장음표시 사용
281쪽
Quid de Romanis Iugurtha dixerit, meministis. Vos P. C. illud moneo,
dieo, denuncio, ne a ducis utere discedatis. Cum Petrus perorasset, alii in opinionem suam traseundum esse censebant; alii lagatis assentiendum. Nec tandem Ioanni sententia tutissima visa est, ut voluntati legatorum mos gereretur. Ut haee Insubium mei renunciata sunt, de inferendo Ioanni bello consilium iniit: adeo defectionem hanc moleste tulit, ut ad illum prosternendum toto animo duceretur. Postquam Nanes, quem captum diximus, in libertatem restitutus est inumquam mehercle Benti volorum familia humanitatem deposuit urbis eonsensu Venetias contendit. Erant ei eum honestillimis mercatoribus conisiurn obeunda negotia. ut igitur ab urbe discessit consentientibus Consulibus di Tribu sis Mntivolus urbis conservator dictus est oc defensor: quod reipublicae clavum teneret ac gube nacula. Tum Bartholomaeum Ozadinum, Alberium Guidotium. Iordanem Bianeum, Λndream Benti volum equites creat . Dum haee ianoniae aguntur, ab Λlberico, quem exercitui suo Dux praefecerat, atque otione Boci tertio, qui se in eius iamiliaritatem, dum indiolani commoraretur, insinuaverat, haud exigua in agrum Bononiensem faeta est irruptio. uncta populatus est . Fuere qui excursionis causam existimarent, quod quae Λlbet leo pollicitus iuerat Ioannes, ea exitu minime praestitisse . Nam tanta. est meum, qui rem bellicam eae cent, cupiditas, ut nonnunquam omnig iura divina, atque humana eontemnant.
Alii in deiectionem crimen eonferebant, quod abunde Λlberico satisfactum erat. Interea Nestor, culus animus ad componendam paeem propensiri ferebatur, Bo noniam venit. Eius acleentum excepit Ioannes Bentivolus incredibili honore. Nihil reliquit, quod ad ornatum portatum, itinerum , locorumque omnium qua Nestor iturus erat, excogitari posset. Ut vero in ejus conspectum venis i 1e enim ad ipsius pedes projecit, ita locutus est. Si quae ex bellis detrimenta reportamur , qui reipub icae praesunt, menti agitarent, Ioannes Bentivolus cum nemine un-quim suseipienda sibi bella abitraretur. Nam ut caetera omittam , quae re ipsa intellexi agricultura deseritur, vectigalia amittuntur, mercatores conquisicunt . subditi in paupertatem rediguntur. At quantam utilitatem pax asserat, super irribus temporibus eam meliori loco Maxem, ex rerientia cognovi. Est haeetaeimμ um civitatum rectoribus laus ampli inima, si quibus imperant, hi pace frui. possnt. Videmus non modo ab hominibus, quibus natura sensum dedit, sed a bestiis
quoque paeem expeti, atque omnibus rebus anteponi. Nihil est populo tam j eundum, quam otium. Μultas Civitates bellis exhauuas atque in servitutem re-daetis rerum Seri mores memoriae prodidei utit. Nunquam in tanta dignitate es.set Civitas Bononiensis, nunquam tantum laudis adepta, ni qui te aetate ani verterunt. Cives peνfecissent, ut in otio este potuissent. Non procul ab urben fra Bononiensium ealbra vidimus helierno die interdicer , atquei Bononiae ho-ses occurrentes audivistis. Vastatus est ager Faventinus, quo in stata sit B in niensis, ex tuis intelliges. Ita utique conculcatus est, ut vix possit se diuturnamee recreare. .apropter te ad compunendam pacem hortor . Discordiarum memoriam deseamus oblivione seni praerna. Nihil jucundius, nihil utilius, qui imperio nostro subiiciuntur, audire poterunt. Si pacem .lo ant psenimus, omnes tecum sancti stante actum praedicabunt . Non in Munda fuit haee orata Ioanni ianti volo; quin Neu tem luminis laudibus extulit . Ixitur sub ea condistiore de paee convenit, ut B. non ientibus Sarariatum reddere u νώ Λt ea pax p pulum B in iensem, quod tactam iniuriam belis ulcisci statues at , nulla voluptate a T cit. Postquam Nestor se Patia ae reddidit. Ioannes Bentivolus , quo lo
uiuium reficeret, venatum profi, scitur . E. nuncius cccurrit ab Alberico praemissus. Is haud mocul ab Idice flumine abesse Λlbericuli, mHMiat, qui manum cum ipso eonferre statuerit. Tum sum nici dolore assectus en, qui tanto in eum impetu invehi retur. Igitur literas huiuscemodi perferri jubet. Ioannes B-nti v
282쪽
pER ITALIA M. PARS II. OPUS C. n. et o
digna sunt Imperatore: miniane tecum bene agitur, qui in agrum Bononiensem exercitum trajeceiis. Tuto ad me proti eiscere: tibi fidem praesto. His litteris Albericus nullam fidem tribuit . ex quo factum est, ut suos ad illum liberos , qui in urbem proficisci hortarentur, mitteret. Sic in urbem ingressus est. Inter ipsos de pace eloquium iuit, quae tandem compotita eii . Interea Baptista Bal duinus, Baldus Ursus, Λntonius Luzia , Λntonius Nixolus, Gozadinus, Guglielmus Cadinellus, eompluresque alii de interficiendo Ioanne clandestinis agunteonsiliis. Id vero Ioanni nunciatum est, coa festim eos in careerem conjici iubet. At Baldus Ursus, ac Λntonius Lueia, quia capi non potueiunt inam Baldus a Fratribus certior factu, erat ti nide fugerunt, Λntonius NiκOlus in foro boario securi percussus est. tum Ioannes ut ad se lexaginta, oc ducenti cives proficiscantur, omni curat diligentia, qui caeteros aetate anteibant dc virtute. Quae Ioannes egerat, infamia notant, ac dedecore. Duo proscribuntur: Baptista in Hispaniam, Goz dinus Hierosolymam mittitur; reliqui in pristinam libertatem restituuntur. Cisu aecidit, ut tum sui recreandi causa se in villam Ioannes conjecisset; et Guglielmus Cadinellus Oeeurreret. I, vi comprehensus est , atque Chri istophoro c anadove ineus odiam traditus. Ambo eodem equo Bononiam ve huntur. Postero die vita prisatus est. Sumpto de complicibus supplicio verbis Pandulphi Μala testae ad Ioannem litterae afferuntur, quibus certior fit, ut ei fidem praestet, illum brevi ad Imperatorem profecturum ἡ itionem illam Insubrum Duel maximo fore praelidio. Nullum iter commodius ei esse agro Bononiens . Non solum a Ioanne illius studiis obtemperatum eii, sed ec obviam proditum ..
