장음표시 사용
211쪽
Iam Cimici fugam. Nam hinc veri simile fit, ei
saltim narratum esse, incolas in loco ejus natali adhibere illam ad Cimices expellendos. Quatenus ergo hi ingrati hospites nobis tam multa incomm da adserunt, semper quam maxime in Votis fuit, ut contra illos aliquod specificum inveniretur. Non ergo abs re, sed potius operae pretium eΩset. eXperimentandi gratia, in domibus, ubi illi grassantur, ponere herbam, insusoque ejus loca lavare, ut scilicet ita videre liceret, num virtutem illos expellendi habeat. Vcrum namque est, Nobisque notum, diversas stetidas plantas illis esis contrarias, ut Cannabim, Ledum, Myricam, Tahatum, Geranium robertianum, Aconitum, & plures alias; ut videre licet e Sst. Nat. tom. I. pag. 7IS. Quatenus ergo haec herba maxime est foetida, ut nox ostendam, eatenus forsan majorem ceteris memoratis hac in re praestaret effectum, & forsan omnino optatum, quod magna certe res esset
Herba haec oblata suit Animalibus domesticis, Qt Equis, Bovibus, ovibus, Capris, & Suibus, sed omnia illam intactam relinquunt.
Sapor parum acris. Odor herbae teterrimus, inter digitos trita vix tolerabilis est naribus, & ita tetra magis quam aliae omnes mihi notae plantae. Illam intra cameram meam habui, & vehementer infestavit caput, ita quidem ut fere vomitum excitaverit.
212쪽
PLANTA CIMICI FUGA. soag. X. ' VIRES.
A nullis medicis adhue praescripta est haec heraba in aliquo morbo; persuasum autem mihi omnino est, fore ut posthac in usum medicum praestantissimum praescribatur, utpote quae certe vim eximiam habeat. Prisci aevi Medici valde abhorruerunt a medicamentis Venenatis. Recentioris aevi autem vim esseaeissimam in iisdem invenerunt, ut videndum est in Cicuta, Atropa Belladonna , Aconito pello, Mos amo nigro, Pistolacca americans vaec vero maxime est venenata, quod non solum
cogiposcitur ex ejus assinibus, quum in Ordine naturali reseratur ad Multi liquas, & ideo assinis sit Aconito , Delphinio, Acisae & alis in Classe Pobandria ς sed etiam patet ex ejus insigni qualitato
Venenum in Regno Vegetabili est illud, quod
noxium est systemati nervoso, ut Tetra, Nauseosa,& Virosa; etiam illud quod nocet solidis, ut Acria, quae solida corrodunt. Cimicifuga certissime est e effracissimis Tetris, longeque superat Papaver, Arctoeam, Sambucum, Mellanthum, Cotulam , radices Fritillariae Imperialis & reliquas Tetras, quae omnes Externe applicatae maxime sunt repellentes, & naturae imprimis inimicae. Interne sumta, natura quaerit per ductus varios illa evacuare e machina animali, per diaphoresin, sudorem; Vomitum, alvum &c.
operae omnino pretium foret Externe illam tentare in memorrhoidibas caecis, Panaritio & in Infammatione externa locis periculosissimis, contra Glandulas infaritas, Scrophulas & Scirrhos, immo ipsum Cancrum. Interne in Arthritide, Misope variisque aliis. Rusmodi experimenta vero ita instituenda essent a prudenti medico, ut incipiendo a minima
213쪽
& maxime refracta dos, sensim ascendatur usque dum pupilla incipiat dilatari, oculique magis .scintillare, ad quae phaenomena vela essent demittenda. In 'hoe dixi, nam observandum est, narratum fuisse D. GMELINO abs Sibiris Incolis, soleare illos morbum hunc atrocem curare cum infuso hujus herbae, quod propinant per totam hebdoma-dem , & quidem eo cum optato effectu, ut magna portio aquarum per vomitum & al um evacuetur, tererque ad pristinam sanitatem restituatur.
Quod vomitum excitet, id pro certo possum affrmare, nam experimentum in me ipso feci. EFoliis ejus sumsi semiunciam, quam insudi cum Iibra aquae serventis, & dimidiam ejus partem ci citer bibi, quae portio sumta post aliquas horas vomitum excitavit. Si haec herba Emetici loco adhiberi posset, minoris pretii certe nullum Emeticum haberemus, nec forsan ullum effcacius, immo forsan eodem cum effectu, quo adhibetur θμeacuanba, quae ideo adfertur in nostras ossicinas ab
214쪽
g. LSolidius, certius ae infallibilius PERFECTIS
SIMI ENTIS existentiae, omnipraesentiae, sapientiae & l providentiae testimonium, operectae rationis acquisitum, non datur, quam res creatae, omni nostra admiratione dignae.
