장음표시 사용
271쪽
tate, aut repularnm motu solanm edant. In hoe tamen nostro instrumento & cadus , ct sorte tibia apparet, si tubus ille globulis interceptus pro tibia sumatur ; quae eruditi lectoris arbitratui relinquimus .
ΡRima harum Larvarum penes me est in annulo signatorio, & senem refert, magno, S hiante ore, ut dolore, ct terrore affectus videatur. Breves hahet crines partim in frontem recidentes , S utrinque in tempora , ita tamen ut aures appareant . Nasum habet ferme simum, & barbam crispatam , S mentum acutum. Secunda vero e conspectu respiciens oculos habet stra-
bos, os apertum, & quasi quadratum , ct nasum pres.sum, & crines breves , qui frontem cooperiunt, hinc inde longiores, S vento serme agitatos. Super tempora duo positi sunt flores . Hae Larva sortasse usi sunt Antiqui in ludis Bacchanalibus . Tertia ornatur capillis arcte calami stratis & comptis, & supra frontem elatis in sormam calaniaticae , seu galericuli muliebris , & per tempora, ct genas hine inde decidentibus, ct in graciliores calamistros evadentibus . In occipite crines praeserunt formam canistri striati , quae sorma valde notanda est . Quarta habet sibi coniunctam aliam Larvam, quae Fauno, vel Sileno similis est, sosculis coronata, de qua superius disseruimus . Gunita, quae sequitur , Larva juvenem demonstrat ore hiante, & nil peculiare habet praeter crines, qui serme stroppo frontem circumdant. Ceteri crines crispati sunt, ac veluti pileum efformant. Suhsequens Larva duos simul iungit vultus , alter viri , alter seminae , sed viri Larva more muliebri crinos habet comptos . Septima calvo, S rotundo capite . & oculis itidem rotundis , presso naso , S ore in formam conchylii tacto videtur esse ridicularii cujusdam scenici. De ceteris autem , quae
praeteritis similes sunt, iam disseruimus : & si quid variit, bent nil mirum est , tot enim erant actores Romae ,
praecipue Augusti aevo, quo ludi scenici magnificentissi
272쪽
me eelebrabantur , & ad quos histriones omnium nationum conveniebant, ut quam plurimae etiam Larvae inter se variae efformarentur . Hi ludi & in foro , & in amphitheatro , & in circo , & in septis Campi Martii fiebant testante Suetonio in vita ipsius mei Augusti r Spectaculorum o assiduitate, varietate, atque marificentia omnes anteeessit. Reisse ludos se ait suo nomine quater : pro aliis magiytratibus, qui aut abessent, aut non sufficerent, ter vietes, fecitque nonnunquam etiam vicatim, ac pluribus feoisis per omnium linguarum histriones non in foro modo, nee ambubeatro , sed in eireo, septis.
ΡRima huius tabulae Larva, enormiter a naturali statu detorta, oculis grandioribus , & rotundis instar mali medici, superciliis monstro sis , naso informi , S oblongo, & in vertice rotundo, ore hiante , & mento exporrecto . Pileum habet pelliceum striatum , variis tentis consectum, quarum nonnullae supra frontem sese eX tollunt, nonnullae vero post cervicem procidunt. Haec Larva inter Lamias adnumeranda est, de quibus superius loquuti sumus. Secunda Larva vultu naturali, sed artificiose detorto, in ebure caelata e li, caput & collum Obvelatum habet, & nonnihil comae in fronte apparet. Os hians, & nasus ob Iongus refert personam illam, quam Vulgo Giangu Volo appellamus, incertumque est, Virum, an mulierem repraesentet. Dicerem sacerdotem esse, si mihi eonstaret ah Ethnicis suos sacerdotes , sacrosquo eorum ritus derisui habitos fuisse in scenis, nam sacerdotes sic velati sacrificabant, quapropter imagines etiam Imperatorum, quod Pontifices Maximi essent, sic velatae aliquando conspiciuntur . Suspicor etiam hic cujusdam peculiaris viri imaginem esse ad vivum expressam . Tertia adolescentuli e conspectu respicientis, ingentisque formae , Larva in annulo signatorio eleganter sculpta est, atque inter rudera antiis quae Praenestes inventa . Dono a me data suit D. Steph no Moccio Praenestino summae integritatis viro , & Audit
273쪽
ditoris Camerae Apostolicae Locumtenenti in Criminalibus, qui quampluri ina suae patriae monumenta Collegit. Quariata autem sigillurn est apud me . Vir apparet sedens, Scaput habet pileolo tectuin, ore hiante in modum comchylii . Specie quadam sagi cooperitur, quo totus serme circumdatur , CA quo dextrum brachium exerit more servorum . Quinta tandem super caput habet cyathum, in cujus medio prominet pyramis rotunda, S acuta . Hieeyathus illi pro galero est. Involvitur penula , & har. bam habet oblongam cum duobus niustaciis, & auribus asininis. Corona pampinea caput ornatur . Haec figura, ut puto, ad ludos scenicos Bacchicos pertinet.
