장음표시 사용
231쪽
Experimenta igitur 388 institui, ex quibus
interdum editur, interdum non.
232쪽
Noricopia Ostrogothus, Medieas per Savolaxiam Provise. ord. Reg. COII. Med.
Upsa liae 1774. Decembr. 3. g. LMediei scientis prudentisque ideam vix ac ne
vix quidem animo finxeris iustam, nisi &Morborum, quibus UeXatur corpus humanum, multiplicium, & Remediorum, datis morbis rite applicandorum, cognitionem ipsi gnaram commendaveris; qua desiderata, praxin inchoaturus, nubem pro Iunone sectatur, crassis sane circumsusus tenebris. Quod quum ita sit, hasce Medicinae partes, dignitate & necessitate pari excellentes, aequali etiam cura excultas ac perpolitas esse, facile simul quisquam crediderit; secus Uero se rem habere, certo certius constat. . In
233쪽
In illustranda enim Scientia, Diagnosn spe.
ctante morborum, artis nostrae Principes summi desudarun ; genericos reddiderunt characteres, ab externis et perspicuis signis desumtos; species ad sua quasque genera retulerunt, secundum caussas quas agnoscunt procatarcticas; quae quidem determinatio specierum ex caussis petita, res est adhuc altioris indaginis; cui vero ut sedulo navarent operam, Machaoniae artis Alumni, vehumenter
Sed vel sponte patet, Phasiologiam, fundamentis anatomicis superstructam, ut et solidam cognitionem eorum omnium, quae in humanum corpus agunt, heic inprimis principatum tenere. Doctrina vero de Medicamentorum viribus secundum Qualitates cognitas agentibus, disquirendis, & eruendis, mirum quantum neglecta est; usque adeo enim increvit in ossicinis prostantium e vegetabilium cohorte collecta simplicium farrago, Iners & onerosa, ut in votis esset, ut selectar plantae tantum in usum Vocarentur a Medicis, et se sensim e Pharmacopoliis, quae vix ullius sunt effcaciae, exularent. Hinc eminet Materia medicae peritia; nam Vel pleno, ut Munt, fluit alvo o, optimum & in Theoria versatissimum Medicum, nihil quidquam efiicere in debellandis morbis, nisi imbutus fuerit notitia remediorum simplicium; qua destitutus, miles inermis hosti se objicit. Vastissimo ergo Medicinae campo se committentibus persuasum volo, ut, licet ad Academias morari jam amplius non arriserit, tamen in abso Vendo cursu, Anatomiae & Ρathologiae non unice inhient, &, ut mos apud eos obtinet, Materiam Medicam nocci faciant.
234쪽
223 Qui vero ad hanc tendunt metam, perspectissima habeant omnia δ quae Viribus plantae, in usum medicum vocatae, illustrandis, inserviunt; ut ex
scientia naturali, nomen, at nitatem, locum natalem &c. ex ordine naturali, Odco & sapore, qualitates, & ex hisce datis, vires, sub incudem vocare, nec non in qua specie generis morbi cujusdam efficax se praebuit medicamentum, quod subsidio eme jusserunt, probe notare. Hujus autem ultimi obliti saepius fuere Auctores in Materia medica celebratissimi; unde, meo quidem judicio, prona suppetit ratio, cur vel de eorum assertis dubitemus, vel vim remedii perneώgemus; adeoque, cum in quopiam morbo remedium fuerit praestans, alio tempore eodem fine non satisfecerit, susque deque habitum fuerit. Inpri. mis tamen scitu necessarias duco plantas, quibus suus in quibusque classibus, non derogandus est locus primarius; ut inter Amara, China; inter
Mucos, Althaea; Pinguia, oleum; Tetra, Opium; Ambrosiaca, Moselius; Sc.
Cum ergo, in conscribenda Differtatione inaugurali, quid novi, aut magni, aliis in Medicinae partibus praestare non valuerim, haud displiciturum fore judicavi, si de uiro vero, planta quidem antea cognita, non tamen usu quotidiano, ita ut fas esset, recepta, dicerem; etenim quemque vires decet suas nome. Si opella hacce, qua tali, ansiam dedero Medicis, essicacissimam herbam, qua nulla major adhuc nobis est ex classe Spirantium, penitius noscendi, & in posterum cum delectamento ejus vim
analepticam experiendi, Votorum sane reddar com- s, et metam propositam me attigisse, ex intimis
235쪽
Antiquissimis 'retro temporibus prorsus ignota fuit haec planta, & minoris aestimata; recentioribus autem seculis multa multi de illa scripserunt; ut Dodonaeus, Charas, Indesius &c. de NOMINE ejus licet numquam consentiant. Quidam secundum Maronem, Regem nescio quem, Vel Latinorum poetarum principem; aut Bacchi aliquem socium, eam denominatam esse,
Alii iterum ex Arabum marmabus; Hebraeorum mar; Graecorum maron, ob amaritiem Mari insignem, nomen deriUare conantur.
