장음표시 사용
281쪽
Ium super sinistrum humerum tenet , brachio eius situ stra manu apprehenso, ac manu dextra ensem sustollit . videturque ipsum iam occidisse , dum mulier grandioripuero vivo brachiis apprehenso iugit , ut illum a caede tripiat. Haec tamen divinando potius quam conjectantes
dicimus, nam antiqui Scriptores non omnia enarrarunt, ct si enarrarunt, eorum scripta ad nos non pervenerunt,
quod si pervenissent in explicandis antiquis monumentis plus lucis haberemus . Forte huic anaglypho verba Plauti aptanda sunt: hi utuntur vino vetere, sapienter puto , Et qui libenter veteres spetiant fabulas. Antiqua opera , O verba, quum vobis plaeent, AEquum placere es ante veteres fabulas. I iam nune nova, qua prodeunt comoedἰαMulto sunt nequiores quam nummi novi. Ex quibus verbis apparet, quam plures exstitisse comoedias S tragoedias, quae perierunt , quod infortunium comoediar ipsius Plauti magno Latinae linguae, & eruditionis detrimento habuerunt.
IN Tomo tertio Musti Florentini pag. s9. delineata
est statua cujusdam Fauni scabiliaris cum crotalis prae manibus , & scabillo sub pede dextero , de qua eruditissime, ut assolet, in eo loco diseruit Antonius Franciscus Gorius tot voluminibus ab eo in lueem prolatis it Iustris . Ouum autem haec statua multum conserat ad praesens argumentum, iterum illam hic proserre volui, non ut aliquid novi in ejus enarratione afferam , sed ut clarius appareat, quale sit hoc instrumentum, ejusque figura . Videtur compactum ex corio multipliciter eo plicato veluti sollis, ac in medio duo habet hemisphareia in sormam crotalorum. Imo duo solles crederem, alter super soleam ex ligno, seu ex alia materia. quae Pavimentum tangeret, alter vero plantae pedis stabiliaris alligatus . An vero illa hemisphaeria per se ipsa resonarent.
282쪽
rent, & an forent duorum sollium foramina , quae sonum emitterent vel ex se, vel ex aliquo alio hiatu, nescio . Sicut etiam sonatoris gesticulatio, an sit sacta obrythmum , quo sonus scabilli cum sono crotalorum ad harmoniam ciendam concordet , vel motus quidam gestieulantis ob laetitiam , aut voluptatem , quam ob artis excellentiam Scabiliaris ille percipiebat. lnnuam tantum hanc statuam, ultra quam dici possit, excellentissimi esse operis, ac sortasse repraesentare celebrem quemdam Sc hillarem , ut suit Marcus Septimius Septimi anus , cujus inscriptionem protulit Panvinius , S in suam colleeti nem intulit Gruterus, quae huiusmodi est r Grus. D. I.
N. SEPTIMIO. M. P. HOR ηο ε . 7. SEPTIMI ANO , EQUO. PVBL. IIII. VIR. I. D. PRAEF. FABq. ROMAE DEC. IIII. SCAMILLAROPERAE UETERES A. SCAENA . PATRONO. OB
MERITA. EIUS. L. D. D. DSeabiliaris autem , & Scamillaris idem est apud Antiquos . Haec eadem statua operis prosecto veteris maniusesso apparet, tanta est elegantia sculpta .
