Nic. Parthenii Giannettasij Soc. Jesu Piscatoria et nautica

131쪽

Isa LIBER III. Qui spirent venti, rigidae qua rupe procellae

Descendant. Quid plura tibi pro sydere ferrum Dux erit,di reducem patrias te sistet ad oras. IIaee illa,& lino porrexit pyxida nato . Tornatae quae cura hinc sit, qui pydixis usus, Illa docet: cupidus genitricem Flavius audit Dicentem & memora sub mente audita recondit.' Argento insignem multo,niveoque elephanto. Ipse suis manibus tornavit pyxida ferro

Caeruleus Proteus: medio stat circulus aureus Nomina Ventorum multo coeIavit in auro Hoc circo Proteus; nam aequalibus intervallis In totidem partes secuit, quot flamine venti Spirant: caelavitque suis in sedibus omnes . Lilia,quae ruitio praefulgent plurima in auro, A rctoo Boi eam venientem ab sydere monstrant: At reliquos alii ventos dant vertice ab uno Extensi in gyrum radii, mutoque rubentes.

Inde stylum e chalybe in medio praefixit acutuma E ehalybe hule etiam super addidit ille sagittam a Quam nigro admovit lapidi, Magnesia fertur

Cemma e contactu multo malesana venen culpis abri, calidasque hausit de marmore flaminata Nira quidem sunt, uate,meae pars altera Titae, Quae mihi narravit Proteus' commercia gemmae.

Marmor amat ferrum, dulcesque in pectore flammu utrit dura silex:chalybis durassima eorda Allicit illecebris : mollit sua viscera ferrum 1llecebra,& rigidum quamvis respondet amori, - Atque agitur flammis. Quid non cedamus amori Nollit amor ferrum,& durissima marmora moliat. Nobilis illa stylo superadditur: irrequieta ertitur hae, illae; donec praefulgida coelo Dua Cynosura micat, i e s stat, di aethere ab alto

Nauriat obtutu flammas acus acta Venen O .c Nam velut ipsa poli sectarii r sydera gemma .

Sic nigrae duIei gemmae correptus amore,

obtutu fallu

132쪽

Ninc ille.e nivea crystallo pyxida texit Bracteola & eircum clausit strictissimus illam:

Ne maris unda nocens, aut aeris aura marini Inficiat, ni oraque terat rubigine ferrum, Cepe timendum etiam, grave olentiaque allia vate si Vimque adamantisi acum vitii nam fascinat ipso, Rem onuit. Tu, nate, maris cum gurgite vasto

Errabis, dubiusque viae sine sydere coeli, Nane fidam media eo mirem sub puppe locabia Libratam laevi in tabula, quis ferrea cuspis Volvier in gyrum possit: sed pyxida tantum Verte manu hae, illac, donec se concita cuspia Sistat,&inscriptae respondeat illa sagittae, tui medium feriat tornatae pyxidis orbem Axis ad Arctoi partem. mox inspice& illam ralla tibi ventos, cursu sque & sydera die ei. Haec dedit;&eircum Nymphis stipata marinas .

Ceeano caput immersit, natoque relicto, Numida spumosae venit sub Dorid os antra. Ille autem charae genitricis munere laetus Tyxida caelatam signis. miratur eburnam , Niraturque orbes argento,& murice pictos, taliaque Arcadii monstrantia sydera Plaustri, Re minio inscriptum ventorum nomina circum

Hine stupet iii gyrum huc, illae trepidare sagittamκ

Et sensim arcana ferri virtute sub Vrsas. Nec non de prima perquirit origine ea usos occultas rerum,& tacitus praecepta revolrit, Quae dederat mater: ventosque,& sydei a discit. Pyxidis hinc primum fuit usus, & aequora primum, Eudae es ausi, duce cuspide, currere nautae. Nee sollim conclusa Thetis sulcata earinis Omnis,& AEgaei spuinantia marmora ponti rapia sed Oceanus noti trans litora Mundi Tentatus magnis ausis, Fatisque secundis . Hae duce am noti AE thiopes, atque ultima Cafri Regna pharetrati Mundique impervius axis.

