Lamindi Pritanii De ingeniorum moderatione in religionis negotio : libri tres, ubi quae iura, quae fraena futura sint homini christiano in inquirenda, & tradenda veritate, ostenditur ..

11쪽

Sed ne hic quidem consistendum mihi arbitratus, in

ampliorem agonem sensim pei tractus sum, chi ius rati nes significatum nunc pergo. Uti nemo non videt, atque ab esperientia edocemur , esse potest; immo saepe est , Critica, alioqui laudabilis atque utili ismae Artis,perversus usus: & quemadmodum Medicina,Eloquentia, Di lectica atque aliae Artes Dei immortalis munere hominibus datae, nocere interdum solent,non sua, sed abutentis culpa ; ita hominum vitio veritati nonnunquam officit Critica , quanquam in ipsius praecipue veritatis praelidi-Nm exagitata. Et sane dum Literarum studiosus laxatis habenis ad inquisitionem veri se confert, nullumque ambitioso ingenio limitem praescribit quid mirum . quod

tot ac tam pertinaces Haereses atque errores sobolescant,

latiusque serpant in dies 3 Qua de re tandem dolendum magis est nobis, sollicitique esse debemus, quam de Augustini fortuna. Neque contumeli se agam in tot populos ab Ecclesia Catholica eorum matre per teterrimum Schisma hucusque divisos, si dixero, nullam aut antiquitus excogitatam fuisse , alit excogitari nunc polle opinionem perversam atque impiam, cujus non sit, aut fuerit apud illos Patronus aliquis,ac superbissimus Praeco.Non

id quidem, inquient ipsi, vertendum est vitio Reipublieae. Verum, quando sentire quae velis de fidei dogmatis, dc veritatem inquirere nullis adhibitis salutaribus frenis, aut licet. aut impune apud eos licet , aut saltem ex eorumdem sententia licuit suarum SectarumCondito ibusr& ctim ex iis nunc nemo sibi minus quam olim Luthero& Calvino, licere credat, ac velit: cur tantae licentiae , tantorumque malorum non postulemus ipsam quoque Protestantium Rempublicam Integram tamen hanc pessimam gloriam non occuparWnt Acatholici. Numerare & nos possumus naufragia in pelago nostro. Ut enim quisque ingenii viribus uera vulgum pollere se seruit, tum cupidine laudis abreptus

12쪽

reptus consentire opinionibus cum Eruditorum vulgo vile ducit , moleste fert atque recusat , Omnemque spem gloriae collocat in sola novitate doctrinae. Aceti. amsi id genus hominum eo usque non prolabatur plerumque , ut ab arce Fidei &Ecclesiae Catholicae defici-

ant, plurimae tamen turbae eorum audaciam consequi

solent , a quibus abstinere viro prudenti expediat, &probo sit necessarium. Quae cum ita sint, nullo negotio intelligimus, quale onus Jc cura amatoribus verae sapientiae incumbat: nimirum non tam scientia quaerenda, quam scientiae modus ac terminus. Si enim hos negligimus, veram quidem scientiam semper investigabimus, raro inveniemus. Et quoniam in Religionis negotio nostra potissimum versatur oratio , quippe in eo sita est Christianae vitae summa, eoque rendere deber disciplianarum Omnium postrema linea. Hic insistendum est .hἱc erudiendus est animus , atque in primis intelligendum, quae sint inquirendae veritatis confinia quae adhibenda sit in tanta re Ingeniorum Moderatio. Quare impetrare tandem a me non potui, quin ad recolendas eas r gulas me conferrem, quas a Pherepono contemtas poti us quam ignoratas doleo, & quas perpetuo ante oculos

sibi sistant ceteri Eruditi necesse est , si volunt in ossicio

continere intemperantia ingenia, de ad veritatis sacrariaturissime, ac sine periculo famae aut animae, contendere Has autem leges δari, & si dentur , omnino discendas ac servandas nemo neger. Qualem enim secundum exiis tum expeEhemus a studiis nostris, dc ab anxia inquisiti ne veritatis , nisi ante omnia sit exploratum, quousque meditationis nostrae conatus progredi debeat,& ubi eonstandum sit ingeniis plerumque ambitiosis. Tolle istas leges, aut flocci pende , senties artem Crιticam non minus pernitiosam quam gladios, morborum quidem c ratores in Medici prudentis manu, at in furiosi hominis funerum auctores. Igitur hujusmodi consideratio in - I causa

13쪽

causa fuit, cur suscepci im de Ingeniorum ModeratioM in Resingtoms , quantum mihi videtur , Uisputationem, quam urinam pro merito suo , &apposite ad nonnullorum indigentiam pertractare pos

sem.

