장음표시 사용
71쪽
tanquam ad sacram anchoram. Fiunt in eam gratiam ex illo cpocula quae auro vel argento e cipiuntur, & in navium tri- ιι remiumque figuram efformantur, ad aquam bibendam, in . qua ex catenula, medulliae ipsus cocci fragmentum pendore snunt': sibique ceriti persuadent, illis qui aquam ex similibus poculis hauriunt, nullum Venenum nocere posse, cc futurosque immunes a multis morbis ; in quos sanis memi- e ni multos incidere qui ex ijs poculis bibere soliti erant. Et ilicet omnem diligentiam adlia erim,nunquam tamen observare potui, similia pocula aliquem ex morbis curare, ad quos utilia esse creduntur: potius igitur arbitror tantamcclaudem obtinuisse a vulgi opinione. ec
Nonnulli ex hujusmodi vasculis bibere soliti mihi affr-.
marunt sese experientia didicisse jecur incendi, renes no- Nam contrahere, & calculum generari: nihilominus tamen
magnum est eorum pretium, longeque pluris aestimantur ijs cc locis ubi inveniuntur quam alijs procul inde dissitis : nam e
interdum ejusmodi nuces nudae,neqne auro aut argento eX-. ornatae quinquaginta aut amplius nummis aureis aestimantur. Nigrior autem, nitidiox, longior, majorque est hic Coccus, quam aliae nuces Cocci communis. i 'Hactenus Gristophorus a costa qua potiorem commonti fili partem ex Garςia aromataria historia deprompsit: quod facili oculorum transenna G1madvertendum, qui Palmae Indicae descriptiones ab utroque editas conserre dignabuntur, sed neque heterogenea scripserunt quotquot calami Opera in hac arbore desudarunt in quorum choro Martinus Ignatius ordine I ranciscanus non postremas occupat, qui in tertilhistoriae Sincnsum seu Itinerarij novi orbis parte capite o flavo haec non perfunctorie tradit. Ioannes autem Rogo Lin scolantu Folio exemplaris nostri 1 .r8. Cap. 13. eodem mutui
privilegio haec ad se derivavit ι ibidem promittens nucis Medicae taborem integra historia enarrare in quo tamen vehit
72쪽
corvos hiantes nos eludit i vulgarem verti pertractath d currit, si1bsidiis in hanc menwm non excussus. Sed neque amore meo alienum est scriptis mutuatis opellam meam dit re, cum ne ipse quidem Iulius Dryar gregarios milites ad rei Certitudinem vocare non erubuit,frustra Asinio Pollione Imperatoris studium Criminante. Rivulis enim ex Fransis
'raiade Laoalad me ductis omnia ea digessi, quae capitis secundi & tertii confiniis detinentur, sed idiomatis Gallici veste in Latini sermonis hamum mutata, velut neque oscitando praeterlabi passus sem,quibus insularum spatiis, quove limite, ea nucis colligendae messis fieri seleat, non dimissa coeli temperie &seliciolibus,magnam in genio describendo laudem sibi, arrogare sesitis, ubi de earundem Insularum Iatitudine quae poli elevationem adaequat sermocinamur, eodemque filo dispositionis emcaciam ad plantas, friactus,
flores promanantem,detexere libuit. Νucum vero legendarum artificia, aut piscandi modum neglectum jacere permisi, in qua serie,anni quoque tempestas ordinem 1hum non invenit, velut extimae quoque faciei delineatio penicillo nostro caret,siqua integatur ut vulgaris. Inquisitione vero sua dignatus sam,an Medicae Νucis gemini semper alvei a coestra circumacta ut in Basilica seu Ihglande. De reliquis in fidei tutelam mussitabundus sedere malui, quam otiosa proferre, quae ipsis forte indigenis non obvia, aut investigationis labori tam in aviis sita terra,dissicultatem amare solent. Hoc mihi liquido constare fateor,nucis Maldivensis exemplo adductus, aliam aliarum esse somam, quippe nostra scujus in praefatione ad Lectorem memini2 summis labiis argento recipiendo sedem praebuit, in circumactum crusta ducta, pro vns figura. Wolfardiana autem serrae spatium cum injuria fuisset passa, quare duplicatae tantum capsulae pronam h bilitatem aptavit, quarum custodia Betes, Calx ossium, Siri, . Pinang,Arecca &c. quorum apud Indos usus Masticatorii vi-
