장음표시 사용
241쪽
- l. VIII. PRAEPARATA &e. In ο inis Ε Dentia quidem Mari habetur, ast
in usum rarius vocatur; nam male clausa, Virtutis saepe expers est. Conferva rarissime occurrit, ob desectum plantae recentioris.
Oleum desulatum essentiale apud nos non Obtinet, Batavis autem maxime expetitum & famuliare est. Herba cum toto, ut Munt, in Pharmacopoliis prostat; sed Alia & Flores inprimis serventur, &vitreis vasis probe inclusa teneantur, ne Volatile eorum perdatur; in hoc enim vertitur cardo rei, ut semper suo praestantissimo odore gaudeat Marum,s votis respondere usum velimus.' Pauperibus nimis esse pretiosam plantam, quisque objiceret ; in promtu autem est responso rnam & cultura uberior reddi potest, & ex Europae regionibus meridionalibus advehi nobis poteriz,
ubi serpylli instar apud nos, copiosissime crescit. PRAEPARAΤA apud Auctores e Maro Paria
. Ex soliis & summitatibus soridis ope Spiritus
vini, Aquam Reginae Hungariae longe superans, Spiritus odorati us elicitur bo. Sal volstile aromaticum, e foliis, parari posset c). Oleum desillatum eis entiale, methodo eadem ac in destillando oleo Juniperi e Baccis . aut Menthae ex Herba, a quiritur; dictitante me ro, qui etiam analysin Marichemicam ,. brevises hic loci tradendam, ita sistit:
242쪽
Μ A R 'UΜ. R8 ex foliorum S summitatum .floridarum 4 ij, Iiij, per retortam distillatarum, humoris limpidi, sub finem ru.festentis : odore ac sapore pergrato, primum obscure acidi, deinde magis austeri, lib. j, Iviij, 3id, gr. vj, humoris emnreinnatici F fas Sui3 gr. vj, bu. moris denique rufi, sale volatili urinose impraegnati tine. j. D; olei tam tenuis, quam cro, unc. jd prodiere. Massae residuae sis, sat astali siη ποῦ
xxio dederunt M. Theriacam, Troes Ucos hedγ-ehroos Galeni & Aetii, Extractumque Marocostinum Mindereri, nec non filutas e Maro Pharm. Lond. Marum ingreditur; tam parva licet mole, ut nullo jure utilitatem quandam Maro tribuendam esse existimaUerim. Interne Μaro utimur forma Pulveris, Psi larum, Electuarii, aut Infusi vinos, numquam vero
Decocti; sed in substantia potissimum; dosis a 33 ad j erit. . Oleum destillatum saccharo exceptum, apud Batavos summi est usus, ut GeoTroy habeb
Externe Marum adhibetur in Cucumis, Amentationibus, Epithemate, Somentis, Capitiluviis, δε-guentis nervinis, & Pulvere nafali, Tabaci instansumendo. Oleum stillatilium apud Belgas ut cephalicum gratissimum capiti applicatur, teste GeoTroy
jam consideraturi erimus. SAPOR amarus est, insigniter acris, seu pungens.
ODOR eratissimus, penetrantissimus, & sale abundans volatili; cui nec ars, nec natura, smile
243쪽
32 dedit; foliis iamirum inter digitos contritis, naribusque admotis, odore aromatico, rectius: spirante) pungente, subtilissimo, athereo, sale tamquam ammoniacali, ipsum asscitur cerebrum, ita ut sternutationes fere
Ad Spirantes ergo pertinet Marum, quorum 'facile est princeps f); odore enim gaudet sereTismi, Satureae, Rosmarini, Lavandulaeque; his autem longe antecedit; nec Tunius Mastichina odore suo camphorato palmam Maro praeripuerit, quamvis nomine Mari veri venerit apud Auctores, & nostrum ab ipsis Pseudomarum vocatum
fuerit D. Plantae vero spirantes pleraeque ordine sunt VERTICILLATAE, a Ziziphora usque in Ham
Pollent autem, plus minus, oleo essentiali v Iatili, suaveolenti, vasis dissicillime in carcerando, quod ex olidis globosis pyxidibus, sub poris soliorum latitantibus, fumant; quodque sugax olens, in nostro Maro, validissimum esse, quemquam inficias iturum non crediderim , . S. X.