Ab Hesychio Marum; Salmasio Amaracum; Dodonaeo Marum vulgare; Dioscoride υσοδειον Recentioribus Marum Briacum vel verum; & a Johanne Bauliano Marum Cortusit appellatur. Cortusus autem, quondam Bot. Prof. Patavinus, primus plantam I. Bauhino ostentavit, unde Cortus1 n men fert. Apud Pharmaceuticos sub titulo Mari
Cum jam ipse C. Bauhinus, sui arvi Princeps
Bolanicus, obscure admodum de Maro scripserit, non miror in tradendis sYNONYMIs auctores deinde dis. sentientes fuisse. Aliqui enim statuerunt, esse Tragoriganum latisolium, Bauh. pin. p. 223.; iterum alii , cum Boerhavio, Majoranam syriacam. vel creticam, Bauh. pin. p. 224. idem cum Maroesie credunt. Sed has mittamus rixas, & quae in- Marum quadrant, optima θnonyma tradamus. Marum Cortus. Bais. hist. 3. p. 242. Chamae drys incana maritima Dulescens, so. lias lanceolatis. Durnes ms. p. llos. . Marum
236쪽
MARUM. stas Marum syriacum vel creticum. Boerb. Iugdb.
Marum syriacum. Dal. pharmac. . IS6. Marum verum Cortusi. Ge r. mat. med. r. 3. p. 82I.
Teucrium Marum, foliis integerrimis ovatis acutis petiolatis subtus tomentosis, floribus racemosis secundis. SU. nati I 3. p. 439. Mantisi. p. 4O9. Mat. med. p. 28S FIGURAΜ, cujus ope facillime ejus facies via deri posset, aptam non dari, est quod vehementer queror; inter optimas vero numero, quam de dii Rivinus Monop. irreg. Pseudomartam p. I 3. ed. nostri De. cetero dissertationem Nedelianam, Resip. Hermanno quodam, Jenae I7O3. habitam da Maro, si cuiquam plura arriserit scire, ut adeat & evolvat, enixe rogo; quam etiam dissertationem intellectam semper volumus, cum citationes aliquae Wedelli hocce in opusculo Occurrent. G
mosus, distortus, vario ramosius: Ramis erectis, Nisormibus, variete longitudinis, tenellis cinerascentibus.
M Cavendum, ne haec herba confundatur eum Mastierina vulgo dicta, quae diversissima est planta, quamvis facie, demta fructificatione . simillima; dicta, in S, mat. 453. et Mantist. 4i3. TilYMVS Mastichina, s ribas vertieuiatis, calycibus lanuginosis, dentibus fel
ceis villos; odore et sapore camphorae admodum atat fini; ad hane pertinet inarum Raj. hist. p. Ssto. Dat , Pharm. 56 I. Marum verum Briacum Pharm. uri. 46.
237쪽
m 6 FOLIA opposita, brevissime petiolata, OVata, aeuta, integerrima, margine reflexa, subvirescentia, catomis oculo nudo inconspicuis, cinerascentibus, subtus incana, tomento ViX conspicuo, unguicularia, semper virentia, consertiora; in ramulorum axillarium rudimentis minora, plura.
RACEMI terminales, sessiles, solitarii, erecti, digitales. FLORES Oppositi, secundi; brevissime pedi-
cellati; Bracteis folio similibus. CALYX Perianthium monophyllum, tubulosum, pubescens, quinquedentatum: dentinus acutis, erectis, subaequalibus; tubo sub basi gibbo. COROLLA monopetata, unilabiata, purpu-rea; Tubus longitudine calycis, supra fissus; L-tas quasi bilabiatus: labio superiori erecto bipartito ultra limbum, lanceolato; inferiori trifido: lac niis lateralitas porrectis, Oblongis, brevibus; in termedia subrotunda, obtusissima, concava, integerrima.
