장음표시 사용
41쪽
orbis tot seculis latita ns, aperta malis claustra, & tot insul rum Chuliades in Indico pelago sparsae. Horum enim opera effectum est, ut propemodum
Et pharmaca exotica eximii &rarissimi usus, nostro orbi illata sint . inter quae, sive raritate spectemus,sive pretium &aestim tionem, sive usum nunquam illaudatum, sive incertitudinem
originis NUX MEDICA MAL DIVENS Is jure
summo primatum obtinet. De qua hoc libello acturus, operae pretium nae facturum existimo, si de Insulis apud quas reperitur, earum situ, latitudine & opibus Pauca praefatus fuero.
INsulae de quibus sermo est, inter insulam Madegascar
seu Sancti Laurentii & Promontorium Indiae Commori vulgli dictum, sitas sunt a continente Cenrum Se quinquaginta leucis distantes. Latitudo se extendit ab octavo gradu cis AEquatorem ad quartum trans eundem: quod maris spatium complectitur ducentas circiter Leucas 1 B realioribus nempe ad Australiores , & potest ejus Regni longitudo dici petita a septentrione ad Austrum. Earuniadem vero Latitudo, si maris superficiein spectemus, ultra triginta, aut triginta quinque Leucas non extenditur. Ce sentur numero ab Indigenis duodecies mille, fides appellat autorem in divisis in Provincias tredecim, brevibus vadis seu augustis fretis vel Euripis distinctas. Harum singulae, abruptis scopulis, tanquam naturali muro cinguntur, &in complures alias iterum subdividuivur . quasdam cultas& luxuriantes naturae bonis, citra hominum laborem divites, alias culturae expertes, & solis volucrum cubilibus relictas. Qine magis accedunt ad Septentrionem tacundiores sunt, . quae ad Austrum vergunt steriliores, & noxiorum seu damnatorum exilio plerumque destinatς. Tanta est caeli &soli bonitas ut omnium rerum copia non solum ad usumhumani gene-
42쪽
ris vertim etiam ad luxum & delitias exuberent , quamquam fruges & Animalia Europae nostrae illic rara aut ut nulla. Uerubenigna mater Terra vel Natura bona nostra compensans Indigenis & Advenis affatim suppeditat. In harum insularum littoribus Nux haec de qua agimus selummodo reperitur,
non alibi terrarim conspicua, allabente enim maris aestu non
secus ac Ambarum fuscum s Ambra grisea Μedicorum filus dicta) in littus eucitur, nec cuiquam tollere fas est nisi strutim delaturo ad Regem, vel min1stros Regios, cum, si uicquid conspicuumpulchrumque ex aequore toto est Hsci est, ubicuuque natat. IuvenaliS Sat. . Quod est argumentum aestimationis admirandae nucis, cum conferatur Ambaro, imo praeponatur. adeo ut si quis existat repenth dives vulgo existimetur Tat arcara invenisti fid huic
in iis Insilis nomen in Nihil inter Garam Regiam aliud
majore cura conservatur, siquidem in cohonestandis amicis Regibus, Satrapis,ves Τha archis ornandis, non alio pretio re dono utitur harum insularum Rex. C A P U T III. Uemadmodum locus inventionis certus, ita origo anceps & incerta. Vulgus indigenarum ex arboribus in mari latetibus vel olim inundatione demersis, vel intra aquas
in avito selo radices agentibus fructum hunc provenire autumant, non secus ac Ambra videtur esse Ramus arboris vel
stipitis in bitumen induratus. Religiosiores secus existimant: in Insula siquidem Pasios dicta, quaerentibus abdita, ignaris obvia nucem hanc gigni arbitrantur, inde caducum fructum post maturitatem pelagi aestu& reciprocatione huc illuc jactatum in oras Mai divennum Insularum tandem eiici, huic Palloy proximius ut pote adjacentium. Insula haec creditur Maidivensibus esse omnium terrarum beatissima quam B Nam
43쪽