Nimis ex ingenio haec prima Larva efformata est,
pileolo in extremitate circa frontem redusto, auribus grandioribus, & barba Ohlique detruncata , itaut dimidium tantum menti cooperiat. Iratum virum repraesentat. De Prometheo fingunt Potitae, statuam suam ex variis animantibus efformasse, unde Horatius libr. i. Od. 6.
Fertur Prometheus addere principi Limo eoactus particulam undique Defectam , ct insani leonis
Vim stomacho opposuisse nostro.
Idom dicendum arbitror de antiquis sculptoribus, qui non semper Larvas, quae in scenis usuveniebant, sed multoties ex ingenio efformarunt , quod patet in grandioribus illis Larvis , quae in membris architectonicis sculptae sunt, vel in sontibus, vel in cultrorum Caseulis. Seeunda Larva ingenti forma , ct ore quadrato , maturale os, ct oculos illius viri, qui ea utebatur manifeste demonstrat sub ca larva latentes. Eius vestis, quam circa caput habet, coeullus videtur, & sorte non absimilis est a bardocucullo, quo utebantur Galli, S similis certe est tegumento illi , quo nostri nautae vestiuntur, quodque Corppotio appellatur, de quo Martiat. libr. q. EP. I gr.
274쪽
Gallia Santoniso vestit te bardoeueulio
Cereopithecorum penula uver erat. Uerum hoc capitis tegumentum aliquantum detortum est ad mimicos usus , nam & asininas habet aures , & in , frontem recidit more pilei Phrygii. Tertia Satyrum reseri, cui crines ipsi cornua esso mant . Capulum arbitror cultri , ut de prima huius ta-hulae Larva diximus . Nonnullae Larvae aeneae etiam ex his, quas hucusque retulimus, infigebantur capsulis probullis ad earum ornamentum . Quarta tandem LarUa forma colossea in gemma pretiosa incisa, deformi vultu, inter lamias reserenda est , S ad terrorem incutiendum inventa videtur.
HAEc statua nullibi fracta, graphice in hac tabula ex
marmore Pario expressa, in Musto Capitolino adisservatur, tam adfabre a Graeco artifice sculpta, ut ninil supra . Puerum resert forma quasi colossea, altitudinis palm. s. qui sedens super pellem caprinam Larvam tenet elatam, forma itidem colossea, arreptam manibus, ct eam capiti suo aptare , vel detrahere nititur. Illam CLEMENS XII. in Capitolio collocavit una curn ingenti copia statuarum tum Graecarum , tum Latinarum, anaglyphorum , hermarum , ac AEgyptiorum simulacro
rum , ut ex tot tantisque antiquorum artificum monuis mentis , nostri, futurique aevi artifices erudirentur , doctique viri Iumen captarent ad fabulas , historias, numismata, ct cetera hujusmodi illustranda. Quid autem hic puer , qui non e lapide, sed ex carne tactus vid tur , sibi velit , adfirmare non audeo , sed conjectando dicerem, Genium esse viri ingenui, S gravis, qui a severioribus muniis ad honesta oblectamenta divertere studet . Non est in Iens sub pueri specie Genium , & munera, actionesque graviores sub exuviarum serinarum syinbolo repraesentare , uti etiam Larva silenica ludos designat theatrales , quamvis Larvae horribiles , & mo-
275쪽
strosae ad eomoedias potius spectarent. Ammen ilIIs tan tum Larvis comici utebantur, quae in speciem , & pri.
