Hunoldi Plettenbergi e Societate Jesu Introductio ad jus canonicum

41쪽

num secundum naturam, in qua Communicar: cum omnibus substantiis; ' Ompis rem natura, ut ait Cicero L . de

' m. vult esse conservatrix sui, ut sua si , ct in genere Onservetur, secundum hanc inclinationem' juris iunt naturalis ea omnia perquae vita hominis' conservatur se contrarium impeditur. . Et consentiunt Jurisconsulti , cum clo- cent nihil tam naturale es, quam eo

genere quod dissolvere, quam quo col

ligatum es. ulpi M l. nihil jam naturale Secundo inest homini inclinatio ad aliqua magis specialia secundum naturam, in qua culmunicat cum caeteris animal thus, o secundum hoc di. Cuntur ea esse de lege naturali , quae natura omnia animalia docuit, ut est commixtio maris & foeminae: & educatio li. herorum S silmilia. Ita S. Thomas I. Et hoc sensu definitur Jus naturale ab Ul-Pia no: od natura omnia animalia ocuit L 1. de Ταβ. ω Dr. adeoque jus sic acceptum nihil est aliud, quam in- sinistus naturae sensitivae, qui hominibus . Cum brutis est communis. Veruntamen hic brutorum instinctus abusive dieitur jus naturale, cum non reguIetur aiatione, a qua jus originem trahit ; At

42쪽

que inde est, quod brata nullum ha- ' 'heant jus cum hominibus commune,tum quia non habent dominium in proprios actus, utinatura habet rationalis , tum quia si bruta a nobis impedirentur in in suis operationibus , fieret ipsis injuria, cum injustum sit impedire jus alterius. Tertio' modo pergit S. Thomas l. c.

ines homini inclinatio ad bonum se

cundum natura rationis , quae es μbi propria , & ex hoc profluit jus naturale proprie dictum, de quo Cajus Jurisconsultus ι. Omnes populi Just. Er Jur. uod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes peraque cu oditur. Propriae ergo Sibrma liter inest jus naturale homini, quod nihil est aliud, quam recta ratio ab aucto re naturae ipsi inclita , seu dictamen occonscientia praecipiens aliquid necessario faciendum vel non faciendum. Scite, ut Elet, Seneca ad Lucilium Epist. . Es ergo a DEO tamquam naturae auth

re impressum inditumque cordibus no-sris , per quod secundum di amen rationis prameae actus humanos liberos ad bonum Deumque dirigimus. Hujus juris praecepta sunt omnia piactica uictamina naturaliter nota, non solum uni-

43쪽

α4 Jus naturale versalia illa : Malum esse fugiendum &bonum faciendum, sed etiam magis pareticularia in illis radicata, ut est inprimis

illud : od tibi non vis fleri , alteri

nefeceris, seu ut Christus docet. Matth. 7. v. I 2. Omnia quaecunά vultis, ut faciant mobis homines, o vos facile ilis; H'c enim complectitur praecφpta siecundae tabulae Decalogi , dc quae ex iis per consequentiam naturalem deducuntur ; ideo S. Augustinus in Psal. 1 7. Aus es , qui sola natura duce non asserat , nosie accedi ab altero ad uxo

remsuam , i furtum fleri, se qui velis injuriam pati, cui non displiceat, panem i negari esurienti , peregrinum

non suscipi , dictareque rationem naturalem , ut eadem aliis veI non faciamus mala , vel bona praestemus. Jus illud naturale est immutabile ex natura sua, ct si quae mutatio fiat in iis, quae juris sunt naturalis, haec non provenit ex eo, quod ipsum jus naturale per disipensationem aliquam vel abrogationem in se mutetur, sied quod objectum ob supervenientem circumstantiam ex trahatur e numero eorum, quae juris erant naturalis : Sie reddere depositum juris est naturalis, nunquam tamen de

44쪽

Jus positivum. πjure fuit naturali furioso reddere ensem.

depositum.

a. Ius positivum sive lege positum,

ut loquitur Thomas s.-lest. Ιχ. se eundum Aristotelem s. 7.