HAud dissimilis est haec prima Larva ab ea, quam
exhibuimus Tab. XXXVI. Senem resert capite calvo , & barba calamistrata . planipedem , Scaligiis pilosis uti etiam tunica , qua vestitur usque ad genua ς super quam aliam habet vestem circa lumbos contortam hodierno more . Tunica, ct caligae hujusmodi peculiares omnino sunt, nec in aliis comicis visae . Nescio an tales vestes lautiores forent. Scio equidem man- tilia seu ad manus tergendas , seu ad mensas instruen-N . das
283쪽
das maioris pretii habitas fuisse, si tales forent , ut O.idius innuit libr. 4. Fastor. circa finem :Dixerat. A dextra viliis mantele solatis,
γ Ir, ι 38. I Abinus villos texant tibi Lutea eitrum. Nune huiusmodi vestibus utuntur nautae, ac imi subsellii homines contra frigus. In Musto rcheriano vidi Silenum fietilem , seu aliud numen rusticum altitudinis fera me palmi unius totum pilosum . Verum aliam non habet vestem . Quamobrem putandum est hὶc etiam rusticum numen repraesentari , cujus typum datum mihi a
Gabriele Davidis filio Medina Liburnensi , e suo annulo signatorio, apud me habeo , & est artificis Graeci opus. Secunda Larva in annulo pariter signatorio incisa , prope Neapolim reperto, mihi missa fuit a Domino Feli
ce de Turris, qui magnam vim nummorum Consularium ex omni genere metallorum possidet.. Haec refert puerum saltantem brevi tunica vestitum , quae eum totum
tegit usque ad medias coxendices. Iarvam habet in summitate pilosam, grandioribus oculis, ct ore , e quibus oculi , S os pueri apparet, ct magna genarum pars ἰ in re- Iiquo nudus , calceis vero tenuissimis , duabus alis ornatis , quae ejus velocitatem, S artem saltandi demonstrant . His calceis similes lirat socci . quibus ornantur tres figurae aereae histrionum , quas nobis exhibet eruditissimus Gorius ΤΟ. a. pag. 3 i. Inscriptionum Etruriae, quorum delineationem illi communicavit Marcellus venulus Rudolphini Frater, ambo illustres antiquarum reis rum notitia , S operibus in lucem prolatis . Multae inscriptiones memoriam ad nostra usque tempora servarunt nonnullorum excellentium saltatorum puerilis aetatis , aut Pantomimorum , in ludis scenicis celebrium vel cantu, vel
gesticulatione. Hic addam inscriptionem Cay Reguli mortui anno duodecimo, S mensibus tribus aetatis suae.
284쪽
MEMORIAE. C. REGULI. MORIBUS DECORE. NATALIBUS. DD. . HYACINTHO ' VEL. NARCISSO. COMPARANDI
. VIXIT. AN. XIl. M. III. TER. INSPECTAN. S. P. Q. TRAIANEN QUATER IN CURIA. SPECTANTE. IMP.M. ANTON. PROCOS. SALTAUIT. CANTAVIT IOCIS OMNES
Nullo modo omittere volui tres Larvas c inter quas inis scriptio Graeea cum candelabro , palma , S cornu olei, &nonnullis Hebraicis characteribus) anaglypho opere culinptas in fronte opereuli cuiusdam urnae sepulcralis, quae servatur in Museo Collegii Romani, seu Κircheriano. vox Seialon Hebraica, quam mihi hujus linguae ignaro interpretatus est eruditissimus P. Conluceius , pacem significat, quamvis in ultima litera mendum irrepserit , quod designat non ah Hebraeis nativis, sed a Graecis ritu Hebraico utentibus scriptam esse ea ratione sane harbara, quam Soardi appellant critici. Hanc autem inscriptionem, si characteres Graecos, ct Hebraicos simul jungas, sic imterpretari possis:
De candelabro , & de cornu olei videndus est eruditia simus Senator Bonarrotius in enarratione antiquorum vutrorum, qui quamplurima Proseri lectu dignissima p. aa.
