장음표시 사용
181쪽
M rito saeiebam ad totius ditionis Pontificia: , ne dicam Italiae universa figari ministrationem, & historiam pertinentes. Modo quidem authenticae in manusis veniebant Literae. & Procesus , quibus .Esidius , ceu Genetalis Sedis Adiost.., Legatus, consuetas decumas, quae procura nes dicebantur , a singulis Italiaeo praesulibus quotannis postulabat: modo eorum responsa , di suppliees libelli . ., Modo Ponti fieta, Imperialia, Regia ad AEgidium Diplomata, & ultro ei tro. que seriptae Literae , in quibus de Italico Bello , ct de summa rerum axebais tui: Μodo Μilitum, & Provinciarum Praesidum ad illum consultitiones.&ri de rebus publicis commentarii I, Modo ad eos AEgidii edictiones , monita ' αδε reseripta: Modo denique foederum , deditionum , inlaudationum , amniumnueri eo aventionum, .Egidium inter re Italiae Regulos, aut Populos initarum, ta-- bulae sese objiciebant , di subibant oculis . Praeter haec omnia , di nonnullosis syngraphos , re aecepti , ac expensi libros , in quibus multa selis digna me. morantur; prototypas Ostendi Constitutiones illas, quae, quod fuerant per .E-- gidium auctae , & compitatae , φώ - sunt dictae . Fortunatissime tandem is incidi in multos , qui dispersi iacebant , ipsius AEgidiani Regesti eod es in quibus omnes propemodum eκ aratae sunt Literae , quas ad Ianoeentium VI. . ., ct Urbanum U. Pontifices Μax.: ad Carolum IV. Romanorum Imperatoremis Augustum; ad Ludovicum Hungariae Regem; ad Ioannam Siciliae Reginam :is ad S. R. E. Cardinales ampli ita in os . ad Marchiones Λtestinos; ad Vieos Vi- eeeomites, Farnesios, Gon gas, mala testas, Maligeros , & quam plures alios , M Italiae potissimum, Principes; atque ad oppidorum, arciumque Praefectos , αδε Pontificii exercitus Duces ex quibus pleriqse erant Hispani in Italia seriis pistat AEgidius. Quae cum fortunati ili me a me comperta dixerim , ea conis sulto praetermitto, quae, cum ad ejusdem Herois obitum, testamentum, di fu-M neraria respieirat, vix sine lacrymis commemorari possent . His tandem om- , nibus aeeesserunt ex amplillimo Toletani Templi maximi chartophylaeta λ-λ lemnissima exempla quarundam Conititutionum per AEgidium nostrum in ,, Synodis ut plurimum edictarum , di monumenta plura ad ipsum Gu Toleta , , num Λntiuitem spectantia.., Tot ineditorum monumentorum pretium augeri , videbam , mira eonsili ,, rum sapientia, qua res in ipsis c mentae, optime excogitatae, atque ad aeei ratam Eeelesia licae, di Politicae dilaiplinae normam perpensae videbantur. Μe., quidem. Atigidii chartas perlegentem, excellens illa virtus, ct prudentiae vis , , , quibus omnia ab eo gesta , ac expressa sunt, rapiebant . semperque rapient , ,, in admirationem sui. Novi et enim eas aspersas, ae perlatas esse uberrima acia lingulari illa divinarum humanarumque rerum ieientia , a qua optima admi- ., ni lirandae Reipublicae ratio peti debet, ct cujus praesidio potius, quam armi&,
,, Pontificium maxime continetur Imperium.
,, Ubi hujusmodi monumenta adeo splendida . & duo prope millia numero ,, esse, animadverti ἱ Archivum universum in duas partes dividere constitui, ut , , in altera AEgidi anm, in altera vero propriae ipsius Collegii chartae poneren- ,, tur . Ut autem ab illis meum ordirer opus , non tam methodi ratio , quam ,, earum dignitas iacit, & praestantia. is ingentem Ferra tantarum rerum thesaurum maiori , quam mihi initio prae- , , scripteram , opera dc diligentia dignum mecum ipse reputans, non modo hae M omnia monumenta, quae in decem veluti classes distribueram , ehroni ea ser: eri disponere , & totidem ex ipsis consarcinare volumina , sed etiam singula in ,, sive Commentario , quantum per me fieri posset, diligentissimo dei scribere, ae illustrare simul inuitui. Integram insuper, quae desiderator, .E- ,, gidii gestorum Historiam iisdem contexere monumentis , ct cum primum e M dere , cogitavi.,, beasi enimvero ultro susceptae provinciae amplitudinem , sed non tam me
182쪽
PER ITALIA Μ. PARS I. CAP. X. I s