Kakodqmdnis vel maliGenii invidia&artibus humano aspectui subtrahi persuasum habent, quanquam nonnunquam ignaris sese offerat videndam: Fidem facit quod saepius tentata Regis Maldivensis auspiciis illibata permanserit, & rarissime imo nunquam Regiis ministris nauticis teste Francisco Draia de Lavat comparuexit. In appulsu quippe gravibus procellis & tempestatibus conflustantur, & quotquot illuc appulisse contigit a spe stris& KAodaemonibus specie visibili torqnentur de cruciantur, ut ut est ubicunque territa iam haec nux nascatur, hoc loci -lum reperitur, reliquis orbis partibus ignota, nisi hinc dese
C A P U T IV. NUx h nusquam eonspicitur nisi gemina, cujus utraque pars ovalem & oblongam figuram exhibet, Quae etsi unico obtuitu prae se serat gemellos duos melones lateraliter cohaerentes, nihilominus naturali vinculo usque adeo sunt colligatae ut nullo pacto divelli possint. Nucleus seu medulla excrescens in altum tegitinteriora utriusque putaminis, assurgens ad figuram rotundam seu fabaceam aut renalam, ex una nucum in Pteram permeans , lita ut non injuria tota haec nux gemina assimilari possit duinus scaphis, vel scaphae duplici, eommuni onere gravatae. Ad nuclei tutelam naturale& ingenitum munimentum Natura largita est timicas quasdam 1pecie licet interse dissimiles,non tamen alunicis, iisque velamentis discrepantes, qui s juglandes ante maturitatem
extrinsecus tectas cernimus, aut ad majorem convenientiam
tunicae illi similes qua Castaneam marinam opertam aliquoties vidimus. Cyathus vero expolitus binis alveolis geminam quasi formam exprimens proxime accedit ad Cymbia duo quorum in sacris olimus j lateraliter cohaerentia, vel ad
44쪽
ad Sambucas s scalas exceperis queis in expugnatione Syracusarum Marcellum Olim usum legimus. Ad scyphi autem . hujuscemodi pretium&aestimationem augendam totus nucleus seu medulla no excernitur, Veni exigua pars relinquitur accreta & adglutinata basi ipsius nucis, in duritiem aetate non absimilem ipsi cocco versa,interveniente tenui quadam Cortice,seu integumento haud impare medianae Ilicis, Quercus, aut Fagi exaridet. Conservatur autem in usum medicum inter num, velut is catenula aurea per artem appenditur ut liquori immergatur,in eam pricipue gratiam uti etiam suas in usu vi tutes coacervet accumuletque. Quod si negetire 3c casu medulla λ basi abscesserit, arte uti infra dicemus, seppletur. Dividitur autem hac ratione nux gemina, si per intervallum illud quod lateraliter alter alteri cohaeret , r& iterum harum quaelibet dissecetur serra secundum priorem aperturam
ex utraque sigillatim fieri possint duo pocula. Qusd si utraque
simul&sema bifariam dividatur perlatus alterutrius externum principio sectionis sumto, habeantur pocula gemina bina. Cujus poculi gemini,nisi extrema Cymbiorum auro aut alio metallo cori gerentuh, exiguus aut nullus in bibendo esse tussis ob periculum effusionis, verum pyxidis vices supplere potest. Hoc autem genus scyphorum virtutes & remedia contra morbos habet pliarema, quae suis singula locis doce
Expolitae autem nucis putamen naturali quadam caelatura, quam ars aegre adsequatur, sculpta & elaborata Cernitur colore nigro iniurato. Magnitudo huc adlatarum nucum ut &figura non a majorum melonum specie & magnitudine receis
dit. Perpoliri poterunt puluere lapidis Tripesae dieti: teritur tripeta subtilissimh in mortario aereo,pistilloque ferreo,affusa frigida, Et ne alterationem subeat cocci putamen, laneo panno sepiuscule liquori huic intineto,ipsi testae affricatur. Non autem oleo,quod inferret noxam & graveolentiam. B a CA-
45쪽
inandoquidem jam prona est occaso proposito nostro
annuens, & nucem geminam ante actis ferme ab lviamus, cujus quoque Catagraphus in rem praesentem adducitur beneficio ornatissimi &Honestissimi Viri GoDEFRIDI a CLERMONΤ civis Harlemensis, & assinis strenui Thalassiar clis WoLFERDI HARMANs infra memorandi,qui eam usui do- .mestico, nec non progentei WoLFERDIANae inter Celmelia
sua,quarum non parvum habet numerum,reponit. Quare ne-