285쪽
ΡRima huius Tabulae figura , cujus typum mihi dedit P. Alexander Salarolius civis Bononiensis , e gemma signatoria Latini artificii, iuvenem refert an-rti us asininis , S quadam corona , quae , in fronte aliquisntulum eminet, coronatum. Notanda est ejus tunica, in qua dexterum brachium involutum est, ct fortasse si ianistrum, S peeuliari modo corpori aptata . Expeditum sese demonstrat, & paratum ad iussa; alacritate quadam, S velocitate exilientem , quod etiam demonstrant alae pedibus eius alligatae, ut Mercurii talaria, quamobrem nonnulli eum putant Mercurium repraesentare, ni sit --μ- quidam celebris, quorum usus apud Antiquos non ignotus . Uerum non est alienum ab Antiquorum more personam induisse alicujus numinis, ut discimus ex Suetonio in vita Augusti , qui personam Apollinis sumpsit. Verum aures asininae quid sibi velint, non intelligo, neque omnino ad Mercurium attinent. Secunda Larva vultum habet naturalem, qui e conspectu est, ct ridicularii cujusdam videtur. Ectypum ejus est apud Gabrielem Medinam , & est operis profecto elegantissimi , ct coloris
Carnei. Tertia Larva in carneoIa incisa, quam dono mihi dedit Eques Paulus Petrus Lilius mihi amicissimus, senem calvum sedentem praesert naturali vultu , ct acu ta barba, & vestimento oblongo, quod togam quod m- modo refert. Orientasi viro similis est , & manum dexteram profert , cetera involutus praeter pedes. Digitum indicem sustollit, quasi loquatur eum quadam Larva illi e conspectu posita super columellam in sormam strianti. Haec autem Larνa grandi forma barbam habet e dem modo acutam, & capillos obtortos, ct m frontem ingenti tumulo obductos. Hic vir videtur Poeta comicus, qui secum ipse recitet sua poemata. ΤΑ-
286쪽
Nonnullis saltatoribus su per i us relatis graphiden
huius etiam saltatoris addere decrevi in gemma annulari incisi , non solum ob saltationis modum non omnino vulgarem , sed etiam ob peculiarem Drmam instrumenti musici, quod Saltator ille sinistra tenet. Nudus est, & eius tantum operitur caput pileolo tenui, S striato, R duo illius cacumina prominent, alterum supra frontem, supra cervicem alterum . Digitis sinistri peciis totus totus innititur , pes vero dexter elevatus supra sinistrum genu, quod est dissicile tactu. Thyrsum dextera regit iii vertice ornatum seliis, & fructibus. Instrumentum musicum, quod innuimus , innixum lateri sinistro , uder videtur, cui annectitur fistula, qua inflatur: desinit autem in tres majores tibias , quarum duae instar cornu retortae sunt, altera vero tubae similis . In Bacchanalibus, S mense Maio quidam rustici, ut plurimum e Regno Neapolitano Urbem accedunt , eamque pervagantur tali instrumento utentes, quod etiam fit in aliis civitatibus regionibus, & praesertim in Etruria . Hi rustici hoc in struinentum inflantes simul incondite canunt , & saltant. Eius usus antiquissimus apparet. Haec tibia utricularis V cabatur , inter tot tibiarum genera . Illius meminit SV tonius in Nerone cap. s . Sub exitu quidem vita palam
voverat, si sibi ineolumis status permansisset, proditurum
D parta victoria ludis etiam huis aulam , ct choraulam, ct utriculariam . Huius igitur Imperatoris aetate Utriculares in ludis publicis , S solemnioribus locum habebant . Sed lartasse ante ipsum Neronem ab auctore cat-
minis Virgilio attributi , cui carmini nomen Copa , hoc
instrumentum recensetur. Dicit enim rcipo Syrisea eaput Graja redimita mitella Crispum sub erotasi docta movere latur; Ebria formosa saltat laseiva taberna,
Ad eubitum raueor excutiens calamos. Ultimum carmen nonnulli interpretantur de quodam Acrotali genere, de quo Suidas ait in v. I x os . GV -
287쪽
laeulam proprie ealamus Assur , O studiose eompararas,nt sonet, si quis manu pulset, qpost plausum e tens: &
sorte hujus generis crotalum designant illi, quos in maianibus saltatores tenent, hacilli, ut vidimus in Tab. IX. In Epistola ad Dardanum, quae B. Hieronymo tribuitur, tibia utricularis ita describitur: Antiquis temporibus fuite torus quoque simplex , peltas eum duabus eicatis areis, ct per ρrimum ins orare, feeunda vocem emittit. Pellis haec nil aliud erat, quam uter humano ventriculo similis, ut ait Bartholinus De tibiis veterinn lib. 3. c. 7. his verbis: Hrias itala forma inde elaeet, quod illi ventriculum humanum figurae similitudine eomparent innatomici. Hujus ulum enarrans idem Seriptor stabditi usus autem taIis fuit, arquoties sonas elieiendus esset, deberent Utrieularii insarentrem, O retinere mana ealamos, ct pressum utrem eu-bito quatere, ita ut ealami vibrarentur ex ja Hatione assidua . Nescio an sibi velit etiam innuere tibiarum soramina digitis per vices aperiri, S claudi, ct an una esset, ut in Hieronymi Ioco allato, vel plures tibiae; quae
si hie tres sunt, fortasse tractu temporis potuerunt in . hunc numerum excrescere, & si aereae erant, in ligneas evadere. Hoc non praetermittam , minori in pretio ha
bitum fuisse hoc instrumentum . quam tibia simplex, vel saltem illud decursu temporis accidit: nam Martialis libr.
