Marci Velseri Rerum Boicarum libri quinque. Historiam a gentis origine, ad Carolum M. complexi

181쪽

Cice, qtrantumuis vacuae, & a prioribus dominis desertae, possessionem usurpare atque tueri. Vi sum credere, plures Boicos regulos Danubium una transsisse, quorum memoria diuturnitate temporia paullatim effluxerit, solius Theodonis nomen, qua: nobilitatis qua virtutis opinione eximium, permanasse ad posteros. Accedunt suspiciones antea sparsim peri richae, plerasque popularium manu S trait' cisse multo prius, non una occasione, quarum successiones praesentem fortunam sequutas,ad victoresse tunc turmatim aggregasse verisimile et quin & in

Germania constitutos, ad tam certam, tami opulcntam & vicinam praedam, certatim magnis trans missis copijs accurrisse rear. Natae videlicet res se cundae conciliare amicos, nec utique verendum vincentibus, ne societas in partem praemiorum ultro venientium aliquando destat. Verum enimuero res hortari videtur, quoniam de regione recens occupata tempuS admonuit, eiu , , . situm atque naturam paucis exponere, & qui popu-

li, quibus institutis, domi militiaes olim habuerint,

, su a repetere. Ut gens Boiohemo cessit, ex trabse siluam tenuit, sines ultra Danubium a septentrictone in Germania magna, sylva ipsa Hercynia, hinc citra fluuium in meridiem effusa, ad alpes Italiae im- Anesus aut Anassus

siripti, An. rvi. flumen, Vernaculo sermone Ensum dicunt,Hunnos

arcere, ab occidente Alemanos Lycus. Nam in ortu

olim

182쪽

olim B dii ad An sum usque, annalium Me, in

Paulus Boicum praesidium dZauleani fili, Comite isse, manus, cumLangobardo Tridenti Duce tulille Iagnificat. Nunc utrimque secus est, finibus sauidiae. l. s. e. longe mutatis, retrob, submotis, quo his tradendis tamet sumus diligentiores Regionem Paulus uniuerseetuet TPannonia Sueuia Italia & Danubio circunt scribit

Letera propemodum recte, nati quod permagnumi cunem trans alueum tractum, qui inter Danubium &cyniam medius, Lyci fere & Oeni ostiorum tenuybet et , porrigitur, Danubio exclusum praeterit. Neque id meo animo temere; Boicum regnum sub Garibaldo designaturus, Boiorum ultra flumen rationem non habendam censuit, quod ij Francis, ut paullo ante dictum, contributi parerent, nec sui iuris essent. At ea antiquissima eos Boiohemum sedes, iter & gradus ad citeriora fuit, Norigoia,au t co ntractius N o O, & Palatinatus duplici argumento dicta, quod Aquiloni obuersa, qui Germanis Nomas est, quod bs Palatinis Boijs principibus, postea exorta dignitatis specie, habita. Et manent nomina; non item Sudergoiae vocabulum , meridianam plagam in te pretere, quod a Danubio ad Italiam quondam usum patum, nunc obsolevit. Terra ad utramque ripam, praeterquam qua aut montibus attollitur, audasperatur saltubus, fertilitate inter paucas nobilis, nullius rei is hominum victum necessariae indiga,

183쪽

multis ad ornatum de voluptatem abundat. Frume- ri primum copia, quanta cum sibi satis, tum in exteros plerumque populos redundat, itaque & Pannorum naeos exercitus, & ingraueseratem Italiae annonam,

hoc subsidio proximis supra annis saepe leuari vidimus. Vini quoque multum, sed illis maxime locis

quq ab aliquot centum retro annis Boico exuto, Aum' . vitae&Tirolis nomina receperunt. Arbores frugi-

