Caroli a Linné ... Amoenitates academicae seu Dissertationes variae physicae, medicae botanicae antehac seorsim editae nunc collectae et auctae cum tabulis aeneis. Volumen primum decimum ... curante d. Jo. Christiano Daniele Schrebero ..

61쪽

6:o FILAMENTΛ in nonnullis brevis intra

rubum corollae, aqualia, vel longiora corolla. 7:o ANTHERAE in aliis emarginata , b dae, bipartitoe, acutae l. obtusae; in aliis ad basin arisatae, cristatae, muticae. 8:o GERMEN in nonnullis hirsutum: cocincinea, cerinthoides, capitata, absinthoides, nigrita, planisolia , empetrifolia; in plerisque vero flabrum. 9:o STYLUS. corolla longior, mediocris, . brevior. Io:O STIGMA fmplex aut capitatum. Ut igitur in his speciebus justa habeatur distinctio, a flore haec est instituenda, & praecipue ab antheris , quae vel basi lant aristatae l. muticae; & quamquam hoc multis nisi lente vitrea, ubique observatu videbitur dissicillimum, melior tamen & certior non datur methodus, tot species rite distinguendi. Hae autem antherae aristatae partim aristas habent stet cear, partim latiusculas margine crinatas, atque adeo in aristatas fimpliciter & crisatas dispesci debent. Τoto igitur. hoc genere in aristatas, cristatas, &muticas diviso, singulae hae sectiones rursus in tria

abeunt segmenta, nempe quae aut Antheras ferunt intra tubum eorollae, aut corollam longitudine aquantes, aut corolla longiores, sive, quod eodem recidit, ineas, quae Antheras habent inclusas, oequales, i. exsertas. Has .omnes ulterius ex observatione Cel. D. Bergiib distinguere necessum est in eas, quae Pissilium habent corolla l. longius, I. brevius; has Vero, in eas, quae Folia habent hina, terna, qMaterna, l. plura. Per hanc distributionem cognitio omnium harum specierum certior elucescit, quod fieri omnino posse, multi harum rerum ignari d hilarent.

62쪽

: ad Normam G. Folia. S ius.

ARIsTΑΤΑ Corolla. a. exsertus. I. Uulgaris.' I. inaequalis. inclusus. 2. Iulea.

ovato - oblong3. inclusus. 3. halicacaba. 27. OUata inflata.

s7. subglobosa. 6. bergian 63. campanulata. 7. depressa. 48. eampanulata. 8. pilusistra. 3I. subcampan.

9. viridi purpuΥ. 7. subeampan. o. pentapvllea. 23. subcampan. exsertus. II. nigrita. 43. Campanuli I a. planifolia. 3 S. campanui. 13. scoparia.

S. camp. minut. 4. arborea. 9. campanulata.

. inelusius.

IS. ramentacea.

42. globosa. Im persoluta. 9. subcampan.

3. inclusus. 23. trifora. 33. globosa, tect

S3. globosa, tecta

2S. gn balodes. 34. OVata, inclus26. corifolia. 32. Ovata, inclus27. articularis. 44. OVata, inclusi

28. calycina. 28. OUata, inflata exsertus. 29. cinerea. OUata. 3 o. paniculata. 36. 'campanulata.

. inclusus. 3I. australis. 62. cylindrica.3 a. p sedes. 26. Ovata, inflata

63쪽

et. inclususus. 3. inclusus exsertunis.

4. inelusus

4. exsertus

is a

Fl. sanguinei. Racem. secund. Fl. solitarii. Fl. solitarii.

Anth. nigrae. Stigm. peltatum. Racem. secund.

Fl. solitarii. Fl. sub soliti Fl. copiosi T. Stigm. crueiat. Fl. fasciculat. Fl. umbellat. Fl. Viscosi. Fl. alterni Fl. umbellati. Anth. fili inrmes. Anth ' fili mrmes. Fl. laterales. Fl. sparsi. Fl. laterales alb. Fl. umbellati. Fl. sparsi. Anth. bipartit.

Racem. secundus.

Fl. sparsi. Fl. sparsi. g. IU.

Aristatae Cristis sata Crista Axsertae in soru Folia plura vergNumerus posteri ro figuram. sed non omnes incitiosunt Aria

64쪽

f. IV. ERICA vulgaris.