o Merhaav. Mdb. p. 262. Ge rodi I. c. 1 Claris Medicina G. D. ει 6. p. xll. g Folla Mart ehartam caeruleam rubro tinxisse eolore, te statur Geostro l. c. . Apud Rajum his. pl. seto. sequentia leguntur: Des . tus in desperato mensum suxu, ultimum N praesenti pia
ream remedium ducit pulverem corticis Mari eam vino austero, fingulis matutinis horis propinatum. Sed hoc per errorem irrepsisse sciat lector, & pro Mari Iesenis
dum esse Mori s diversissimum medicamentum.
244쪽
f. X. VIRES. . . Ad VIRES a qualitatibus consequentia Ualet.
Ergo secundum olidam qualitatem, Marum in nervos acturum esse, facile quisque intelliget.. Analepticum summum est, &systema nervosum debilitatum, torpidum, languidumque excitat; namque vitam quasi inflat; flammulam vestalem inconis spicuam auget; luculamque vitalem serenando &roborando, vires suas exserit; & praestans est. Citissime vires refocillat vitales, ut Cordiala
optimum. Sicut enim cor caussa est princeps omnium illorum motuum, unde vires vitales aestimantur, systema autem pervosum caussa primaria roboris cordis, unde vis motrix ejus ab influxu nerveo dependet: sic auxilia, huic vitali indicationi satisfacientia, merito vocantur Cordialia aut Cardiaca. Non mirum ergo, si horum in numero Marum collocemus, jure quidem optimo; et nimirum ines di fus odor suaveolens, lenis unicuique tolerabilis V. . . A nervis vero siquidem dependet & cordis &viscerum activa vis, musculorum elasticitas, secretio & excretio, & solidorum robur;. quodnam igitur haec omnia efiicere valuerit, nisi nervinum medicamentum Τ Iam vero summum est Nervinum Marum nostrum; adeoque Vel sponte patebit, Di phoreticum, Diureticum, Emmenagogum, Roborans id esse, & in omni Debilitate praestantissimum se praestare. Quo respectu etiam, si hoe, & huic proximum Cinnamomum, excipias, in tota quanta Materia medica vix majus remedium supererit; a Maro dissert autem Cinnamomum eo, quod in Febre
245쪽
noceat, aestumque in corpore augeat, Marum autem non ita. 1mmo, cum Hannibal ante portas, Medico opus est induciis, per usum hujus divini medicam unti spiritus exules revocare potest, posteaque castra movens contra hostem invasurum, arma idonea et optima adhibere. Resolvens primarium est itidem Marum. Nam ut resolutionem fieri existimamus, cum per oscillationem nervorum auctam, in fibris muscularibus oriantur nixus & renixus, unde conquassetur, &quasi tenuis reddatur stasis illa humorum, inflammationi ortum debens: ita remedium huic inserviturum scopo, Maro aptius, nullum dari, quemquam inficiari non putaUerim.
Sapidam secundum qualitatem minoris quidem aestimandum est Marum; in fibras tamen, ut am rum, agit tonici instar, & in fluida agendo, ha, Jamicum est; insigni sua acredine etiam incidit &simulat. Ergo putredini resistit, bilem auget, stomachicum est, orexin juvat Κ secretiones urget, viscidum attenuat, lentorem inllit, & quae reliquassint.