,, ipsa deterruit, quam inopia, qua valde laborare videbar , eruditionis ad rem ,, digne obeundam maxime necessariae. Verum ne vel hae de caussa ab institu. is to deflecterem meo, magnum mihi in Sepulvedae , Ughelli, Baluati . Μurari torii, aliorumque erudit illimorum hominum libris futurum esse praesidium . , , confidebam. Iis sane perspectis, quae illi de re diplomati ea , de priscis voeari bulis, ae eonsuetudinibus, ct de praecipuis saeculi xiv. rebus edidere, paratior ,, mihi ipse videbar ad meditatum opus confieiendum. ,, Λt vi κ rem arduam, meis profecto viribus imparem aggressus sueram , eum ,, ecce Benedictus Ponti sex lacti, atque initi consilii eoaseius, ire quippe in pu- ,, blicis rerum urbanarum commentariolis, nobis plane insciis, evu Igata , com- ,, Periorum monimentorum fama universam fere Europam pervaserat & pro,, summa pietate, qua in AEgidii Λlbornotii, Collegiique noliri res fertur, eκ- is citatus, statim per D. Lactantium Segam Λ maluntast Episeopum , ejusque vi- ,, ees in Bonononiensi Λrchiepiseopatu gerentem, nobis innuit, pergratum sibi , , fore eorundem monimentorum catalogum videre. Quo cognito, quanquam vix ri erant septem adumbrati Elenehi eodices absoluti , eos statim , qualescunque ,, essent, exhibere, di, si quid ultra desiderabatur, explicare colam, quam tan- , , ti Prineipis animum diu anxium, & solicitum habere , malui . Itaque nihilis eunctandum ratus, toto assentiente Collegio, Romam advolavi. Ad Cardina-M lem Ioachimum Portue arrerium , sub cuius clientela Collegium est , & mox is ad Ponti sirem aecedens, neutri obsequium meum displicui re, novi. Nam vel, , ipse Ponti seκ tanta me clementia , quanta postmodum alaeritate insormes E-
ω, lenchi. . . . atqueeκ empla quorundam monumentorum, avitam Lambertinae gen- ,, tis nobilitatem eomprobantium , eκcepit.., Maltis illi eo per ipsum lectis , & deinde plenius observatis, me eum erudiis elissimo Comite losepho Garam pio. De retioris Archivi vaticani Praesecto , deis re tota disserere, & consilia communicare julsit . Cum paueis post diebus am-M bo ab eo fuissemus aceersiti, de Garam pius ea indicasset, ac exposuisset, quaeri sine cujusquam injuria pro Sedis Apost. dignitate in Λrchivo Albor notiano, , agi, singulatique studio inquiri, atque annotari posse videbantur . totum mi- , , hi negotium injunxit Ponti sex . praeterea , ut i alim , poli absolutum Elen - chum, Magnanimi AEgidii gesta plene & diligenter scriberem . sua gravis, , accessit cohortatio , quae inflammaret hominem flagrantem jam studio eiusmo- , , di seriptionis. Pluribus demum colloquiis. quibus optimum erga me animum is perspectum esse voluit, benignissime mecum habitis, ea , qua me exceperat, , , comitate dimisit., , Μe sie a Summo, sapientissimoque ponti see in suseepto instituto confirma-
is tum, maius operis urgendi studium incessit. Qita propter, a nouente dignissimo, , Cardinali Pot tuearrerio , Annoniam cito regressus , ita totus operi incubui ,ri ut nihil praeter ingenium deesse videretur, quominus illud pontificiis votis o- , , mnino responderet. Adeo impense in id unum eogitationes omnes, ae studia se contuli , ud neque de suceidua . N iam periclitanti salute cogitaverim . Deois autem Immoti li gratias ago maximas, quod mihi homini valetudinis parum, , fit nae, ingenii vero infirmissimi , tantum virium, dc constantiae tribuerit, ut, si post explet xs ex ipsius Collegii, dc vigilantissimi protectoris sententia , atque se auctoritate amnes Ponti fieis commissiones , hune peramplum primae Albor no- , , tiani Archivi Partis Elenchum , quem ne ipse quidem , cum auspicarer , to tumque prospicerem animo, perficere me posse, sperabam , tandem aliquan
,, In eo allaborando CDonologia primum Ac Distimatteae diseiplinae rationem, , habui: Deinde curavi plurimum, ne, dum monimentorum qualitates, aut eo rundem arpumenta describerem , quidquam in nostram narrationem per caussamia irreperet Omeis, quod videri posset assentatione , aut gratia depravatum. Quinis circa,
183쪽
M ei rea, ne quid verborum delectu depressum , plusve aequo amplifieatum oen. 6 seretur, ea ipsa, quae in ehartis virginibus, seu αρχετο re potissima sunt verisia ba, ct sim etiam splendidiores clausulas, & periodos , passim usurpavi, meis isque verbis inserui, ut verum cujusque chartae sensunt juste, dc fideliter petis stringerem. Quam sane fidem, & diligentiam meam Collegii iussu per inn- ,, sotes duos comprobatam Sodales omnes in Elenchi calee testantur. M Ea vero, quae vel obscura nimis, vel nova prorsus visa iunt, opportunis ad- is notationibus, eκ historia petitis, illustravi . Quod cum facerem , ea quoque
,, indicavi Historicorum loca, quae ex monumentis nostris corrigi , augeri , τel ,, eκplicari possunt . Atque utinam Claria. Muratorius nostra observare , atque is exscribere potirisset monumenta , ut in magnis Rerum Datiearum voluminibus edo ta, facile in manus venirent eruditorum hominum , qui majori profecto in-ri genio, & felieitate, id , quod ego tentavi perfieientes, & illis, di historiaeri plus ornamenta, ac luminis afferrent.