Αnimalium Mammatium, Avium, Piscium,&c. diversi habitus, mores, oeconomia & corporum structura, attentionem nostram maxime quidem excitant, meque judice, mentibus nostris, dulcedinem nescio quam infundunt; natura autem in minimis praestantissima est. Non
215쪽
Νon omnes eae partes in Insectis occurrunt, quibus animantia majora gaudent. Sed hoc non impedita quo minus haec animalcula, aeque ac immensi Elephantes, se movere, respirare, sentire atque omnibus, eis concreditis ossiciis, fungi possint. Et sane, secundum nostrum judicandi modum, artificium plusquam stupendum est, Animalculum oculorum aciem fugiens , immo saepissime optimis Microscopiis vix Visibile, omnibus illis organis a DEO instructum esse, quibus vitam agore injuncta. que munera administrare valet.
Plantae etsi vita senstiva careant, cum anima- Iibus tamen saepe, quoad varias proprietates, certanto Capute igitur cerebro vacuum certa habet,
qui subtilissima vasorum compositione & disipositione perspecta, SUMMUM NUMEN, illarum ut& totius universi, AUCTOREM & RECTOREM, omni, qua par est, Veneratione non prinsequitur. Quis autem in mentem revocans, quod in mundo hoc sublunari, plura millia Inseliorum, numero reliqua animantia superantium, reperiantur; quodque haec, inaudito fere modo, speciem suam multiplicent: ita ut unica PHALAENA proletella, secundum Rea urium, quotannis circiteretoo Ooo individua proferat: lubens praetereo TIPU
LARUM, MUSCARUM, CULICUM ARANEA- RUMQUE progeniem incredibilem; quis sine
maxima admiratione haec omnia contemplari
Hominis. ideo ratione praediti est persipicere, cur tantam foecunditatem huic classi, DEUS S pientissimus nihil frustra faciens, indiderit, aut quaenam
216쪽
nam utilitas ex illis colligenda st inspidum enim foret, tantam multiplicationem, nulli, praeter propagationem, commodo futuram, naturae tam tum lusum credere. Quanta copia seminum in mulistis plantis reperituri E. g. in capsula PAPAUERIS circiter setooo, in NICOTIANAE autem 4o aeto semina numerantur. Vaec tam superflua semina, necessaria apud pleis rasque uon essent; nam radicibus, bulbis, caulibus. ramis & sic porro, speciei suae conservationem procurant: & si ex unico semine, verbi gratia UERBASCI vel HYOSCYΛMI, tam multae orirentur plantae fertiles, intra paucos annos, magna pars terrae venenatis hisce plantis esset obtecta:& sic in ceteris: hoc tamen non fit.
Experientia, fundamentis veris innixa, tutis. ma illa Scientiae Naturalis magistra, Qtidissima argumenta praebet, quod & Insecta, ct fructus plantarum, eam ob caullam sere innumeri sint, inprimis ob propagationem, deinde ut plurimis quadrupedibus & Avibus, multisque Amphibiis et Insectis, cibo inservirent. Si enim haec Animalia, hoc cibo destituerentur, tota haec cohors fame periret, quod fini intento repugnat. CORVUM Picam, saltatricem istam S garrulamasem, videmus SCARABAEOS e smo carpentem. δε- furente autem hoc nutrimento, sedula PECORA SEQVOS insequentem, ut deliciis suis occIrrat. Observatione etiam dignum, quod CANIS Vulpesne URSUS Meles SCARABAEIS stercorariis dele
217쪽
PICUM siridem FORMICAS rufas depraedam
rem, foraminaque in acrevis, hieme, rostro terebrantem, attentus quisque cernit.
LOMAM 'rrhulam , semina ARCHI L - o S ARTEMISIAE Absinthii colligentem, nec non HIRUNDINEM domesticam, P LAENAS N
APES melliferas volantes venantem, propriis oculis
LACERTA agili, cultro anatomico subjecta, CICINDELAM campestrem, GR LUM higuttatum Σ' PHALANGIUM opilionem ab ea devorata Use, Militer observavi.
