장음표시 사용
31쪽
hahenda est, quo intricatior ac turbulentior fuit temporum illorum conditio. Etenim felicitatis
FRANClSCI fuit imperium illud , quod jam
diu sibi debebatur, quodque demum turbatissimum capessivit, Pacatum reddere, Cuncta Germaniae membra variis in locis dispersa, ac dissipata colligere, suoque Corpori restituere, turbas omneS qua auctoritate, qua consilio , qua armis compesccre , atque ex intestino illo funestissim que bello Germaniam ipsam una cum Italia, totaque Europa ad Concordiam adducere. Vere
itaque felix, imo felicistimus FRANCISCUS I.
Imperator, qui non bellum ex pace, ut illorum nonnulli, quos nobis hoc nomine commendavit antiquitas, sed ex bello pacem quaesiverit ; majoremque ex hac laudem ac gloriam & jure &merito obtinuerit, quam ceteri quique eX armorum terrore, ex discordiis, hellorumque tumultibus sibi pepererint. sane bono diutissime ille laetatus est ; & quamvis extremis hisce temporihus ad arma capienda, inVitus licet, compulsus fuerit, tamen vel in hoc sibi illud feliciter obtigit, ut Germanici Imperii incolumitati pro munere suo faustissimo eventu consuluerit,&. iis, quibus opitulaturuS Venerat, maximae fuerit utilitati, M adjumento.
Et quoniam de bellicis FRANCISCI Iaudi-hus opportunus incidit sermo, non abs re fuerit pauca quaedam de illis delibare, nes in re tam magna parum videamur de ipsius gloria solliciti . Laudandus enim quicumque ille sit, qui imperio Polleat, si populorum quieti, tranquilli-
32쪽
tati studuerit; sed laudandus quoque est, si ab limnibus lacessitus exerto gladio illorum impetus contuderit, & felici marte pugnaverit. Nam quis ille demum mihi fuerit, qui ut Otiosus vivat , omnia cogatur Perpeti, & militaris artis ignarus neficiat illatas sibi injurias ulcisci, & se, sitosque a saevissimorum hostium incurisione defendere PA qua reprehensione qUam abhorruerit praestantissima vel in hellis FRANCISCI virtus , vos ipsi judicatote. Recordamini dissicillima, & graviLsima praelia cum impiis, . Mistrisque nationibus in ollimis Pannoniae sinibus ab eo commissa; recordamini sanguine ipsius non semel, sed pluries
opulentissimum Austriacae Domus patrimonium defensum , & conservatum ; recordamini Germaniam universam pristinum in statum restitutam, exercitus fugatos, munitissimas hostium arces aut solo aequatas , aut in dictionem redactas, de immensas harbarorum Copias parva manu ab eo saepissime aut victas, aut repressas,aut retardataS. Quibus quidem in bellis strenuum se, fortemque Imperatorem gessit; nunquam enim illi defuit in eligendo consilium, in obeundo alacritas, in exercendo industria & Iahor , in conficiendo 1edulitas, atque contentio. Vobis non ignota persequor, Auditores, quae quoniam fauste , sertunateque gesta sunt, quodammodo ad meam causia fam videntur pertinere. Ut enim avitae virtutis,
ita quoque sunt in FRANCISCO certissimum
Cum vero optatissimum esse parentibus soleat quam simillimos 1ibi nasci filios, cui hoc unquam
33쪽
quam hinignius quam FRANCISCO Imperato.