133쪽

Ae penitus toti terrarum incognitus orbi Nunc tandem Aurorae sub sede est visus Iaponet Ac novus Ammericae Iustratus navibus Orbis - Sie & divinum inventum, pyxisque per omnes Delata est populos, quos decoIor Inficit hos, Aut rapido Sol torret equo, aut premit visa pruin Is3 Quos & in occasum Atlanteum submovet aequor. Sed qui Cathygaren , extremaque litora Mundi Soli habitant Seres, diverso pyxidis usu,

Tarrarumque plaga ventosque,&sydera norunt. Circuitu e tangunt curvum cratera capaci,

Et fiuvio undantem multo sub puppe reponunt. Subere suffultus parva natat aere truuspide In medio Rhombus versatilis, altaque s gnat Astra, polumque et regitque vagos per maranor Ion cor Non secus Arctoi faciunt, qui Balthica nautae

Caetula, Hyperboreumque cava trabe Nerea eurrunt.

At quia Nautarum posta est spes omnis in una Pyxide, mira quidem, atque usa comperta docebo, Egregiam tibi quo valeas compingere buxum . Stat geminus Magnete polus, quorum alter in Aicton. Alter in adversum Mundi se dirigit axem. Hos autem quo rite modo perquirere possis, Expediam: Ilicea in media net eymbula petui,

Quae gremio inclusam sustent et fumine geminam. Haec circum incipiet sensim irrequieta moveria Non tamen integrum describet motibus orbem , At septem versus se conciet illa Triones , Quo tandem dia ectus eat polus alter in Vrsas, In que diem vergat medium polus alter . at illo Sedulus advertes, radioque notabis acuto . Pine S acus si forte tibi sucanda veneno ,

Cuspis Hyperboreum tenuet quae mota sub axem Austrinum complexa polum, lapidi oscula libet.

secus Arctoum si contigit, ilicet Austro Se vertet, ventosque alios monstrabit; & oras. Admiranda quidem, quorum cognostere caussas

134쪽

si Magnes generosus erit, sat cuspis in uno

Contactu bibit areani malesana veneni.

At cum languescit gemmae vis, saepe fricandus Est illi Rhombus, certa sed lege, modoque. E medio super incipias deducere saxum Leviter alternum in punctum , ferroque fricabis. Huc ubi jam venium, sustolles desuper illud

Actutum, prope nec redeat vis nigra metallor Ni facias, reditu immutabitur indita virtus Iam chalybi. in medio suerit cum gemma reposta. Due illam rursus serrum super, ut calor imus Plurimus ardescat venas diffiisus in omnes. Praeterea. quonia in languescit tempore longo Herculeus vigor, aere tibi stipandus acuto,

Plurima sive inter chalybis ramenta locandus; Vivida sic vis, amplexuque fovetur amico. Sei licet armari quaecunque potentia ferro Indiget, ut longos possit durare per annos. sed iam naturas, ventis quas Iu Dpiter ipse

Addidit, edoceam Zephyli feliciis auris

Aspitant, placidoque intendunt carbasa flatu. Raro mane ruunt: sed Vespere saepius efflant. Interdum Zephyris cursus spirabilis aurae Est brevis: interdum nitido sub lumine plures Duravere dies, Phoeboque ea dente, silescuntet Incipiunt aestate nova, placidissima quando Tempestas pelago: raro brumalibus afflant Temporibus, Palinure, simus inflare secundos

P a Zephyros, Zephyrosque leves in vela vocato- Tutius infidum lento pede currimus aequor . Eoo eum Sole citi de fluctibus Euri

Attolluntur, aquas majori & flamine verrunt, Quam Zephyri,tepiduinq; colunt ver: bruma nee illoε Respuit, aut nimiis ardens fervoribus aestas . Crebrescunt multi in noctem ; sed cardine cum jam Adverso Manes lustrat Sol, murmura ponuut.

