De ratione studii puerilis, deque uita iuuentutis instituenda, ac moribus studijsque corrigendis, opuscula diuersorum autorum perquam erudita, ..

발행: 1539년

분량: 462페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

191쪽

tumuis magnae, non buffcisint, censeo, utadnilosio phium te conferus, hoc est, enitaris, ut recte de rebus Ae sentire sDEM:σqllaesentis, como ut posis cloqui. Senti-dRP'ς re durem duplex est, proinde Cr duplex coditio reruquas inquirimus. Aliae nans res ad actiones, resc3 nostros pertinet, quibus omnis ratio uitae, recte rite que degedae cotinetur,qua Philosophiae pars ea, quae morale. morulis uocatur,tradit.Huius prima nobis it praecipua bubeda est ratio.Haec cute est petenda tibi no modo a philosophis, qui literis eum tradidere, ut suus Aristoteles,cicem,Seneca,Crs quisiunt alij,uel Latini, uel ita Latine redditi, ut digni int qui leguntur, scd ab historicis etia, et poetis,er oratoribus. Quo nia i ,σ beneficia laudandinet quae cotra Acta sunt, vituperado, no docent quidcm, scd quod et cacifi-mu est exemplis propositis, quae recte reus ne fiat, ostendunt. Per haec gradus ad sacras literas scien dus est, ex ad illarim praescriptu dirigendus uitae nobis ordo aluberrimisq- illis ducibus, de 1iostra alute

credendi . Reliqua omnia aliorum tradita,plus mi-ntra ue erroris,tamen habent admistum aliquid. Nclenim contingere potuit eis,lit rectum,π nulla abir

rantem parte cursim uitae instituerent, quibquis es' sti uitae propositus finis, aut nes irent, aut ueluti pernuibem lectantcs fulitarentur , dicerenis conmstantius quam crederent. At sacrae literae, tam long

192쪽

H o- more remota μη quam qui in tradidit, D .H lim,quaeso nos certa, solida, rectas ducunt uia, quaeq; omni discussa caligine, sequentem fenon falli,non excidere, non usquam uberrare patian tur. Sint Cr ata res,quarum cog titio magis ad ora Cognitio restnamentum animi no stri, honestums uoluptatem, 'H μ δὲἔμφ quam ad necesserim litis usium pertineat. cuiusmodi est omnis distulatio de natura reri , multiplex ' certe, variaras negotium, Cr multipliciter quos a multis flumino ingenio uiris tractatum. Quae ut non necessaria sit ad boni viri mentem formandum cs,ngendamsuron parum tamen contuleri vel eo, quod

ubi haec cura perquisitiob rerum bona fide bicuius

quam vi nicaverit ramum, tam sordibus visebusque curis locum relinquit, deinde quod docet coni mereatque pro nihilo putare ea, ad quorum consteri uulgusstupet: per quorum posscsioncm etiam eis,qui ructa plitantum sereatur, qua ostendat, quam vanis omnia utilibu sq; constent causis statq; nullam rerum naturae pose pernitiem contingere maiorem, quum si omnes eius uel fordidistimae par tes tales fiant, quales nunc sunt aurum, gemma q , quibus publica bumani generis insania formum esse pretium uoluit. Postrem quia quando me Emius Anima excinc monstrante, fragilis huiuε caducis corporis nostri habitura , omnibus casibus obnoxium, discimus,

omnem

193쪽

omnem curum nobis ad animum esse tranfrenda ii, hanci excolendam,in qua nulla nobis operast bes, aut peritura locatur: quippe in quam quicquid colla tu sit,immortale sicut ipsa est) aeternum sit man furum. Transeo multa, neq; enim epistola esset ,sed uoluminis opus,omnia coplecti , quae in hanc posent sententiam dici.Hoc satis est ostendisci quod tute mi ni me ignoras,dignam hanc se studiori , n qua ui- ri boni mens elaboret. Nec ego aditum tantu primas initia harum otium percipere te vel , quod nunc uulgo infictolisfieri videmus,quodq; tu pridem cum

magna laude pMlchre, prolixel praestitisti, fita resinas attingendus censuerim,tum terrarim mariam,irantium uuiora situs, naturus, gentiumq; is his

mores, terminos, conditionem,imperia uel accepta,

vel prolata: tum arborum, berbara j uires, quas Theophrastus tum ramantiu historiam, generationem , partes, quas Aristoteles literis mandauit, perequirendi . Quid dicam, que de re rustica tractatafiunt,quidq; de Medic in alius rem militare, alius architecturum, alius pingendi, singendis rationem conscripsit, quas artes, tames non si nescitin, non intra partem eam disciplinaram claudi , quae rer naturam scrutatur: tamen quia cognitae sint illi, σab eisdem De prodeunt fontius, non est quod ni cis eo magnopere sim foliatus , quando ad eundem ordinem

194쪽

ordinem redigendis putem.uaec ergo omnia, quaeri xcer ad mores rostros, e d rerum naturam pensenere,ex eis discenda tibictumi autoribu3,qui rebul co gnitu dignis claris in eloquentiae limen addide rint,lit una sper Cy rem notitia tibi, Cr quod post eam proximum mi, conrode eloquendi ratio contungat.Qvd qui in dere scis multa a summis uiris tradita eoepraecepta. Quod tamen ad corruptam ign*tutionem loquendi emendanda pertinet, quam pueritin scholis accipimus, huius mihiadmonesis uideris.

