장음표시 사용
301쪽
Ceterum eum Frederietis Staphilus Osnaburgensis, praeter alios eruditissimos Viros eat holicos, non solum eo tempore viκerit, quo Melanchion, verum etiam ipsum Melanchionem, qualis emet . sunt ma fide expresserit, forsan secundae editioni intexetur, ut, si Μelanchionis mentio facienda sit, illico ejus veneno Staphili virtutem, Doctrinam, opera, tamquam antidotum subdas, qui Lutherici Melanchionis astus , anti logias, impietatem mirifice monstravit. 'Neque enim nescis, Staphilum, cum inter . haereticos, nondum plane cognita eorum fraude, atque imperitia vinisset , iis valedixisse , t eaque scripta Virum doctissimum edidisse, quae ec haeretici summis eo natibus connixi sunt abolereae quorum memini in Apparatu sacro tr 3. Staphili autem vitam paueis sat .ereὶ Hermannus Ham et mannus in libri quinti parte prima de Scriptoribus V phalleis est prosecutus , ad quam de ipse lectorem , Mon ad inmerarium.
De Isiaco Coaubono, ubi θ' quaedam de Societate Jesu.
Sed relinquamus mortuos; veniamus ad vivos. Tu la eunt Christianissimum Regem leui eum sobole, atque Regina multi anni, omnis pax, & felieitas λmerito collaudes, ita scribis. is Sed est quod ante omnia tibi gratulemur obis Musas sedibus suis, unde Martis rabies eas pepulerat, restitutas, & instau- , , . ratam tuta auspiciis Parisit ensem Academiam, cui & insigne ornamentum a d. , , didisti e voeato Casaubono altero hujus saeculi lumine, atque commissa Biblii se theeae tuae Regiae custodia, ut omnibus appareat tot adorearum nusquam in inri terruptum curium, non tam ad majora cupienda gradum fuisset, quam adis paeem inter vicinos colendam, & fessis praeteritorum bellorum vexatione po- pulis quietem conciliandam animos sectile. ,, Haec tuis Atqui putarem ego eum e cepi legere, quae scribis de Parisiensi Aeademia instaurata, Musisque restitutis, non nihil te subditurum de Collegiis Societatis no Brae , deque ea ab ipso Rege praesentibus vobis aliis Praesidibus, ae Senatoribus, Christianissime propugnata. Sed dum uncia laudis Regi datur, ecce libram, ubi Paullo progressus sam, ademptam animadverti. Neque enim te, qui interfuisti, fugere potuit, Regem post novennii maturam expensionem, demum poli varias, ae sedulas Senatus Vestri ad se e voeationes pervigilio diei nascentis Domini de nobis egisse, solidisssimis autem rationibus vos adegisse, ut societatem nostram admitteretis. Sed cum hoc, quod universo Chri- 1liano orbi iam innotuit, summisque Prinei pibus se aeceptum fuit, ut sactum istud, regiaque ipsa Responsa, deseribi, di in suis Bibliothecis aeternum asserinvari jusserint, tu tamen, vel eo ipso tempore tacueris, quo aures, omnium Parisiensium iisdem Personarent, animique totius Regni maa uno gaudio per unde
At non laeuisti, eum, tamquam ex eadem fidelia duos parietes denigrans, pupugilli Theatinos, & Iesu itas, illos ob alsectatam quietis speciem, nostros ob superbum nomen i addis, s 3 ut plerisque visum est j usurpatum. At si di κisses non pleri ires sed hae te tieis id visum fuisse, utre, et historice, non animosa fui siet seripiunt. Nam IESU nomen, ad quod ubique i praecipue inter haereticos, dia gentes praedicati duin a IESU ipsi societati am pontum, ni malevoli pos Iuni credere, credunt, quibus inest interior catholica fides, qui ue sciunt id nomen non superbe, sed Divinitus inditum fuisse: Ia Ponti fiees Maximi Christi Viea si Vide in verbo Fredoricus Stapoilus. si In praef. I PQ. OI.
302쪽
PER ITALIAΜ PARS II. OPUS C.' VIII. 26
rii, ad quos pertinet de Ovibus, Oecumenica Synodus Tridentina , sapimissimi quique & docti illini Viri, orbis Cliristianus universus, Indi quoque ae Gen. illes plenissime eoni probarum. Sed re Christianissimus Rex, euaus tu, di nos acerrimum iudieium agnoscimus, calumniam illam praesentibus te, caeterisque collegis tuis, ita novissime depulit, ut qui contra audent hiseere, ii potius superbe , ac maligne sapere tua in historia sint eon signandi. Sed de Iesu itis sinquis erit deinceps dicendi locus, sane. Sed de qui de rebus tuis ita feri sistet, quis dubitat te illico dicturum, o deinceps erit respondendi ucas. Itaque sui comicus ille diatest qui loquitur , quae non decet, audiet, quae
non vult; videlicet fervis Christi nec deest animus, nec atramentum exaruit,
qui etiam pro veritate, eum hoc poscit gloria Dei, sanguinem liberaliter profundunt .