Bis quinos persaepe dies vasti aequora Nerei

135쪽

saepe solent. tu carpe iter adventantibus ruris. Duin nostrum Titan devexior aspicit Orbem , Exoritur Boreas, gelidisque e rupibus ardens Labitur, ac rigido Neptunia regna flagello Qua gat :& annosas sub montibus at ierit alnos , Ae strepitu late miscet nc mora alta canoro e . Pullatae plangunt valles,& magnus Olympus . Paulatim murmur ponit, mollitque feroces Sensim animos; longo languescunt tempore vires . Vix agitat tandem tenui maria uda flabello .

Donec & halitibus cum iam sita pabula desunt,

Attenuatus abit. Veluti fornacibus aliis Clim Iubito secis e truncis arida messis Suggeritur, concepta statim de fomite flamma Nurmure consurgit inulto, rapidosque repentδAltius attollit cuneos, & sydera lambit. Noη ut materies sensim consumpta recessit, Flamma ea dit, circumque levi vix sibilat auras

Di solvit nubes Boreas, coelumque serenat Luce nova: inter dii in densatis nnbibus astra

Obtegit,& dextro dimittit ab axe pruinas. In terras si nocte vaga descendit ab Vrsa, Tertia lux illum nunquam pernare videbitrSin minus, ad se nos Aquilo, denosque rigebis Saepe dies viginti etiam pulsabit Olympi

Sacra Iovi nemora, & maria alta a gurgite minera Tu cave, ne primis Aquilonibus in mare puppim Deducas: statione sedens sine flamina prima Paulatim contusa cadant; tunc si rata per alta Tende iter, & fessis Aquilonibus utere tandem . Numidius ex imo, pluvia ite, nigerrimus Auster Axe ruit,creberque, hyeme adventante, procaei Imbre tonat, nimboque,& plurimus Obruit arva. Vettim pleni amnes cum cessavere , serena

Luce aperit e celum , & simul aequora lenius urtet. Non & certa illi vitae data tempora; saepὸ ita brevis, totusque leves se Vertit in imbresa

136쪽

Murmurat, & multo late ei et aera stabro .

Principi. levis hyberno de Sole sub undas

Labitur Euroauster,& aequora molliter afflate Mox densat coelo nubes, atque occulit astra. Sensimque assumit vires,& crescit eundo; Douee te totum campo commisi aperto. Tune coelo tollit spumantia marmora,& altis Iluctibus insultat ratibus. ceu nubibus Imbres Cum ruptiS veniunt; primum de montibus undra Exiguo torrente cadunt, crescuntque fluendor

Cum tandem fluvii, multis jam fluctibus auctae

Insultant magno venientes gurgite campis, Ingent eique imis vellunt radicibus alnos. Equor agit fundo, rapidotque per acra nimbos Birolomerat, pluviisque cadit venientibus aura . Saepius autumno ruit imo a cardine Mundi Norridus, at bruma magis horridus asperat undas. Longius extendit cursum, nam saepe reflectit Exactum ad mensem pluvios temone iugales .

Principio, dum crispat aquas, da fluctibus alnum,

Nec sine, paulatim vires acquirat eundo. Nam si post quartum vento tua vela furenta Laxabis, non tutus erit per caerula cursus e Tempestas te dira manet,durique labores . Principio dum blanda vocat Fortuna,vocantem 3, sequere: e manibus sors labitur aurea pigris.' Praeceps Arctoa veniens veniens a sede Superara Frigidus hyberno crebrescit tempore, & aequor Altius attollit, scopulosque superjacat undas: DisAudit nubes, nivibusque incandet, & alma Coelum luce aperit, lenique adsibilat aura, Tt longe pulsis sequitur lux aurea nimbis. Mollior aestate in media felleia mulcet

AEquora: nec Zephyris tunc lenior invidet aura. Tu sine, turgentis Ianguescant murmura venti, Ut celeri tutus percurras Nerea puppi.

Densus turbinibus Libyca de sede feroees

Africus urset equosi cis brisque per aera nimbIs

137쪽

Invehἰtur, natuque c i e t strepita me tumultus et Asperat Oeemum fluctusque ad sydera tollit.