STAMINUM RIamensa quatuor, Tisormia, erecta, purpurea, corolla altiora, approximata, inter fissuram corollae dorsalem prodeuntia; quorum duo paullo longiora. Anthera subrotundae, antrorsum versae; Polline flavo. PISTILLI Germen minimum, quadrifidum. Solus filisormis, erectus, inter stamina positus. Stigmata duo, acuta: superiori erecto; inferiori ex'
PERICA IVM nullum; Calyx immutatus.
SEMINA quatuor, calyce breviora.. OVata, Introrsum angulata, pubescentia.
238쪽
ad quas resertur apud Systematicos, sequentes sunt:
Io Herbacea, quaternis seminubus. Ordo 2.14 Galeatae & Verticillata. - 'I4 Verticillatae. - 1, 7 Θmnotetra perma Verticilla
Ordine naturali 4et, ad VERTICILLATAS
quarum vix ullae Arbores, pleraeque S rutices, plurimae Herbaceae, sunt. Agunt in nervos secundum olidum volatile oleosum ; & in fibras secundum amaritiem, pro gradu diverso. In Foliis & mors. hus medica virtus quaerenda; in Radicibus autem vix manifesta Vis adest. -
GENERE sub Tmerii militat Marum, 'cuius character genericus, G. Pl. 7o6. traditus, concinne& breviter ita fere sistitur: CALYX Perianthium monophyllum, quinque- dentatum, tubulosum. 'COROLLA monopeiala, bilabiata; labis supe-' riori erecto, bipartito usqe in tubust, ut
239쪽
ram labii superioris porrecta, erecta. sTYLUS Stigmate bifido. SEMINA quatuor, nuda. Proprium constituere genus e Maro Boerhaavius conatus est; verum character non lassiciens est; e. gr. Habitus fruitiessur; sed perplures speetes Temerii fruticosae sunt. Alia serpsit lanceolata; character vero demismatur a fructificatione. Ros teucrii unus e fingulis foliorum alis; id vero frequenter observatur in Teucrii spe-
odor acer, volatilis; a qualitatibus autem ch, racter non desumendus est.
SPECIEM tantum unieam Τeuerit in patria Flora nostra alit, Scordium loquor; plurimae vero in G. D. Praesidis Spee. plant. enumeratae, sussicien-xer distinguuntur, attendendo scilicet adeas, quae caulem habent annuum, aut perennem ut Marum hoc nostrum. eas, quae axillas proserunt multiforas, aut tin fo 'as ut Marum nostrum. eas, quae folia possident nura varis, crevita; aut ovata integerrima ut in hoc Maro. eas, quae foliis eaudent f s, vel integris ut etiam nostrum Marum.
240쪽
Disserentia inde emergit specifica, quae habetur in Syst. nat. I 3. p. 439. & Mant. 4oy. TEUCRIUM Murum, foliis integerrimis, OVatis, acutis, petiolatis, subtus tomentosis, floribus racemosis, secundis.
Habitat Marum in SOLO calido, sceo, sata. loso & duro. Per totam fere aestatem soribus luxuriat, sive in ollis, sive ad senestras reponatur. PATRIAM autem agnoscit Hispaniae Provinciam Valentinam; etiam frequens est in Insula una Stoechadum, Pomponia vocata, Gallice Porteoroz. In Asia ad sericum; in Creta; Aegsto; Θria, & Graecia, ubi olim Magnesia, invenitur. In plurium esset votis, ut copiosior etiam re deretur CULTURA haec planta praenobilis, apud
nostrates. Scania orientalis Clima Maro esset convenientissimum; multiplicatur vero aut seminibus, aut ra mulis depaetis; inque terra teneatur praegnante; supra ventrem equinum, vel sub fenestris, uti Melones aluntur. In ollis conservatur per hiemem in frigidario , ne gradum congelationis sentiat. Nee lucri caussa fefellerit spes, squidem uncia solio- rum thal. 4. cupr. aequat, secundum Τaxam Hol-miensem. Cavendum vero probe a Felibus; odore enim iis pergrato, Nepetae aut Valerianae jucundiori, alliciuntur; abblandiuntur. lambunt, decer-Punt, eomedunt; quin saltu, sua contaminare, eamque conterere, student; quot dudum Ioh. Bau. hinus, aliique, notarunt.