Sed ne ranto quidem spatio meus animus contentus esse aut potuit, aut debuit. Irascerentur mihi non pauci, quasi compedes novos excogitarem , novinue vincula ingeniis injicerem, quando iam tot injecta videntur, ut de veteribus potius minuendis, quam de novis adjiciendis cogitandum foret. Quorsum enim insusurrarent mihi in aurem Catholici quidam in tu inter nos commen. dare , diligenterque suadere Moderationem Ingenior- ,

non solum legibus bene multis in Ecclesia Catholica constitutam , sed etiam & fortasse ultra quam vellemus diversis rigidisque poenis procuratam ὶ Si quid apud nos peccatur, nihil minus peccatur , quam sentiendi de scribendi licentii. Contra vero cum ingenia interdum erumpere prae metu non audeant , & ab amplificando Regno eruditionis & veritatis nimium cohiberi videantur : cur non potius de Ingeniorum Libertate. Instituitur sermo 3 Cur memorantur fraena , quibus calca- ribus est opus de Atque haec quidem e Catholicorum par- re audire mihi videor. Tum longe gravioribus querelis ac di steriis nobis insultaret Protestantium Chorus. Nam quid , rogo illis ram familiare est , quam aut dolere, aut ridere Catholicorum sortem in Literis excolendis. & in sententiis de Religione proferendis , plane, ut ii arbitrantur, abjectam atque infelicem ξ Nos e filiis evasisse vilia mancipia passim clamant; premos vero Ecclesiae pastores tyrannidem usurpasse in ingenia , in con- scientias , neque ferendam inertiam nostram ; uti neque eorum crudelitatem. Plura ante paucos annos eia

ferebat in hanc rem Joannes Alphonias Turretinus Α- cademiae Genevenia Rechol: Oratione edita. Postquam 3 multis

14쪽

inultis ille contendit , ne umbram quidem apud nos esse libertatis , haec addebat : Et unde fers exi .

stimaris , ut tot tantaque Europagenita tamen nec caelum 1nclemens , neque noverca est natura, mimi fere bona frugis ad Literarum augmentum p oferant , nisi quod immane istud Imruilitιonis Tribunal, vel ιmyus. Ihιὐms amulae Leges , omnem plane mm, omnem 3ndu isma conatum frangant λ Contra , undest, uι non alabi plura sngenii monume=nta exstent . quam. an Boreali, bin quibusdam Regionibus , nisi quod ibi majorι tum corpora , tum Fugenia , tibertate utantur Etenim suis Litera promoveat, quis verataiι quarenda ιncum. bat, quis 3nventam publicare ausit , dum pro Muiubus, convicta , 8ro commendatιone dedecus , pro mercede ρ - .nas ac suppliciasuis laboribuου parata νιdet , sivettan-, tillum a calcato tramite recedere sustinuerit ξ Et quis

rit, qu*suariat ut scite Darius vad Curium Lb. 3 λFjuasis periculum erat λ iIta ille , ita reliqui ejusdem gregis. Quorum quidem

querelas, si in hoc opere dissimulare vel unus, cic eorum confirmabitur sinistra de nobis opinio , &ipsam verita tem ingenti beneficio fraudabimus, Sunt sua non perit ii minus , quam ingeniis jura inter honaines , quae bene nosse ac tueri ad neminem magis pertinet, quam ad Catholicos viros. Jus autem inquirendi veri,&palam enuntiandi a natura nobis insitum , Omniuriaque Majorum exemplo atque auctoritate commendatum , latissime pa- tet, neque a nobis sine injuria negligi potest. Quamvis enim ab immoderata inquisitione veri , multa in Ecclesiam Dei manarint incommoda, quibus praecipue occurrendum est hac nostra lucubratione ; ea tamen vicissim , atque adeo evidentia bona sunt, quae quotidie importat moderata, vereque christiana inquirendi veri libertas,ut

non senius ad hanc laudandam, & populis suadendam , quam ad illain incusandam , atque e medio tollendam, sit