Cum eo mitabatur innumerabilis armatorum multitudo : ut ad portam ventum
est, per suburbia Pandulphus iter sibi faciendum statuit. Viκ in agrum Μutisnensem pervenerat; eum nuncii Mutina proficiscentes Λlbericum nuneiant exest citum per agrum ianoniensem traiecturum: quapropter qui rus incolunt, rebus suis provideant, quod omnia sit populaturus. Quibus ea res contemptui fuit , Iraeda Alberi eo fuere. Non longe a Rheni Fluminis littore eopias trajeeitr eumoannes Beati volus per Portam masea rellam iter faciens illi cum expedita mana currit: ab utrisque aeriter pugnatur. Qui ab Λlberico captivi ducebantur, Ioannis virtute libertati restituti sunt. Est loeus in urbe, qui a foro non longe abest, non ignob1lis: hue qui Bononiam profieiscuntur advenae se se primum eonferunt rhuic praesunt viri graves atque integri; ab his autem advenae litteras asserant, quove ituri sint, petitur. Ei loco Ioannes Nicolaum San petrum praelaeerat; huncilitteris aeceptis fraude, ae perfidia contaminatum cognoscit. Quaeeumque enima Ioanne gerebantur, Λlberieo nunciabat. mi ppe non modo quae publicis sed quae privatis etiam conliliis agitabantur, eorum illum conscium reddebat. Igis tur irae undia commotus, sequidem ea res sibi plurimum obesse poterat ν in vase em obscuram, quae haud proeul ab urbe distat, quod eo prosectus erat Nicolaus
San petrus, se se recipit. 'une manu comprehenium non exilio, sed vita mulctavit. Dum haee Bononiae aguntur, Albericus finibus nostris excessit, ae ad op pidum Duciam pervenit: eo potitus est non praelio, non congressu, sed prodi tione. Praeerat ejus arei Papa Pellaeanus. Is Ioannem de ea re certiorem facit, monetque ut ei auxilium mittat. Nee segnior ad ferendam opem Ioannes fuit: nam eo Μartinum Beeliariam cum expeditis militibus profici sei iubet. Nondum oppido appropinquaverant, cum equites duos ei comites adjunxit: eo tempore Benellus papazonus ejus vicariatus munere fungebatur. Is quamquam conja rationis conseius esset, de ea tamen cum equitibus ne ullum quidem verbum i e cit: quo scelere admissio capitis damnatus est. Benello interfecto Petrus Pisa'nus, quod eum binas litteras Venetiis datas aecepisse constabat : quarum unas ad Beati Λntonii praeeeptorem, alteras ad Beati Dominici priorem detulerat, in soleas ferreas eon ectus est: tuit ea res Petro tanto dolori, ut se vulnere con
fecerit. Id ubi Ioanni avaeiatum est, hominis ad Muanis levitatem, qua ratione
283쪽
sibi manus attulisset, petiit: haud alia quidem, inquit ille, subest eausa: malo
mihi ipsi ferro mortem eonscistere, quam ab aliis vita privari . Risit Ioannes ejus simplicitatem: ae ne quis ipsum in miseram crudelitatem adhibuisse existimaret, curari vulnus jussit. Ille ut pristinae valetudini redditus est , in carcerem truditur. Interea Λntonius Lucia ad Albericum litteras perferri jubet 1 ecreto. quibus ut ad se tormentorum minister mittatur, quod eum optimum & fidelis. simum nuncium esse non ignorat, certiorem reddit. Λlberieus quod factu optimum ducebat, Antonii studiis obsequitur & ut Bononiam venit, ab illo in secretum abducitura tum prior Antonius ita locutus est . Nobis in praesenti opus opera, fide, taciturnitate tua. Ego quanto amore Albericum prosequar non te latere arbitror. Quae consilio meo acta sunt sad illius enim spectant uillitatem ea tibi committenda duxi & credenda. Sed caute tibi, ae pedetenti magendum est, ne illarum Iegendarum ulli detur potestas. Tu si voti eompotem me feceris, aureis centum donabere. Quo igitur ad litteras illi reddendas consiliosis usurus, paucis expone. At ille, nulla te, inquit , dubitatio teneat; ego me tibi fidelissimi Tabellarii munere functurum pollieeor . His igitur acceptis litteris Mantuam proficiscitur. Postero die vellem sumit oblongam, qua ad tegendum corpus Eremitae uti consueverunt; se veste mutata Bononiam rediit. diem unum in urbe eommoratur. Sub Uesperam ad Sanctillimae Virginis Templum, quod edito monte situm constat, contendit, atque eum hir, qui templum illud ine Iuni, Heremis laetetatem coit. Ut dies illuxit , ad urbem divertit, & de reddendis Alberici litteris curam suseipit: ivi nescio eui unax detulit ; has cum ille legisset, tantam Ioannis Bentivoli cladem silentio praeterire non potuit, illarum legendarum Joanni copiam fecit, atque ab Heremita quodam sibi redditas exponit, se cum illo societatem contraxisse, eum facile comprehendi poster adeo eam rem Ioannes inique tulit, ut ad