. ferae, praeter oleam, omne genus, campi herbidi, magna vis pecoris, neque non sylvis sua gratia,quicquid ferarum, quicquid auium, aut gustu placet aut

specie. Montibus omnis coloris marmor extat, erui

tur stibium, sulphur, alumen, chalcanthum, magnes, molochites, quaeq; vetus Norici gloria, aes atque ferrum, & valida supra haec, multorum damnata conuiths, paucorum irretortis praeterita oculis, aurum & argentum, auri quidem quantum omnium Germanicarum fodinarum mereatur inuidiam, Pol ap. sv b. t inexhausta per multa saecula fertilitate, Polybio' quippe ante rot aetates celebrata. Soli diuitijs certant aquarum bona. Medius fertur Danubius, ille si uuiorum Europae maximus & altissimus, importandis exportandisq; mercimonijs maris prope vice, amnes receptans utrimque frequentes,quibus regio late irrigatur, ratium plerosque patientes, nonnullos nauium, pars auri ramentis celebres, margaritis quidam, orientem interdum magnitudine & colore.

aemulantibus, omnes lectissimorum piscium incre

dibili

184쪽

dibili hi ac uarietate. Lacus numero multi,ambitu Mamoenitate spe stabiles, quorum nauigatione de piscatu nihil aut iucundius aut usquam fruistuosius. Fontium scaturigines alibi frigidae, alibi calidae, ad pleraque inueterata morborum genera salutares, tum naphtae praecellens species, petrolei nomine, in hos ipsos usus medicis laudata. Salis prouentus aqua terrai uberes, dc magnum inde vectigal. Sed

qui populi Boicam regionem prius habuerint,quib

postea accesserint. de quae rerum imperiorum s con . uersiones sequutae sint, dicam quam quidem pote.ro breuiter, saltem qua annalium durat memoria gnarus quantum alij supra vetustatis ex inanium scriptorum fabulis ad ij ciant, opera, ut prudentiores existimare video, superuacanea. Germaniae ma gnae quam diximus trans Danubium Boicam oram, Narisci tenuisse crcditi, incertum an eodem cum Norigoia vocabulo, quod Romani non intellectit peruerterint. Origo in obscuro, neque de sine ii quet, qui excidium fuerit oporici, aut in Boicum nomen transitus, quod equid cm opinati malim rvirtutem, non vanus auctor Tacitus affirmat, sermo Tie Ade mores cum reliqua haud dubie Germania con sensere. Adversaripa a Lyco ad Oenum Vindelia d- )μ'

cis Raetificulta, hinc ad Anassum Noricis. Vindeli-gii

. . . Iputata uberius,

cos AmaZonum propaginem plerique putauere, laudatis Thracum alij, quos Amagones vi de armis domo eis iecerint, utriusque sententiae fides penes eius aucto-

185쪽

res erit, ego in diuersum tuerim, Vindelicos Raeto arum familiam ab initio arbitratus, priuatam nuncupationem a confluentibus reperisse. Raetorum certδgente atque nomine plerumque censos, manifestuac compertum habeo, quod multis itidem in hoc tractu minoris rei populis scimus contigisse ; quorudesignatione antiquitatis ignoratione, verum enim fatendum est, abstinemus, aliorum descriptiones in medio: Raeti a Tuscis conditi, ante Gallorum in Italiam aduentum imperio & gloria florentibus,

Raeto duce: in originis fidem patrij sermonis sonus

mansit, per multa aetatum curricula. Postquam res eorum visae adolescere, domestica potentia, ut est fere hominum in nium, iii exterorum vertit iniuriam. Carpsere perpetuis incursionibus proximos Italiae campos, tum Gallorum Sequanos de Helueti os,& ipsos in Germania magna Boios, immani supra omnem barbaram feritatem, ceterum prouida crudelitate. Cum enim hostiles irae, aut corum qui a masserunt, aut puberum, aut ut maxime progrediantur, infantium sanguine exsatiatae soleant consi stere, primis Raetis in mentem venit, quo hostium non messem aut herbam , sed prorsus remen tollerent, necdum natis, Priusquam in communem tu cem ederentur, eius spe occidione praeripere, maribus nimirum, ne temerarium crederes, quin certum destinatums scelus scires, quos vatum monitu atque praedictione, matrumutero conditos a feminis

186쪽

lybii auctoritatem huc tranemdelectat nihil rosta- ger, Liuius, praecipue quidem Raetis ilia Malijs al- pium populis Tuscam esse originem indicat. Polybius Transalpinos ab Alpinis loco differre, non genere, quod Danubio tenus remur interpretandum.