Lectorem denique juvare cupiens, duos ad Commentarium Indiees adiret ;M videlicet decem, quae in eo describuntur Voluminum, & copio-
is lissimum personarum, oppidorum, rerumque praeeipuarum , quae in ipso adi, , que adeo in chartis AEgidianis , memorantur Συναβόν , quem sub finem odi
Quod autem ad volumina , eorumque eompaginationem attinet . M ea line glutine caute , dc venuste consarcinata sunt in quibusdam ligneis ea -- psis, corio pieto eoopertis , dc librorum instar arte minime vulgari formatis, is ne pendentia sigilla collisionibus infringantur. Singula Volumina argumentum is praeseserunt: Chartae vero, sive membranae in illis colligatae , tantum expanis is sunt, quantum capsarum patitur extensio. Qiodlibet archetypon novis in- , sertum, ac intectum est macroeotis . in quorum priori pagella monumentururi ipsum, uti in hoc Eleneho describitur , de ille , cui respondet , numerus si is giratur; in postremis vero plerumque accuratum inserti monumenti exemplumis per me ipsum exaratum est . Omnem denique diligentiam adhibui , ut diuis monumenta serventur, & facillime a quoquam inveniantur. si Quantus porro labor sit adhibitus quot , dc quantae sol ieitudines susceptae, is ne quid unquam desiderari , aut reprehendi posset , probos, atque in hoc sturi dii genere vel fatos viros appello . Quod si tam graves , diutuhnaeque cogit 2,, tiones emcere non potuerunt, ne quid temere fieret , aut eveideret calamo ,
, , inscitiae potius, quam negligentiae nomine postulare patiar . Ego certe , quan- , , tum in tantulo e sisse homine potest, nihil praetermisi , quod operae pretium fore si i mellexerint. Nee me paenitet, aut poenitebis unquam, annum integrum im-
, , pend me in molienda, expoliendaque re, qum in majorem AEgidii nostri, deri totius ilispanae gentis gloriam; in optimi , de mihi potissimum , Μ unifieen ,, ijdimi Pontineis obsequium; in huius celeberrimi Collegii; atque in totius Ita -
liae utilitatem cedere, enistimavi. Reereat me potius impensi laboris redorda - ,, tio, .vel eo solum nomine, quod dc Benedictus XIV. . Pontifex quoquo verius
is Maximus, de Ferdinandus VI. Potentillimus Hilpaniarum Reκ, Elene hi hu- se jus exempla , ab ipso Collegio oblata , libenter ac perunt . Quod si neque operam, studiumque meum despexeris, felix nimium mihi in se videbor. M Sed ego fortasse nimis multa . Quare id unum postremo loco aditetam, tanis tum mihi animi futurum ad reliquas Archivi chartas , AEgidiique gesta deis seribenda, quantum Tibi , aliisque eruditis viris studium hoc meum , atque ,, hane bene merendi voluntatem probari cognovero. Uale -
184쪽
is In eriis omnia continentur Μ--nta , ad Sarret , Regalisque Bononiensis uetis Majoris. S. Clementis Hispanorum, eiusque sodalium res , ω Isais pertinem , nunc demum confectur per D. Petrum de La figuera . Caesa- raugustanum inri Iur. mctorem , ou dem Collegii Alumnum In ,, Arehum fis Bononiensi Sacroram Canonum Profusorem, Proto- is notariam apostolicum , Ecclesiae Pampilonensis
Ad Sodales Pratiatio. , Uod tribiis abhine annis iussu , ct auspieiis vestris aggressus sam opus ,
, E fractisque adversa valetudine viribus , perfieere pene desperab m , tan delia, favente Numine, exaedifico. Nuper Μagnanimi AEgidii nostri e hartas, is quae prinium in Aretavo loeum multis de eaussis sibi vendicant, uno volumiis ne periirin et Nune autem in alio reliqua Archivi nostri monumenta describo . , , multa quidem , ct conspicua sunt ea , vae in prioris Arehivi Partis Elen is cho continentur . sed quae nune oeulis subjiciuntiir, sin minus splendida, Col'M gio certe utiliora sunt , & numero longe superiora . Omnia ad ipsius Colle se gii, vel ad Sodalium res pertinent, de gesta, quorum sane descriptio non mo',, do ad Collegii usum utilissima , sed etiam euieunque nostrum videri debes,, Pe jucunda.
is Hadie igitur monumma in classes, & voliamina, iuxta argumentorum di ver' is statem distributa , ibique chronica serie disposita in Sex magnis armariis clau ,. ni et In Primo scilicet Literas maesentaritias, Θ Praeessus. quos Candidati gene is ris nobilitatem, & sua literisum studia ostensuri, ad Collegium afferunt: In Se se eundo Processus alios solemniores, quos Seeundas voeamus Probationes , quibus,, quidquid de Sodalium conditione , ae meritis in prioribus testatum est , per ., Nuntios, qui ad id de Collegii corpore deputari , atque in Hispaniam mitti,, solent, legitime comprobatur : His Collegii Acta, Statuta , Cardinalium .Pro', , tectorum , ac visitatorum , seu Resormatorum deereta , de reliqpa omnia ad ,, disciplinam spectantia, mi'unxi. In Tertio, & Sexto , quod illi subest , Ala,, mario ea, quae ad ipsius Collegii privilegia , tuta, bona, redditus , eorumque ,, administrationem respiciunt , eodem prorsus ordine eollinea vi , Ad singulas ,, autem praeci uarum chartarum classes assinium Epistolarum aecesserunt fasci- ,, culi, ut, quae argumenti amnitate aliis proxima sunt Voluminibus . loci et- ,, iam proximitate connectantur . Sub inarto demum , & Quinto Epistolas po- ,, sui minus tu lentas . ossicii ueplurimum , di gratitudinis ergo ad Collegium ,, scriptas & aliquorum monumentorum exempla typis edi in quibus demum ,, addidi Μiscellanea. Atque ita factum est, ut chartae omnes, quae de Collegit ,, rebus sunt, ad duo fel uti capita , quae cujusqite Sodalitii bases censentur , &is fundamenta, Disciplinam scillaei, & oeconomiam. referantur. ,, Eas in Elencho isto descripturus, hune ipsum ordinem servavi: Id siquidemri optimum esse duxi, non modo, ut, qui Λtehivum adierine, ea , quae exqui ,, rant . statim inσeniant, sed etiam ut Volumina loeo mota secile ad proprias ,, sedes restitui possint. ,, Quod vero ad ipsam chartarum deseriptionem attinet . ea plena est , atque ,, Coni picua. in ea tamen non itae multus sum, sieuti in Peimae Archivi. Partis., Eleneho . non quod huius Secundae Partis monimenta eontempserim , sed qui s,, cum ipsa Vobis, ad quorum usum describuntur , haud minus , quam mihi.