Fac suspectum tibi si quicquid hactenus didicisti.

mnesonini atq; abjcienda putes,nisi melioru auto' rum test monis,m uelut decreto rursius in eoru mit- . taris post ione. Praeterea quicquid apud emendatos Vethaeulus torta leges, stili usuerit, idi in quam max, *nης me proprijs , idem significantibus uerbis reddere uernaculostr ne. Hac enim exercitatione asseque

quo naturustri, Aernaculat sermo protulerit, stativi quos Latina uerba iampridem illic hoc usiuacesmoe

datu Muuntur. Ad haec quoq siquidscribere uoles, opimum erit idipssi quam pissime recti mes patrio sermone lintra animum tuum yrmare. Dein de Latinis pure propries id significantibus explico se tet . Sic siet, ut omnia aperte er qaum maxime pictu i dicuntur.

195쪽

dieantur. Omnes enim in quid in dicendo est uitly, Acistime in eo perlici 3sermone, ad quem sumus nari: σδε quid uel dilucide parum , vel breuius quam

conueniat, uel cotone nimium, nec satis cum re proposita coruerens, dictum 'erit, in eo sermone expedium annotabit quis, qvcm noti limum habebit. Postrem ut hunc locum concludam, quicquid eris Arsepturus, s operam,ut quam pumirae id recte tantu, ' Latines inter iustis eloquaris. Ornate dicendi posterior erit cura, quod continere certe, nisi sana ermoquentia integra fit oratio, non potest. Euenit enim eloquen*0 P06 ---, quod corpori quo si non omnia membra sint

suo quo loco disposita, si Ant a recto habitu de

torta, ct magnitudinis siue dum egressa, rustra illi circumdederu ornatum. Pugnabit enim cum nomentis suis corpus,et italhriorem de*rmitatem eius, decor externus siciet illi comparatus. sed de bac parte, quae tibi studia potismum siectanda putem,hacte- iras. Reliquum est, ut dicam quo pacto plurimum inst ijs juctus consequuturum te credo. Alius alitere ess prae striaspe,ego ita sentio. Quisquis in percipicndis do-p0 m in RV ctrinis cupiet dignaem aliquem laborumstuctim adseuQ, P esse aecime praestatuti, utptine N Gc7; percipiat, quod distin ut fideliter, quod percepit, contineat, ut erex eo aliquid ipse deinde purer prosti res galeat. Primis diligentis lectionises om

196쪽

opus: secunda fidae memoriae: Tertiam, in duae Lectio dis' exercitationis In lectione id conandum in primis est, - ' ut id quod legimus, quam maxime feri poterit, imtelligamus, Cr pcnitus bubeamus pescctum: nee rem tant ,quae traditur, ed er uerborum in disesetis autoribus vim, proprietatem, structurum, orna--j perlicidinia:quis decor, quod pondu sfenten itiarum,quae vis explicari, Cr res proferendi uerbis, er uelut in lucem conspecturas protrahendi. Nec tu Loeus obsenirn istud co pertinet, ut uesper se obscurior, uel no D δη bis ignotuc occurrerit locus, statim resistendum iblici nec progrediendum ultra putemus, ut quodno- nulli statim projimu3 librum, damnemuss studia, eringeniam nostrum deploremus. Diligentia Diluentis enm,no indignatione ad prostdum est opus. Transeeundum ergo, si quid erit, ubi intellectivi non posueri, et in aliud restruandum tempus, donec uel homo , vel liber nobis contingat, qui id aperiat, uel alia lecti quod crebrum est, doceat. Dies enim quod dicere fosto) diem docet. Quod Qt tilianus inter Morinis. virtutes gramatici numeranda putaui aliqua nest, nGn diu tre, quanto magis nobis,ut non dica necessariusit invenia eri nonnulla ignorare Nolim tamen uid ri cuiusquam de fidiae patrocinia me bis comemorandis parare. Nam contra uideor mihi nulla re alia cu-ψAV m diis p puchementius accendere,quam '

197쪽

turba ocissio, id agamus, quod quidem vir actionsus omnibuS cir negotijs, quicquid id est, quod ulla parate nostri feri debet, exploratum est, ut nemo pluriabim aeque sius ereposit. Ingenium ceri idest, quod lagenium ubi intenderis ut inquit Sallustriqualet, quod ei in

mustra diducto curus contingere minimepotest.Ter Exercitatiotium est, Cr quod propo uerum postremum, quo D -' ' cxijs, quae disicen percepimus, ipsi excudere aliquid, prostrres ualeamus : neue studia nostra Uanimusnnia, cir ut ita dicam sterilia repondit tur: scd quod femina solent in terra condita ructu aliquem uberiorem cum foenore pro undant. Ampius copiosins est hic locu3,Cr diguus, qui pluribuε dicerretur,quenis ego aliquando exactori cura mihi puto dicendum, quando bicpraecipuin esse uidetur lon- 'gi laboris, sollicitudin q, in studia collatae, ructus. ound finibit ipse ad poneros mundare poterimus, nihil extra ea, quae didicimus, ad praesentes pro βrre,quid tandem inter librum cr nos intererit nisi Mh qualiter quidem eviquae siemel in illum congesta sunt, bona sides perscruat: reddits nobis,ut quae acce pimus, continere posmim, iteranda sunt toties, Cr, subimis inanimum inculcauda . Complectitur faue TmGratio

gnum, coniuncta certe plurimum in studijs laudi merentur. Horum alterum est, ut quae didicimus, in