Heremitam eomprehendendum robustissimos iuvenes miserit. Ut comprehensia est, admotae sunt tormenta ; tandem dolor veram veritatem elicuit. Paucis post diebus apud eruci seros miser vitam laqueo fiat re eoactus est. Et si diversa de coniurationibus supplicia sumerentur, non tamen defuerunt qui Ioanni stragem molirentur. Erant Bononiae Bentivolus Ioannes, Petrus Cervalius; huius fidei porta. quem vulgo 'adellam voeant, commissa erat. Omnes de urbe Riberieo prodenda, quod is in agro Bononiensi easta positurus erat, inter se consilium capiunt. Id ubi Ioanni , quod non sine divino lumine factum reor, significatum est, coniurationis conscios, ct in carce-xem conjici, dc vita mulctari jubet. Quae Bononiae gerebantur , eorum Albericus nescius erat, quo fiebat, ut in bonam spem potiundae urbis ingrederetur. Comparato igitur in agro Μutinensi, & Parmensi exeret tu apud Rhenum fluvium eastra locat. Ea tempestate Nanes GOZad in ux, quem Venetias profectum diximus, se se Patriae reddiderat: huic eoncitanda plebs erat; sed id supplicia de conjuratis sumpta prohibebant. Nam ubi Benti volo, di Cervaso mors allata est, universa plebs se se domi eontinuit. Nanes, ac Bonifacius Gozadinus in Alberici castra contendunt: horum ille admiratus adventum mirum in modum d Iuit, quod eorum consilio ae fide haud procul ab ut be castra posuisset. omnes igitur ad oppidum Plebem divertunt: non modo qui Ioannem odio prosequebantur PIebani ; sed qui Galeriam , ae Massim alicum incolebant, se se illorum mi nati tradiderunt. Aucto igitur exercitu Albericus, ae Nanes non longe a porta Galeria eastra loeantia Eis Scorpius, quo Imperatore Ioannes utebatur, obviam prodit. acerrimum committitur praelium; plerique ex utraque parte vulneribus conficiuntur. Quanta eo praelio benevolentia ei vem Bononiensem complexus sit Ioannes. hine iciri potest . quando ipsum eum hoste decertare probibuerit. adeo illius saluit studebat, ut ne in diserimen quidem ullum ad dueeret. Multi videndae pugnae eupiditate ducti in muris constiterunt: ut omne armorum genus mis
sum ceret, cunctis civibus imperaverat, quod equitatu, peditataque abundaret.
284쪽
Confecta pinena litterae Ioanni redduntur, quibus cognoscit Persidetos a se deis se ituros. Eo Matthaeum Tenea rarium proficisci iubet cum expedita manu. Nonis dum ad portam ad Wentarat, cum in eum tela eonjiciuntur; sic ab his male aeceptus in urbem rediit. Ea res Ioannem non parvo dolore affeeit: igitur eivem
alium mittit, qui apud Persicet os eadem, qua ipse apud Bononienses , futurus esset existimatione . Hune Perseeti ne in oppidum quidem re ei piunt, quando tanto se ingenio esse affirmant, qui libere aetatem agere & possint, & debeant; se potius de vita, quam de libertate decessuros; omnes ad recuperandam libertatem conspirasse; quare mirari desinat, si ei portae minime aperiantur. Ut ii te dilae sit, quatuor creant eonsules, quorum fide ae consilio oppidum regatur; Persieetorum vestigia sequuntur Argilenses. Hi a Ioanne deficiunt. Id ea ratione plerique aeeidisse putant, quod si e in urbe seditiones excitarentur. Etsi Alberieus, Nanes, Bonifatius plebem in potestatem suam redegissent, nequaquam tamen arce potiti erant, quod ei Ioannes Lane illotus Bechariam praelae rat, addideratque sortissimos milites quorum virtute arx eonservaretur . Igitur eam in ditionem suam redigere instituunt: primum areem obsident, deinde vineas agunt, atque arietes admovent. Ut murus arietibus feriri eae pit, magni pars eum ingenti fragore proe id t. At Lane illotus omnibus viribus obsistebat , Quod hostes militibus submovere eonabatur. Sagittarii, qutis per omnia tabulatacii sposuerat, suo satis ossieto saeiebant. Cum in mala spe praelium esset, Lanei l. lotus dedendae areis fidem hostibu pollieetur, si rebus suis salvis se abire pa. tiantur. Tum Imperator, bono, inquit, esto animo . voluntati tuae cunctipare. bimus; sie pugnae finis factus est; sub lueis exortum Laneillotus inam Alberieusaree potitus fuerat) Bononiam venit. Postquam sui conveniendi Ioannes ei potestatem secit, se areem non de industria, sed vi amisisse paueis explieuiti demum si studii x suis audiens st, hostilem exercitum paueis superari posse . Lan. e illoto plurimum ille tribuebat. Eo tempore Tartaliam S sortiam , atque eum. de quo paulo ante dixi, Seorpium stipendio afraeerat; hune ad bellum gerendum Imperatorem deleterat. Cum a detersus hostes iter larerent inam Ioannem Lan.