,, perspecta sint, ea neque adnotationibus, neque interpretatione mea aut orna
M tius explicari, aut plenius exprimi posse, existimavi . Nihil enim Mistu ut s, nihil Diuitirco by Corale
185쪽
, nihil aut inamitum Vobis , aut novum in ollegii chartis essenδI. Equidemis Vobis, quoniam ita voluistis, sic chartarum omnium argumentum indicandumis esse censui, non ut Interpretem agerem , quod nc moieitum esset , dc mini- ,, me necessarium , sed ut cujusque monumenti locum commonstrarem . &, uti,, fieri solet, digitum ad sontes ιntenderem . Atque utinam id saltem apte prinis iliterim , ut Vos facilius utamini Λrchivi monumentis. Si autem aliqua nunc a me praetermissa , aut inepte posita , vel etiam dein- ,, ceps aucta sint, ea quilibet notare poterit in Codice , quem ad id ipse desti ,, navi, ut quae accuratius deinde examinata, memoria, aut centura digna judiis centur , ad ipsum congrue transferantur Elenchum , vel , eo 1am plura non ,, reeipiente, diligens ex illis conficiatur Appendix. Cavete tamen, ne quis te-
mere, ineonsulto Collegio, quidquam in silencho ipso, vel in archetypis de- ,, leat, addat , notet , aut quoquomodo scriptit et , quantunvis magnum eri is rem irrepsisse, contendat; Nam, praeterquamquod, hac data libertate, omnia ,, brevi tempore deformarentur volumina, multi fortasse ineptis, incondi iisqueri adnotationibus, ipsa Deile invertere, ac offuscare possent monumenta. si Plura hie pro Archivi conservatione animadvertere oporteret , nisi eum iis ,, agerem , quibus nec studium , nec scientia Archivi bene administrandi deesse ,, potest . Quare id unum reliquum est , ut , tota consilii , factique raticine e ,, posita, totum opus, omnesque diuturni laboris fructus vobis tradam . Illud ,. profecto grande non est; sed, ut vestra dignum videatur aestimatione , novum M Arehivum, ejusque Elenchum Fecipientes, non mea , sed vestra aeeipere pu- ,, tatote. vestra enim sunt, quae de collegii rebus sunt ἔ quae ad usum compa- ,, rata sunt vestrum s quae vestro demum foventur , ac illustrantur nomine , &is patroe in io . Ita sane fiet, ut ex himsmodi opesis adoptione creseat in me re-
,, riam vestrarum amor , tantumque ipsarum illustrationem urgeam , ut tandem M aliquando Historiam , quam animo conceptam , atque adumbratam habeo ,
,, perficiam , vobisque libentius oneram excudendam . Interim hoe meum iais Vos, & res vestras stodium, atque addietissimi animi argumentum, vel pro- ,, bate, vel saltem nolite con emnere , quandoquidem videtis , me quod feei . ,, non tam fecisse, ut mihi, quam ut Collesio consulam, & proficiam. Valete. II. Sub Augusti finem , ut antea indicavi , Eononiam redii . Tum enimvero
constitui, quod antea saepius i' mentem venerat, neque tamen irerfeceram , animaave onos Possemnii in Iacobi Thuani historiam , quae in loeupletissimam,stri Gllegii S. Gerae Bibliotheca adservantur, hele edendas describere. ouod quidem humantisimus, doctissimusque P. Alphonsis de Maniaco Bibliothecae Prae- ectus faelle mihi coneessit ; immo de duas Perpiniani nostri nondum vulgatas e-yistolas ut ex eodice alio ejira Bibliotheeae exarari curarem , ab illo impetravi. Posuimi ammadtursiones in alteram rejieio voluminis partem. Perpiniani hae lilaterae sunt cum mois nonnullis adnotationibus .