Quanquam igitur Cl. Wedelius, tamquam analepticum, cordiale, vires refocillans, balsamicum, in
rinum , diureticum , diaphoreticum , antashmaticum, pectorale, immo pobchrestum, Marum nostrum extollit: justo tamen majoribus en omiis eum laudasse hanc plantam, ut nimis festinanter autumat D. Geoffroy, non crederem. Certe si accuratius, ad unguem ut dicunt, qualitates huius plantae pervestigassent Medici, &inde ad vires concludere voluissent: dudum in frequentiori usu Marum nostrum receptum esset.
246쪽
Patere hinc arbitror, sua Marum non esse de fraudandum laude in morbis DEFECTIUIS & So-POROSIS; scilicet Languore, Lipotvmia, Paraias & Apolexia, praesertim a caussa frigida, vel ubicumque demum debilitas virium vitalium adest 'ilepticis , Lethargicis, 'sericis, Chlorollais &'drope thoracis, Asthmate humido, Catarrho, Scortato frigido, aut Cephalalia habituali laborantibus maxime inservit. In Memoria & Olfactus defectu,& Vertigine senili, non minus conducit Eo. Menstruorum suppressioni, plerumque a debilitate ortae, inprimis Marum inservire, experientia docuit. CASUS quosdam, ad illustrandam Mari veri efficaciam, afferre, heic loci haud ineptum duco, ut quid valeat haec planta praenobilis, unicuique
. Consiliarius quidam Regiae Cancellariae, septuagenarius, subito corripiebatur morbo gravi, & inter orci cancellos fere haerebat. Praesentes, &Medici, de salute recuperanda fere desperantes, inertes erant spectatores. Ρulis tam debilis erat, ut vix percipi posset; aeger nec loqui, nec se movere valebat; cum steriore respiratio peragebatur. Forma electuarii jam Medicus quidam dedit drach-ἰmam semis Mari veri, quod quidem sine dissicultate non deglutitum suit. Tamen hoc assumto facilior evasit respiratio, oculos movebat aeger. &pulsus multum augebatur. Tribus praeterlapss horis eamdem assumsit dosin, unde ita ad se rediit, ut in lecto sedens, loquutus sit. Die sequenti iterum eodem usus est remedio; & postea per sesqui-
247쪽
annum recte, prout tulit effoeta senectus svaluita Exacto autem hoc temporis spatio in eumdem incidit morbum, apoplexiae haud absimilem, soporee cepto; idemque remedium in subsidium ductum stluti ipsi fuit. Denique tertia vice cum noVos mor-hi insultus passus esset, Medico ejus absente, e Vita discessit. Theologiae Doctor quidam doctrinae exquisitissimae, asthmate angebatur suffocativo, ab Hydrope pectoris. Marum adhibitum effecit, ut . qui
antea in lecto sedens noctes ducere insomnes coactus fuerit, jam placide quiescere possit. Judex provincialis aetate provectus, eodem sere
morbo cruciatus, Variis incassum tentatis remediis, Marum ex praescripto Medici cujusdam sumst. Proximo die, se noctem transegisse placidam, optimeque valere, narravit, & formulam Medico demonstravit, cui ipse adscripsit: probatum est. Per duas deinde septimanas Maro summo cum Ie-vamine usus est. Vir secularis, vereque doctus, cujusque Obitum literatus orbis graviter conqueritur, complures per annos morbis conflictatus fuit chronicis,
quibus tussis violentissima successit. Vires desecerunt, & nihil exscreare potuit; suffocationis metus sub unaquaque aggressione aderat. Cum jam Omnes consilii expertes essent, Marum Medicus propinavit aegro, & quidem illo cum successu, ut, EXscreatione valde promota, ante finem diei sequentis tussis omnino cessaverit. In Paralysi etiam contemtui non habendum est. Marum, licet nihil valuerit, cum extraVasata materia ad spinam dorsi descendens, medullam omnino compressit.