eillotus in sententiam suam adluxerat in illorum exploratores ei occurrunt. His nulla interposita mora ferro vitam adimunt. Paululum progredientes imparatoseonveniunt; tum impetu tanto in eos invehuntur, ut de relinquendis castris, ni Alberieus duabus eo hortibus animas attulisset, cogitaverint. Cuncti manus conis serunt, multorumque lanceis sustodiuntur; aeriter quidem pugnatum est; magnus est hostium numerus eaptus, & caesus; capti sunt de praelio Μareus Pisinus, Gerardus Doarflus, mille praNerea equites, innumerabilisque peditum multitudo . Postero die Bononiam omnes ducti sunt, nee tanta de hostibus vici ria reportata esset, nisi qui dexterum Cornu gerebat, Tartalia voeem illam emisisset: ad me Berna νι ρνο eiscere: nune Uat est viribus, Θ ingenio tuo, praesta te eum, qualem eon aestι. ob eam vocem tanto sunt hostes terrore pereulsi , ut repente rebus suis dissiderint. Confecto praelio nune ius , cui Iaeobo nomen erat, ad Ioannem pro fiet se itur, hostilemque exere itum victum, eae sum & fuga. tum eκ ponit; quae eum ille intellexisset , tanto gaudio elatus est , ut Petrum Pisanum , quem ea eonditione in careerem coniecerat, ut ei mors afferenda esset, pristinae libertati restituerit. Duo praeterea 'Sanctissimae Virginis simul aera, quorum alterum in religiosissimo delubro in monte altissimo, qui ab urbe mille passus abest, condito colloeatum, alterum non longe a parta, qua iter est in Hetruriam, extructum cernimus, & honoribus & muneribus asseeit. Per id tempus Cometes ita luxit, ut eaelum omne conflagrare videretur . Eam stellam, qui physi eae operam impartiuntur, aut earitatis, 'aut belli, aut Gestilentiae, autelarissimorum virorum interitus praenuntiam, pluribus & his quidem rationibus robustissimis ostendunt. Ut Cometes oecubuit, nee multi dies intereesserant,
Persieeti ad Ioannem Tabellarium mittunt, qui si sibi commodum est, illum
285쪽
ad se iturum nullatet, quoniam cum ipso sermonem conferre statuerint. Con. festim ad eos properat et ipsum comitantur vercellinus, ct Seorpius. Iam opis ido appropinquaverat , cum oppidani, ut intro se reserat, summopere obseerant.
hibuisset. Igitur oppidani duodecim deliguntur, qui ad Ioannem se reeipiant, petantque novas sibi fieri pactiones. Duiu sermone dies consumeretur, Vereellinus, qui & animo poterat & ingenio,' Consule, inquit, Princeps saluti tuae; vallum eoneutitur ἡ gladios vibrant. At ille paulisper digressus est . Persieeti
ejus equum tormento verberant. Scorpius vero ad vel sus semur tragula graviter ictus in eonspectu Ioannis extremum vitae diem morte conficit. Cadauer Bononiam eurru vectum est. & intra templum Petronii in sepulcro constitutum. Ut de his Florentini certiores redditi sunt non enim mediocrem de Ioannis salute euram sulae perant , mille equites, qui Bernardonis consilio regebantur, quod eos praesidio uteretur, Bononiam mittunt. Ut urb.n intrarunt, nondum in ea horam commorati sunt, egredi jussi sunt. Fuere nonnulli credo pedites, qui Civitatem diripiendam conclamarent; te ruit ea vox populum Bononiensem , viae obteibus eonfestim obstruuntur. Λt Ioannes, cujus coidi res Bononiensis erat ,
mullo interjecto tempore obices amoveri, osticinas ac tabernas, quas cives direptionis timore Octauserant, aperiri praecepit. Voci vero huic tam eκ ratae peditum morte ac suspendio remedium adhibuit. Postero die de Ioannis sententia Bernardo, quoniam Pandulphus, ac Mala tella Ioanni bellum indixerant, in agrum Carpensem ubi stativa habebant, traduxit exercitum. Ut se milites ei bopotuque recrearam, acies instruit, in hostes impetum iacit. Eo praelio superior dilaeisit. O singularem, incredibilemque Ioannis prudentiam 2 o divinam animi magnitudinem l maluit vir fortissimus, ne ager Bononiensis hostium excursibus v saretur, in hostilibus agris praelio decertari, quam domi hostium impetum exeipi. Quantam vero laudem ex hac victoria adeptus sit , haud potero verbis consequi: illum omnes tutorem, illum Patrem, illum conservatorem Patriae una voee, uno consensu praedicabant. Et si hostes eo praelio superati essent, veritur tamen, ne adversus se populus vim molι retur, quod is nullo sit consilio, nul-Iaque eonstantia, universos cives a se admoneri Iubet. De ad aliena domicilia eon cursus fiat: omnes se se domibus suis co Atineant; qui alia fuerit se. . tentia , is sibi poenas scito esse constitutas. .Etate consectis admonitio illa dolorem attulit, ut nonnunquam de Ioannis dignitate detraherent, plerosque subditis imperasse,
nunquam eas tantam iniquitatis notam subiisse memorabant; multos se tyrannos