ri concessiim est Θ Cui illud ex animi sdiuentia successit, ut generosissimae, numeros laque Prolis se patrem viderit, in qua ea constantistima elucet ingenii , Virtutum omnium, morumque Optimorum 1imilitudo, ut facillimum sit 1ilios in patre ,& patrem in filiis non adumbratum , sed egregie expressum intueri. Quotquot sane aut ollicii causiasa, aut visendi Ruclio Vindobonam frequentes ventitabant, insignem in iiSPic Latem semper admirati sunt, ohsicquentissimam erga Parentes optimos voluntatem, liberalillimos honestissimosque mores, ingenium suave, & ad Omnia vel maxima expeditissimum, ut nemo unquam non dixerit eos quemadmodum patri simillimos, ita quoque imperio dignissimos. Quae illi, ut usu venire 1blet, in posterum providenteS vaticinati sunt , omnia, ne quid persectae M ah tuta: FRANCΙ-SCI felicitati deesset, nemo vestrum ignorat quam auspicato contigerint. Etenim IOSEPHUM II. Filium natu maximum Imperatorem designatum
vidit, & nobilissimo Principi PETRO LEOPOL-DO alteri Filio, se adhuc vivo, Etruriam vice sacra interim regendam, seque demortuo i psi propriam adsignavit, alia sortasse & reliquis curaturus , si per ipsorum aetatem licuisset, de nisi no- his , iisque omnibus, qui Lotharingicae, & Au-1triacae Domus splendori student, & amplitudini, fuisset mortalitate interceptus. Celebrabatur apud veteres quasi rarum filicitatis exemplum Metellus, quod cum quatuor illicsIent filii, cunctos aut Praetorio, aut Consulari, aut Censorio
34쪽
viderat magistratu perfunctos, M triumphalihus ornamentis insignes. Magnum profecto dicendum est fuisse Metelli gaudium ; sed longe major FRANCISCI Imperatoris laetitia fuit cum in. credibili voluptate conjuncta. Ille enim haec in libera civitate consecutus est, ubi plus populi, luam optimatum, qui prudentiores sunt, autoritas valuit ; Hic ab amplissimis totius Ge maniae Proceribus, quos nefas est suspicari aut fallere, aut falli poste; Ille laetatus est eos ad filios suos Reipublicae honores delatos, qui licet
maximi, quia in populi tamen manu erant, Dierumque etiam indignis mandabantur; Hic Haos iis decoratos imperiis, quae summorum virorum suffagiis non nisi prohatissimae virtutis homini. hiis committi solent. Hoc sane demum gaudium est, eas in filiis animi dotes intueri, ut nullus non illis honor communi omnium consensione debeatur. Hic est felicitatis veluti quidam cumulus , ad quem si cetera accesserint, quae modo a nobis perorata sunt, eum nobis Imperatorem
ostendunt, cujus vitae Curriculo virtute, ac somtuna duce felicissime exacto nihil majus exoptari,& addi possit.
Sentio me paullatim, AuditoreS, in eam orationis meae partem esse dilapsum , quae tota erit
in iis praecipue FRANCISCI laudibus contexendis , de quibus nihil sibi fortuna vindicat, nihil
temporum opportunitas, nihil rerum commoditas, sed quae dumtaxat ipsius propriae sunt , Praeque ceteris , si pietatem excipias, primum sibi locum usurpant. Loquor de recta, & aequa il-
35쪽
la civili Regni administratione, in qua, qui se a
tentum , ac sedulum, constantemque exhibuerit, ceteras regias omnes hac una Iaude complectitur L
Nihil enim est cur Reges in hac tanta potestatis inaequalitate Deo simillimos judicemus, nisi quod pene infinita auctoritate praediti nullius substini
imperio : Contra vero ipsorum voluntati, & arbitrio omnia parere jubeantur. Siquidem eorum est leges condere, iallum indicere, Pacem Componere, foedera lancire, deque ipsa vita, ac momte decernere. iniis tamen non videat in hac maxima principatus auctoritate quam facile omnino sit a recta via deflectere, & cum unius dun ta at nutu regantur omnia, omnia quoque sus
que deque habere, nihil pensi facere, & shi 1κγ-
Pulos, non autem se populis natum arbitrari pc d mehercule qui sibi persuadeat, de gloria