Eas sententias si coniungah Raeti, Vindelici, Norici, inter se pepulares, Tuscis oriundi omnes sint inos neque amrmandum magnopere, neque refellendum sumimus. Sub Regibus vixisse Nori- 'cos ex Suetonio & velleio doceri potest, extat Voc-m Ah, i , cionis Regis nomen, cuius soror Ariovisto nupta, Caesbel Gai Lipse bello ciuili Caesari trecentos circiter equites au xilio misit. Instituta ritusq; , &aduersus vicinos populos eadem cum Raetis inhumanitas. Postrema Histros incursio paullo ante Christum natum, qua concitatis in se Romanorum animis, cum multae praeteriti temporis iniuriae accederent, a Silio victi Dios. io iunt. Mox Raeticum Vindelicumq; bellum,

Tiberio &Druso ducibus sequutum. Vehemen-Haee plenh petater autem visum memorabile, Romana arma orius

per omnem Africam circumlata, nisi qua immodiacis solis ardoribus, & vasta solitudine illa invia, insia ad extremas orientis oras penetrasse, ae Europae cum alia, tum fortissimas Gallorum atque Hispanorum nationes domuisie, quin uia quae alterius pro-

187쪽

pe orbis instar crederetur, terruisse Britanniam, qua trans Raeticas Noricasq; contiguas Italiae alpes, Raetorum Noricorum s populationibus toties lacessita& prouocata, conspe sta sint. Magnitudinem belli multa produnt, gemini cum maxime tanti duces, qui legatorum praeterea usi opera, urbibus & castellis varie oppugnandis, leuibus certaminibus, quo plus terroris holti obhcerent, sparsim serendis,& in-itru ista quoque acie progrediendo, omni bellorum

arte, fortem manus promptum, ceterum rudem ad haec populum, magna edita caede vicerunt. Sed ' quantamcumque virorum virtutem, longe super uit mulierum, siue furor siue rabies, quamquam omne nomen infra facti horrorem es , quae deficientibus telis, infantes humo affictos, in ora Romanorum aduersa miserunt, vita illis nihil opus esse ratae, qui liberam ultra animam ducere non possent. Extat

carmen, quo Augustum omnium propemo---traeam, dum gentium iam tunc victorem, in exspectatione

belli folicitum, Raetica arma timuine neutiquam

dissimulat. Et incredibile dictu, quantum ille partavi storia gauisus, quantumq; ad posteritatis mem Hesrae EA. . Tiam ex ea gloriae sperauerit. Itaque Horatio, princi---' poetae, luculentis versibus, qui hodie leguntur, illustrandam demandauit, reuocato in huius unius argumenti gratiam, ad scribendi studium, longo in- . teruallo intermissum. Creditum etiam, quod Raeti Sextili victi, Alexandria eodem mense in potestatem

venerit,

188쪽

sulatum valuisse, cur Sextilem prae Septembri, quomcnse natus erat, Augusti nomine insigniri passus sit. Validissima iuuentutis pars, ne bellum retentaret, quod animo agitare poterat esse suspicio, abducta, relicti qui colendis agris sussicerent, nec reprehendendis armis pares essent. Regio in duas primo prouincias diuisa, Raetiae Noricis nomine,

totidem Praesides accepit,& idoneis locis, aduersus internos externosq; hostes, alarum & cohortium auxilia. Urbes deindediversis temporibus complures siue veteres instauratae, siue nouae conditae,inter quas Coloniarum dignitate aliquot, cum utraque prouincia, civium Romanorum, militum, colonorum, negotiatorum, plena & referia esset, ex proxima quippe atque continente Italia immigrantium. Quarum hodie aut memoria clarior, aut vestigia supersunt, nomina indicabimus, qua Boica quidem regio pertinete reliqua Raetiae & Norici prosequi, , neque huius instituti est,& nos de Augusta Vindelica colonia, principe Raetorum Vindelicorumq; a