Modis initio nimirum ante legem latam se sis modo it, nihilrefert: cum autem positum fuerit, refert , id est

quod non ex natura rei, seu ex libera DΕΙ vel hominis voluntate pendet. Hinc deducitur I. Ea quae sunt con trajus positivum, mala esse quia prohi-hita ; quae vero sunt contra jus naturale, prohiberi quia inse mala sunt. Apud cliversas gentes, diversa esse jura positiva. 3. Pro temporum varietate variari quoque haec jura posse, cum enim principis arbitratu posita sint, ejusdem quoque Voluntate mutari' aut tolli pote. runt, si Reip. expedire judicaverit. Dividitur jus positivum in Divinum de hum num. Divinum est, ut inquit S. Tho. 2. a. q. s7. a. ad i. quod divinitus protinalgatur, hoc est , quod DEUS vel Christus liatuit, dc per se vel per ministros, puta Angelos, Moysen, de Apostolos promulgavit. Hoc subdividitur in vetus dc novum s Vetus est, quod DEUS in veteri Testamento Judaeis tulit, de per Angelos acceptum Moyses

45쪽

in JuI Divinum. tanquam Praeco DEI primus promulgavit e. Moyses I. Di t. 7. Hoc triplicis generis praecepta continebat : uoralia ad formandos mores , ut siunt praecepta Decalogi Exod. ao. CaeremoniHia de re-hus ad divinum cultum spectantibus contenta in libro Levitici ea. y seq.Judicialia' de rebus civilihus politicis contignata in libro Exodi c. 2I.dus divinum positivum novum est, quod Christus in novo Testamento Conis

clidit , S tum ipse tum ejus Apostoli ex ore Magistri sui promulgarunt. Quae vero iidem Apostoli tanquam Reistores Ecclesiae statuerunt , ad ius humanum lpertinent, ut sint: Canones Apostolorum, Decreta de jejunio quadragesimali, celebratione diei Dominicae de similia. lΗoe jus nunquam abrogabitur per aliud

novum Jerem. 32. v. o. quia hoc salvare potest in sempiternum. Hebr. Io. quod . non poterat vetus, ideo antiquatum

est ; Nam translato Sacerdotio necesse fuit, ut legis translatio fieret c. 7.

3. Jus humanum, quod humano ar hitratu conditum, dividitur in taculare, quod auctoritate Ρrincipis vel Magistratus saecularis, de Ecclesiasticum, quod auctoritate Ecclesiae est latum. Saecu- .lare

46쪽

Jus Gentium. πlve subdi iditur in jus gentium M CL

Yjle i 6. Jμs. gentium dicitur 'quia eo jure omnes fere gentes utuntur. 9. pili. I.-est quod usu & moribusi troductum apud omnes, aut , fere omneSpo vos peraeque cusodituris observatur.

tium. Hoc jure introductae sunt rerum S dominiorum divisiones Ac obligationes. ι. st'. de Jum: in Dr. foedera, fer vitutes captorum justo bello, Legatorum non violandorum religio, & similia I t. ι. e. c. Jκου gentium dist. I. Quamvis jus illud utpote humanum eX parte abrogari possit, ut defacto abrogatum est, quod

Christiani capti a Christianis in bello

justo mancipia fiant, fieri tamen mo-i aliter non potest, ut totum eliminetur, quia i ad hoc requireretur consensus omnium, aut sere omnium Nationum; Nec ut fiat expedit ob gravis a incommoda dc mala, quae 'inde c rentur, si V. g. rerum divisio tolleretur. . Differt vero jus gentium a naturali in multis r Jus enim naturale obligat ex natura rei, non 'rbitrio tantum recipientis. Eit penitus immutabile, imo de ipso nec DEUS judicat sed persum judicat qui judicat S. Aug. de ier. rete. c. 3I. Est tempore primum, quia

47쪽

coaevum ipsi naturae hominis; RectEui-' tellectum idem est apud omnes. E contrario jus gentium non obligat nisi ex arbitrio hominum : Potest hominum arbitrio , si non plane tolli, saltem minui. Non prius condi coepit quam homices multiplicarentur superterram. Nec est ubique idem. 4. Jus civile communiter nunc uir patur pro omni jure , quod a iaculari potestate constituitur; Caeterum dici

tur id quod quisque populus vel quaevis

eisitas Vroprium conintuit. c. 8. unde aliud est: Atheniensium, aliud Lacedaemoniorum , aliud Romanorum , lquod per Antonomasiam Jus commune Civile appellatur g. Sed jus quidem δε--t. de fur. vat. Ere. quia potissima dc principalior pars Juris est Romanorum, ideoque dicitur etiam Jus Quiritum, quia Romani Quirites vocabantur e. I. Dist. I. vel a Romula Quiritio, sic dicto ab ingenti ejus hasta, quae Sabinorum linis qua Quiris dicebatur GlU. Inst. de jur. natur. S. Sed με vel quod sic a Curibus Sabinorum urbe appellati sint. Liυ. l. I. Emeitur hoc jus cum juri naturali vel gentium aliquid additur vel detrahi-'tur. 4e JU. . Jur. . Sis v. g. prae