Laxat aquis nunc lora: mari nunc murmure rauco

Stridulus in eum bit: subitis modo nubibus astra obtegit,& no stem terris inducit, & umbras ruox pulsis apem nimbis, Solemque reducit. Totus & interdum cadit,& stet aequo i,&aer. Sed brevis illa qui e sinam finibus usque praeuBIs Nox redit e Libycis inopinus & acrior instat rFrangit aquas, tollitque vadum, miscetque tumultur. Qualis ubi vaeuam spectavit Persa pharetram, Ora, fugam simulans, avertit,& aequore cedit. Nine ubi jam octiam telis complevit acutis , Impavida cum fronte redit, Martemque lacessit.' 'Acrior instat equis: rapidas vibrare sagittas Non cessat: transfigit equos, transfigit equorum Sessores una,& eludeli funere mergit: Per caedes, stragesque ruit. Fuge cautus iniquI, Nauta, dolos venti: coelo ne crede sereno;

Nanque dolos etiam nol unt, & fallere venti. Principio tres ille dies foedare procellis Assolet; at senos si tres transcenderit ultra; Saepe novem: quos si sit peraverit, alle profundum Viginti torquere dies 1 olet imbribus atris . Tu Libyco ne crede ratem, Palinure, furenti. Durus Hyperboriis, Boreaeque simillimus, ori Cir eius incumbit, glaeiesque indurat acutas , Et cursu in medio fugientia numina s stite Nec non & summas pelagi diverberat undas, 'Et nemora alta jugis horrendo murmure quassat lNine ut sylvifragi cecidit gravis ira fIagelli, 'iVela vocat: vel una vento committe vocanti.

Hos mores, sibi quisque suos, discrimine eertoi

Majores ventorum animae coluere Volentes. At quae consurgunt dextra, laeVaque minores Majorum leges etiam , moresque sequuntiir.

Sunt & multa, dies quae longa,& plurimus usus εδε tquc acti pilago cursiis te, nauta, docebunt.

138쪽

Post hine digressus , iubeo spectare locorum

Naturam; pelagi qui nobis aequora venti Ardentes claudunt, aliis felicia pandunt. Curta tenent & regna: suis que in sedibus illi

EXercent iras , ehementius. arbiter undae

Adriacae Boreas,& proximus urit Iapy et Saepe & ab Odrystis flat lenior Orit liΥja . Ionio in magno fluctus regi Euro auster: Et quoque Tyrrhenum mare concutit, atque patente Sardor campos.& Galli caerula ponti . Sed nullus Libyeo furit acrior ille sub astra Ionium, Siculumque rapit Sub vesperus at se Creber Tyrrheno nimbosis explicat alis, Et passim freta naufragris infamia reddit. Saepe & Barbaricis crebrescit fluctibus Auster, Et Notus , e roseo qui turbidus instat EUO. Virgineo in pelago spitat elicior Eurub ,δc simul, hybeino surgit qui proximus ortu . At venti AEgatis varii dominantur in undis: Tot propter medio dispersas gurgite terras. Sic conclusa ruunt multa per caerula Venti ,

Et varia e varias terrae regionibus ainant. At vero Oceano in magno, qua torrida caeli zona rubet, paribus semper sese explicat alis Eurus, ct Eoa surgunt qui sede canori. Ni Solem cursu lectantur οῦ & aura volantes Fert aequata rates, totoque extenditur anno.

Contra ex Oeeasii Zephyri in contraria flantes AEquor agunt allis sed vis non fortior Euris ;Ninc N Lipe silent, victique fugantur ab Euris . Trans vero AEgo cerum vioIenio a Vespere flabro Hsurgunt Zephyri, Libycique, & caerula tarabant . Hinc fac ιlis via , Atlantei trans aequora pianti Cum longe alterius lustrant dii illinia Mundi Litora ab Europa, aut semoti e filiabus Euri In Libyam venιunt, Solisque e ubilia gauliῖ sive Philippanas laevo de litore terras

139쪽

LIBER III. o s

Longa sed Eoum eum quaerimus, atque remotam Taprobatiam, atque Indum, & Gangetidis ostia ripae.

