Institutio astronomica iuxta hypotheseis tam veterum, quam Copernici, et Tychonis. Dictata à Petro Gassendo regio matheseos professore. Eiusdem oratio inauguralis iteratò edita

301쪽

Quare & nihil est necesse ad explicandam si z- Eiusdem, Diuersi, seu Indiuidui, in Diuidat

circa corpora naturam, progressiones Geometricas i stituere ad duos primos Cubos, octo scilicet, ac via iginti septem, ex quibus contextus numerus T riginta quinque dicitur Harmonia, quod componatur alium de quoque ex sex, octo, nouem, duodecim, in quibus. etiam enumeratae proportiones harmonicae, ac insuper sesqui-octaua, quae Toni maioris appellati est propria, consistimi. Neque item fingere Deum mi-Ham ex utroque naturam fecisse quali lueram lora, ex qua in longum bisecta, & partibus in medio re uinctis, ac in formam literae Xi, diductis, inque orbem opposite conuersis, duplices coelorum conue sones intelligantur; nimirum & una primi Mobilis, sphaeraeve Inerrantium in occasum , ob naturam Eiusdem indiuiduam ; de septem ipsorum Planeta rum in ortum, ob naturam Diuerti diuiduam, ac septupliciter subdistinctam. Satis est, factam occa-dionem adnotandi illum concentum, siue tantum illum actam dulcem sonum, propter quem attribui tae sunt singulis baeris suae Sirenes, seu Musae, separata ve illae Substantiae, ideo Post Uribu Isaetelligentiae, quod corporeae molis alioquin expertes. intelligentissimae sint harmonicarum proportionum, a Deo vero Musagete, di quasi Apolline praecripta--etum. Nempe quasi sint A stra matutina, a quibus se Deus laudari testatur, ac subinde interrogat, Quis

enaretabit coelorum rationem, Concentum caeli dormire quis facietὶ . . . . G

302쪽

Atqtis laquidem, ne memorem, quod Deus rurasus legitur appendisse tribus digitis molem Terrae, monteis in pondere, colleis in si itera librasset quod appendisse Aquas in mensura, posuisse legem pluuiis, fecisse ventis pondus, & id genus similia; ex quibus mirum haudquaquam est, agnosci vulgo in Elementis eam symmetriam, atque temperiem, ut ex ipsis, , tametsi oriὸ tam secundum alteratrices, quam se cundum motrices qualitates contrariis, Systema tamen harmonicum, quassi ex quibusdam acutis, gCHuibusque solais resultet. Praeclare videlicet ille, Tu numeris Elementa lisas , ut frigida flammisὰ Arida conueniant liquidis, ne purior IgnisAuoler, aut mersas deducant pondera Terras.

Vt iam de Missis corporibus, quae in serie sunt rerum suborientium , seu generabilium, comi ptibiliumque dicamus; Ecquis vel in iis, quae solent am- perfectemisia censeri, non admiretur Arcum illum, quem Deus aperte recepit se positurum in nubibus, quasi non foret Geometra alius, qui circino ullo tam persectit ira describereri & pictore adhibito, tanta colorum varietate, mistura, suauitate, vividitate, pulcritudine e ornare t Vide Arcum, inquit Sapiens,& benedic eum, qui fecit illum : valde speciosus est

in splendore suo , manus Excelsi aperuerunt illum Ecquis non proinde Dalonem, vocatamve CorO- nam suspiciat, qiue ut diam ctro est dimidio minor, sic ambitu est duplo consummatior, quam Iris 3 Ec- cuis non Parhelia, siue Soleis spurios, qui visunt Iri dum Coronarumque mutuo intersectarum quasi

303쪽

nodi; sic habent semper a vero Sole dimensam, statumque distantiam 3 Praecipit Deus Nivi, ut descendat in terram, ac ipsim sicut lanam dat: Putatis evero illi quasi pappi, flocculive niuei diuina quadam

Geometria carent Θ Ecce ipsi aliud nihil sunt, quam texturae quaedam candidarum stellularum , quarum qualibet ex sex radiis scitissime compingitur ; iisque nunc quidem simplicibus, nunc vero heinc inde voluti ramosis. Putatis-ne carent & Sales, quos Deus, Terrae, ad illius foecunditatem indidit 3 Ecce commune, seu Marinum, quod vulgo non- nisi detritum habetur, formatur constanter in hexahedricam, seu cubi sguram, Aluminosum in octahedricam, & cinterorum quodque in suam: utcumque mentem, oculosque ad haec non aduertentibus omnia esse temere potius, quam Geometrice figurata appareant , neque manifestum fiat illico, quam vere dietiam fuerit, &fide carere momentis singulis Naturam, & opera omnia Natu rae, opera esse Intelli latiae. Quid commemorem vero Lapides : quos inter