illius in memoriam saeculorum sempiternam actum omnino est ; cui enim aequiuimi imperii fama comparari debuit, ei crudelis adhaeret, superbaeque dominationis invidia. Hinc sane quemadmodum , qui filios olim susceperint, suavissimo illo patris nomine, quod ad significandam communionem sanguinis natura ipsa reperit, VO- citari amant: ita ex Regibus nullum inveneris , qui Patriae, hoc est populorum Patrem appellari , seque profiteri non gestiat. Tam dulci se quisque ceteriS appellatione commendat, & cum velit amari a suis , suoruni se quoque commodiS,& utilitati studere, seque illorum amantissimum esse gloriatur, illos prae oculis habere, sinu complecti, & diu noctuque paterno amore vigilare ,
36쪽
ut cuncta recte, prospereque administrentur, ut legibus obtemperetur, ut domicilia, hona, se tunaeque omnium in tuto positae te collocatae sint, ne quid demum repente insurgat, quod populorum tranquillitati, securitati de otio aliqua ex pa te possit ossicere. Quid hoc Patris vocabulo su vius λ quid honorificentius 8 quid vero dissicilius, quod cum laude retineatur λVeruntamen quod olim de jure , de merito FRANCISCO tributum est, id nunquam dimittendum, imo potius sibi confirmandum curavit. Quὶ enim ingrata ei foret ejus nominis appellatio, quo Patriam servatam a s e, amplificatam de au-ciam summa solertia, labore de industria significaretur Z quo Tullius ille Romanae eloquentiae vindex , cui omnium primo post Rempublicam a caede, ab incendiis, a rapinis liheratam hoc a Senatu Concessum est, adeo laetabatur, ut deinde ScB osti a , de Curiae sublellia , 5c Deoriam Τempla nonnisi hoc nomine personarent 8 quod demum ceteri omnes Romanorum Imperatores nemini communicatum , sibique duntaxat reservatum voluerunt Z Fuit igitur cur FRANCISCUS eo titulo decoratus si hi plauderet , nihilque haheret antiquius, Guam eum se Regem piaestare, qui amore in populos alios omnes longo post se relinqueret intervallo. Nullius hic ego nisi unius Etruriae testimonio utar, quae FRANCISCI patria facta est, ex quo pacis habendae ac tuendae caussa cum ea paternum Lotharingiae regnum commutavit. Illa enim in hujus locum maximo suo'
bono successit, nihilque habuit, quoci sibi invi-
37쪽
deret grata quadam recordatione temporum ill Tum memoriam repetens, quibus suavissimae M
diceorum Principum lihentissime paruit audio ritati. Dicat nunc illa, & elatiori qua possit voce id fateatur, quo incredibili gaudio perfusa fuerit , quibusque laetitiae significationibus sit,imet ipsa plauserit, cum se illi destinatam sensit, quem maxima Populorum Consensione omnibus helli , pacisque artibus Praeclarissimum, quem cunctis Principibus Viris, & Regibus, ipsique Caarolo VI. Imperatori acceptissimum , quem a sapientia, ab aequitatis, bonique publici studio, aliberalitate, a clementia, a litterarum patrocinio laudari passim audiverat Z O si illa non semel tantum Regem vidisset imum i O si hic Etruriae, fixo jam ac stabili regni sui domicilio, se m Petuo spectandum fruendumque praebuisseti O quae beatissima duxisset tempora magni sui Ducis praesentia & aspectu recreatal At scitis vos, Auditores, FRANCISCI potentiam & majestatem non potuisse angustis Etruriae limitibus contineri , longeque ab illa majora, imo maxima imperia ei divinitus decreta & adsignata . Uerum in hac tam magna locorum distantia, te in ea multiplici curarum , quihus pro Germanico Regno detinehatur, varietate nunquam Etruriae suae ille defuit , de quamvis ahsens hujus felicitatem suis humeris innixam animo praesentissimo sustinuit, promovit, amplificavita Hoc sane quidem usque ad haec tempora mirum in modum experta est per Uiros prudentissimos & sapiemtissmios, quos ille vice sui Etruriae regendae prae-
38쪽
secit, quorum ea dum fidem, integritatem, & virtutis atque ingenii excellentiam quotidie 1uspiceret, Providentissimi quoque Principis in FRA CISCO amorem est admirata,qui Humodi pr*stam