mo intuitu terrorem, postea vero risum excitabant. Traiagoedorum vero Larvae non abnormes erant, sed natur
les, verum ad luctum, S dolorem, & hujusmodi aliis affectus summopere detortae, ingentibus scilicet supere ullis, S erinthus incomptis. Talis est, quam sustollit hie
puer, quare eam potius crederem tragoediam , quam coinmoediam respieere. Post ingentes exantlatos Iabores nois
tum est homines ad ludicra animi gratia transire, ut ex Romanorum imperatorum exemplo constat, qui post devictos hostes , post caedes inimicorum , post exercitus profligatos, post regna, S provincias in potestatem reis dactas spectaculis , venationibus, ludis indulgebant, quod ex antiquis anaglyphis apparet. Amasis Rex teste Herodoto libr. 2. quum diem solidum gravioribus muneribus, ct ossiciis impendisset, postea sero facto conviviis cum familiaribus animum recreabat, atque iocis inter amicos reficiebat . Et quum a quodam necessariorum arguereis tur , quod nimium regiam maiestatem abiiceret, respondit : Qui arcum possident, quum illo opus habent, imtendunt, postquam autem eo usi sunt, remittunt; nam si perpetuo intentus esset , frangeretur, ct quum opus esset, uti iam illo non possent . Talem S hominis eo diationem esse . Si assidue seria tractare , nec ullam partem ad lusum sibi indulgere velit, sore ut sensim fine
sensu, aut mente captus, aut stupidus evadat.
Ρssima harum Larvarum, quae Tab. LXXIV. habenis
tur , naturali forma grandior , meuliari pileo Ornatur , qui pilis riget. Ηnjusmodi pileis eaput suum tegunt nonnulli milites in columnis Traiana , ct Antoniana sculpti . His etiam utebantur hestiarii , ut apparet ex anaglypho argillaceo , in quo pars Circi caelata est , Sequod in resertissimo harum rerum Musto Collegii Romani adservatur . Secunda colossea e conspectu respiceris , seri
276쪽
tuor lineae ex acinis uvae; quemadmodum etiam quinta
Larva re lWastra simili modo ornata, ad Bacchanalia spectant . Tertia, & quarta, inter quas medius stat peis dus, in eadem gemma inciis . herum. S servum reserunt. Herus autem ille est, cui ingens pileus caput tegit , S ad quem attinet pedus. Ambae ad comicos usus sunt aptatae. Postrema vero, quae pileum gerit tentis intortis compositum, & duobus corniculis , quae ex fronte erumpunt, servilis , ct comica est. In Tab. LXXV. tres figurae sunt graphice delineatae,
prima earum senem seminudum more philosophorum rein praesentat, naturali vultu, & sedentem , tenentemque ambabus manibus librum apertum e conspectu capitis cujusdam adolescentuli super columellam coIloeas. Hunc Ioetam esse comicum ex his omnibus apertissime digno iscitur . Librum , quem hic poeta prae manibus habet, pugillarem appello ς qui tabulis ceratis instruebatur, in quibus graphyo seribebant Antiqui: ut nunc etiam mos est ad memoriam levandam ferre secum in pera libellum
cartis gypsatis constantem , in quo eadem ratione nonnulla exarantur, ne memoria excidant. Quod non abhorret a
verbis Ausonii epigr. 3. In notarium, ubi legitur: Bipatens pusillar expedi . In hanc rem minime omittendam putavi inscriptionem nondum in lucem prolatam , quae in columbariis ultra Thermas Antonini Caraealtae reperta est, quam dono dedi Musto Κirxeriano Collegii Romani, in qua sit mentio artificis pugillariorum .