Petrus Popinianus Paulia mautio S. D. is Reperi tandem Risuium tuum . Blagna vero res , inquis , hominem omnυ,, bus notissimum, qui sunt Lugduni , & amicum vobis , duobus prope mensibus,, invenisse. Λe muor quidem etiam, quam tu sorte opinaris. Nam ille , homo ,, videlicet negotiosiis , qui librorum magis habet cum aliis , quam cum libria ,, ipsis rationem , valde raro domi est , nῖ6 quibus horis a me vel non potest ,, omnino, vel dissicillime potest conveniri. Ego autem a libris nequeo nee diu ,, abeae, nee saepe, cum tertio quosue die statis horis grave a me pensum exi gatur . si in Sed eum semel atque iterum , ac tertio ad eum adiissem, reperi. , tandem hominem domi aliquando , egique cum eo sedituo , quae mihi R.ms
186쪽
o prolieiseenti mandaras . Illum , de quo scire eupiebas , ait alieniorem sibi ac multis aliis videri a religione nostra; verum hominem esse lubri eum, callidum ,ri versutum, teneri non posse , Deile simulare quidvis , ac distimulare . Itaque , , cum nomen ejus delatum esset , quod mulierculam neseio quam duxisse diee retur , evocatum eum dc in custodiam traditum , nullo negotio erimen illud M apud Regem diluisse , cum amicam illam , non uxorem sibi esse docuimet ;,, graves omnino de eo rumores , multumque sermonem hominum fuisse : nil, ii,, tamen compertum , de eκploratum habuisse quemquam . At unus e nostris , ,, qui noti mimum illum sibi assirmabat esse, non negabat hominem esse, aut cec- , , te sui me, vita flagitiosa , ct infami . Addebat etiam , se a multis audiviste . ,, cum dicerent, nunquam se novam religionem suscepturos fuisse, nisi suum E- ,, piseopum uκorem duxisse, ac se ad recentem illam disciplinam transtulisse per- se suasum prorsus habuissent. Verum illam omnem opinionem a turpitudine vi- tae magis, quam ab ulla ejus actione, quae ad immutandam religionem pertiis neret, manam dicebat s scire se , novarum rerum auctoribus valde inimieum δε illum eme ; a quibus in illo tumultu spoliatum , atque vexatum magnopere,. optare , aliquam sibi dari oecasionem injuriae ulciscendae . Habes de homineis sa). De Plinio Rovilius rei pondit , opus totum perfectum , dc absolutum in- eredibili 'eura, ct industria visum a te fuisse jam pridem , ae neseio . an ad , , diderit etiam perlectum . Postea vera quam se de tylo crimine purgasset, muri lasse eonsilium se apud se instituere decreme; hine artifiees eonduxisse, illos accepta pecunia ela aeulum avolasse re insecta; quid actum deinde sit . is se nescire . Dolebat tamen ita dedita opera seriptum ab eo fuisse tantum h- , pus, ut a nemine sine ipso legi possit. Quare vigilias illas omnes sunditus in-M terituras uno temporis momento, si prius, quam opus ederetur, discederet eri vita 3 . Atque haee, de quibus tu cognoscere volebas. Num seribam de meis ipso pauea . Nam tu , quae tua est humanitas in omnes , in me vero etiam ,, benevolentia , hoc unum credo , maxime expectabas ; sed ego ante omnia sa- ,, tis ossirio meo faciendum eme duxi. Totum iter periculo caruit; molestia non penitus vaeuum fult. Per totam enim Galliam CtIaυinam , per Insubres, per ,, Taurinos aestuosa sane erat, ac pulverulenta via r & in Alpium faueibus , cum botra tempestatu superavissemus , frigidissimae pruinae nobis fuerunt, , adversae: dc Camberiaci, quod oppidum abest a Lugduno ferme bidui , dolor, , ilium, nausea, febris me novem dies non medioerites veκarunt. Uerum Lugdunum XIV. Cal. Octob. paululum allevatus X. Cal. meditari coepi ἔ, , V. Non. Octob. orationem habui de eonservanda vetere religione , falsa ,, vera rediretium II ereticoram octrina repudia da . Interfuerunt Archiepiscopus , , , s 3ὶ Praetor, frequens praeterea hominum cujusque ordinis multitudo. Postri- ,, die eius diei pauea praefatus a 3 explicationem librorum divinorum sum ag- ,, gressus: Auditores non desunt ; delectari videntur. Speramus, hane rem, , ad jumento saturam divitati atroeissimis et rotum fluctibus jactatae . IIX. Cal. Novemb. Arelliepiseopum habuἔ quam libentem dieet ipse melius , patienis tem quidem certe, &:serseverantem auditorem . Erat mihi sorte loeus in mari nibus, eum ad disputandum subtilis, & aeutus, tum ad ornandum copiosus , ,, &. illustris; in eo mihi triumphasse videor; sed an et triumphus ille , an trim umphi lpedies inanis: visa suerit, non satis certo selo'. Rom ius mihi man davir, ut tibi salutem adseriberem; tu vero plurimam die Aldo plurimam , si quando videris , ronis Μureto ; plurimam Comado nostro ti , si quid ad . eum aliquando: ad quem litteras dederam , paucis ante prosemonem diebus . ,, acceperit nec ne, nondum seire potui. Praeseripsisse illum arbitror, sed e , , pas litteras , ad quem adhaeserant . eum essem Romae , quas tibi miserat , ad ι, eumdem seopulum suspicor adhaesiste . Nam si isthie redditae fuissent meis ,
ut ego discedem in bali Paulino mandaram . diligentet illi prosecto ad me
187쪽
,, perferendas euravissent. Tu si quid ad me aliquando , domum nostram mitti,, to Iohanni Polam. ille ubi acceperit epistolam, mihi ipsi redditam existim