73쪽
cem praebet ab aeris injuria vindicantur: velut his claustris Ambra Grisea a sordibus libera asservatur. inania Vero nucum capedo sit, ex Linstolani sedulitate cognoscere licet. qui ad Regem Hispaniarum deserendas,duarum circiter amphorarum capaces fuisseait, sed in dimidiatis. tantum eam mensurae rationem probabilem videri, postquam integrarum circuitu duplam liquoris condi posse asseverat, simili dimense imo largius excurrente , nostra celebratur. Eam Vero Gemmis quae ad usiis diversos salutiferae vocari solentin adornatam volui; quarum pars mobili aptitudine necessitati urgenti inservire valet, utpote Nephritico & Carneolo lapidibus , pars in cera radicem agens aut firmiter inserta argento translatitia fieri pernegat. Ut autem varietatis illicio indulgerem vicenis speciebus imo pluribus copiam eam distinxi. in quibus splenaoris gratia non vulgaris 3c sitas delitias oculi curiosi invenire gaucient. Cymbium vero ea forma edol tum est,ab Artifice ingeniosissimo Hermiano Martens argentilabro & cive Α-erodamensi , ut inter avem piscem medium animal reserat. Glos petra etiam linguam exertam animalis mentiem,obfirmat esstomium, quia in effundem
do liquore mirci recepto aperitur. Rhinocerotis autem ina-hre elaboratum cornu, operimenti claudentis vasis aut Cymbii inseper & vitri excipuli effundendum & ebibendum liquorem locum dat : Ita Philothes as & Jatrices poculum
habes. Hactenus nucem nostram medicam enucleavimus,
ea in fronte operis congerentes quae necessitas & filum rei exigere videbantur, nunc in posticam reliqua trahere libet,
sine quibus' tra statum mutilari contiogeret , quare silendo
74쪽
PUtaininis rasura & pulvisculus concinuatus nulla saporis
idea insignitur,dum linguae vehiculum,deglutienti transitum praebet,neque odoris ullam speciem nassi admotus imprimit , sed neque ventriculo exceptus nauseae occasionem ulla qualitatis repugnantia irritat, nullo vomitus incitabulo infestus, neque Quum astriMendo sistens. omnia non tantu fideab aliis mutuata ammantur, sed domestico etiam
in me exemplo autoritatem invenerunt. Quod cum veniae
praefatione ch. a com de G. Clusio dictum volo, qui rem mald
perpendentes justo rationis aequilibrio non inserviant. veritas enim hoc solo, velut dictatore, enucleatissima prodit, dum experimentorum indago menti tenebras involuit. Nux vero nost ra incertae fidei testimonium praebet, quod pr-ptuariis alienis rarissimo usu inseratur, apud paucos duntaxat in orbe Europςo reperiri assueta,ut infrequens esse sti exploratio sit, tu si maximi ad usum manus transeat, mentis humanae caligine dissicilis ad verit tem accessus detur. Color autem putaminis Maldivensis natura sua ater est, &non absimilis Ebeno. vulgaris autem tinctura Se aetate ater redditur & pulligine tantu levi aspicientium oculos detinet. Liquorem vero putamini committere alieni arbitrii rem facio, velut neque noc praemanse opus habet, quo temporis intervallo scyphum obturare deceat, quove loci calore an frigore conservandus veniat, postquam liberam unicuique ex re natajudicii assertionem facio. Neque enim periculosa indago est,postquam prς ter unam siccitatis notam,nihil sensit obiicit, quod saporis ingratitudine Naturam aut gustum ostendat, frigiditatis enim temperamento ab excessis immoderato avellitur 1. etsi sue quoque caloris particulae adhaereant: ita Elementis inter se commistis, ut fida sibstantiae peru
75쪽