248쪽
Famulus Illustriss. Comitis & Senatoris Hard, post harmoplysin ex pectore laborabat, jamque eX- tremos, ut Videbatur, ducebat spiritus. Medieo, qui aberat, in urbem redeunte, urgebant adstantes, ut remedium aliquod sere agonizanti praescriberet. Desperata licet res visa esset, tamen, ubi unica sit Via salutis, eam tentare fas est; Marum itaque forma Mixturae, ex ossicina Sahlbergiana petitum est; & prima dosis aegro porrecta per os elapsa, secundam tertiamque autem eo cum successu deglutiit, ut intra dimidium horae spatium erectus sedere potuerit & loqui; &, quod omnem fere fidem superat, integre convaluit, per decennium &quod excurrit superstes. In Menstruis suppressis, Marum cum martialibus nuptum, ipse quid valuerit e ertus sum.
Sudoribus nocturnis valde adflictus fuerat Ρhthusicus quidam; Marum Vero cum Conserva Cere folii versus noctem sumtum, ad tussim leniendam, exscreationem promOUendam, & sudores debilitam tes tollendos, certissime valuit.
Dolendum tamen, quod Marum, & reliqua Spirantia, instar servi fugitivi Chemieorum, adeo volatilia sunt, eorumque effectus citius pereunt.
Plura ut taceam, etiam atque etiam Medicos rogatos volo, ut, quid effciat Marum ad vires vitae augendas & sustentandas, experiantur; fidemque do, eos numquam spe frustratum iri.
249쪽
Upsaliae I 774. Decembris I 6. Nemini mirum videatur, me hoc tritissimum Medicamentum , decacuanham, quod omnibus Medicis notum Ut S quotidie usurpatur, dissertatione Academica illuserare voluisse, praesertim cum nihil fere dicere queam, quod non a multis Medicis de Materiae medicae scriptoribus , iisque doctissimis, dictum sit prius. Adeo enim hoc est Ocax atque heroicim, utpote quod, rite adhibitum, rari e spem fallit; unde mihi digni
mum videtur, quod prae aliis multis excolant S ratione originis explorent Medicinoe alumni. Hoc igitur pharmacum, huc usque a Boianicis satis neglectum, neque adeo omnibus adcurare cognitum, breviter describere constitui. . De
250쪽
non operose disseram, cum hanc optimus materiae Medicae scriptor Geo fro, Mat. med. tom. 2. p. 89., adeo dilucide exposuerit, ut non nisi paucissima addenda videantur: ,, Ipeca- cuanha, inquit, est praestantissimum Dysenteriae
, remedium, in novo Orbe repertum, circa me-
, , dium seculi praeteriti: descriptum fuit a Guillelmo,, Pisone in sua Indiarum histoxia, a quo tum & ais Marcgravis e Brasilia in Europam delatum fuerat. Altis tamen tenebris obsitum, & in Gallia nostra, , incognitum remanserat, ad annum circiter I 672, quo cum D. Legras Medico, qui ter Americam peragraverat, Lutetiam perUenit. Verum illius, , Virtute nondum comperta satis, per plures an- . , , nos Oblivioni traditum fuerat, usque dum circa se annum I 686, a Peregrino quodam mercatore , Garrieris dicto, iterum huc allatum est. Cum se autem vires illius singulares ab hoc mercatore,, praedicarentur, ab Adriano Helvetio, Facultatis hi Rhemensis Medico, in usum fesciter revocatum est; ab eoque tantum thesturum sibi & civibus se comparare voluit Ludovicus Magnus, cujus mu-
,, nificentia publici juris factus est Ipecacuanhae
Plures Ipecacuanhae constituit species , Fuscam, Albam, Peruvianam seu Cineream, quibus addit Virginianam, Canadensem & Americanam. Improprie dictas Ipecacuantias, ut Virginianam seu Spiraeam trifoliatam, Canadensem seu Euphorbiam Ipecacuanham, & Americanam seu Psoraleam glandulosam lubens praetereo, Asiam tantum explicaturus Ιpecacuanham in pharmacopoliis nostris or. dinariam.