15쪽

sit incumbendum. Et mea quidem sententia, si bonarum Literarum augmentum si Christianae Philosophiae atque Ecclesiae dignitatem amamus, continuo intelligere possumus quanti nostra intersit, cum nos & reliquos omnes incitare ad cultum scientiamque cujuscumque honestae errtatis, tum etiam probe noscere, quousque, & quo- imodo, quando , aut liceat, aut expediat, aut etiam necesse sit veritatem investigare, atque proferre. Quamobrem quanquam facilius sit animo concipere utilitatem hujusce argumenti , quam rem ipsam deinde perficere, attamen dabo operam, ut quantilim ego meditatione ac sequi potero , jura de fines inquirendi veri explicentur. Scilicei pro virili parte essiciam, ut honesta ineatur na- rurali ingeniorum libertati cum Christiana Moderatiοὐ concordia, ne, dum nimis priorem constringimus, animi generosi , & ad Artes ac veritatem illustrandam proni languescam; aut,dum alteram contemnimus, effraenata j mentium libido siisque deque vertat beatissimum veritatis RegnumWEcclesiam Dei ripi,quae columna est,ctflm linamentum veritatis.

Augustino autem, qui primus meae menti obversabatur, meque in has cogitationes impulit, suus identidem ac praecipue in Lib. II l. locus erit, ubi illius defensionem suscipiam contra Phereponum; sed ita ut in me recipere nolim respondere singulis Phereponianae Censurae Capitibus. Sunt ibi minuta quaedam quae si refellere velim, sim temporis prodigus. Sunt etiam alia quaedam pauca, in quibus me non livoris quidem communione,sed amin re veritatis Censori ipsi tacitus adjungam. Quotus enim quisque est, qui non aliquando fallatur, nisi divino peculiari afflatu mentem manum qiae scribentis regae Veritatis magister Deus 3 Erat Augustinus admiraculum uiaque acutissimo ingenio instructus: at homo erat. Cum eximia Litterarum peritia conjunxerat ille praecituum pietatis studium: at homo erat. Quare non est cur mire

16쪽

- - PRAEFAT I. O. --r, si aut interdum dormitanti aut etiam vigilantἰ e riderit aliquid quod libentius excuses,quam probes. Verriim quae in illo notanda videantur,ejusmodi non sunt,ut vel tantillum gloriam incomparabilis viri minuant,multoque minus Catholicae veritati obsint. In reliquis autem majoris momenti quaestionibus ubi ad dicendam causam, &ad ferulam subeundam Augustinum Phere-ponus trahit, vires mihi opto, & porro illas a Deo optimo maximo enixὸ peto,quibus cum Augustinum , tum Ecclesiam ac veritatem a Pherepono vindicem. Qua in

te illud mihi in votis est, ne qua in Phereponum ipsum

ira,n qua in Augustinum assentatio, me ab officio deducat honesti ac sinceri Scriptoris. Quod si forte contingat, ut videat interdum asperius quam velim excepisse Pii reponum,non hominis odio id factum fuerit ted ardore protegendi veri, quod ab eo laesam non paucis in locis demonstraturum me esse confido. Nam etsi illius chnstallam in rigide insectando, contemnendoque Augustinomin ime probem,& ejus sententias, in quibus a Catholica Religione dissentit, vehementer exhorream ; ej s tamen eruditionem & ingenium aliunde etiam mihi nora non aspernor,cujus specimina dc ego,si res posceret, la

daturus essem candidissimo judicio.

Atque haec sunt. BIGNONI PRAECL ARISSIME quae in hunc Librum jam tuum, quia tuo nomine inscriptum, praefari opportunum duxi. Nilncrerat, urejus Auctorem Tui obsequentissimum Tibique fausta omniae Gelo precantem, perpetub ames, ut facis, tuoque Patrocinio dignari pergas. Vale.