Scilicet autem ad instaurandam, ornandamque Parisiensem Aeadem iam deerant virorum Catholi eorum lumina, dc nomina, nili unicum Isaaei Casau boni Calviniani hominis nomen quasi in fronte operis, tamquam Idolum, fuisset erectum . De quo ego homine nihil hic gravius diram , a suo procul habeo caussas. F.leni illi Catholieam, re salutem aeternam se ut mihi ipsi , percupio. Sed si tibi vir clarissime dixero, potuisse istud taeeri, quidquid nonnulli ipsum in oeulis. dc Oseulis, habeant, ad te ipsum provoco, quem sedatiore animo tua stripta expendentem, deque variis varia forsan subinde auditurum, non dubito.
Neque vero, ex se iplis eum evocatum a Rege, jampridem intellexi , sed a Philippo Cina jo a. Fraxinis, qui maximis muneribus pro Rege fidelissime perfunctus, eo animo eius Majestati propositus est, ut e Geneventi Antro, ubi edueatus fuerat, jam Catholicae Ecclesiae luce conspecta sensim in salutis semitam
Id quod idem Philippus optaverat de altero, qui non aliquo usque humanioribus litteris tinctus, sed solida imbutus Philosophia, eum solidius quam Casau bonus veritatem pendere potu,sset, Genevam denique Lausa namque deseruit,ae Divione, quae ejus erat Patria, ante paucos aliquot annos catholiee obiit; non sine tamen suspicione veneni, quod illi per hominem Geneva submissum propinatum sertur. Sie enim haereti ei illine solent suo nomini consulere . qui primarios viros ad unitatem redeuntes modo Iransfugas , Apostatas, Isololatras vocitant, modo etiam pro sua charitate curant interfici. Et is quidem suit Claudius Camperius Trium.Curianus Philosophus, dc Medi eus , qui ut Beze , de
aliorum haereses funditus noverat, ita egregie retuderat. Deinde Λ eademia Parisiensis non eguit Casau bono , quem potius constante erecusavit; quare nee publice doeere potuit unquam. Et certe insigni isti Aea de Iniae, quae a Carolo Magno instituta , usque ad hae e tempora Catholi eam semis per fidem , & doeuit, de quoquoversum propugnavit, inde non Ornamentum,
ted nota suisset inusta. 'Neque item Rex et eustodiam Regiae Bibliotheem alio consilio attribuit, quam
ut eκ eerenni aspectu tot Catholi eorum Auctorum, Iot Patrum, tot Synodorum. qui in illa asservantur , Casau bonus, qui cataltas alias farraginum diversarum sectarum eatenus tractasset, in ei peret meliora concipere, concepta parere, denique, quo coelesti lumine voeatus est Reκ, eodem dc ipse aecedere non erubesceret. Viden sapientissimum Regis consilium , qui Divinam Providentiam imitatus, dissimulat peccata propter poenitentiam ' Quamobrem a te tamquam a veis raee Historieo spero fore, ut suum in locum inferas hoc factum. Caeterum cum tot annis, ae talis Bibliothecae conspectu nunquam mutatum Casa ubonum videamus, at eontra non tam pii vatim, ac domi suae, verum etiam alibi semina per-Vntem spargere, unde nec eat boliea pax, nee quies Regni coalescat, quorsum laudare, de extollere, quem tolerare est plusquam satis δDicis, Qui seis, virum modestissimum, paeate viventem, suis in libris perpetuo
303쪽
petuo fiκum, aut aliquod adversus Catholicos effutire, aut desperandum, quin, sa commode cum eo agatur, daturus sit tandem veritati manusὶ Respondeo. Si tu, caeterique in eodem positi gradu, ad quem tua re virtus evexit, latio cum
illo de ipsius salute ageretis, Deumque sedulo precaremini, ut ad Catholi eam Ecelesiam aeeederet, sperarem a Regno Dei haud proeul abfuturum. At, si studiis, laudibus, ceterisque omnibus ossiciis eum ita foveti , ut tacitis, e equid eo. titatis ab illo de se ipso primum, deinde de vobis praesumere q.Iaceti ille inte- . rim in suo coeno , ac, si quid Potest, tentat in corda Iestra infundere vitiis, certe maeulam aliquam nomini vestro suffundere, qua lordes suas tamquam aliquo vel et integumento. Quid sit autem id, quod dico, serio cum illo regere, nil se irem aptius proponere, quam, si Philippi Canai postremam ad eum corda iis simam Epistolam adscriberem. Quae ita habet.. , , D. Isaeeo Casaubono Philippus Canaius a Fraκinis salutem D. M ino saepius, ct attentius tuas IIII. Non. Septemb. datas pondero, dc examinoia Vir maxime, de altius, ct gravius mecum idoleo, quod neque chorda sonum, , reddat, quem vult manus, di mens, POicentique gravem persaepe remittat acutum.