C. VOLCACI C. L. ANICETI DEDIT M. CAECILIO. HILARO
Secunda est adolescentulae cujusdam alia veste super pallam induta, ut est simulacrum Florae e Villa Hadriani erutum, quod servatur in Musto Capitolino. Inter has
vestes haec semina pedum tenet, pedibus, manibusque nudis . Dextera Larvam sustinet , mento eidem dexterae innixo, & sinistra crines ejusdem Larvae arripit, ut eam
sustollat. Forte Musa Thalia est, ni sit semina theatralis, M a quae
277쪽
92 quae Larvam , qua utebatur in scenis, contempletur. Haec
autem Vultum naturalem exprimit.
Tertia tandem post se habet rotundum sedile strinio simile , S mulierem in ipso iuventutis sore repraesentat. Sinistro pede innititur vasi enearpis ornato , ct sinistra manu I arvam tenet , cui dextera innuit . De hac idem dicendum arbitror , nempe mulierem comicam esse.
Πα Larvae maj: res humana forma in hae Tabula
sunt delineatae . Primae egregie sculptae caput tenui velo obnubitur , quo totum circumdatur , Quoi us leniis retrorsum d identibus ex eodem uelo conia
Reiis . oculis, superciliis, S naso grandioribus, atque a naturali forma detortis, sed praecipue ore, quod longum , S amplum praeter modum est, atque exporrectum, ut mentum efformet . Duo arundines , seu bacilli , qui ante ipsam positi sunt, in usu erant apud scenicos saltatores , ut vidimus in Tabulis I x. xx VIIII. Secunda Larva e conspectu respiciens, capite calvo, pampineis soliis, & uvis coronata Bacchica est. Notatu digna apparet barba , quae a naribus propendet , ho xens, S densa , S sex superiores dentes grandi forma, qui ex ore hiante prominent. Haec Larva eleganter scia I-pta in achate lactei coloris variis, & discoloribus veriis in lando mihi data suit a D. Raimundo Testorio Romano harum rerum minime ignaro . Tertia graphis resert senem calvum absque barba nonnihil crinium in occipite habentem , & philosophico pallio obvolutum , qui sub nudis scapulis eum circumis dat. Baculo innititur, ac cum deambulare diceres. Ore hiante Larvam adolescentulae contemplatur, quam laeva sustollit. Hic profecto apparet poeta comicus .
278쪽
FRustum marmoris exprimitur primo in hac Tabula , in quo adest inscriptio Graeca in fronte , in latere autem conspicitur columella, super quam posita est Larva duobus calamistris ornata, & pone eam adstat adolescentula veste talari induta , quae capite, Scruribus caret . Dextra manu tibiam tenet , quae loco foraminum septem dentes seu lingulas habet , nonnullis tibiis apud Bartho linium similem , quamvis illae non septem . sed trihus tantum donentur . Non facile investigari potest ratio hujus marmoris , quum tam mancum appareat. Inscriptionem sic interpretari possumus : Is aure diem xvi I. Kalendas e riles , quo tempore Bacchanalia in Urbe teste Pacicchellio celebrabantur, quare hoc marmor ad ea sessa respicit, in aliqua dedicatione positum , vel quum acti sunt ludi scenici. Forte etiam frons erat urnae sepulcralis , R diem en ciabat, in quo mortuus est excellens aliquis comicus vel tibicen in illa sepultus . Verum non hoc adfirmare ausim, quod nomen defuncti , ut moris erat , in Inscriptione non sit adpositum, & alia quae in epitaphiis apponebantur. Hoc ma mor adservatur in Museo Collegii Romani , in quod ab eruditissimo P. Contuetio inlatum suit, quum illud ei donaverim . Secundo loco Larva est graphice delineata ex anaglypho annulari, eratque apud D. Robertum Pintly Anglum . Caput est calvi senis , grandi forma , & bariabam habet qualem Sileni praeserunt , quae in decem calamistros dispescitur. Tertio loco tres sunt Larvae simul junctae , altera soriam a naturali mulierem comicam refert ; altera , quae in . occipite est, vultum exprimit senilem ct calvum , ct barbam super aures porrectam habet. Tertia in capite harum dua
rum Larvarum posita ambas tegit; pileo pelliceo pilis hirto , magnis superciliis, naso, & genis, & ore terribili, S in similitudinem conchylii efformato . Putandum est his Iarvis usam esse mulierem illam inter Histriones, S Pan-
279쪽
tomimas adnumerandam; his enim artibus mulieres non medioeri luero studebant , ut ait Seneca et Reatiores ne
istos putas, quorum ' Pantomima decies sestertio nubunt, quam Scipionem, e ui βberi a Senatu tutore suo in do tem aes grave aeceperunt . Et alibi . In pulpito Pantomimorum vitri ct femina tripudiaut . Nonnulli sortasse putabunt primam lineam hujus inscriptionis supplendam esse xATAx-NOic , idest Diis Manibus . & tune inseriptio sepulcralis esset cujusdam tibicinis , S diem mortis vel depositionis innueret.