Perspicuam quidem omnium harum specierum descriptionem subministrare voluissem, sed ne invitis meis facultatibus, in molem excresceret op sculum, de nostra Dica vulgari nonnihil adduxissis sussciat; adjecta tamen Tabula, quae cujusque speciei figuram exhibeat. Tab. I. ERICA VULGARIS habet Antheras aristatat,

inclusas, Folia opposita, Stigma exsertum, Coro Iam campanulatam, longitudine calycis, Flores secundos. Praeter hanc nullam novimus, quae folia habeat opposita, excepta Erica tenuisolia Asrices. Nostra Erica vulgaris Antheris aristatis ab Erica imnuifolia qua divisionem praecipuam satis distincta est, per Folia sagittata Vero ad ab omnibus. LOCUS: ante omnes plantas indigenas est no- his frequentissima, maxime in locIs sterilibus, ubi praeter Ρinum sylvestrem. & Lichenem Istandicum, nihil sere aliud crescit. Totos fere occupat campos arenosos ad spatium totius milliaris, ut in Smolandia , Fennonia & Scania septentrionali ab , sed sine hac planta campi glareosi & sabulosi nudi forent &desormes. Nam in Scania, praecipue in Territorio Gyinge li , ubi ericeta sua incendunt 'rustici, ut novi surculi & ramuli Ericae denuo exsurgant, Pastum inde, sed miserum, pecudes obtinent. Mirum quoque est . quod in Oelandia Gottiandiaque australioribus, & Uisngso vix inveniatur e , Vel saltem admodum rara sit; cujus rei rationem expiscari & scire operae foret pretium.

65쪽

Constat autem Eriem in locis ealeariis & argillosis, seu pinguibus humosis, raro crescere, & si pratum Dica suffocatum sepimento includitur & custoditur, perit Erica O : contra si in pascua mutatur pratum, cito Erica contegitur e . In solo stercorato Erica, aeque ac Musci, emoritur, utpote terrae pinguis & mollis impatiens, sed, ut tota Classis Naturalis, dura & sterilia amat loca syl- Vatica; unde etjam haec cum cognatis adeo dissiculter in hortis plantari potest Bolanicis. Calcanistes ferre pedes nequaquam potest, unde ad vias hominum & pecudum perit. Haec minime in locis inundatis viget, ubi per hiemem aqua tegitur D, sed in paludibus tamen cespitosis ad summitates tuberum crescit. Singularis autem est observatio, quod a Fago Erica prorsus abhorreat, ejusque viciniam, quousque exhalationes Fa*i disperguntur, late fugiat; unde etiam in Dicetis Seaniae spatia circa Fagos viridi superbiunt gramine, Erica licet totum occupaverit campum circumjectum g). Si Erica cresceret in prato libero, quod humum haberet tres quadrantes ulnae aequantem, post decem annos idem pratum Vix unam quidem ejusdem humi quadrantem contineret h). In campis sterilissimis Glarea stratis crescunt vix aliae plantae, quam Erica haec i), Vaccinium Myrtillus, Uva ursi, Atra. exuosa, Festuca ovina, Lichenes Rangiserinus et Isiandicus h). In Smolandia Erica magis fere quam in ulla alia provincia crescit, sed humilis valde, ubi haec vix eradicari potest; remedium aliquod praeter combustionem incolis optabile esset O. Erica in planissimis crescit campis arenae

66쪽

mobilis m), uti in peninsula Scanorum adjacenti, ubi in ipsa arena germinat Erica n . In montosis plerisque Erica viget cum Pieride aquilina ob. In silvis maxime sterilibus inter abietes Erica plerumque frequens conspicitur M. In terra per eXustionem sterilescente , sola Viget Erica, ubi densae antehac sylvae. Erica densissime nata impedit quominus Ρini semina terrae committantur υ. In collia hus Erica evadit brevissima c. In Insula Balthica Blahulla Erica altissima quam in Suecia vidimus exinsurgit o. In Oelandia septentrionali Erica copiosius occurrit i , licet adeo rara in Oelandia . australi.

g. V. Descriptio. CAULIS perennis, lignoscis, teres, tenas,

proinde radicatus: Ramis oppositis, ramosissimis, diffusis; rarissime pedalis, sepius palmaris , l. minor. tatis II annorum ex annulis concentricis , observante D. Kalmio.