manentia reddatur. sed exemplo vasculorum & doliolorum quorundam,&medicamentosis cornibus levi opera probare licet. Ex Τhamarisci praesertim ligno & corticibus fabricata fidem indubitatam faciunt 1 multis usque seculis veritati nihil detractum esse. Quippe ne in continuo quidem usu doliola ea nativam virtutem exuunt, operi suo jugiter studiosa natura. QDd Medicinam faetitanti experientiae adminiculum praebere potest, postquam scyphulus ex Anti- . monio arte Chymica factus neutiquam suae energiae dotes
deponat, ut ut freouens ejus administratio sit. In nuce autem nostra clarum documentum erit, quae non minorem le-ptomeriae gustusue gratiam habet . quam Thamariscus, qua roborando, atque reserando, aliisque modis strenuus esse 16-
Ict. In toto autem Naturae opere multa sensibus obvia, rationi occulta sint, quae deinde viu adhibito velut splendescere consueverunt. Quare Medici rationalis munus est, abditas qualitates non reiicere, quas conservandae vitae & pellendis morbis utibiles esse multorum salus declarat. Superest Medullae quoque effecta virtutes incompara biles enarrentur. Quippe non Plitaria tantum sed aliis etiam simplicibus admista, valenter se exerit. Haec cornea duritie limam respuit, sed cultro internae parti adae a & mallei percussu fissa, mortario & pistillo ferreo in pollinem redigitur. qui I. Inodorus & insipidus est, non secus ac Lapis Bemis Occidentalis, cui striis, minus tamen visibilibus,& colore affinis est. Ouilli autem casei crustae veteri assimulanda videtur, cujus pars interna rimosa visitur, externa qua parietibus Cocci interius adhaesit, seliditatis firmae, interventu corticis intermedii stabilita, i quo spatio aut ciuino afficitur colore extrinsece: materia albida Cum
dentium humanorum duritie certans. Pulvis nullum molestiae comitatum habet, cum assumitur. In actum verti a Calore & succis ventriculi velut fermentando dissoluta substan-
76쪽
tia perducit atque ea operis efficacia est, ut fidem requi-
H inc ad integumentum intemum, seu cortinem intermedium transitus nati, Ni oculorum arbitrio ii, Capsis meis
tellullum se declarar i coloris ferruginei aut spani nostratibus diatii instar corii hircini in calceorum tini crisiis, fibi is qilibustam , centro aut umbilico ad convexa sise perficiei exteriora variegatim distinetis pra ditus,velut a Jo-
Cinore venae Corde arteriae ad omnia humani corporis , membra derivantur. Hic autem E crassioribus partibus contexi is videtur, sapore inuem Graeci μνω της - vocano,
ignave iubastringens. Intra mandendum non se colligit Ee conglobatur,sed per universam linguae capacitatem se sparigit. rum omnium consensu & suffragiis facilis dediustio est, quatenueris vigoretur& quam Indolis habilitatem sertitus sit. Gemmae porro seu germinis Historiam in Aphorisius CL
dc scholiis nostris digestam reperies; quae eo manus- libramentoa me conscripta fateor, ut publico usui sem, non inani verb/um ostentatione turgerem, modum servans, utpotius infra rem quam supra, astrictius quam effusius dicere videar. Qiud enim me moveret Conicosum aut villosim integumentiun,uti nucis vulgaris est, in Maldivensi. nostra fimo, cum sortis ea deminia remriaturpita non excessisse, iud potius non implesse materiam dici malui, nec liis scribendi post me ansam praeripere: imo sententimn meliora edoctus revocare non pigebit. Haec quantum per mediocritatem nostram licuit, Rei Medicae & Naturae studiosis.stri thim delibasse iusticiant. Gemmarum porro Nucis Ind. . Vulg. in lapillos conversarum varietatem, ornatissimus Vir. D. Sam. Mommera amicis requirentibus ostendere sataget. cΑ '
77쪽
O Uandoquidem CPisculum hoc absque Historiis non