vidisse, neminem fuisse, qui tantam in populum crudelitatem adhibuisset. Dum hec in urbe fiunt. in oppido Sancto Ioanne tumultus excitatur . Mala testarum vexilla in arcis specuta colloeantur: eam rem Ioannes inique tulit; sed eo erat animo, ut Persiceti defectionis suae nullam impunitatem consequerentur. Hisce diebus. qui Patavii praeerat, de Imperatoris prosectione in Germaniam Ioannem certiorem facit; quapropter rebus suis recte consulat, multa illi impendete perieula, quod Dux Insubrum de renovando, atque instaurando bello consultet; complures Prine iees stipendio a meiat; Mediolani militibus pecuniae solvantur. Haud mulii dies interreisserunt, cum exercitum ex pluribus gentibus compara tum serant enim uiginti millia, in quibus equites duodecim millia, pedites octo millia implebant Pandulphus Μala testa, Mantuanus, Calpensis, Mirandulensis , Spolet anus, Saxoferratus. Fabrianensis principes in agrum Bononiensem traduxerunt, atque ad oppidum Plebem diverterunt. Omnes ab oppidanis magnifiee suscipiuntur. Haud biduum in oppido commorati sunt, cum universum territo Tium Bononiense hostilis exercitus aucti iam a peragravit. Repente qui Loianum3ncolunt, a Ioanne deficiunt: ad eos caduceatorem praemittit, qui ni ad se redeant, ipsos nuntiet extrema passuros . Caduceator contemptui habitus est Tum Ioannes ipsorum domos exuri, pueros. Puellasque rapi, vites, ct arbores
286쪽
PER ITALIA M. PARS II. OPUS C. VI. 233
,ulsit exeidi. Λugebat Lojani calamitas populum Bononiensem, nec quo se ue teret, satis intelligere poterat: tandem non defuere qui in Ioannis caedem consentirent. Nam Baptista Balduinus, Bologninus Boccatonia, Matthaeus Μ antis tus, Bartholomaeus Combrotus, Guglielmus Sala ab Λndrea Papazono ad sumendum ei bum invitantur: ut cibo operam impertiti sunt, oecidendi Ioannem consilium ineunt; omnes in eandem sententiam dicunt. Erat Andreae ne se loquis servusέ is, quae audierat, ad Ioannem desert. Cuncti subito in carcerem intruduntur. Persaeeti vero, qui in soannem non minori exardebant odio, in edita turris parte Mala testarum insignia pssuerunt. Id Ioannes aegre serens, ne aqua ri possent, omni curavit diligentia. Eo commodo cum Mala testae privaremur, copias suas ad oppidum Manetolinum admovent: quod quamquam in ditionem sitam minime redegi sient; Bernardo tamen de Ioannis sententia magnam eo-piarum partem eo traducit. Ut alter in alterius conspectu constitit, acerrime pugnatum est; multi ex utraque parte vulneribus confecti. Consecta pugna Ber- nardo se in urbem recipit. Verum quanto in amore apud Principem Patavinum Ioannes fuerit, quisque hae conjectura consequi potest. Cum Iacobum Filium,
qui in trecentis equitibus, totidemque peditibus praeerat, quo eo praesidio uteretur, ad eum miserit, atque ut bono emet animo suis fuerit litteris horta tus . seque eum esse de nune larit, qui Ioanni omnem suam Operam polliceretur. In erea Principes, quus Plebem exere tum duxisse paulo ante memoravimus, quo Paeto Ioannem eκ civitate conturbarent, dies, noctesque consilio agitabant. Igitur Franciseo Miato, Iambo Chivulo, quorum fidei credita erat porta Galleria. litteras clandem ne perserri iubent, quibus si portam eis dedant, magnam vim auri pollieentur; id tuto fieri posse, si Iacobo Chorzono Pelachano, quem Ioan
nes portae en stodibus praefecerat, vitam serro eripiant. Proditores auri eupiditate ducti in hane sere se eat iam respondent. mas a vobis accepimus, Imperatores maximi, litterae ad portam vobis dedendam hortantur. id quo facto fieri Possin paucis explicantέ musta auri pondo pollicentur. Estote bono animo: rem vobis non injueundam brevi tempore conficiemus. Ut biduum confectum erit, vos propius aceedite. Has litteras cum Principes diligenter, accurateque legis.
sent, in bonam spem impulsi sunt. Verum Christi benignitate coniuratio patefacta est, nullum de eoniurationis consciis sumi potuit supplicium, quod omnesse alis per noctem de maenibus dimissis in hostium castra abierunt. Ut eos Principes intuiti sunt, de spe deciderunt. Igitur ira inflammati in agrum Bononiensem irrumpunt, villas funditus evertunt: domibus ignem conjiciunt , qui equod in agris suit, pene consumunt. ac dissipant. Tune Ioanni , ne hostes Cafalec.
chium, qui locus ab urbe tria millia passuum abest, trali cereat. non medio erigest timor injectus. Uerebatur enim ne aquaeductum, per quem aqua in urbem vehitur, interrumperente eo igitur cum copiis Rer nardo ire iussus est. Postero die Franei seus Froetus eum quadringentis equitibus, ut Ioanni auxilio esset, de Venetorum sententia Bononiam venit. Erat is Frater Nicolao , quem Patavio Prosectum diximus; eonfecto biduo in castra mittitur; at Nicolaus ab illo lit. teras accepit, quibus cognoscit ei Patavium eme divertendum, quod Prinei pis Nantuani filia ei in matrimonium tradenda sit. Uerum quamquam a pluribus Ioanni praesidia mitterentur, quo tamen animo in eum esset populus Bononiensis, intelligere statuit; quibusdam imperat, ut cum missarum solemn um finis fuerit, intelli 3ant. qui Ioannem benevolentia prosequantur ἰ complures non mo' do se illum diligere, sed vitam suam illi devovisse responderunt. Maiores nostri
urbem in quatuor regiones paretiti sunt, unam Ravennatem, alteram Proeulam, tertiam Petram, quartam Steriam nomina ruat . Ut igitur qui se amicos profite-bautur, notiores iterent, ac man; sectiores. quatuor civibus, qui de ea re curam susciperent, onus imponit. Regioni Ravenn Mi Guidonem Mango linum prae-1ς Lii hujus regionis viri ejus jussu in aedem Gregorii se conserunt. Ster ae NI
287쪽
ninum Cheehum praefieit: hujus regionis viris ad Francisti Templum , quod non