, , o intrepidam , dc illepidam infantiam nastrami Λmphora coepit, , Institui, currente rota cur uri eus exit'
is o utinam in selieis istius schedii eo pia daretur, quod tantopere a nostra inen- , , te discessisse asseris, ut te hypocris eos, & dissimulationis insimularit , eum, , , nihil tale ne per somnium quidem in animo habuisse , sed tui dum lavat &is praesentis ἀπ στεγο , αν, & absentis negligentiam iocose, & hilaritet ear pete vo- , . luisse, perspicacem illum testari postum , . ,, Quem quos arcano latet in cecessu . . , , Clausum pectoris nil latet. am tu Clar. Casau bone Socratica nimis ironia aeeuratam seriptionem M vocas, animi partim maledicorum morsious, partim conscientiae stimulis acrio- ribus incensi impetum, & 'πιπε nis, fuisse, melius ipse nosti, qui placide, be,, attente legisti, quam ipse ego, qui oestris illis percitus effudi . & sanguin
is lentam, ac tantum non visam exposui. Sed quantum memoria repetere li- , , cet, si quid habebat, quod minio illo tuo notari meruerit, dc unde niveo M pectori tuo cor, oc cor tribui, aut falsi speciem , aliquam aspergi colligere, , , potueris, inde erit fortasse, quod alicubi dixerim, te arbitrici tuo non uti, ocri Calvinianae speluneae portenta, absurda, nova, inaudita, nς minem te metiys, , videre. At quomodo ni ne ellicere potueris tibi his verbis alterplicis notam inu- , , ri, vel τε η sis sis M. αες in dubium vocari, equidem lippien- , , tibus his oculis nondum perspicere potui.
se Arbitrium apud Iuris nostri Aa tores duplex esse non ignoras, Μerum sei - , , licet, & Λrbitrium boni Viri; Stipulationem in Promissoris, aut Legatum in ,, haeredis arbitrium eonferre ineptientis esse: Λt si in Promissoris , vel haeredis, , tamquam in boni viri arbitrium conferatur, I 'ibus id probari, de moribus, , , usuque quotidiano recipi, memini me olim didicisse. Itaque si euti dixi, te ar-
, , bitrio tuo non uti, non tamen hoc protinus verba illa sonant, non hoc mens,, nostra cogitavit sapage ab hac anima tantam sinisteritatem in te aliud eorde M sentire, aliud fronte promptum gererer sed quoties a viri boni, erit ditissami, , , omnium seculorum. omnium scientiarum peritissimi arbitrio dilaedis, toties is te arbitrio tuo non uti s dixero, te sortas te a mala educatione corruptum. , , dc inveterato habitu detentum, in ea re tui similem non esse, dc non be- , , ne arbitrari dixero, hyprocritam tamen, dc in religione falsum, aut menda se cem nullus dixero. Facessat igitur αντιε sinistra illa, dc nimis a nostris, , , sensibus aliena suspicio tua. Nam si quid usquam scripserim , quod in illamis partem, vel ab ipsa calumnia trahi possit, totum id deleri , induet, ia-
304쪽
PER ITALIAM. PARS II. OPUSC. VIII. et ri
o,, rq une igitur ab omni mala opinione liberatus , &veri, veteris, sinceri, ambei auribus, libertatibus, auctoritatibus restitutus unum, aut alterum gryphum proponere mihi licere velim.
,, Λn ullo unquam saeculo Eeelesia Christi presbyteris, dc Episeopis , qui or- ,, dinatione, idest Iurisdictione presbyteris essent superiores, earuerit: aut Dia- eonos idest Μinistros Presbyteris ipsis praeposuerit λ- Λn unquam a Christo nato, Deus neglecta, ct abjecta voeatione ordinaria. , , per homines laicos nullo Ecelesiastico charactere insignitos. damnata Melesiae, , doctrina, & disciplina nova dogmata docuerit, novum altare erexerit, novam is vocationem, de missionem instituerit; Μusicos denique per Immusicos emenis daverit λ, , An quod nusquam fuit quodque unquam fore nusquam seriptum reperitur. talvino, Luthero, Zuvinglio licuerit, nempe se Ecclesiae novae condendae , re
is formandae triumviros 2rofiteri λ,. Λn tibi Ill. noster Thuanus, in Eeelesia nuper nata, natus, & educatusis videatur, oujus nulli Annales, series nulla, memoria nulla ρ Λn Calvinus con- tra Patrem suum laudare possit λ At tu fortasse, ad gryphos, inquis, aures ar M rexeram: Atqui non aliter quaereret olitor, aut aliquis de gente hircosa Cenis turionum. Sie est profecto. Sed se rustice, & simpliciter juvat quaerere. Ab
is strusa, ardua, dubia non attingo. In re tanti momenti argumeata, quae v I
,, deri, quae palpari possint, desidero. Quid adeo Philosophus , de Christianus, ,, Graeciae Discipulus , & Caeli, famae negociator, de Uitae, Verborum , dc factorum operator, Veritatis interpolator, de integrator, furator eius, dc curi nos Tertullianum agnoscis. Salutem non scientiam tuam quaero. His igituris pauculis quaesitis scum de superioribus illis quaeri, quam quaerere malueris 3 te per se sanctissimum amicitiae nostrae nomen, per immortalem dexteram tuam tot, , monimentis aeternitati confiseratam, per sitim illam inextinguibilem tuae sa-- lutis, quam sitire prius non desinam, quam te relictis arentibus haereticorum M puteis ad perennes, dc dulcissimos Ecelesiae fontes appulsum videro, ut ean - dide, dc breviter respondeas, oro, obsecro, obtestor: Hae tamen lege, ne,, mihi satis iactum putes, si me ad Seripturarum Tribunal obtorto collo rapueri ris . omnia, inquit Tertullianus, adversus veritatem, de ipsa veritate con stituta sunt operantibus aemulationem spiritibus erroris, qui . tamen albi ne es sent, an nigri, Zuvinglium , dc Lutherum discernere se non potuisse, inge- nue profitentur. Sed vanum istud terriculamentum, fatuosam dico seriptura- ,, rum provocationem Magnus ille Ebroicensis Episcopus ita dissipavit, ut velis suis ipsis. auctoribus ludibrio esse possit. Ne igitur cum vetere amico ex ve- is tere illa Volusiana formula egeris ; sed ita ut homini vestris hypothesibus pla- ,, ne non addicto, rationis tamen lumine non penitus destitum latis fieri posse ,, reprobe nosti: Ego interim Deum orare non desinam, ut quam mihi poenitu se dinis , dc resipiscentiae mentem quamvis immerenti. indidit, tibi maximo tuo, , , dc Ecclesiae suae bono concedere dignetur. Vale. Uenetiis XI. Kal. Novemb.