legendum est, observationes & experientias nostras ad firmandum institiitum adscribo, a Collegis enim meis iubinde rogor, ut praeter ea,quae a Garcia recitantur, generatim, alia experimenta peculiaria aliquot, in quibus aegritudinis &curationis series singulatita consistit,explicarem:quo
non modti quanta in hujusmodi praesidio vis &potestas instipsis innotescat,verumetiam utendi modus,tempus &alia id genus. Horum igitur rogatu,nutu,autoritate & consilio paucos aegritudinum casas subjungere haud gravabor. ini vero infrascriptas perpessi sunt, asse stiones eorum pars adhuc si1persunt & fidei indubitatum testimonium dabunt. Interim ne praeter ordinem Videar agere, ad κοτε α respicio ut rite judieem: quae sint Experientio qua Epicurus atque Empirici eam solam sequentes, nitebantur.praeterea Drao, cui Academicorum princeps Aristoteles tantum tribuebat ut nunquam ab ea secedere visus sit, sed cum Galeno ut rationem non despiciendam, sic neque experientiam dimittendam dixerit. Quare ut ad pensum redeamin exemplis aliquot profe- tam eas aegrorum H istorias, apud quos nulla humorum praeparatio,evacuatio,aut venae sectis &c. locum habere potuit. utpote veneno manifesto affectis, serius Medicina paratur. nec non aegrorum quorundam quibus & vens sectionem administrare,aut lenientis, aut solventis usu, humorales iuetas ςgritudines blandε per alvum educendo lenire I selvere coanatus semper sum, inducias nactus. Neque enim unquam vomitus a veneni pravitate, aut morbi divini excitus ferocia, impediendus venit,quo Naturς beneficio sorthMedicamentum, tamque nobile Alexiterium impar resistendo & corrigendo poni esse. Tepidam vero,oleum amygdalinum. Lac, , F 3 vinum,
78쪽
vinum,pribium aut dosimCocci nostri antecedentia, concedo, &licet semel exhibitum non fungatur suo munere, bona mente ut constantissimo patrono munitus , repeto eadem, subinde paulo mutata; neque sexus, statis aut virium multam
rationem habeo,cum in dosi non peccetur,quq Exempli gratia sit a dimidia Magma ad integram aut scrupulos quatuor in appropriato liquore. I. Lucas a Salimen est jocinoris piscis Aselli,quod inter devorandumaetore quodam fauces illius obsederat, in dubium venit num patella qua uxor fuisset usa in excoquendo eo, nova esset. Paulo enim ante pulticulam, muribus interficiem- dis adpararijusserat. Is selo pectore i quod mirum & nunquam mihi ante con 'ehum) extemplo adeo intumuerat, ut crepaturae vel displouonis periculum videretur praesens, de intoxicatus prae dissicultate respirationis subinde animo paene deficeret,pulsu varie agitato, sicuti thorax selus stystoles& diastoles motibus cum livore faciei & totius pectoris mortem violentam minaretur. Ab hoc vocatus, etsi invisendi munus non absolveram,rei tamen certitudinem ex relatu filii cum haberem, confugi ad rasuram quam ex interna parte n strae nucis inter poliendum usibus medicis reservaram. Eique 3'pondus, ad oculi quod vocant dimensionem cum Hispanici vini hanstulo, praefestinatione, exhibuit moxque
domum me contuli,cum viderem aegrum citra nauseam ventriculi aut vomitum paulatim ad se redire. Praescripsi Enema commune mala sticum cum acumine salis gemmae,statim iniiciendum , quod cum recusaret se fluidam haberi suum dicens , exhiberi jussi haustulum ex majore dosi corticis seu Cocci de ipsius etiam medullae momento. Exempli gratia. Rasurae Cocci Θ ij. Medullae ejusdem B j. quibus in pollineri subtilissimum redactis, adde sympi ex multiplici insu-sione florum Caryophyllaeorum seu Tunicae hortensis quem tunc forte sortuna prae manibus habebamus in M. aq. Melis
79쪽
