των τροφων, καθυγραῖνον δεκαὶ γλισχραῖνον αὐτὰς δια της διαλυτικῆς καὶ χημικῆς αυτos δυνάμεως, διευκολύνει την μάσσησιν, τὴν κατάποσιν, και τὴν πέψιν. V ἄνθρωπος εχει εξ τοιούτους σιαλογόνους αδενας, εξ δεν οι μεν δύο, οι κα ὶ μεγαλείτεροι, κείμενοι μεταξύ τοὐ ωτὸς καὶ τῆς σιαγόνος, καλοῖνται παρώτιοι, οἱ δε ετεροι δύο κείμενοι ἄπισθεν των ἄκρων τῆς κάτω σιαγόνος, ὁ π o γε-ν ε ι ο ι, οἱ δε τελευταῖοι δύο, κείμενοι υπὸ τὴν γλωσσαν, υπογλώσσιος πάντες δε συγκοι

νέργεια ἔχει οργανα τον φ ά ρ υ γ γ α και τονοι σοφάγον. Aφ'ου aἱ τροφαὶ μασσηθῶσι διὰ των ὀδόντων καὶ ὐγρανθῶσι διὰ τοὐ σιάλου, ἡ γλῶσσα, βοηθουμένη υπὸ των χειλέων καὶ των παρειῶν, τὰς φέρει εν εἴδει σφαιρώματος εἰς το

59쪽

βάθος του στόματος, και στηριζομένη επὶ τουουρανίσκου ωθεῖ aὐτὰς πρὸς τον φάρυγγα, οστις εἰναι ἡ εναρξις μακρου τινος σωληνος, του o ἰρο

60쪽

Κατὰ την κατάποσιν μικρά τις επιστομίς, κα λουμενη ε π ι γλ ω τ τ ἱ ς, κλείει την οπην του λάρυγγος, οστις χρησιμεύει, ῶς θῆλομεν ἴδει, εις το να εἰσάγy τον ἀερα εις τοὐς πνεύμονας, καιούτως εμποδίζεται η εἰσελευσις των τροφων εις αὐτόν' ἄν δε καὶ ελάχιστον μόριον τροφης εἰσ'ελθy εις αυτόν, οπερ συμβαίνει, οταν τρώγ9 τις ταχεως, προξενεῖ βηχα, ητις το ἀναπεμπειεν ἀκαρεῖ. G τρόφιμος λοιπὸν βωλος, μη εχωναλλην διεξοδον, κατερχεται εις τον Oισοφάγον, υστις διὰ της ενεργείας των μυωδῶν αυτοῖ ἐνῶν τον φερει εις την κοιλότητα τοὐ στομάχου.

στόμaχος, το κύριον οργανον τῆς θρε φεως,εὶνaι εῖδος aσκοειδosς θύλακος μεμβρα νώδους. Κεῖται δ' εγκαρσίως ἄνω τῆς κοιλίας καὶ υπὸ τοδιάφραγμα, συνεχόμενος μετὰ τοὐ οι σοφάγου μεν διὰ τοὐ καρδιa κοὐ πόρου, μετὰ τοὐ λεπτοῖδ' εντερου διὰ τοὐ πυλωροῖ. Καὶ ὁ μεν καρδιακὸς πόρος κεῖται aριστερὰ προς τὴν μεγάλην κυρτότητα τοὐ στομάχου, ὁ δε πυλωρὸς προς δε