Λtqui , licet ex hae Ordatissima epistola intelligas , qua animi impotentiZCasau bonus Catholicam Eeelesiam, ejusque optimum filium Cana jum proscide rit; quae tamen is ipse antea Danieli Tileno , ceterisque ministris haereticis , etiam iis, scripserat, qui Gergaviae r ad synodum si Deo placet in convene rant , planum faciunt c quae mens, qui animus si in proposito suo perstantis. Et quidem scribens ad Amieum de Ebroirensis Episeopi . qui novisti me erea' tus est S R. E. Cardinalis, eollatione ad Fontem Aquae Bellaeum eum ΜOr naeo, quam ille Congressum Diomedis nominat, pi imo inquit Si Mor
305쪽
,, naeum sua prudentia non destituisset , is nunquam eius eertaminis aleant, , subiisset. ,, mox addit. M In eo negoeio tot a principio usque ad exitum
σιφς1ῶν- e; Mιρι et αἰοῦτα δειν s in quibus verbis quamvis squod haeretici solent , qui veram Theologiam nunquam degutiarunt j sophismatibus solidam
Ebroicensis veritatem tribuat, non negat tamen eum in disputatione vere esse
potentem, & vere Mornaeum imprudentissime semper egisse. Tum de eodem Mornaeo iterum subdit haec verba . is Atqui s de Mornaeo loquitur Uiria ille duodeviginti ipsos menses insumpserat in hanc unam curam , ut si- ,, quid in eo libro, vel , vel πιμπ σν inesset, id omne rimaretur. Vides vir elarissime , qui ei negocio una cum Casali bono Arbiter una cum
aliis a Rege constitutus intersuissi, quid effecerit, quidquid extra Catholicam Eeeelesiam potuerit discernere 'entosi eVitis imperitia , qui rimatus omnia
nihil veri est assecutus. Quamobrem Casau bonus , ut similes habent labra actueas, subdit ἔ ,, Equidem in lacrymas pene adducor, quoties subit ani- mo tristillima illius diei species, eum de ingenua nobilitate, de excellenti inisse genio, de ipsa denique veritate pompatice adeo vidi triumphatum. Non deis is sunt is sinquit) ,, qui εν μεδ ντα hic aecusent. Sed neque Patroni illi desunt. Nos, , quoties apud ipsum amici viri cauTam agere instituimus, responsum hoc tum, , limus, Sibi imputent. Ego quid seci λ Atque haec quia valde hoe velle visus es, ad te scripti prope invitus. Nam dc memoriam illius rei luctu refugit anseri mus: & propter negocium istud integritas nostra tot calumniis appetita est, ., ut infelicitatem seculi, ac aversa a simplici vero ingenia, hoe maxime eκp rimento cognoverimus. is Utinam vero haec verba in se ipsum, ec in Mosenaeum retorsistet, quibus de infelicitas haereseos, & aversio a simplici vero aptio
time quadrant . . . . . . 'Λdditi is Itaque τἰ κανα λεπιοῦν noli a nobis exigere. is Sane quidem, quinniam oui velit exigere, quae in ea collatione praesente Rege, totque Principibusae doctissimis Uiris festa sunt, mirabitur aecidere potuisse , ut Mornaeus, qui plenissime falsi convictus, febrimque praetexens, luctam postridie ejus diei, aesequentibus, cum eκimio Athleta subterfugit, ausus sit tamen iterum' non solum imprudentissime, sed impudentissime contra fidem tot oculorum , ct aurium, atque adeo contra testimonium oris, dc calami ipsius Christianissimi Regis, spargere, quae soliti sunt haeretici, mendacia putidissima. Videtieet, quod faeiIe reministeris Uir maxime, tum Rex libros ipsos e quibus Mornaeus numquam forsan a se lectis, certe non intellectis saetilegia illa eontra Divinam Eueharistiam detorserat, conspicatus, dc relegens alta voce pronunciavit. si Ego quidem, M amici, numquam, ne tum quidem cum videbar alienior a catholica religi is ne, ullam extare veram Ecclesiam praeter Romanam eredidi. Quod si aliquosis in eam abusus irrepsisse sive Purgatorii, sive Intercessionis Sanctorum , quos haeretici mihi obtruserant lao, jamdudum ita sum eos detestatus, atque de- ,, testor, ut pro iis ipsis tamquam fidei verissimis articulis paratus sim mori. Sed Casaubonus, qui in hoc negocio a Rege sapientissimo, unus, dc ipse vobiseum fuerat Iudex constitutus, ut vel converteretur ad fidem catholicam , vel certe squod fecit in confunderetur, malum malo inverecunde, ae putide adjecit, Eeelesiae Catholicae tenebras, sibi, dc suis lueem objiciens , ac tamquam non mentiens se, di Calvinianos tenebras manere densissimas disertissime seribit. Itaque Epistolam suam elaudit his verbis. ,, Deus Optimus Maximus Ianguentis ,, Ecclesiae suae misereatur, sed nos, nisi vanum augurium est nostrum, tenebrae ., manent densissimae, dc ex imperitiae quorumdam, aut perversa aliorum scien' is tia
r Nota Regis professionem Fidei.