fas duxerim ea silentio decoquere quae meae sententiae circa nucis valorem digerenda proposuit. D. RUDoLPHUs II. Roman. Imperator &c. qui dignitam,
majestate, ingenio, variaque rerum omnium cognitione caeteros omnes Principes antecellebat, percepta nucis praestantia eam quatuor millibus Florenorum in possessionem sitam redigere conatus est. Sed quia Familiae Wolferdianae traduces alio transferri negarent, in loculamentis selitis stationem servavit. Quo autem modo Nucis copia Wolfardo se sta sit, tribus peragam vexbisHistoriam Falendis ipsis Ianuariis anno millesmo sexcentesimo secundo D. WoLFERDUs HAR ΜΑ- Nings Archithalassus visis reuoli navigiis Lusitanorum civitatem Bantam obsidione cingentibus inter ipsem velim
cationis tenorem, prius anchora naves infraenavit suas, dein laxato velis sinu ad cursum eas priparavit, prora in Lusitanorum classem versa, quos licet numerus frequens animaret, pauculis tamen manipulis Batavorum, quinque nimirum navibus, in fugam egit, eversa ad non exiguum numerum subsidiariarum classe: Ita Civitati & Regno Bantam libertate restituta magnifice a Rege exceptus est: qui pretier laudes sesEdictas decoravit eum fructu, cujus imago in appendicem ve-uit. Dolore autem non par ro perculsus erat, quod ob annisterii
46쪽
sterilitatem Piperis proventu victoriam jam partam huic
ferri plene compensare non posset. Decrevit interim ut accessu libero Batavis quevis coemendi ac collectandi copia
foreti quod experientii deinceps fida testatum reddidit.
Veriim ut observatu dignum ita flentio non prς tereundum est, a Rege summam faciem fructus lineamentorum ductu impudice lascivientis serra ablatam esse, ne clariss. Moferri offerenda honesti viri oculis offensam prςberet. Resert enim rugarum ambitu muliebre pudendum cum podice & interfeminio, a quibus versus gibbam partem cslaturi instar subal- ternant acclivE & declive in laxitatem sensim accrescentem, uti unda undam trudit, non sine gratia oculis acceptissima, quς ipsa iterum terminatur in aperturam germini superne a nato dicatam, non absimiliter concomitatam duosus spiraculis sed foraminibus uti in Indica nuce sive vulgari Cocco 'tam majore quam minore, pluribusque ejusdem familis, congeneribus videre est. Κakodaemona Ind1cum dixeris propter sormidabilem in planiore parte faciem quare Clarist. D. Barlaeus Prosessor Physices in Illustri Gymnasio Am stelodamensium in oratione sua de Re sive Ente reali diserte his verbis. Dioscorides,si hoc viveret se Io,rem botanicam miris modis auctam stuperet; praecipue tot versicolorum Tu-- liparum &Nucis Maldivensis horribili admiratione. Spiracula porrci illa in margine aperturq posita usum am: emolumentu
sium nacta sint. Obducuntur enim' introrsam tenellis medullae portiunculis ut spiritibiis in germinatione transitus detur,sicut Naturain statu elaborando, qivim sint Jovis omnia
plena polypragmos & sollicita est , Si quis porrci oculis in
rem praesentem ire & manu tam pretiorum monile tractare avet,liberiam accesim inveniet u Harlemum se transfere
Honesti viri G odefridi a Clermoni loculamenta adeat, Qui innitate cum strenuo Archithalasso Wolserdo Harmansjun ctus, id velut aureum imbrem in sinu suo nactus est: vel Am-B a sterodam
47쪽
sterodamum petens moniliamian D. Ioannem van Maerte interpellet: hujus ossicina supellectile gemmaria, atque alia
fertilitate pretiosa turget & velut praegnans est : Illius arm rium accurata Cupediarum messe oculos delectare selet. Ne Samuel qui ue de Bendana Lusitanae originis lionestissimus vir oblivioni tradatur. Eos viros salute dicenda impertiri si dignaberis hervios serulos & Mussi secreta divulam gaudebis , tanta apud eos ossiciorum scaturigo i Ioannes Regis Anglis Bolanicus inter celmelia sua diamidiatam nucem asservat.