, scribit jus gentium sonte4 essς punien

48쪽

-s, sed cum non praescribat quo genere poenae, addit determinat id Jus civile , ut latro gladio, fur laqueo puniatur. Similiter praescribit Jus gentium pacta esse servanda, huic detrahit Jus civile, dum statuit pupillum non obligari ad servandam promissionem ab eo factata sob aetatis fragilitatem. i. Dividitur Jus civile in scriptum de noti scriptum seu Consuetudinem ut Innuitur a G o l. onmes populi Iuli. eriar. Instit. de jM. natur. tit. a. f. Jus autem ci-

ile Jus non scriptum seu consuetudinarium est jus eas usu axi veniens ap. probatum , vela, diffvturnis utensium moribus miroductum. In stit. i. c. A. δεεsrψιο. Sive illud in scripturam postmodum r*digatur, ut jura seudorum, sive non At Non enis idesinunt es consuetudine&, quod in scriptur m Luser ntur. Dividi potest in generale, quod, ubique in Imperio Romanoesservatur, ut est jusseudorum Sin spmiale, quod in certa Provincia vel Civitate est introductum. j Scriptim dicitur, non quod literis sie contignatum, scid squod praescriptum iit& sancitum s: Sicutimec leges a legendis legum tabulis dictae iant , id enim magis conservandae memoriae causa fit, quam quod sit de legis essentia, ut ben adver-x tit

49쪽

3d Jarisscripti divisio.

tith ni Augustinus in lib delet. te is Aufimataque jus scripturi est, quod auth R-tate publica sancitum '& omnibus' subditis praeseriptum est , licet irocriptu tum non' sit relatum. Jus vero h6n seri. pium est, quod non eae 'auctoritate pu- .hlida expressis praescriptum , sed moribus solum utentiumrecteptum. Et tacite comprobatum est ζ licet id postea literis Consignetur. 3' Jus scriptum dividitur' in commune particulare. commune. dicimus tὼ-atum illud, quo Imperium Romanum curicapite suo ac omnibui membris regituri Particulare vero cappellamus primό Jubmilitare, quod ad militarem disciplinam spectat re milit., de ossis. mil. Dd. de militari jus municipalo, quod li- stat solum subditos lodi lateriamiquod Pater habet ad filium Hlarile quod Dominus ad servum,&Oeconomicum: quod

vir ad Uxorem habet' S. Thom. 2. 22 .s7. a. . Ρraeterea ius particulare vocamus statuta se quae a Collegiis , Mercatoribus, Campsbribus fiunt , 'A illos tantum obis ligant. Fart. in L '. n. a. s. p. de JU. m jur, Demum mutuum etiam Consensium, cluarum privatarum personarum in privato contractu factum , appellare possumus jus particulare, nMn. talis consensus sui ficit

50쪽

Jus publicum Orivatum. 3r

ficit ad jus aliquod inter duos constituen

s. Jus commune iterum subdividitur in publicum & privatum. Publi cum est . quod ad statum rei Romanae spectat. i. i. f. a st de just. Ο 1αν. de in trihus versatur : Sacris, Sacerdotibus de agistratibus. c. i. dist. I. Sacra sunts quae DEO ejus cultui consecrata sunt. Ut templa, indumenta Sacerdotalia, Altaria, vasa aliaq; divinis mi-iai steriis inservientia. Speet, ni haec ad jus publicum , quia res sacrae vi Juristis dicuntur publice consecratae a Principe, vel ab eo potestatem habente, adeoque si quis privatus sibi sacrum constituerit,

profanum erit. l. s. istantum g res autem bis crae. I. '. sacra tica1 de divq. rex. l. interismy. ut in poss legat. Per Sacerdotes hic intelliguntur omnes , qui DEO & sacris

vacant l. non distinguemm g. Saeerdotia 1. deIecepi. Glos in I. i. de Jul ω iur. n. Sacerdotes.

Hi quoque spectant ad jus publicum, quia pro populo preces DEO offerunt, ct sunt mediatores inter DEUM & hominem a Tho. 2 a. a. . ideoque Sacerdotes dicuntur a Christo ad ministerium communis salutis electi. e. Saepe Iet. q. a. & communes Omnium Patres ac

Magistri σ. quis. dist. 96. Demum nomi-