αὶ Aliquod verbum hie deest, puta Credidi .
306쪽
PER ITA DAM. PARS II. OPUSC. VIII. a 3
Extat apud nos integra iraec ilitare Epistola, ut aliae, quas eum audirent etiam Gergamiae Μinistri, emuos putas in eorde, deinde item inde ex ore risus effudisse λ Noveranti enim hominem, pliaribusque illorum interior eonscientia stimu-lαs addit, qui nisi carnalibus amplexibus, di male quaesita fama detinerentur. ad unitatem Eeelesiae redirent. Quod tamen, quae Meo sit gloria , plures iaciunt alibi. Expensio auertiis Epistolae Casau boni. At forsan Casaubonus post Mornaeum, non solum ab Ebroieensi , verum etiam a reteris doctissimi si viris depressum , resipiseerelaeepit Nihil minus. Nam ec sequente anno iaὲ alteris ad Gergaviae congregatos Μinistroa haereti s litteris datis, vide quid e suo pectore prompserit. Primum enim eas inseribit his
si Patribus summe ReWerendis. Eeclesiarum orthodoxarum Pastoribus ad Sy- nodum Gergaviae eongregatis listaeus Casaubonus salutem a Deo opt. Μ-.M Precatur. - Sie ille. Ex qua insetiptione vide amabo, Thuane doctissime, num illud i Lyriei iaeum quadret,
Muid di am Mara fren bis promissoν liata λEt unde nam didicit summam reverentiam deberi hominum Reet, eui uel ipsi inimiei nostri Protestantes, ct aliae iectae igni, dc aqua interdi eunt Nimirum quod est in Proverbio, Maum muli stabum . Nam de similes mulis haereticos seripsit Clemens Λlexandrinus, et calcibus eos impetitutos Christi Altaria Antonius Μagnus AEgyptiua divinitus praenovit. Sed quaero, cui Pastorer, dc Baodum vocet illos, qui a nullo legitimo Episto-m Praefecti luqt; hane quam Augustinus, et ceteri Patres emiseruieulum mitissimo nomine inseripsissent δPorro earumdem litterarum Argumentum est, ut se purget eum suis symmisis, quod perere isset apud eos, te ad Eeelesiam Catholiram exempla Philippi Canai aeeessisse. Ingens stili t faeinus, fi hoc fecisset. . Addit. Gasparem Schaeperum, quem appellat iuvet m Musarum , nisi amantiorem pluribus amieis, dc quidem Romae per epistolas id divulgasse: eum Sehae perus ipse iam reiecta haeresi Catholieam religionem fuisset amplexus. Quin & subdit eria itum istud fuisse, quoniam vir magnae auctoritatis Philippum Canatum intelligit m Nnisque in eundem Casaubonum meritis, & ipse ad eandem Melesiam Catholieam transitum feeerat ,. 'neque esset obseura amicitia, quae illos iungebat. Ita, de postea in Vir elarissime, ae ab homine etiam tibi magnis tuis metitis devincto expecta , si qua se occasio
det, ut tei apud istos gregales suos qua solet caritate depexat. Dei neeps litteris concludens, ait, se in haeresi eonstanter perstiturum, qui ex haereticis Parentibus natus, Genevae educatus, ubi dc filios educaverit, non cireumferatur omni vento doctrinae denique preeatur iis laborum praemium his verbis. Deum siquis, veneror supplex, det nobis laborum vestrorum, quos imis tuitione orthodoxae resigionis iustinetis maximos, hune exoptatissimum fra-M etum; ut ad veritatis agnitionem, re vere Christianam eoncordiam Galliam is universam videamus tan in conspirare. Valete Patres Reverendi, et meor-
307쪽
ri dinis vestri observantissimum vestra benevolentia dignum habete. Lutetiae Pati
AIia epifola sequente anno scripta qu-am Casaurumis asimi sui sensum de Cathphea Religiora premeris δEt vero, quoniam gutta cavat lapidem, reaectis ab Ebroicensi proprio libro Reeti minationibus Mornaei, resutato item Danielis Tileni Ministri haereti ei libro, Casauhonusne tandem sapere visus est λ Minime gentium. Nam sequente anno 16oa. , ipso tertio Kal. Sextilis Iuliani, eum ad eumdem sil seripsisset se ineredibilitρr delectari ejus scriptis, is ab eorum inquit J Iectione numquam nisi is melior dii cedo, et doctior. At erit unquam illa dies, cum Antagonista tuus, , veritati manus det ,, Uide &hie, o optime, quorsum ruat adula tio, idcinistria. Nam loquitur de Ebroicensi, qui postea doctissimum librum sei ipsit eontra Ti-Ienum , ex quo libro nisi Calaubonus voluit proficere, mirum non est , si qui sordidus est, sordescat adhue, dc sine corde pectus ostentet. δε Sane vetat s in- ,, quit hoe nos de illo sperare t quod ipse ad isse eontra Ebroicensem de-
,, torquet eorum hominum, qui agnitam ve- ritatem infesto animo pel sequuntur . ,, Sed enim eum duobus hisee splendidisium inibus Ebroicens, & Cana; acies oeularum Casauboni nimis esset mistri cta, ubi loeutus est de Ebroicensi, rursus Canaici telum intentat dieens. Miseret me illorum, maxime autem veteris ami ei mei, qui Venetiis nuper ad me littetas dedit ae ratissa me seriptas, ut me ad suas. partes traheret.