3. j.s. Cinnamomaeς 5 iij.F. Haustulus. Eo assumpto convale
scere coepit, statim post biborii spatium,quo prae fatigatione& corporis agitatione incredibili quiete & somno superve
nientibus integre restitueretur. II. Non vereor alta voce, & explanata oratione praedi
care historiam secundam, insilio Tibicinis Musici manstratatus Amsterrimensis, Magistra Cornelii oblatam. Haec arsenici intoxicatione varid se jactans, symptomatibus huic veneno consuetis assici coepit. Nater ad me cucur rit quaerula quod citra notitiam filiae arsenici aliquantillum gliribus interficiendis alicui farins portioni commistum, filis ad manus venisset,quae pro more Virginum Pica symptomate depravatς ac vitiosae appet tiς laborantium,lambendo avi da lingua tertiam quasi partem absorpserat : Ilico ad olei amygdalini recenter expressi unciae unius dosim confluxi
cum sympi violati sesquiuncia& duabus aquae melissae stilla titiae : Quam potionem ubi vomitu rejecisset post horam assiimptionis, & statim alvo turbata laboraret,ilico sub manu consilium capiens propinavi. Rasurae nuclei, & medullae ejusdem Cocci Maldivensis in. 5 β Syr. ex infusione multiplici violarum Jj.aquq buglosse q. s. F. Potiuncula, Huic post ho ram subsequentem denuo exhibui. Medullae nucis nostret Medicet 36Sympi de Mentha Jj. olei amygdalarum rec. expressi 8 β aquq Cinnamomi S iij. aq. rosarumMF. brevis Potiuncula. Qua cordi,ventriculo, intestinis&simul suo satisfactum judicavi, cum nullum grave symptoma sequeretur. fuitque restituta citra foedam macularum eruptionem, ju
Exempla aute eorum in quibus est ἀδοκι am, mens periverse,quae non regitur luce & aflectu temperato, ceu Satans mancipia pretierire malui, quod tristis ut plurimum eventus eos sequatur, licet quibusdam ex constematione animi &cω-Pς erga Deum immortalem vera recognitione prosper exti-
80쪽
terit, quia cumstudium internecandi sese adsilit, nominum eorundem innominatae plebis nullam mentionem facerct proposui, licet major pars sanitatem recuperarit, non sine maces unam foedarum impressione & reliquiis,quod ab auria pigmento. I. Arsenico lateo assiopto ad sexmeusium sermo
III. c usur Eques Lemovix Regis Galliarum & Re nae Matris nomine tu Belgio Legatus anno x 6 a r. in Colicam passionem a bile gravissimis symptomatibus confli status, frigidam prae siti sermE inextinguibili ingurgitare avebat iquod cum recusaremus, sese hydroretam naturae sympathiareus frequentia declaravit. Praemissi, itaque enemate, Mquae ejus generis morbus requirebat, aquam putealem scum sontana deficeret, cui potus generi 1 teneri aetate assuetiis
fuerat voluit sibi porrigi: Nobis vero, Experientissimo F
mirum Medico D. Ios o Btionis Lusitanae nationis, &milia
in mentem venit aegrum jugiter visitantibus, potabilem aqum Coctam frigi rumque e nuce nostra Maldivens propinare dantes conruetudini& aetati, secundum dogma Hippocraticum quantum per artem licet. Qito faeto lanitatem adeptus est doloribus atrocissimis figatis, & a Mordexi. I. torminummorsibus liber factus.1 v. Idem Eques capitis pertinacissimo dolore infestatus ann I6a6. post provisionem ab indicatione factam, clysteroes sanguinis detractione usis nostro consilio,ex Medica nuce manum quasi Dei poeoniam praestolatus est. Cui insuper sympum e cochleari deglutiendum praescripsimus.
Sympi de succo bethonicae j iiij. pulv. Medullae & Nu-CleiΜaldives. ana 3 j.s.F.Mixtio pro sexdosibus biduo se bendis. Carphalaea in exilium adlegata de ophthalmiaquae
ut gravissimum symptoma,lucem diei aut candelae serre eum nonpermittebat, prae gaudio,saltu, & cantu Gallorum juve-Purumore,animi alacrit te recuperata sanitato pruni navit. v. Denia