Contemplatio certe plantarum,seu mium,inque visceribus . terret & superficie ejus, nec non in maris iando nascentium immensa est, si quis varietatem,numerum, Ordinem, MO S, sapores ac vires aestimare velit. Que omnia pertractate eloqui uulti facilius esse potest,quam Naturae ipsi quae Iastiviencio & varie ludendo ea depinxisse cernitur. CAPUT VI.
Rogatus a me Clarissimus D. R E A L I Us ut suam sententiam super dubiis quibusdam meis communem facere dignaretur,non invita Minerva smira enim viri tractabilitas)prqstare aggressus est in Aphorismos & Theoremata conscisa ex tempore eam digerens, quς ex ordine a me in contextu depromuntur,in Latium translata. Aphori . Ι. Nux Indica vulgaris tantae utilitatis,tamque fructuosae est,ut omnia quae jus vitae conservant velut escam, eotum, condimenta, ultum, amictum, aedificia & naves proferat. Nux vero Mesdivensis Medica omnia advetiae valetudinis amuleta in se continet. Scholion. Palma coccigera vulgaris omni tempore sere nuces viretque toto anno fritistibus semper aliis subnascentibus: aliae maturescunt:& quod Pontanus alibi in Hesperidum hortis, de malis citriis testatur,de hac Palma dici potest ,
48쪽
Fure novo semper, semper quoque fetibus sum. Nec injurie pronunciare licebit nihil aliud Coccum Mediacum esse, quam Coquum Panaceae, vel Omhea miri ab interitu recemus artificem , Fatisque imperare solitum, cum multi ad vitae desperationem ducti eo mirifice convalescant. Quae autem commodae vesgari Nuce proficiscuntur, ea
hineant uir apud cardanum, Maligerum, H. Linsecolanum, Fran
vise. Orata de Lavat, M. Ignatrum. Videantur observationes eorum cum non sit hujus loci plura recensere. horism. II. Tenedi Cocci Indici vulgaris compago per fructus adolescentiam cultri acie facile divaricatur & evulnere humor clarissimus & potui aptissimus eliquatur, qui tractu temporis in vNeto ac illaese fruetu post concocti
nem, digestionem,&segregationem e crassiombus ac terrenis partinus internos parietes investit. Serum verti omne incentro locatur, & quasi caseatione facta medium locum occupat, sicut rusticum artificium in lacte vaccino demonstrare solet. Pari ratione conjectari fas est,humorem Nucis medicae coagulando in stadiorem massam redigi, quod tamen nullus autopsia aut oculis suis dimensis est, postquam in m
ris profundo accessum humanum non tolerat.