A Hie vir ingeniosissimus, & sacunditismus multis disputat erith Beelesiam esset, , me , quae una st, Romana nempe omnibus numeris persectissima. Haec uno Chri-- ho legitima sponsa. In hae una speranda salus, re hoe genus, quisquiliarum . , , Nolli enim repositam toties eram m. ille autem non eontentus inimeritis ,, laudibus Romanam Ecclesiam ornare, noli ram insuper conisiis pres eindit;&M quanta maxima potest ingenii vi nostros lacerat, improbos, impios, irrisoresis nominans, ct turbarum Auctores. Et quid non Heum iterum . .ε εt M. . Ita is me Deus amet, charissime Thilene, ut ad lectionem illam totus cohorrui. Vi- labar enim videre imminentem Dei dexteram, de ultricem manum . Ne nune quidem extra pavorem sum, dc illud cretio ιψε γιο ν αλιενι . u 'ώ. DevV. iis, Deus rectam mentem. Idem te servet, di amorem tuum mihi. Vale .
Seripsi raptim III. Kal. Sextilis Iuliani COICII.
Utinam vero Casau bonus, qui de eouvertione Cana, se tantopere cohorruisse inibit, ut dexteram Dei adversus eum vibrantem fulgura sibi videatur aspicere, eo rruisset ad eaeeitatem suam, qua perrexit sequente biennio eum i 'felica opere non phrygiis, sed sinonim varia intertexere Historiae suae, quae alioquintamquam temma sne maculis enitiaste e Sed videamus .piae nam, de unde fuerit Canai conversio . quam si tuo interuetis loco, ne tu haud reus eriminis eris, dum opus Dei tam insigne miteri vati reliqueris. Eam igitur hue interim adtexam, quando illam de homine tem veratissimo a me propemodum extortam, viκ eredo cuiquam ita apparuine. meimum agens annum insidiose ab haeretieis cireumventus, Ae neventibus
i bellis obiectis irretitus est ad ma egendos, aliaue ad Ministros versipelles au diendos. Qui cum ei nil nisi verbum Dei tuerbo iieet tenus intonare videren
tur, c pit in fide nutare/ quem tamen aviis maiorum. parentisque sapient,l
smi religio eohibuisset, si puero mens eireum spectior fuisset, neque Deus Per mittere voluisset, ut dei Meps ex eo lapsu resurgens, praesentibus, ac miteris
308쪽
PER ITALIAM. PARS II. OPUSC VIII. 2 s
eximium pietatis exemplum existeret. Quid plura Perseeutus studia adolescens ingeniosinimus Iurisprudentiam didieit, de peragrata Europa Byetantioque hinc,
nde autem Mos via spectata mores multorum videns, ceterasque disciplinas addiscens, ad Regis, qui nunc vivit, partes aecedens legati munere in Germania, in Anglia, in Galliae rebus administrandis, Praesidis autem in Aquitania, ae denique modo oratoris apud hane sapientissimam Rempublicam functus est. Ae eum in haeresi triginta annos perstitisset, reliquum vero deeennium tacitus Catholieam lueem continenti Patrum lectione, orationeque ad Deum impendiselet; quo tempore item in organum a soletis grande , et insigne opus emisitis Quippe saepe cum Ministiis Protestantium, saepe eum Bela, reterisque Calvinia nis ageas, quae per ram ab iis dieerentur, ac fierent, vir perspicax observans. non ausus tamen iis prodere, distulit, donee actius pungente conscientia libere se Episcopo suo Parisiensi sistens, haereti .nque omnem cupidissime ejurans, summam haereticis, ut nosti, intulit cladem . qui sibi illum tamquam columen praeferebant. Ac quidem septennium antea sty dum militem ageret in Gefmsenia ad Regem, qui tunc Navarrae tantum dicebatur, prope Morino ransen', ubi sororem vere piam, & Catholicam nobili mimo viro, qui paullo ante dotes, serat, nuptam sx invisere voluit, haee de illa audivit: H m Domine minatoνυ conspicio totum in armis, ac mois tantam non praeliantem. At scito, te s re aliquando Catholicum. is contra miratas, qui animum suum nemini ea de re
unquam patefecerat, stat scis ait γ mea ονεν id futurum φ meam, ἱnquit, mi
frater. Confernatae anιmo, quα hae juvenili aetate set vigesimum dumtaxat annum attigerat conjugς mortuo . . . . filiolam, quingravite e morbo Geumlubar, supersti
m pereumebam, ae Cbrsum Dominum noctu flenti, ardem visue preeami, ne eo fuistis solatio desituσυεν is apparuit dicens; Elige tibi, sive ut filia m riatur, sive ut frater tuus mihi revi istat, et ea tholicus taeo Tum εν ait illa λmmis. Iesu trado tibi filiam labens, ut seatrem recipiam . sis filiola flatim e
piravi'. ae illa sine fabe ad Caelum metu te, eerti a se H fui, re ad Caths-ιicam Melasiam rediturum. Quae verba alte Philippus animo recondens, licet vix ad ea tune responderit, agnovit fuisse prolata divinitus, Divinamque Provide
etiam, & Misericordiam suspiei, que eo quasi filiolae saerifieio Sorori se ipsum
restituit, omnino statuit, vincula, humanosque nodos obrumpere, qui biis detinebatur. Quod dum ob rurbas Regni tartius fieree, ubi tamen in rem contulit, vix ulla dies abiit, Uin a Deo veniam suae cunctatiotris precetur . Quam tamen, et frequenti Sanctissimi Eueharmiae Sacramenti usu, de lectissimae fce. minae Uxoris suae, atque Filiorum, qui fuerrat inter haeretinos nati, atque ali rum, quam procurat identidem, conversione compensat. Quamobrem mirum non est . si eodem spiritu actus idem emptavit saubono, eui, si saperet, Ru mae deciderent ex oculis, quae dum haerent, palpar in meriste caecus.