longe ab urbe distat, iter eis. Proeulae praefertur Nicolaus Balduinus: eius re gionis vir L in Sanctorum aedem se conserunt. Petrae Leonardus Gisterius praefero tur; hujus viri ad Pauli templum, quod a Flumine Ravone haud proeul eon. ditum videmus, iter faciunt. Postquam omnes in ea, quae diximus templa pervenerunt, in eodicem reseruntur. Sic relatis Ioannis verbis commonentur, ut eum signum tubieen dedetit, subito adsint. Cuncti se Ioannis voluntati obse quuturos, Deos, hominesque testantur. Dii immortales quantae sunt , id quod seribit eximius orator, in amicis infidelitate si quantae ad tempus aptae simula. tiones quantae in periculis fugae pro κimorum: Pauci Promissa perlatuerunt, pauis ei arma induerunt. Dum haec Bononiae aguntur, Florentini, quo auκilium Ioan ni praellent, milites della rosa Bononiam mittunt. Hos nongentos fuisse equi. tes licteris proditum est. Postquam Bernardo cum exercitu Casaleechium perve nit, speeulatores , quos antea in hostium Castra praemiserat, redeunt nuntiantes hostes pugnae studio inflammari. Eos quotidianarum exeursionum fastidium eaepisse. Hae e eum intellexit, nil sibi gratius esse respondit, quam praelio deeertare, & quam Dii dedissent, fortunam experiri. Nunquam uno praelio a tot foratissimis Imperatoribus concursum est. Hine Bernardo, Tartalias, Ssortia, Prinaei pes Patavini. Illine quos diximus, fortissimi imperatores, Alberieus, ct ri ei ne anis; quos quidem omnes si quis rei militaris lumina atque ornamenta di xerit, nequaquam ab eo dissenserim. Ut igitur hostes apud Osalecthium eastia posuere, duobusque diebus oeio datis, Princeps Mantuanus, cuius fidei dux In subrum exercitum, commiserat, taliter erediderati acies hoc modo eonstituit. Riberieus, Mirandulensem, Saxo ferratum , Spoletanum, Fabrianensem in dektro eornu colloeat. His addit Balistariorum , Sagittariorumque duo millia: praeterea peditum mereede conductorum multitudinem; laevum eornu reliqui Prinei pes tuentur, ceteris additis Balistariis ae peditibus. Tormentarios a comibus sejungit , atque in edito monte collocat. Facineanu castrorum ac signorum tuendo. rum provincia demandatur. Nee segnior in struendis aciebus Bernardo , qui Prinei pes Patavinos, quos peritissimos agminis duces non ignorat, ac Tartaliam in dextero cornu locat, in laevo S sortiam ponit sortissimum, ae pugnaeissimum imperatorem. Balistarios, jaeulatores, sagittarios suo loco disponit; Tormentariis insuper proximum nec in idoneum locum constituit. V in conspectu utraque acies fuit squippe omnes clamorem sustulerant qui validiores erant, atque
in frontem constituti, concitatis equis concurrunt. Fuere ut eo accepi, qui
primi percurrerent, Tartalia, Prineepsque Spolet anus. Hos Persequuti sunt electi equites circiter CCL. At Spolet anus Tartaliae impetum excipere non potuit; nam equo vulnerato Princeps ad terram cecidit; sed peditum , concursu servatus est. Seeunda congressio S fortiae fuit cum Principe Fabrianensi. ille tanta viiii hunc impetum fecit, ut consillere nullo modo potuerit ἐ qui eum sequebantur tanto sunt timore percussi, ut se se sugae commiserint. Quod ubi Princeps Mantuanus animadvertit, eos ignominia , oc dedecore notavit. Tum Alberieus se illi objecit. Diu est aequo marte dimi eatum, sed enm equi viribus debilitarentur;
quod aliquot vulnera aeceperant, cursum represserunt. Erat in exeret tu Bernaris donis Antonius Fesulanus usu peritus, & pluribus pugnis exereitatus. Hune duabus cohortibus ille praefecerat. Ut igitur Ssortia in castra rediit dueentis equitibus sumptis , centumque loricatis peditibus ad conser/andum praelium prosi ei se itur. Ut ad medium fere spatium constitit, Princeps Saxoserratur, quem tre-eenti equites & pedites quinquaginta eo mitabantur, occurrit; adeo acriter pu gnatum est, ut nemo fere extiterit, quin vel vulneribus confieeretur . vel mortem occumberet. De sessis suceedunt recentes, atque integri . Nee Tormentariiae Bilistarii segnius dimicabant. Q iisque pro viribus, atque ingenio de eertabat. In te. ea Tat talia, cujus animus laudis erat appetens N gloriae, mutato equo ad
288쪽
PER ITALIA M. PARS II. OPUSC. VI. ass
eon serendam manum rursus contendit. Qui ei obviain laetunt, omnes in iug mvertit. Λb eo victoriae initium oriri caeperat; sed fortuna , cujus vices Iarim sunt ae mutabiles, ejus virtuti subinvidens hostibus aspirare caepit. Nam hi m . lites, quibus adiutoribus non semel, sed saepius victoriam reportaverat , primi intra vallum compellebantur . pertimescebant, etsi timoris nulla subesset causa. At Bernardo cum ab his, in quibus victoriae spem posuerat, initium fugae vidit,
Ssortiam ad se voeari iubet, teque ad eum vertens; ubi inquit tua ilia animi magnitudo' ubi illa tua admirwbilis, divinaque pugnandi uirtus y Sie hostis su
rerior abibit λ illi arridet fortuna. Victori nos non incruentam victoriam relin quamus. Haec cum ille dixisset, repente S sortia, etsi summae taei dissideret, iaequum astitit: ae convoeatis sexcentis equitibus ut perniciosus Leo, quem popu' lus omnis iii festis appetit telis, si e tracandia ductus in hostem irruit. Utinam ceteri agminum ductores superioribus pugnis illius .estigia secuti essent. nunquλm hostes eo praelio superiores distenissent: illud obsuit, quod militum numero es ei a serior. Tum Principi Mantuano , ne ei vietoria de manibus eriperetur squip'pe in bonam spem ingrediebatur, quod iam duas , de quadraginta hostiles co hortes prostraverat 3 non parvus est timor invectus. Illi igitur Albericum , quem