198쪽

ea malu non sit habenda, quam Lucretia impudicae uitae praetulerit. Hinc de libidine, quis clades, quae bella ea mouerit, uis etiam ingentia mala ma- 'gnortum saepe bonorum praebeant causam, quando ex eo scelere populo Romano fi libertis quaesita. Sententia itidem diuidetur, ut, Est uistis, placitis uininuisse bonis. Ad virtutis caput ducetur, dicit enim: Unus est, placitis bo us Ast isse. Ducetur ad caput bonorum, non omnia bona expetenda esse: quoniam placitis bonis abstinuis, est uirtus. Duc tur ad caput abstinentiae, quia abstinuisse placitis bonis, i uirtus. cundum, quod huic parti adla eum Collatione erit,id est,ut in i Aquae dicimus,diligenter pensivis 'constramus uerba intersie, Cr latiori quodam tructu explicemim. summus, exempli gratia,quod apud Vergilium est: Optima quaeque dies mistris mori libus aevi, Prima fugit. Primum, optima inquit, alia fiunt putanda bona humiana, quando optima funiaque nesura abeunt ed fugiant semper peiorum expectatione torqueant, que etiam duriora uis deuntur necesse est, ex meliorum, quae praecesserunt, comparatione. Sequitur dies aeui, id est, uita nostra, ea quam parui est facienda, si fugax est,s' opti- .ma protruus mitio, uelut more consumitur. Qua

199쪽

micterismortalibus,quidni miser quor talia bona sunt, tulis est uita , quis morti obnoxi Dis Postre

tuus,prima fugit. Prima ergo nond-ψα cognita,

nulla perfunctione post ut semper quae sequitur

quando uis 'ne per se bona,tumen melioris collatione dura uideatur. Fugit etia, io dimittitur , non abiare iubetur. Quam fallax ergo , quam uncerta, quam mimmod- nequaquam nostri iuris aut arbitrij est. Quod si quisi egeo, d. γ σ'Om es locos dialecticos fuderit,ucendum. quatenim cuius'; natura capax eoru est, ingens itus copia, Cr ad dicenta,et ad meniendumst pratebit. Cnod quomodo Diendum si mutus est,quam ut epistola id tapi t copios' est a me ea de re in sex libriseis,quos de inuentione dialecticaescripsi,dilutataem. Quisquis ego prius id recte, Cr cu cura tractaueriti, praefert si rationem dialecticae mentionis illi ia-ium xerit,igngens isti, ratisimus de omni stre pro posita re disserendi faculsus cotiuget,modo eu res illa ex parte ad eas pertimeat, quas didicit artes. Hocseobhita. pacto cieres idos pro ores artur, quos Graecis' Distas , id est, doctores uoculant, exercuisse deprehendo,quantu ex Aristotele,et Platone co cere licet,. atq; ad eum eruditionem, promptitudinemque dicendi peruenero ut de qua re audire quis uelleti proponi iuberent , dicerent , quandiu, quantusnis uideretur

200쪽

yrimus tam audacis coepti autor, sic Prodicus citus, sic Protagoras Abderites,atque Hippiuου Elcus, Cr in stituti, Cr alios docuere. Ad id quod fecundum 'cimultum iudicij parulit in js, quae distinivri Cr no-uM argumentationes,nouus siententias,aut ueteres, sed quibus noua Iacies sit, inueniet: sque eiusmodi, ut sifiluου eiaddatur,statim exercere eloquentia posit, cr ad bene dicendum aditum purum. Sta haec hactenus, ut pro rerum conditione muta,utpro modo epi. stola nimis multa. Utenmoemetrio Pbalcris use sum cst in libro, quem περ i ,su udo, id est, de explicationesicripsit in stola,quaegrandior hcta est, notam epistola dici debet,quam liber, cuius initio sit sa- ρου asscripta. Uem id utcunq; aestimari poterit,haud ponam equidem in magno discrimine, mihistumum est,aliquo modo, quocus, possum udia tua iuuare. Quod ipsum, si non potero ostendere, tamen ut me uoluisse intelligas, quod uoluisse, ut in multis, quae effectis exigunt, puram cst: ita is amicitia, cui pro . effectu est animus, tale est, ut nihil plu3 exigi, , nihil magis praestari posit. Vale Ηο-

mi detergae, Anm. M. CCCC.

LXXX ii ii. septimo

SEARCH

MENU NAVIGATION