De En aninis Philtaberto Subaudiae Duce; deque Milite cimtra barreticos misso, qui in Vallibus subu pinis sedes adtae babent .
Emiseram ego ab Innocentio nono Pont. Μ imo jussus, atque eodem rem pore a Guglielmo Ra variae Duce de re eadem elementer admonitus librum, qui
309쪽
miae ann. Lugduni autem is9 . apud Ioannem Baptistam Buymnis , deat neeps item Ctaeoviae prodiit. Et in hoc opere cum de rationibus ineundae paeis natus sim aeeurate disserere, de quibus saepe, nimirum in Polonia primum , di in Metia, atque in Livonia, mox in Mos via, denique Cibinii in Teansylvania, mox Cassoviae a Ruberto Prorege, ut & pollea Dresdae in Saxonia meeum fuerat actum, praeter alia intexui exemplum Ein manuelis Sabaudiae Ducis, spud quem initio restitutae illi ditionis fueram diu. Tum igitur de illa haec, quae jam edita cernere, si libuerit, poteris i ri. , Emmanuel Philibertus Dux Saoalidiae Sereni Timus in subalpinam ditionem
., suam recipiendam deicendit. Diuturno bello, vicinaque haeresi totus ille εractusia nutabat in fide. Praecipue Civitates sentim dilabebantur. Μinistri haereti eorum, , circumeur labant libere o Nam ex vaἰii us Angroniae, Lucernae, & aliunde is erumpebant statis temporibus, qui euenam illam impiam, et virus ei reumquinis que spargebant. Illecti plures, qui furtivas illas aquas ebiberant, iam Eeelesi K., iam eorpori reliquo internecionem minitabantur. Venit igitur Princeps ille. Nonis tam recepit Iibi ipsi ditionem, quam Deo restituere sategit. Praemoniti populi ut se pestem librorum, & haeresum expἰoderear, pauzi pervicaces puniti, Arees,, eonstitutae in primariis Civitatibus, oc praesida is firmatae ut populum in osti-- tio, eum opus esset, continerent . in i itula Collegia, in qilitas pietare eum is disti punis, et studiis litterarum adolescentia excoleretur, avitam re igionem ,, tubalpinis illi eo restituerunt, et ab aliis finitimis reηionibus averterunt. Idem ,, autem in Sabaudia tota secutum est, unde propagati fines, & recepta sunt deis Bernatibus oppida; vamvis circumquaque non solum essent, verum etiam is bella moverent haeretici, ni utique non agerent Genevenses.& Delphinates
is & ipsi quoque in visceribus subalpinis Salucit, ne sibi in Italia ad haereses diseri seminandas aditus pra eluderetur. Sed di Deus, qui principes piae lia Domin γω, pugnantes melioribus eoronis ornat, filium illi dedit praeter omnem spem evri matura uxore 2 eum, qui manc regnans, ct regio, atque omnium honorifieen.
- tissimo vineulo eum Catholico Rege astrictus, suscepit Augustam prolem eae qua catholiee, dc sancte educata, speranda est accessio reliquae Sabaudivi' di ia tionis, quam male partam Calviniani adhuc contra jus, Evahgeliumque. re- ., tinent. Λn ne igitur si mixrum colluviem illam permisisset Emmanuel Mili-- bertus suo arbitratu vivere, non exundasset haeresis in viscera Italiae euiusia sane faciem nune deformiorem haberemus, quam Pro tempore Arian i, Gothio Hunni, Vandali Europam, & Italiam ipsam devastarunt . A Haee ipsa tune Tu vero in prae satione Historiae se modo- , , Emmanuel Philibertus, cum sive ad exeitandam sui ire Italia famam, sive
M. ut aliis vel cum periculo gratificaretur, da innoso ad versus Convallenses se bel- ,, lo implicuisset, mature poenitentia erroce tu damnavit permissa innocentibus,, alioquin populis Religionis libertate, pacemque cum iis laetam dei neeps te Ii-- giose servavit - is Haec tu rit non ita se prorsus res habet . Eam nos, qui toti negoelo anterfuimur, initiaque, Progressinu, et exitum spem vimus, s ne dicam quod mesdem Dueir, ae Pii IIII. Summi Ponti fieis ductu tractavimus paucis, sed verissime expone
mus. Neque enim eκigui momenti hoc erit ad historiam tuam planius concinnandam, atque ad divinam causam promovendam, praesertim quod iam laeun
dum ejusdem Hi riae Tomum parauris, in quo eam a sexagesimo securi superioris anno, quo ista ecepta sunt agi, persequeris . 'Venerat igitur Ox Belgio, di Gallia eum Margarita uxore Emma mel Nieaeam Providitae, non multo post ici Gabalpina disrensurus. vi ditionem suam ax pace anter Reges composta inciperet. Deo autem aspirante mihi Romam prosecto,
1ὶ in lib. de Iulicio rim re mettum Pli lippi .