to . Vale Lugduno III. Nom Novemb. MDLxv. ,, Iam haec scripseram , cum narravi Possevino nostro , qui Lutetia nuper ad ,, nos venit, & ADG-mn prosciscetur brevi , quanti a te fieri Societatem no- , , stram multis ex tuis sermonibus , tum factis cognovissem . Ille vero eum is, , valde amet, tibique se plurimum debere fateatur , di vero etiam praedicet . M ae non gratam modo, sed jucundam etiam habeat memoriam veteris illius fami,. liaritatis, quae inter vos intereessit aliquando; nihil sibi tamen suavius ajebatia extitisse, nullo se majore beneficio abs te unquam affectum esse , quam quod ,, familiam hane omnium Postremam tanto fueris di studio , di amore compi is xus. Itaque boc a me νoluit adscribi, magnum aceessisse cumulum amori er- ,, ga te suo, atque hoc uno nomine tibi se debere tantum, quantum non speret
,, a se posse persolvi: quod eo feci libentius, quia memoriam veteris amici nonis ingratam tibi fore arbitrabar. Quaesivi etiam ex ipso de illo, eujus religionem is cognoscere optabas; respondix , a nova ista disciplina , seu potius corruptela,i eum abhorrert i io . . Ad notationes. i) Pensum , quod hie Perpinianus indieat , paueis verbis describit Saeebi nilia i para. iit. his . Soc. lib. r. num. 81. : ibi, inquit, in Lugdunensi eivita re modico eum auaettorio , sed fama ingenti ter in hebdomada Sextum Evanelii S. Iobannis eaput explicare aggressur et Confer ejusdem Porpiniani ad Benedicium Sardium epistolam , quae in P. Laeteri editione prima est, ex tricesima . x bisnam hic suerit , mihi incompertum. l9e eo in sequente epistola redit sermo. 3ὶ Distimas ex hoe loeo . Guille um Ropillium praestantissimum Lugduni Typographum de Plinis edendo cogitasse . odi citatam epistolam xxxi. Ex nostra tamen uberiorem habemus mor bi, a quo fuerat vexatus, notitiam. ς Antonius C Albon , de quo consule P. Lauri Di tribam da .ita es seriptis Popiniani.
εὶ XXII. fuisse ipse in appellata epistola perhibet . quae quidem eodem, quo ista, die data est . Et hoe in epistola ad Sardium legitur.3ὶ Marium Corradiam doctissimum virum intelligit , ad quem aliquae
exstant Perplatani litterae . . T ris) Forte epistolam intellitu editionis ai. scriptam 1 V.
Kal. Sextiles a Is6s. . Ilio uum Paulus Manutius nondum Perpiniano rescripsisset, alteram ad illum hic dedit X. Kal. Deeembris epistolam, in qua & hujus summam quam' dam exhibet . Exstat inter Laυrianar num. xxv. Respondit landem sanu' ius Xiv. Kal. Decembres ; quare hae divini 1 a , etsi ill m aliquot diebus antecesserit, videtur post Perpinia i litteras collacari debuisse . , - iII.,, Petrus riminianus Paulis Hanatio S. t tὲ . ,, Ergo Amico movisi nostri , eui Romam profieiscenti primas ad te ut ras,, dederami tanto majorem debeo gratiam, quanto minus iam sper uam . IAici culum illum fideliter fuisse redditum , quem noo sne magno labore conlise is ram. Utinam ejus, &dum vixerit, domum, rem, boaorem, fortunet inus , M dc mortuum aliquando praemiis immortalibus ametat, qui m. tapto vel metu, is vel dolore liberarit. De te vero mi Paulle dabit enim hanc mihi veniam eκ is cellens humanitas tua ut paullo familiarius ieeum loquar i etsi minqv m e is quo tuum uom n audivi, eηistimavi sesu. , ac praestim vel sapient , ,, ligio
188쪽
is ligio tua suo iure postulae . ubi autem & coram loqui ieeum & animi tui
ι, sensus cernere potui, longe majora quaedam , quam eκ immaram antea , co-
is gnovi; posteaquam perlegi tamen diu multumque expectatas litteras tuas, hu- is milius nestio quo pacto mihi videor adhuc sensisse , quam tua dignitas prope , , di eam singularis ferat. Cuius enim animi, virtutis, pietatis in Deum illud et t.
quod veterem amieum ingenio, industria, antiquitatis notitia prςl antem, non ,, prius agnoseere te velle dieis , quam eum Ecclesia , idest eum Deo redieνit in ,, Gratiam sa) ὸ Fatebor ingenue : nulla mihi res unquam mallum Manutiam is magis exprestit, quam illa plena constantiae. & eujusvis memoriae prinei pe vi- ro digna vox amicum jam more anelu . Sed vide , quaeso te . ne mea verba ,, non perinde acceperis, atque tum ego sentiebam . Nam quantum possum il- ,, lius epistolae meae sententiam recordari seMmplum enim nullum habeo , exis,, posui , quod mihi mullius ad mandata tua respondisset: quod tibi sane non ., sine caussa intelligo durius esse visum. Verum addidi, ex aliis didieisse me . k, hominem & esse . de suisse novitati valde inimicum ; non optimam tamen ri morum disciplinam vulgi sermonibus materiam dedisse ; arbitrari me, posseri ad eum litteras dari. Haee eadem alteris , eadem tertiis litteris me scripsisses, memini; eadem non ita pridem quidam mihi medieus eonfirmavit, eum illum G notissimum sibi esse dieeret e qui etiam adiecit , se nobile illud opus . Ae vi a, disse, Ac legisse . Itaque miror equidem , eur illa seripseris . si cari meis , , Catholiea, idest eum Deo redierit in gratiam p nunquam enim ille . ur audio , , , ab Melesia diseessie; nisi haee eo a te forte dicta sunt, quod pasam ita vivit, ι, ut re atque factis deereta Ecelesiae reseindat. Sentio igitur , ad eum seribere,, te posse . nisi ea sis mente praeditus , nihil ut tibi nos eum male de religi
, , ne sentientibus modo , verum ne eum flagitiose quidem viventibus , eo prae-M sertim loeo , de palam esse velis ἱ quam equidem mentem atque voluntatem non probare, & laudare non. possumo Magnopere doleo, virum talem in eam
,, fraudem incidisse, nobis ut illius doctrinae fructu sit carendum a Quae Possevis, no tuo seribi volui sit , ea transtuli totidem verbis ex tuis litteris in meas .is Nihil adhue reseripsit ; non ignoras , homines illius similes quam Oeeupati,s esse soleant, quadragenarii ieiunii diebus . Ritium vero nostrum s 3ὶ mei non