O. epigr. 3. ait, Catium , qui tibia tam egregie cane bat, ut Gathae carus esset, nullo modo Utricularem esse voluisse , vel ascaulem , ut Graece loquebantur :Credis hoc, Prisce , Oee ut loquatur Uttaeas LMuruleis tD eoneupiscat esse Canus ascaules Ouum autem pauci , ct paucis verbis hoe instrumentum descripserint , eo rarior est haec gemma , in qua tam clare illud apparet, & alibi id nunquam vid
rim. Haec autem anno I 3 s. in antiquis urhis Signiae ruinis reperta fuit. Ibi autem , quod esset situ munitissima
civitas, Romani suos carcere coercehant captivos, eamque Quatuor viri gubernabant, ut patet ex inscriptione apud Gruterum , S Fabretium pag. 464. Ex ea vero multi prodiere illustres viri. Alteram graphidem huius tabulae ex gemma in isti eruendam curavi, quam Dominicus Landius antiquarum
288쪽
m rogrerum amans , R eruditus sibi comparavit. Haec Larvpinresert simile in illis servis , qui in Terentio Vaticano de- Iineati sunt, seu eius vultum, seu corporis statum , seu brevem tuniculam spectes.
NE taedio afficiam lectores , aliis praetermissis, qua
apud me sunt, antiquis monumentis ad Iudos scenicos spectantibus, anaglyphum ex argilla, & duas Larvas hic addam pro hujus operis coronide , una cum hoc anaglypho . Typas ipsius repertus est , ut maniseste appareat sepulcra Etrusca, lucernas, ac alia id genus opera ex argilla typis, seu formis confici consuevisse, ut facilius multiplicarentur . Hic autem noster factus est instar sacelli , superne in modum hemicycli efformati, & encarpio ex soliis quernis , tribusque rosis contexto circum datur. In eo adsident quatuor personae , prima quarum
puellus est, qui duabus lybiis canit, stipiti hujus saceruli innixus , qui stipes aliquantulum exporrectus, ct crure cujusdam hestiae suffuItus sedem puello praebet, qui pede dextero innititur scabello . In adverso latere iuvenis adest ingenua sorma discumbens super scimpodio,
quod lecti genus erat , qui unum tantum hominem c piebat. Nota autem tales erant Iecti conviviales, nam hi trium hominum capaces erant , ut plurimum . Mimpodium genus erat lectuli discubitorii, euius usus apud nos nunc quoque viget, ac in eo quiestimus aliquando , ut postmeridianum somnum capiamus . In medio isdent duae mulieres , quarum una post aram , seu mensam pedes habet, alterius vero pedes in terra sunt innixi . Ambae Videntur non mensae accumbere , sed sedere, an vero in Iedio illo di ubitorio, vel ia scamno separato , nescio , nam ex graphide non heiae apparet. Fortasse tempus iuIud indicatur , quo Romanae mulieres mensae assidebant, ut ait Mercurialis De arte Gymnastica libro I. cap. π pag. 63. Tempore majoris Se ionis , ae Plauti erestentepaudatim balneorum usu , b uscemodi quoque aecubitus
289쪽
icerementum praefertis apud Romanos cepit , neque laomen multum, quando scilicet turi tantam , edi non muliores , ut Vitruvius , Valerius Maximus , ct Isidorus tofluntur ex Varrone , accumbebant. Addit item Auctor . quod a tempore magni Pompeii usque ad Galenum, a
que etiam Constantinum omne1 fere , atque etiam mulieres caenantes aceumbebant. Praeterea subdit: . ad Romanos diverso situ mώlieres a viris accumbentes eaena serationi eo entaneum est, atque id ob honestatem & de-eus , & quia ita in antiquis marmoribus apparet , in quibus mulieres eum viris accumbentes repraesentanta