310쪽
ut Meietati IESU me addieerem Patavii enim in Aeademia Philosophiae dans
operam jamque antea iis, di a I iis studiis Romae quadriennium demoratus, mundi laqueos, atque haereses serre non poteram) iactum est, ut in subalpina ire cogerer, ad explicanda, uuae me negocia manebant, videlicet, ut nudus nudum sequerer Christum: sacerdotium enim mihi ab Hercule Card. Gon ga, eo, qui dei neeps Synodo Trideatinae praefuit, ejusque Fratris F. dilatum, quod a Reta Catholico obtinuerant, necesse erat, ut alteri cederem, qui eo munere persungi posset in Domino si j. Is quoniam erat Fossani, quae Civitas ad Emmanue- iis ditionem iam libere pertinebat, cuius assensu rectius confici negocium poterat, iussus a majoribusi Nieae n ad illum appuli, qui mecum de suis rebus nigni Sime, ae fidenter colloquens, dc narrans, quid in vita ante acta apud Carolum V. Imp. sibi eontigisset, adjecit, quae in vormaticensi de Religione eo l. loquio inter Catholi eos, ct Protestantes praesens non χmel audierat: mox suae
in Belgio, ubi summum in Philippi ineundi Catholi et Regis copias imperium
non sine victoriis exercens observaverat, quaeve deliberaverat, cum primum
pax, de qua dictum est , coiit. Ea deliberatio fuerat , ut 3 quam sibi Deus
paternam ditionem restituebat, ei quoquo Emanuel ipse restitueret animas, quae diu bello, & haeresi in universa Sabaudia , & subalpinis eatenus jactatae, vix Chri iii spiritum lueebant. Quoniam vero auli erat Convallenses subditos suos non solum una cum Calvinianis in Gallia moliri tumultus, qui deliberationi suae obieem parere poterant, atque adeo Nobilem ValIis sancti Μartini Dueem inter feeiste, cum etiam Galii Cal. iniani valentiae in Delphinarii Gondrinium regium Caroli noni Regis Praefectum postea trueidassent, me iussis, explieato, de Quo ad eum veneram, negocio, praeire in subalpina , indeque ad Convallenses suo nomine profieisti. Sic datis ad Raeonisii Dominum litteris, in crius elientela quadante nus erant, jussit mihi ad eos pacatum aditum curare : quod re
Deit. Dies, dc loeus eolloquio indictus est ae'd D. Laurentii AEdem in editiore planitie valyis Meroniae. Eo ipso eum Guel Iano viro nobili, atque catho-ι leo e Meetnae Comitibus, qui in subalpino Ribianae pago domicilium habebat. duobusque aliis Comitibus inermes venimus. Non ita multo post bini, de bini incedentes apparuere quatuordecim earum vallium Μinistri, qui suas sive Uxores, sive Coneubinas praemiserant inam non paucae sanctimoniales , ut neque pauci ex iis fuerant monachi in quae prope viam substitere e semicinctiis plenis vulgari lingua editis utroque Testamento, librisque Calvini squasi ab iis verbum Dei prodiret) metem illas suas tamquam in nundinis ostentantes. Ibi eum umdique e subalpinis pIorim ad colloquii famam eonfluxissent; Ministri. quoruni
Antesignanus erat Apostata, cui nomen Stephanus, consederunt. Tum a me lectis Emmanuelia cum fide publica litteris, exposui eius eonsilium, quod erat , ut abstinerent a caedibus; si vero praeterrerent suorum dogmatum tractationem,
id inter nos absque ullo e riculo tiri posse. Responderunt se se paratos esse de Religioae disserere; fi quid autem sibi monstraretur, quod a Primitivae Ecclesiae
Patribus fuisset a verbo Dei declaratum, .eorum sententiae sese statur . De Eucharistia actam est, euius veritas eκ verbo Dei nimirum, quatuor Evangelistis ec ex D. Paula, atque e duorum eri motum saeculo um Patribus ministrata est. ipsi autem, eum pro more ad Calvini quisquilias confugerent, quae iam non Vei. et , sed Tommenta hominis a Patria, di ab Eccle extorris protulerant. Tum igitur, eum, si respuerum Patre ν, me Calvinum, & ejusmodi alios justius resepuere dixissem, sancti Irenaei, qui Polyearpi Μartyris, di audisoris S. Ioh. Λ-postoli Discipulus fuerat, locum attuli. Ii vero eum audivissent a tam insigni Patre pro iaetifieio Altaris exposirum ruisse Malachiae Propheti m , qua disertim. ii Obstutus mih i locus, di medica ut videtur manu indigens, Mam tame