armis, ct corporix robore praestantem noverat, cum duobus millibus equitum opposuit. Cum aeriter pugnaretur, Sfortia, ne ab hoste circumsideretur , veritus, Pedem retulit. At Tartalia cum quadringentis equitibus se se illi comitem ad jecit: rursus in hostem ruunt. Ambobus equi lanceis suffodiuntur: ut ergo eX acie excedere nota potuerunt, quod eos Λlbericus a tergo, a fronte, a lateri 'bus tenebat, erant praeterea eorum vires eκ haustae, se se victori dediderunt. Ubi eos captos Ioanni nunciatum est, de mittendis auxiliis constituit. Ejus igitur verbia omnibus civibus, qui se illi amieos professi fuerant atque in codieem relati, ut ad ferendam opem in castra pro fiet binantur, tubicen imperat. Haud. ducenti ex triere, qui imperata exequerentur. Cum eo contenderent s nondum aut aedem Magdalenae pervenerant , qui illis praeerat, is captus est. tam rem equites della rola advertentes in urbem redierunt. Λt Bernardo ne quid durius accideret, de fuga cogitauit, sed fugientem trecenti equites, ducentique pedites, quibus Princeps Mirandulensis praeerat, persequuntur. Ipse quo vehebatur, equus adeo lallitudine eonficiebatur, adeoque eum vires defietebant , ut quan quam calcaribus concitaretur . nequaquam tamen progredi posset. Sie ab hostibus capitur. Capti sunt eo praelio ut diximus, S sortia, Rer nardo, Tartalia, praeterea Principes Patavini, complures alii sortissimi uiri tum pedites, tum equites. Prostrato exercitu, eaptisque duribus, Ioannes Bentivolus ad tuendam urbem, ac prohibendas, quae accidere poterant, dissiduitates omnia referebat. Igitur imperat, ut maenia lapidibus compleantur, seatae admoveantur, nullus sit puctrinorum desectus: omnes mandata exequuntur. Cissecta est pistrinorum multitudo. Maximus lapidum numerus comportatur. Malarum est multitudo admota. I mperatumi praeterea, ut omnes arma induerent. Paueis post diebus tumui
tus noctu in urbe excitat ux est. Quippe populus Bononiensis sorum Ravennate vallo, fossaque muniendum censuit; urbis portas . quas Ioannex custodibus suis commiserat, eripuit. Nieolaum Lieum , Μ ele Horemque Manetolinum Impe ratores creavit. Erant hae e Ioanni summo di, lore. sed popali conatibus resiste re moliebatur. Ille omnibux minari, omnibus suspendio pereundum praedicere . Eas minas populus pro nihilo putare, etsi Ioannes armatorum stipatus esset ca ter vis. Tradunt ipsum ea nocte qua traginta homines sua manu occidisse. Tan' dem ut dies illuxit. se populi potestati permittit. Si e populus urbe potitus est. Gozadini , Pepuli, Antoniux Catella , Bantes patriae sunt restituti. Hunc cum pecuniis Ferrariam Ioannes misi mi, quo Principem Est ensem conveniret , ut mandata expotuit, minime sibi Bisoniam redeu, dum putavit. At Nicolaus Li
xus de popali sententia urbem Prineipi Mantuino prodidit. Ille, caeterique
289쪽
Ptinet pes nulla interposita mora Bononiam ingressi exercitum ad nortam eontinuerunt, nec quemquam militum foras per urbem discurrere passi sunt; post. quam ad palatium perventum est, Princeps Mantuanus hos creavit equites Nanem Gotadinum, vandinum Blanchium, Galeatium, & Guidonem Pepulos , Albertum Pilium, Ioannem Gicardinum. Postremo die Albericus militibus suist nam in urbem intraverant equites della rosa diripiendos coneessit. His rebus
eonfectis Dominicus Prognotus , eui Ioannes non mediocri erat odio, cum ab eo quo in statu is esset, Prinzem Mantuanus atque Λlbericus quaererent, ego, inquit, hominem conveniam, re ad vos adducam: vix hora intercessit, cum Ioannem in eorum conli'ctum adduxerunt: illi admiratione pertulit in eum Meulos conjiciunt. Tum Princeps Mantuanus Ioannem verborum ameit ignominia, eum egum perversorem, eum Proditorem esse assismat. Λt Ioannes, cui, inquit, sortuna adversatur, tu proditorem esse intelligito. Ut sermone non nihil temporis eonsumptom est, se in triclinium conferunt. Ioannes vero ad Nanem, qui in edito Palatii cubiculo commorabatur, a Dominico deductus est, ac se ad ejus des abii eiens, tu mihi, inquit, veniam tribuito. Nanesne omnem abjeeisse videretur humanitatem, servato, inquit, hune virum, & in cubiculo alio collocator paula post consules declarantur, eorum vero, qui de republica male meriti fuerant, consulum signa locant .r in specula. Interea Princeps Mantuanus tabellam , in qua huiuimodi versiculus, audienda es pars , litteris aureis exseriptus erat: in altera specula in anteriore parte lita palatii, jussit opponi. Eam contemplans populus dolore affectus est, verebatur enim novam conjurationem, quoniam Albericus militibus urbem compleverat; adeo is Nani ametebatur, ut eum esse statueret, qui universae civitati imperaret; multa pollicitus est; nunquam Nanem ad opinionem suam traducere potuit, potius de vita , quam de sententia discessisset haec cum intueretur, ab urbe discessit . Baptista vero Baldinus, Λlbertus Pilius, Nicolaus Gozadinus, quem Ioannes capitis puniendum duxerat, carcere liberantur. Paueis post diebus tumulius excitatus est, quod Iacobus Usellanus, Bentes Bentivolus, quo Ducis exereitum in urbem inducerent, portae donatae claves sibi asterri iusserant. Nulla fere via extitit, qua
non obicibus clauderetur, verum Nanes ut Obices amoverentur, commonuit .