In RANAE B onis ventriculo aperto, DER. MESTEM pedicularium, CHR OMELAM pο-litum , CARAB UM latum, ELA TE REM sanguineum, ELATEREM murinum, VESPAM Ouia earem, ARANEAM lavrinthicam, SCOLOPEM DRAM Laguram S IULUM terrorem, quoque
RANA temporaria semina plantarum aquaticarum deglutit. ASILUS crabroniformis GR LUMHguttulum, ut ASILUS gibbofus VESPAM uu
garem corneis maxillis necat , ut plura exempla reticeam. Omnia denique animalia, certo, natura eorum convenienti cibo, pascuntur, quem transgredi pro lubitu non licet, sub poena morbi aut mortis. Si enim unicuique permissum esset, quaecunque edere, reliqua fame perirent, totaque r Tum series perverteretur. En providentia divinat f. m.
Experimenta, quae in PANE SULCICo Alnoa 7 9 sub auspicio D:NI PRAESIDIS suere institu.
218쪽
ta, ansam mihi praebuerunt, additis ultra gooo no vis observationibus eidem dissertationi, periculum faciendi, in experiundo alimento Avium domi aliistarum, hancque Materiem speciminis academici mei eligere constitui.
Universam huius orbis compagem, Varietatula jactare constat. Animalia quadrupedia domestea
magis minusve lubenter varias plantas consumere, ceteras respuere novimus: ab aliis maxime abhorrent.
E. g. EQUO NwPHAEAE luteae radicem odorante, ronchos edit vehementes: Si autem ea in praesepio ponatur, pabulum omne, licet maxime famelicus sit, reficit: ita ut hac radix PRUNO Pado S L TCOPODIO Selagine, detestabilior ei sit.
Tetraones baccarum N seminum magnam partem consumunt, ceteris relictis. Inde igitur tuto comcludere possum, quod Λvibus domesticis cicuratis, non tantum Allium, intica & Grana contusa in usum destinata sint; sed et varia plantarum & seominum genera : et quamvis Anseres, Anates &Gallinar Urticam non sponte foris adtingant, fame tamen coactae & granis Hordei pellectae, naturaesarum non con Uenientem cibum arripere necessum
habent. Hinc sorsan multi harum Avium pulli in , infantia sua moriuntur. - Ignorantia, negligentia et majorum mala ista ςonsuetudo inimicissima pestis progressus omnis tam in Oeconomicis quam aliis Scientiis, huius caussa primaria est. Quantum mihi constat, ne unicus quidem, Insecta Suecana, contem tui rudis plebis obnoxia, ac plantas indigenas harum Volucrium usui inservientes, curam experiundi in se suscepit; viam igitur
219쪽
spinis obsitam incessi; quid igitur mirum, si opus
omnibus numeris completum absolvere non licuit Impedimenta Obvia quantum ad me removi Iter aut quater his Avibus Insecta & semina prolicere, insuffcientem observationem esse duxi: decies, immo interdum bis decies, omnia experimenta inviterata.
Hae enim Aves, experimentum instituenti nota adsuetae vel fame aliisque affectionibus laborantes, euriosum lacile decipere queunt. Quam proficuum totius regni oeconomisi quanta nunquam satis laudanda parsimonial si subsequens catalogus, si non omnis, quaedam tamen pars in usum destinatum adhiberetur, nec semina sine fructu deciderent: major sane numerus harum Avium, pro natura & indole cujuscunque generis, tum ali posset; natura enim uti sapientis est, huiusque regimine ducti, omnia consequimur. Praeterea verissimum est, quod ultra plura millia Modiorum Avenae et Hordei per totam SVeciam, ab his Avibus consumantur, qui sumtus, horum seminum usu, valde diminueretur, prors que
Plures & fere omnes plantae disquisitioni nostrae subjectae, ubique sponte & copiose crescunt, paucarumque semina SECALIS Cerealis minora sunt: Insecta vero, omni loco fere occurrentia. Sed recensio subjungenda est.
220쪽
ΕsCA AUIUM DOMESTICARUM. 21a INSECΤA COLEOPTERA.1 SCARABAEUS stercorarius
A. Anas Anser domesticus. B. Anas Boschas domestica. G. Phasanus Gallus. M. Meleagris Gallopavo. o 4. Si maxillae & pedes demantur, rostro quidem denis lato eum eommoliunt; sI non , horrore corriPiuntur. . M s. Gregaria in cornibus foetidis & sub eadaverum ossibus hiemat. o Ia. Avide quidem arripit hane Gallus & rostro petit; sed intactam relinquitic I9 Gallus, ut sedulus Pater familias, escam cantu singulari. aecurrentibus eoiijugibus monstrabat, illis autem hujus rei interdum parum sollicitis , ipse sumsit.