ilia eerte Hura quadam ab iis diversa , quasique sedentes , ct nulli alteri rei eubitis innixe aeeumbentet , ct
edentes eo piciamur . Quod multum ad rem nostram . facit. Puer , qui duas inflat tibias retortas nullam habet vestem praeter rotunda subligacula, ceteri vero videntur intenti auscultare tibiarum sonum . Quid autem hoc totum significet nescio . Haec fortasse celebritas nuptiarum est, quod innuere videntur & tibiarum sonitus , S mulier capite velato , & aetate gravis, quae pronuba esse
potest , S sponsus & sponsa licenter nimis vestiti . Sed quia hoc anaglyphum repertum est in Columbario , in mentem mihi venit, an sit cinna lanebris, qualis apparet in fronte urnae sepulcralis Marci Ulpii , quae exstat ilia Museo Κircheriano , vel quoddam sacrificium tactum Genio viri discumbentis in Scimpodio , ac craterem manu tenentis, quasi vivus adhuc esset, quamvis jam defunctus. Hanc conjecturam confirmat ara illa instar tripodis Istis onerata, ac mulierum silentium, quod moestitiam denotat , & praecipue tristis illa apparet, quae manus superimponit, quod doloris est inditium, forth ob amissurria sponsum. Tibiae autem S in sacrificiis , & in funeribus
in usu erant, unde Ovidius in 6. Fastorum Cantabat fanis , cantabat tibia ladis, Cantabat maestis tibia funeribus . In eodem museo adest anaglyphum marmoreum . in quo excusa est mulier animam exalans super scimpodium decumbens , ad cujus pedes duo adsunt tibiis Canentes,
quarum altera longa est, altera vero obtorta, cum hac
epigraphe. HORIΤUR . Nihil tamen adfirmo , nam sortε hae
290쪽
Ios hae eoniecturae antiquis illis viris risum moverent, sicut
enim illi si nostrorum instrumentorum usum vellent ex plicare , a Vero longe aberrarent, ita nos quum de illo eum instrumentis judicamus . Sed ut ad rem redeam, anaglyphum hoc inventum est in Columbario diruto , circa annum I 3 s. detecto in via Latina, ad cujus latera adhue exstant ruinae cubiculorum sepulcralium , quae antiquitus admodum magnifica extruebantur in hac via , ut ait Iuvenalis Sat. s. V. ss. Cliτο .eberis dum per monumenta Latina τ& Sat. r. v. IN. quum mores aliquorum mordere vel
Iet, ut invidiam declinaret, finxit non de vivis , sed de mortuis loqui, qui in via Latina & Flaminia sepulti erant: Experiar quid eoneedatur in illor, Ruorum Flaminia texitur elair, atque Latina
Quae viae , ceteraeque Consulares plenae erant monument
rum illustrium familiarum , idque per sexdecim millia pas.
uum, ut demonstraVi pag. 6 . mearum animadversionum ad
Diarium Italicum Cl. Viri P. Montiauconii ; S hoc etiam in via Appia erat usque ad antiquam Ariciam , ut apparet in Dissertatione mea de Bulla aurea pag. 34. In eodein C Iumbario inventa est larva muliebris , cujus graphidem in hac eadem Tabula 84. adponimus , quae praecipua animadνersione digna est ob ornatum , qui instar coronae radiatae caput circumdat , S sub quo circa genas tres excurrunt obtorti capillorum ductus. An haec sit mulier quaedam barbara, ct fortasse e Thracia non ausim adfirmare . Vertim in eodem Columbario hanc inveni inseriptionem et
Q ARRUNTIO. AQUILAE MAN. P. VI. OPE . NAT. BESSUS. MIL. ANN. IX. UIX. ANNIS XXX.
FRATER. ET . H. B. M. F. Hie Quintus Aruntius Manipularius primus , seu navis Praetoriae sex remorum , Ope nuncupatae, miles sortε erat , nam passim tales milites in inscriptionibus repe-Ο riunis