FOLIA opposita, sessilia, sagittata auriculis

compressis, subtrigona. margine subscabra, carina alba; ramorum rudimentis s. soliolorum e singulis alis.. FLORES subnutantes: Racemis subterminalibus, sessilibus, secundis; hic racemus, peracta florescentia, apice tape excrescit in ramum foliatum; unde fructus evadunt laterales, etsi flores suere in racemo

67쪽

cemo terminali. Pedicelli in racemo oppositi, stilitarii, flore breviores, purpurei: foliolis floralibus a flora remotis figura foliolorum. CALYX quasi triplex est. Inferior soliolis quatuor, sagittatis, rudibus. Hie proprie non es cabae dicendus, cum conseruatur e foliis soralibus. Intermedius soliolis quatuor, subquadratis, purpureis, elliatis margine albo, e caudatis, infimo

calyce latioribus; non Vero longioribus; - horum foliolorum duo inseriora opposita sunt carina viridi ; neque hic proprie caba nominandus, cum e bracteis consciatur. Interior verus Calyx: Perianthium quadripartitum , scariosum, purpurascenti coloratum, aequale, erecto patulum, Obtusiusculum, persistens, veruscabae nominandus.

COROLLA campanulata, semiquadrifida, caly- ei concolor: laciniis oblongis, obtusis , calyce fere brevioribus; lacinia infima magis patente persistens. STAMINUM Filamenta 8, receptaculo inserta, brevissima , adscendentia. Anthera Oblongae, acutiusculae, fustescentes, basi biaristatae, aristis sub bifidis; corolla fere breviores. PISTILLI Germen pubescens. Solus filiformis, corolla, vix vero calyce, longior. Stigma Oh-

68쪽

vestita calyce & corolla, quadrilocularis, angulis dehiscenS.

Usus in oeconomia privata est Varius. In fossis subterraneis demergitur pro Deiliore aquae transitu. In Scotia lecto sternendo inservit, ubi erecta collocatur & condensatur radicibus deor. sum versis. R . In Λriglia Humuli nonnullis in locis vicem praestat ad potum O; sed pro conservatione cerevisae nimis debilis. In Insula Oroin Bahusiensi, ubi lignorum est penuria, Ericis cremandis coguntur incolae esse contenti υθ. Capris& ovibus alicubi substernitur, ad munditiem servandam. Ex Ericetis apes plurimum colligunt mellis, unde alvearia: levia sunt atque inania, antequam Erica autumni tempore floret, quae postea gravia sunt & melle distenta G, quamvis mel ex Erica in nostris regionibus fulvum eva dat, at ubi rarior Erica, albescat D , sed melius omnino, quam quod ex Polygono Fagopyro in Scaniae campis colligitur. Sterquilinium nonnulli injecta Erica augere student; sed fertilitatem

herbae succulentae augent, sicciores non item. Erica animalibus variis sylvaticis alimento est: Lepores timidi Erica tum Vescuntur tum abscon-d tur. Aves permultae partim ramulos, partim fores, & semina Ericae carpunt, ut Tetrao Uro-

gallus

69쪽

gallus, Tetrao Lagopus, ut Insecta taceam, qualia sunt Papilio Maturna, Phalaena Quercus, &Q. In Insula KOrn Bahusiae, Trica I 6 oris argenteis quotannis ad singulos focos emitur, ex locis vicinis colligenda Σ , ubi tegit terram, gramina pellit& emaciat solum O. In Ericetis nix verno tem pore maturius liquescit, ut pecudes, ceteris deficientibus, extremos ejus stolones decerpant h). Post exustam Ericam, Agrostis arundinacea crescit per aliquot annos, donec Erica succreverit. Teneram sc oves non veterem Ericam edunt e . Ericeta vastissima , multum in Smolandia apibus iustinendis prosunt O. Εriea Graecis N Romanis. Liung Suecis. Hei- de Germanis. Heath Anglis. Bruyere Gallis.

70쪽

DULCA MARA

D. D. CAR. v. LINNE

proposita

Upsalia I 77 I. Maji 29. g. Ι. Comparantem Medicinam nostri aevi cum anis

. liquorum, non fugere potest, hanc non mi- nus, ac ceteras scientias, stupenda sane eepisse incrementa. Medicina Veterum mere erat

empirica, casu, superstitionibus & analogia, nescio qua, morbi & medicamenti, innixa: nostra vero tota fere est dogmatica, rationibus suffulta mecha. nicis. Sed tantum abest, ut in summum fastigiumst evecta, ut potius permulta adhuc desiderentur, quae tamen polliceri videntur nostri seculi sagacitasti industria. Suis, proh dolori scientia laborat impedimentis, quae accrescenti ossiciunt, & quorum tria potiora nominasse juvabit. Irim. VIII. Ε Ι. PD-