,, immemorem esse gaudeo . quem ego iuvenem tametsi merito eius plurimum is amabam, tua commendatione tamen ad amorem illum veterem aecessio tantas, facta est, ut antea non eam amasse mihi videar, quam dilexisse. Rodilium ne is convenirem , partim meis, partim ipsius occupationibus factum est; te tamenti ab eo valde amari scias. Nostris de rebus non semel emtiorem Dei. Gymna. ,, sium satἱs est frequens, nee dubito, quin si in dies frequentius futurum; sa- ,, periores tantum ordines, Rhetorum videlieet , Ee Theologorum numero sunt
ι, & do trina pertenui nee mirum est ut alia omnia , se Lugdunensem hane,, se holam a modi eis initiis oriri. Ego litteras a Magistro summo nostrae soci talis s aecepi', quibus jubeor ire Lutetiam ss idem opinor , quod hie se , , rebam onust in illa tot hominum luce sustinebo . Crastino die eogito sεJ . ,, vehementer metuσὰ ne meus Aristoteles obsolescat; nam si res ita evenerit, is ut multi pollicentur, di ipse spero, nescio an sim unquam ad illa vetera st ,, gia nostra rediturus 3 Quidquid aeeiderit , saeiam , ut seias . Tu si ima tibis, sorte cum Lambino consuetudo vetus intercedit , aliquid mihi velim ad illumis mitta , nescio quid enim aecepisse videor, quod certe salsum esse eupio ipsius o magis caussa, quam nostra. & hominem opto nobis adjungere , si quo modo,, possime cui me tamen ita eommendabis, plura ut ego praestare queam, quam is ipse promittas. Inter Idunenser haereticos magna de Trinitate , deque my- ,, sterio eontentio exorta est. Utinani suis ipsi dissensionibus tanquam ei vili belis to eonsciantur in m valde amo, quem scire velim, vel tua, vel sua cause
189쪽
M sa principem apud me locum gratiae obtinere . Uale Lugduno Pridie Cil. Λ- i
pril. M. D. LX v I. Adnotationes.
t His litteris Perpinianus Manutii respondet epistolae , quae xx. est lib.
vir. ejus epistolarum, a P. autem Lazero inter Peminιanaeas recusa fuit num . a . l
a J Manutii haee verba sunt uamquam de amico meo duriora significant llisterae tuae , quae s vera sunt, amicum jam non amello ; excellat licet ingenio ; lvaleat industria; ex antiquis monumentis praeclara quaeque delibaverit '. Mee ina- nia sunt , nisi cum Utima mente , oe christiana pietate jungantuν . suod si se se respexerit, st eum Ecclesia catholica , idest cum Deo redieris in gratiam ; tunc ego m. illi restituam dce. 3 Zerbinum Risium intelligo, ad quem plures Manutius litteras dedit, easque amoris plenas. 4ὶ S. Francisco Borgia. sὶ Eadem Perpinianui seribebat ad Pompejum Massarelitum epistola inter La
s6 Quando Lutetiam advenerit Perpinianus , nihil certi habere se seribit P. Laverus in egregia de vita Θ seriptis Petri Iohannis Perpiniani Diatriba . Is ine saltem di se imus, illum Lugiuno Kalendis Aprilis discessisse Lutetiam versus . III. De Ferraria nunc mihi dicendum est , non tamen magno meo labore . Nam Iobannes Boptista adinetonius quo est in patriam amore , satisseeisse se sibi haud ex illimavit, quod ad vetera Urbis suae monumenta , ad Bibliothecam in publico gymnasio sitam , adque alia id genus invisenda auctor mihi fuerit , duκ. socius; sed ipse praeterea quae hele a me exhiberentur, operose collegit , atque ad me milit insigni, nee satis laudando benevolentiae exemplo . Quae antequam pro sero, liceat mihi perrarum commemorare D. Hineentii Bellinii Sacerdotis erudit illi mi Μuisum numarium a me inspectum eum Μinetonio ipso, atque Antonio Rigbettio, cujus initio capitis memini, socio meo suavissimo atque antiquitatum , patriarum vero cum primis, studiosilmo . Nempe ibi numorum medii aevi , quos alibi frustra quaeras, ingens vis quaedam est; cuius quidem speeimen edidit Bellinius ipse in duobus , quos de Italiae , ac Ferrariae numis divulgavit , prae
clarissimis commentariis. Servat idem Consulares, quos vocant, servae Imperatorios veteres numos , servat dc illustrium virorum selecta quaedam numis uata', Pontificia quoque non exiguo numero . Quare de patria optime iuersti ii mihi videmur nobilissimi viti, qui Bellinium tanto thesauro, ac majore etiam eruditione pollentem in ipsam urbem, ut nuper intellexi, ex suburbana parce eia, cui praeerat , laudabili consilio revoearunt. Apud eumdem Bellinium e dicem reperi inseriptum : traductione di Messer Francesto Philelpho al Sanctissimo Parie, e signore Nostro Sixto Papa quarto deI Sacerdotio dei Gurioso nostro SaI vatore Μeser risu Cbriso. Ex Graeca in latinam linguam transtulit libellum hunc Franeiseus Phile*bus , ex Polle*bi versione italiee reddidit Gabriel quidam Bσ-nonteor poeta . En Gabrielis ipsius praefationem , quam eκ eo Codice membra naceo saeculi xv. ipsemet Bemnius deseripsit , ac mecuin humanissime commu'nieavit. ιi, Cabriele Poeta Nobile MIMoese ala genero sisIsma dc eccellente Madon na, , Zineara di Bentivuli. I is Magnifica e prestanti Iszma Madonna , degna ha noi di moIta laude, e gra- ,, Zia appresso Dio, veramente v da cognoscere Ogni persona la quale curn n. O is deratione dc eura e se delecta de te eose commune mente at mondo desidera- ,, te, e che eum Panimo devoto at summo Dio . molio piu se delecta pensare
190쪽
pER ITALIA M. PARS I. CAP. X. I 37
,, o legeere , o udire partare de te cola celeste e divine onde habiamo a spe-
rare Panthia nostra havere a pervenire a eterna salute. .