Setilion. Quaestio 1 quibusdam inscita movetur habeatne
Coccus Maldivensis ortum homonymum, ut quaedam animalia ex limo sine spermate gemma seu germen negat, quod nucis involucro clausam Palmae arboris partu originem sumit,& ex principiis arbori infitis velut animalia ex sanguine 1emine& calore innato, augmentum capit, & adolescit in eum formae statum qui naturae decreto illi praefixus est. De arboris verti ipsius generatione tutius cavillari licet, quae in maris profundo radicata, germinis accessum recipere nequit, mari perpetuum motum explicante, neque natatilis rei in imo sui permanetitiam serente. Hinc cocci ipsi ad maturitatem per
49쪽
Iati in aquae superficiem velut eructantur. Neque verisimile est ubi sublunari aere inaruerunt, ponderis gravitatem , ut submergi possint, induere. Ex terra ergo velut plantae ut infra dicimus & marini frutices generantur ι aut potius ex terra in limum maris uligine diluta. Qui limus velut seminis essentiam nactus, arborem sui generis educit. Speciei autem perpetuatio fit, nunquam cessante in profundo maris opifice Natura. In plantis unius animae vegetantis tria officia sunt, generant, nutriuntur, &Crescunt. Non tamen omnia una Naturae lege progenerantur,quandoquidem A terra, succo, situ & sole varianti s,diversmode pullulant. Marini frutices duabus sesum vitae tactionibus pollent, nutriuntur & crescunt. simile sui non gignunt. De vita & nutricatu Plantarum, sentiendum quod de animalium alimonia, trahunt succum sibi
familiarem, retinent, Concoquunt,segregant,& recrementa
expellu beneficio caloris & .irituum,quibus perfunduntur. d doctissimis ultorismis Cl. Petrus Laurembergius Ph.&Med. D.&Professor in Gim. Hamb. declarat. Cl. 'alius caseationis exemplum,quoa manuum opera praestatur, aptisi simh applicuit.
Aphori . III. Cocei vulgaris cortex induratus serrae aut malici vi ad apertionem opus habet, Ferro aurem transcissus . ac diruptus omnia velut in proscoenium educit, solidiorem nempe medullam, intermeatum corticem, & humorem limpiditate abblandientem paulo aute, jam vero potui inepti rem & olei ferme facie indensatum. Medulla verti nucleo avellanae nostratis duritia graphice assimulaturi quare limae contumaciae ex facili cedens ad lac & Emulsiones temperatur, e quibus omnia coquinae necessaria, velut oleum, vinum, acetum, mellisque&sacchari aemula colligi selent. Idem de Maldivensi sentire non esset piaculum: verum quum ea non nisi indurata & in littus, post longam moram, ejecia reperitur, humanae
50쪽
humanae mentis caligine conjecturae taneum Iocus remanet; quod definite in apricum exiret, si sublucata arbore fructum
Seholion. Cocci vulgaris, Areccae & consimilibus fructibus involucra multa circumposita sunt:haud secus ac foetui membranae ad tutelam. Uulgaris CocciNucleus variis usibus aptus, sed medico usui inconcinnus,uti Garςias Sepulvedam Aut rem, & ipis Indos increpans, Paralyticos e vasculis vulgatis Cocci bibentes nunquam juvari ait. variam Cocci indolem hucusque enarratam vides sed non hisce tantum differentiis constringendam, post quam alia quoque Coccomm propago in aliis territoriis invenitur, prout Natura Polydaedala unicuique Regioni peculiare suum,est elargita. Insula enim Ma-ragnane quatuor exhibet palmarum species, reserente Cl. v. Ioanne ae Laet, Cap. XI.Lib. XVI. Hist. Occident. Indiae. qui
plurium ad palmas & Coccos pertinentium sparsim meminit, quibus Thesaurum flostrum exoticorum splendidiorem sum effecturus, velut P. M. doctissimis & exactissimis plantarum Indiae Orientalis descriptionibus Cl. D. Deceio Generali inscriptis, aliquando ditaturus. horim. IV. Usus medullae vulgaris nucis est multifarius : verum Maldivensis Medicae apud Indigenas, Reges. magn3tes Indos non unus, sed infinitus ferme, & superstitione non vacuus: cum hic sanitati conservandae, ille vitae sisti- nendae, privilegio Naturae, consecratus seratur. Scholion. Me ulla utriusque nucis est potior pars. Vulgaris Culinariae,Maldivensis autem medicamentariae rei, quod infra docebimus peculiariter destinata, quare de vulgaris medulla plura dicere supersedeo: cum citra meum sit institutum.. Aphoram. v. An emine quod quidem scire licuit, scripto hactenus testatuni est germen seu gemmam promi, quae pisi formam representat, sabinde sabae essigiem exprimit.,ό rotun-