Dabam Mutinae IV. Kalaad. Novembr. M. DC a. -

INDE K

17쪽

CAPITUM,

Quae in hoc volumine continentur.

or Bom praestantissima natura. Nullum Verum est, quod quarere suapte natura non liceat, O discere non sit honestu=n. uuia sententia ab ohetitionibuου liberatur,oS. Au gusimi auctoritate firmatur. Veritatum duplex genus: alterum scientiam,alterum persuasionem parit. Ordo quidam inter Peritates. ma potissilum ad Religionem stebant, in stiganda. pag T. II. Ut Religio pera nascatur,an a dubitatione sit instituendum iter. Dubitandi necessitas, ut error evitetur; ct peri

cula ne veritvi amittatur. Prudens dubitatio commendata, temeraria vero repudianda. I I

III. Non omnibus dubitandum de peritate sua Religionis Ratia'Auctoritas in Religionis negotio, earimiqtse pondus. sua quarenda sint,at constet,an vera sit aliqua Religio. Pru-ἐenter possunt immo debent de veritate si Religionis dubitare Ethnicι , Iudai, Mubammedani. Iusta apud eos dubitandi causa. 16 IV. Au Christiano Homini dubitandum de sua Religionis νeritate. AEqisum id νιdetur sied gravibus periculis obnoxιum. Dubitatio ct his licita,ct quando ct quomodo,nesidet donum perdatur. Ratio Autitoritas statuunt veritatem Christiana Religionis.Cur Christιanorum vulgus acquiescere prude ter possit in Religione siua , sitque ab onere dubitandi exemptum. In Ecclesia Catholica Pastoribus potissimum scientia Religionis expetita. 2 3V. An

18쪽

V. An ad inunda Re ionem veram Auctoritas ρυ- cedere Rassonem debeat.- ιchaorum iactantia exploditur, μου Augustino seu tentia hac de re absurda. Pherepono Uicta Raraones exti eca seu morsua crediιiluam adsisenda ante Fideminec exigendaratronoe Do matum demonstrativa. Usus Catholiea Ecclesia hic la..datus , aqua nemo e ratume credere jubesur. Scire scredere quant m disserant. μracula, extιnseca ratisis aere. Alia Pherepomi omnιaputantis , Catholicos olim sinarationabas exegisse Fidem. 11UI. Infirmitaε humana mentis, atque rationis, es erranda in semiae faciluas Sus causa . fuga disi pona, D.

cordia sn inquiHisne veri, corpus male compactum, espe me asserum ἔ penuria atque ab msubsidiorum ad

inmurendam veritatem ; memoria exitii- : phantasia impotentia , es pracipue dum assectus ιn animo regnant:

voluntarisperversa indoles: mentis Esius auustia. ignorantia, istimo, es prava elictio principorum, quibas ad recte Indicandum uti necesse est. FVII Rationis humana imberii tar experientia teste. Ad ipsius medicinam ut Religio vera noscatur,necessaria est humanitas, sexposcenda a Deo v res' atque svunta. suid μωntia,quid persuasio e creau istin prudens. Priama principia quoin ratiosprudentia reguntur in inquiis 'ione Religionis vera qualis est unica Christι Religio. Doneta minorιtate 3n ipsius probationem co uentibus 1sVIlI. Qui noscenda vera Christi Religis inter tot ο-

sect- .arvcura sacra primum ver taxΦs promptuarrum. Sed oseisin nostris d iis inteluenda vera doctrina. .uquem veritatis visibilem interpretes 'antigioniDeus dedarit oportet. Ecclesia vera verax es ab errore immunis I atque hac una es Catholicorum Eccusa. 6 3IX. Ecclesia Carseolica perperam negata ab Harericis immunitas ab errore. Protestantium Methodus manquia Ariano vera Doctrina quam temeraria , O quot Hare