Idcirco Au rorae inquirunt cum regna magistra, Ego ceri in circum, transversa ruentibus I uris,

obliqua se puppe ferunt: hine inde sub ortum

Percurrunt laevum spumanti in rurgite Rhombum IAtque Eurum evitant, Libyeoque afflante feruntur. Magnus ubi terris tot late consitus undat Oceanus, non semper aquas , nec tempore eodem Eurus habet: multa circum per litora venti Temporibus i pirant certis: & saepius undas Nocte regunt quidam, quos inde Aurora resergens Non videt,& secum diversos invehit ortu:

Nosti quarta sitam cum jam collegerit hora, Fervidus in tenues di solvit Cynthius auras et At media coeli Zona, quae vergit ad Arcton , Graecus Atlanteo spirat felle ibus auris Tempore lub certo,& quinis semensibus alnis Dat facilem: Notus advecta crebrescit in orbe . Circius Eoo sex flabro I in ea menses Vela implet laeto, totide inque imper ius ille est. Sunt&Etesiae, aestivo qui tempore surgunt, Solstitio torrente Indos, veniuntque nivosa Et Arcto, atque auras mulcent maria alta diurnis. Sed cum bruma rigens disrumpit frigore saxa , Tunc & Etesiae humenti Iabuntur ab Austro. Nunc age, divinas artes ,& si qua futuri Cognitio,instantes possis qua noscere ventos, Et tempestatum variarum ediscere signa

Lxpediam.Tibi Sol primum certissima signa

Ventorum dabit exoriems, dabit aquore currum Cum Tartessiaco lavat aureus: ille furentes Excitat & ventos, & tempora mobilis anni Alternat vicibus, signisque futura relatis, Nutri latet eventus sequitur certissimus illum roccasu nunquam , nunquam S OI fallit in ortu. Ille ubi fulgentem reseret de gurgite vultum,

Ac nitidum spari et jubar oris, ab aethere nimbos

140쪽

Submovet, Sc ventos cohibet sub rupe silentes. Discolor oceano eum surgit.&ore rubores Ardentes mediis iaculatur nubibus , Euris Laxat equos rigidas dat pallidus ore procellas. Eoum gemino si videris orbe rubentem , Nemo tibi malidum terra convellere funem Suadeat: alatis tempestas horrida nimbis Incumbet pelago: verian si fulserit orbe

Dividuo, da vela Noto, Palinure, vocanti.

At si pulpureae suerint sub Vespere nubes,

Rura serenato vax obstrepet humida coelo. Caeruleae pluviam, mixta nigredine ventos Imbribus admiscent. at si praeverterit ortum

Igneus erumpens radiis Sol, Dori da fundo Attollit gelidasque ciet de rupe procellas , Sin ortu in primi obtusus sine nubibus ibit, Collige, nauta, sinus; praeceps ruet imber ab alto . si per coelum stipatus nubibus ibit

Igneus,& radios medio de corpore vibret Exiguus, metuenda ruet sne more procella .

At mihi jam nitidum coeli decus, aurea Phoebe offert se varia vultus sub luce notanda. Illa tibi in primis spectanda in litore, nauta, Ante coronatas quam solvis ab aggere puppes . Illa regit fluctus illi vaga caerula parent;

Et ventos ditione premit: nunc alia quietos Irritat ventos: nunc mitigat illa feroces. Ergo ubi consurgens argentea cornibus ibit, Purpureum sine nube diem, SoIemque serenum, Et pacata maris de nunciat aequora ventis.

Tunc vada Campani per Iitora nota phaselis Solicitant; Iudaique hilaris per transtra juventus. Pallida dat pluvias. rutilet si flammea, vento et Si nigrae incipiant nubes miscerier igni,

Vndique. tunc Tethyn, caeluinque ardere videbis Fulminibus, Nereusque furet, strepitante procella. Heu male deprensis Ionge trans litora nautis l