HAE tres Larvae graphice , S diligenter in hae Taia
bula delineatae sunt ex suis archetypis . Prima, colossea forma, incisa in annulo signatorio valde notanda est . Hinc inde e temporibus illi pendent duo vitis solia , in ore eius apparet vultus infantis, brevibus capillis circa frontem ornati , qui usque ad genas procurrunt. Apud Augustinum, &GOrtaeum conspicitur Lar-Va, in cuius ore integer puer exculptus est, ac Ludum, seu Joeum repraesentare ipsum dicunt, quapropter idem dicendum erit de hae nostra Larva, ct puerum hunc locum esse , qui in vindemiis, S sestis Bacchanalibus plurimus intercedebat . Haec Larva superciliis grandioribus& retortis instar rudentis. S capillis eodem modo circa frontem compositis, qui variis ligamentis dividuntur, 3t barba extensa, & ampla , operis est admodum elegarius . ipsamque Capua huc tulit Baro Stayn, eaque potitus est dum in ea urbe stipendiis Imperatoris militabat. Secunda duobus capitibus constat, altero senis calvi, prope quem delphinus ineisus est, S Socratem omnino reis fert: altero vero capillis ordine compositis, qui speetem
formant calanticae super frontem, vultum iratum vel dolentem praefert, ac sorte uxorem Socratis repraesentat, quae personae non rarb in scenam inducebantur. Prope huius vulis tum pedus pastoralis expressus est, qua ratione nescio . Delisphinus prope Socratem innuere potest hujus philosoohi
280쪽
studinm erga musicam, nam delphinum ipsa delectari notum est ex casu Arionis , de quo loquitur Alianus, alii. que Scriptores. Tertia Larva aerea undequaque integra , ct opere rotundo sculpta vultum praesert naturalem , sed dolore consectum. Risum tamen movet, quod piloum, seu hardocucullum habeat sex acutis extremitatibus distin.ctum eum globulo in fronte.
I Res lucernae hie sunt delineatae ad comicox spectantes . In prima est vultus mulieris adolescentulae cum ingenti copia capillorum in novem calamistros supra frontem compactorum, qui duabus t ni is cirea eamdem frontem colligantur . Alii duo calamistri valde longi pendent hinc inde circa genas ; eX qu mulierem barbaram, quae comoediis agendis studeret crederem, ut de ianilibus Larvis iam dictum est. Secunda Iucerna continet senem nudum sedentem suis per pannum vultu quasi silvestri, & capillis admodum brevibus, enormique fascino. Lyram pulsat , eodemque tempore canit, S ex ejus ore quatuor dentes prominent. Tertia Iucerna tragicam actionem, ut puto, reseri, quid autem innuat nescio . Videant igitur eruditi. Si quid loci exstat conjecturis, Atrei casum crederem, qui filios fratris occidit , illique eos manducandos adposuit . Et quamvis Seneca in ejus tragoedia hoc factum esse dicat
absente matre, aut nutrice, ut Horatii praeceptum seque- Hori Art. neo.
- mu itaque tollerri oeulis, qua mox narret facundia praefeσι. Nec pueros coram populo Medea trueidet, Aut humana patim eoquat exta πefarius intrear, attamen hic sculptor aliam sequi potuit narrationem . Videmus igitur in hoc anaglypho virum & mulierem veste talari ambos indutos cum galericulis calamistratis S elatis in formam mitrae tenta circumligatis. Vir puellum