19쪽

r D E X. sum origo. Catholicorum Methodis quam laudanda. Non genio privati cuiusque hominis dimittenda secrarum Liteorarum interpretatis in dogmate. Vox Ecclesia vera hic audienda , Deod pracipiente. σψX. Auctoritas Ecclesia Catholica in Fidei doctrina a Phe- reponi objectionibus vindicata. Et nonsne ratione credimus. lnsiaci auctoritati Protestantes addicti, O incerta apud eos raritatis consecutio. Antiquitas doctrina in Christi schola,

ct credentium multitudo robusta veritatis argumenta. νι- tas ct paucitas erroris indicium extra Catholicam Ecclesiam Phereponi in hanc rem animadversones confutata. XI. Socinianorum pestifera Haros Deo nos quadam edocenti credendum,quamvis credenda superent captum humani intellectus. Ingenii temeritas qtiam hic impia. Loca Theologia ea unde veritas doctrina Christiasa petenda. Traritionis au-ictoritas,ac necessitra in Ecclesta Dei. Quibus principiis nil tur. Laus Theologia dogmatica, Oretaνιι V.Cl. quem Phe- reponus pluris facere debuit. 86' XII. Ingeniorum libertas quam ab hominibus expedita. Doctrina ad Christianum pertinens triplex. Se er consideranom, repetitane an secus a Deιν suerit. Dogmatis existen-ria,signi sicario ct rationes distinguenda. uuid in his liceat aut non liceas hominum ingeniis. 9 XIII. Pericula imminentia scribentibus de auctoritate. Inspiens αelus quid pariat, ct quam laudanda hicst prudens

moderatio. Ecclesia nunquam fallax in dogmatibus sanciendis,duplici conditione posita. Dogmatum , qua alia in mera contemplatione versantur , alia actionem quoque exigunt. κηρ int aut non psint, qua etiam debeant aut non debeant statui. Quid de quastione utrum angeli corporei, an incorporei sint,credendam ct an eam Concilιa sustularint. Inrerrationes dogmataem quadam siemper adsdem spectant, sed non

.simnes. Quid hie liceat ingemis. . I o 3XlV. Ius Ecclem in dogmatis stabiliendis a Phereponi, obsessionibus liberatum. Falsum est, ipsum a S. Augustino πη-gari.

20쪽

INDEX.gris. Mastitati mConciliis Otholicorum qua oommodariat. Factionis nomen iniqui adscriptum legitimis ConciliuCatholica Ecclesiae. Non cri η, sid laus ac necessitas ibi est judicare ex anticipatis opimonibus, hoc est, siecundum Tradiistisnem. Vindicatam nonnullorum distenis Concilia Tridentinum. Ia

XV. Disciplina Ecclesiastica quid complectaturi stidisserat a dogmate. usu indisciplina mutare inui non muta- .re,sequi, aut nonsequi liceat. Consonare in dogmatibus omninὸ necessarium. Varietas in disciplina rebus modὸ laudun. da,modo toleranda. Constantia Catholicorum in Bars Ico- mclastica damnanda commendatur, a Calaimano quodaminis subsannata. Muid Ecclesia egerit,eiquefit agendum in dissidiis is Disciplina. Contra Phereponum ostenditur auctoritas Ecclesia in praecipiendis nonnullis ad Disciplinam flectam, risus sub poena peccati. 'XVI. De Bistoria Religionis agitur. Eius duplexgemu,ΗD 'floria Dirina .ctustoria Ecclesiastica. Ista dirinam Fidem a Chri ianis exigit. Quid uris illic sit hominum ingenium. ει- cloiastica Historia documentis non debetur sipranaturalis Rides. Rationes istius sententia. Esclesia non immunis a periculo errandi in judicandis persionu, A uctoribus Librorum dig. sicendis, in Sanctorum gestis ηarrandis , oe in aliis id genis factis.

XVII. Ut aliquod factum fide Fupranaturali credendum

reatur,qua conditiones requirantur. , Revelationes qua

rumdam sanctarum mulierum ad fidem Mnsectant; neq-Canon .atio Sanctorum. Tradatio necessaria,ut aliquod factum tanquam pertineris ad fidem decernatur. An imoacuis

utam Deipara Conceptionem statuere possit Ecclesia. i MXVIII. An immediaia , an potius mediare ad fidem reserendumst credere, hunc vel illum esse Romanum Pontificem. .

Etiamsi ponia hocctalia huismodi facta non esse credenda a supranaturali, hac ta en fides debetur Decretis Cenciis laxam ct Apostolica Sedis in materia fiat O morum ab EG