prima prouinciae constitutione urbe, quae ex antiquis monumentis obseruata eruere licuit, ocho li- bris comprehensa olim explicauimus. Regino- burgum ergo primum, Boicae per multas aetates caput, Tiberij monumentum, Augustae nomen tulis hcreditur. Cuius rei fides quamquam nobis nunqi a constitit,opinio omnium mentes peruasit. Iuuauia, Y x nunc

189쪽

Tabulae itinerariae autographu

gustae visitar. Theod. lib. s.

nunc Salistimetum, Hadriani; Ouilabis aut Quilia, ut in tabula itineraria perantiqua legitur, M. Aurelis Antonini Imp. opus, Lambachum interpretan

tuo; huius Laureacum item, quae proxime Ensum Lorcha est, magnae quondam urbis tenue nunc vestigium nisi verius Aureliano tribuimus. Atque eae liquido coloniae, extant enim inscriptiones, Coloniae Hadrianae Iuuauiae, Coloniae Aureliae Antoninianae Ou . N Coloniae Aurelianae Laurea censis Quibus alias alij, leuitate animi vereor, nullo certo testimonio nixi, addidere. . Iuuauiam a iuuando die am, assentior, & omen agnos Secundae et

mon non vidi oui explicaret, sed aliae alibi quoque

urbes ab animalibus nomina traxere In postrema, qui Laureacum aut Lauriacum, quemadmodum in

Theodosij codice perscriptum reperimus, a laureatis Iitteris deducunt, quid nisi ludibrium grammaticorum pueris debent Nemo neget, nesciri mod stius pleraque in hoc genere. A Romanis praeteream Castra Regma, Augusta aut Augustana, Quintana, Batava, quibus Danubij ripa praetenta. Regina Regino burgo nomen fecere haud dubie, nam Regino-birgat Theodonis, nullus vetustior paullo scriptor meminit. Regen fluuius id loci manet, in castroruni nomen adoptatus, cuiusmodi ad Quintana Quii tanica etiam amnis fuit. Et ut Castra Regina aliquot passuum millium intcruallo Regmo burgo aliquan- . do abfuerint, locopro re nata moucri, vocabu itaq;a I POtU-

190쪽

potuere trahere: exemplo in libello cui utriusque Imperii notitia nomen recit, Praefectus qui ex castris etiam istis Reginis, Vallatum migrauit. Batava in notae celebritatis urbem, prisci fere nominis reti- 'enentem, abiere. Augustanorum&-intanorum obscurior memoria, sed nec ea ex omni parte exolemuit. Introrsus, Oeni pontes, Oetinga, supra memorati . . Terioli in alpibus, cuius praelidij appellatio, magnum paullatim terrarum tractum occupauit. Boiodurum, Ariobriga, Abudiacum, Cam-bodunum, Inutrium, Parthanum, & plura ad eum modum, patriam originem praede ferunt, Romana prima frontecturant. Verum utriusque generis urbium nomina, qua ex doctorum hominum scriptis, qua lapidum monumentis, accurate colligere, l. & suae vetustati asserere, atque cum nostrae aetatis rationibus apte componere, notha & spuria, ex scriptoribus item,& lapidibus perperam techis intellectisq;, inconsulta quorundam temeritate inuecta, secernere&rei icere, alterius erit operae, nunc nobis ab instituto cursu usque eo non deflectendu. U traque postea prouincia rursus bifariam secta, credo quod suspectae Imperatoribus, in uno aliquo Praesa de tam validae ex propinquo vires : Raetia primae & Notitia p. secundae, Noricum.mediterranei & riparii cognomina a cupit, Hadriani Augusti auctoritate, nisi meae me coniecturae fallunt. Primae Iiaetiae Curiam-- sti,