tissimis hominibus rerum Etruscarum summam commiserit, quibus cordi esset in publicis, privatisque negotiis probitatem, honestatemque in consilium adhibere. Quod idcirco vobis commemoratum Volui, ut quemadmodum ab initio proposui, amantissimi in eo Patris selertiam &. curam intueamini. Nam quis paullo prudentior ac Pe spicacior eximiam ipsius prudentiam, ac pene duvinum consilium non celehraverit, quod cum ipse per se non posset, eos sibi in curarum partem adjunXerit, qui, ut eventus ipse mirifice compro-havit, nulla macula aspersi Regis sui gloriam , majestatemque tuerentur, de Etruscae gentis felicitati prospicerent λHoc procul duhio omnium illi honorum initium fuit, ac fundamentum . Non omnia enim
FRANCISCUS poterat sine his integerrimis V Iuntatis suae administris; hi vero quid magni egissent, nisii illum ad benefaciendum maxime Pr liensium habuissent λ Hac igitur animorum comenssione nihil Etruria de pristina sua dignitate , tranquillitate M commodis unquam amisit, imo Potius quae prius habuerat, adauxit, & ea, qui-hUS olim caruerat, nova quadam accessione sibi comparavit. Oculos, quae , intendite, Auditores, in eam florentissimam, fortunatissimamque regi nem , quae ad septemtriones vergens huic no1trae
39쪽
tet, intueminor . Regio sane montosa, sed iis o. mnibus, quae ad victum, voluptatemque necessaria funt, abunde serax; populi olim bellicosissimi, ne nunc quidem militiae expertes, sed paci potius nudentes, & quarumcumque artium, Rientiarum ac disciplinarum laude praestantissimi; plurimae ,& maximae, M opulentissimae in ea civitates, quarum magnitudinem vel inde quis facile metiri m. terit, quod unaquaeque ipsarum antiquissima armorum &. litterarum gloria claruerit, quod diu libertatem servaverit, itiisque legibus usa fuerit, quod nulla denique sit, quae non multos in Iucem ediderit viros bellica virtute, & ingenii pra, nantia celeberrimos. Haec beatissima non exigua Italiae plaga illa est, quae incolarum nobilitate ,1bli ubertate, caelique clementia nulli alteri inui.
det, & quam FRANCISCUS sibi ita regendam
duxit, ut nulla vel minima Etruriae pars sit, in qua & sapientia,& providentia ipsius occupata non fuerit. Non est cur aliqua de hoc suboriri possit dubitatio . Percontemini, si vultis, Auditores , quastumque illius regionis loca frequentissima , nobilissimasque civitates, quibus nisi persua msit se in eo Patrem henemerentissimum amisisse , vobis permitto, ut nullam orationi huic meae fidem habeatis. Sed non ego fallor, Auditores . Rures quotidie nostrae omnium litteris & fama
celebrahantur novis monumentorum nominthus,
quibus FRANCISCUS Caesar communi iuilitati serviens immortalis, aeternaeque gloriae fundamenta excitavit. Vias publicas aut adducendis, aut alio absportandis mercibus idoncas ubique au
40쪽
divimus magnis sumptibus aut iterum ab eo stratas, aut mitiori clivo deductas ; Thermas Pisano in agro magnificis ac regiis aedificiis instructas, in ea loca vastissima, quae in tractu Senensi sunt,& mare terminantur, missas grandi pecunia hominum rusticorum colonias , quibus &. cultiora,& frequentiora redderentur. εod fortasse felici exitu perfecisset ; doctissimis enim viris in consilium adhibitis, Omnibusque ipse per se, quibus
Opus erat, sedulo expensis quadringenties HS. de fisco principis in eam rem insumenda decreverat. Nihil autem hic moror, quod non abstitverit ue cum enim de hac ejus voluntate non multo ante, quam moreretur, fama percrebuerit, maximam vel ex hoc, meo quidem judicio, liberalitatis, & providentiae laudem adeptus est. Quid vero
dicam Liburnum munitissimam urbem, atque alteraim totius Italiae emporium amplissimis auctum FRANCISCi muneribus, cum merceS eo ad Uectas ab omni portorio immunes indiXerit, universisque nationibus, ut eo se ex quacumque Orbis terrarum parte conferrent, tutissimum aditum patefecerit Z .id illum mercatorum negotiationibus consulentem pacem Cum omnibuS Compositam, ac foedus prudentissime initum sanetissime quoque servasse, ut quamvis cuncta hellorum tumultibus quaterentur , Etruria sua omni honorum , ac rerum copia abundaret Quid hanc i- Psam proxime elapsis annis summa rei frumentariae inopia ita provido FRANClSCI Caesiaris consilio sublevatam, ut dum una cum reliquis italiae Provinciis caritatem praesentem , futuramque fa-C a Incm