Fuisset enim mors multis allata. Ut Nani mos gestus est , Dueis exercitus in urbem ingreditur . Conelamant omnes, unum esse Ducem Insubrum , cujus auctoritati, ac potentiae prodenda sit etvitas Bononiensis. Tum Pandulisphus Μa latesta omnium consensu Dueis munus sustinuit . Dum haec fierent . Petri Λposoli festus agebatur ae solemnis dies; nusquam missarum excepto elus templo eelebrata sunt solemnia. Verum postquam esui ae potui finis impolitus est, Nieolai Sampetri Frater, ae Carlinus Goaadinus in Joannem Benti volumiminum Dei unt, eumque uno, de viginti vulneribus assiciunt. Ut de vita exivit MM,Iaeobi Templum delatus est. Hie fuit exitus Ioannis Bentivoli, qui non tantum omnes sui temporis, sed etiam superioris aetatis ei ves Bononienses et virtute, di animi magnitudine superavit. Est locus in Templo, quod Sacrarium appellatur; hue primum delatum est corpus. Eius videndi universam plebem ee pit desiderium. Λderat neseio quis Florianus Tonsor : hic tantam in cadaver crudelitatem adhibuit, ut auris dimidium abscinderet . At nondum confecto biennio coniurationis, de qua alio loco dicetur a nobis, aecusatus, damnatusque crudelissimum genus mortis subire eoactus est. Ut enim infelici, ae misero ignes, ardentesque laminas lictor admovit, crudelissimis canibus dilaniandum reliquit. θω-
Laus Deo de Beatae Μariae Uirgini. Co npletum per me Antonium Iunium de Claris artium Seholarem UII. idus Λugusti ΜCDLXXXI. Bononiae dum in domo Magistri Ioannis de Garaonibus artium de medietnae Doctoris egregii, ata hujus operis compositoris commorarer .
290쪽
PER ITALIAM. PARS II. OPUSC. VI
Ioannis Garaonis de Petro Coslatino ad Λlbertum Patisium selieiter ineipiti H Istoriam Petri Cossistini me r a me seriptam ae tibi dieatam, vir doctissime, iucundo animo suscipies. Eam si abs te probatam esse sensero, haud verebor impolierum reliquorum civium Bononiensium gella litteris mandare. Ea siquidem doctrina pratisitus es, atque auctoritate, ut ceteris iuditium tuum prae feram . nonnulli Arte meum hune laborem vitici dabunt: quod hominis seditiosi gesta in opus redegerim. Λt ego Livii, ae Salustii sequor vestigia , qui Graechorum , Saturnini, Livii, Drusi seditiones littetis prodiderunt . quod si eorum nomen dedeeori habitum est, non video cur de dignitate mea detrahere debeant; sed ad rem ipsam aecedam Tu ex hujus historia magnam vim fortunas i telligis. Pontifex Ioannes tertius et vigesimus Romam venit. Iambus Μanetolinus, Bartholomaeus vuleus, qui arti laniae ministerio utebantur, Ioannes Bellabusea ha-mili Ioeo natus de exeitando in urbe motu consilium ineunt, eonvocatoque Pe
tro Coablino, qui se etiam lanistam profitebatur, quod eum seditiosum intelli gebant, ad commutandum urbis statum pluribuxverbis hortantur. Illum doeent non modo civem esse, sed etiam praestantissimum atque optimum civem, qui tantum munus obiisset. Petrus ad rem obeundam impiger in equum assiliit, ac stricto gladio per urbem discurrit, plerique suam illam vocem audiverunt, populum Bononiensem in libertatem esse restituendum. Λt Cardinalis Neapolitae. nus, qui Ireati munus sustinebat, coniurationis inscius, quod iamlebat , palatu portam iuuit oeeludi. Postero die Romam litteras ta hane sere sententiam mi ditit. Quo in statu sim, Pontifex maxime, mucis exponam, quoniam in praesenti nullum mihi scribendi est ocium. Petrus Cossolinus homo mihi & moribus i cognitus in urbe tumultum excitavit; illi assentitur multitudo imperita. Me adimatorum, equorum, pecuniarum inopem non ignoras; ab eo cireumvenior . Vis repellendae nulla mihi est potestas. Quapropter de honori tuo , & rebus meis eonsule. Has litteras eum Pontifex Iegisset, Carolum Malatestam , quem stipendio affecerat, repente in agrum Bononiensem traducere copias iubet. Interea Petrus Cossolinus Palatio, ae arce, eui Odovicum Pratentem , ct Λndream Μarinarum pontifex Ioannes praeseeerat, lutitus erat, quod hic pecuniam, carpti illi arcem dediderant; eos insuper in eivitatem adseribi se rat. Tum n Vem creantur Consules, ex quibus ad Hostellanum Plantavignam desertur Principatus. Tribuni praeterea quindecim, qui eum ad ineundum Magistratum proficiscerentur, eos universus populus lautatus comitabatur ae lorieatus; nulli lanceae, spatae, missilia deerant. Erat ea tempestate Bononiae ex aere Petronii Gmulaerum opere, artifieioque perfectum. id in forum populus detulit. Ut vero Carolus Pontificis litteras aeeepit, in agrum Bononiensem trajecit exercitum, is elaque irruptione ad oppidum Sanctum Ioannem pervenit. Λt populus , qui ea status commutatione oblectabatur, Uguetionem Contrarium publica mereede eo duxit; hoe Imperatore ad rem bellicam gerendam uti constituit. Cum ager B noniensis a Carolo vastaretur, universus populus, quo eum adoriretur, eo prose Etus est. Ut de manu eonserenda statuit, ab Imperatore sibi fieri insidias cogno vit. Quo factum est, ut Carolum aureorum triginta millibus donaverit. Erant per id tempus Bononiae Franciseus Gallutius, Λ id rechetius Lambertinus, Bar tholomaeus Mutius. Ponarius Fan tutius, Ioannes eui Sancto Georsio agnomen
erat. His urbem Bostoqiealam visi istriorum hominum imperio subjici iodignum