, , Da pochi Zorni in qua per bona presumptione, ho ehi arci inteis V. M. eέ- ,, sere in det to laudabile, e sancto proposito, e poco havere Panimo assech:ona - , , to a cose di grande superbia o ambitione . Per questa mia noeta intelligentia , , con singular piaeere ho ved ita a questi di certa lectione , traducta de lin- ,, gua greea , in lingua latina dat Pbile*bo homo doctissimo , e da lui d nata ,, at sanctissimo nostro Signore, e padre Papa Sixto . Certa mente historia tanto,, degna , e devota , nova mente venula a nostra notitia su eonveniente dono ais tanto Ptinei pe, per lo quale et nostro Salvatore se representa . Per credereri adoneha dare a V. M. graia delectaetione se per mia opera ella intenda tale,, vellerandissima lectione, la ho vulgariagata , e mando vela in dono , seeondo,, mi non de vile precio , e da darvi atquanto 'oeundissimo exercitio pri ego la,, M. U. et vos lia aeeeptare benigna mente , ed haverto gratissimo , per la deis votione sua lingolare at summo Signore, dei quale in ina lectione si tamenis tione, ed haveris etiamdio aeeepto per la mia optima sede , dc astectione a, , prelata V. Μ. ed a y suoi contunti: Λ la quale me raecomando. IV. Porro Μss. codicum quoniam iniecta mentio est, alios Ferrarie s Urbis libros ejusmodi pereurramus . Ob elegantiam , picturas auro astabre intextas , ἰpsiui ite membranae magnitudinem dignissimi sunt , qui ante omnes memoren tur , xx. omnino a tres, quos voeant Cborales . libri in prinei pe Templo ad servati . Guarinius in Gommmlio Eeelesiarum Ferrariae s p. t s. eos pulcherrimos qui in Europa exstent , non iniuria appellavit . Nam etsi qui Senis servantur , pervenusti sunt , non tamen cum his facile sunt comparandi . BarIbsumaeus a vere Feνrariensium Antilles a. r ra. illos Eeclesiae principi dono dedit . Scripti porro fuere ad eius Eeelesiae usum; quare in ipsa prioris voluminis fronte haec inscriptio legitur : ad ho=rorem Omnipotentis Dei . O gloriose Virginis Mariae , aciortissimi Chfisii Μartyris Georgii patroui nostrι ine*it Grasuale Majoris Eeelesne
Ferrariensis iuxta consuetudinem Romanae Cariae. Non omittam autem eorum seriis plotem fuisse Fratrem Iohannem de Cuea Frane cauae Familiae alumnum, pictorem vero Cosmam Turam Ferrariensem . Carthoiani quoqae Patres , qui Femrariae sunt , non ignobilem Liturgicorum hujusmodi codieum apparatum osten. tant. Perelegantes & hi sunt, qua inqtram longo memoratis pro κimi intervallo. V. At Patres Carm/Iitae Mantuan e Congregationis, quos S. Paulli appellant, magno numero codiees servant ad bonarum artium studia pertinentes. Grammati ei atque oratorii hi sunt, i r. Prisciani Geammatici abbreviati, L membranaeeus eodeκ inscriptus C. . a. Orthograρbia per Oratorem eximium Magistrum Gual pari num Pergamensem . Adeedit Lexicon, explicatio Oerborum eiuldem Auctoris q. cκ r. 3. Anonymi lexicon, in quo omnes fere et Oees Latinae, Graeco latinae , Hebraico latinae S. Ser turae expireantur L CCκκx. . Ciceronis Rbetorica vetus nova ad mrennium , codex membr. q. elegan ter perleriptus, CLxxxv II. s. Eiusdem Rhetorica nova ad Herennium, . LXIX.
6. Eiusdem de Osciis L Lvit. 1 ' ε . Eiusdem asstiones in Verrem . f. etit. Extremae huius Codicis paginae adscripta haec fund: M. Tullii Ciceronis Veνrime exscriptae per Mortarium Papiensem an is Ddimini Iesu Cissi, eum pubIice Ieteret Humanitaris ostera.
8. Eius de ira de natura Deorum . oe dr divinitate cum enariationibus, 4. CXL v f.