Smaragdus dodecahedrica specie nascitur, Adamas octali rica, Amethystus hexahedrica, &Crystallus etiam , non modo qua parallelipipedos est , verum etiam qua in cuspidem coit 3 Sic S apud nos cnatur Rhomboites; & passim Pyrites tessellatus est, & Specularis lamellatus i & Focarius tabellatus; & Cotes etiam id speciale seruant, ut sint, praeter forma longitudine ad latitudinem dupla. Dicerem de Stet latis, Striatis, Cornutis, Conchitis, Ostreitis, Pecti-nitis, Strombolus, & caeteris , imo & de Fluviati

304쪽

L4α URA Trobus, aliisque passim obuiis; etiam de saxis . Rupiabusque, quibus, si per tempus liceret, suas quoque

esse figuras natiuas edissererem: Sed vice tamen omnium unus esto Magnes, qui cum sit alioquin . Decolor , obscurus, vilis; non ille repexam Caesariem Regum , nec candida Virginis or

si quis tamen in eo attendat non modo illam ferri pelliciendi, conuertendique in polos vim , verum etiam aemulationem Geometricae structurae Mundi, cum non modo sit, ut iam dici solet, Terrae sed etiam Mundalus 1, quatenus suum habet Axem, suum Centrum, suos Polos, suum AEquato rem, suos Parallelos , suos Meridianos, caeteraque miracula Tum superat pulcros cultus, α quicquid Eois . Indus littoribus rubra scrutatur in alga.

Ad Vegetabilia quod spectat; Geometrica sane est

Seminea vis, quam Deus initio impressit, dum iussit Terram germinare herbam.virentem, & facientem semen, & lignum pomiferum faciens fructum, iuxta genos suum , cuius semen in semetipso est. Non enim poteta Imperator Geometrice, ac scite magis milites componere, ordinesque, & aciem instruere, quam haec vis parteis plantae omneis, earumque simiactiones, quasi penu quaedam distribuit. Heinc nempe sunt distinctae illae, ut secundum totas, sic secun dum parteis, plantarum figurae & distincti etiam,

statique ordines, ac numeri, quibus in cauleis pullulant ,sinduntur in ramos, pandunttar in folia, luxn'

305쪽

. INAUGURALI s. i 3 Hant in stores, excrescunt in fructus : εὶ tanta quiadem concinnitate , ut turbinatis, orbiculatis, anguialosis, cylindricis: ut una bellatis, racematis, spicatis, iubatis; ut galeatis, umbilicatis, lunulatis, campa nutatis ut crispatis, aculeatis, denticulatis, laciniatis;

vi triphyllis, pentaphyllis, heptaphyllis, hecatona pli liis, ut monostichis, distichis, tetrastichis, hexati his atque id genus innumeris , nihil excogitam

elegantius possit. Ne proportionem memorem, qua unaquaeque attemperatur, ut laeta suo solo, caeloque proueniat ; ut si aliunde sit imbecillior, aut firmeturgent ulis, aut lauiculis, quasi manibus fulcimenta corripiat , aut hamulis cuilibet rei, quam contigeritnad haerescat: ut donec sectus sunt teneriores, ipsos pulpis, corticibus, siliquis, utriculis, calyculis, glumis; imo etiam spinis, aristis, aliisque id genus decentis

sine feturatis communiat dPorro & in ipsis Animalibus, Semineaque illo rum vi luculentior adhuc Geometria, tum instituta, cum iussit Deus producere A quas Cete grandia, de omnem animam viventem, atque motabilem in spe cies suas, & omne volatile secundum genus suum:

Producere Terram animam viventem in nere suo,

iumentae, de reptilia, & bestias terrae secundu ii spe cies suas: ac Hominem ipsum, quem de limo terrae.

formauerat, crescere, multiplicari, & replere terram. Nimirum ea vis tanta est industria , .ut tota nostra.

Mechanice nihili prorsus habenda sit, si cum ea , quam obseruare vel in minimi animalculi fabrica licet, comparetur. Vere profecto vir ille Sanctus, Hli h

306쪽

-2 4 ORA Tto Manus tuae fecerunt me, & plasmauerunt me; pelle, & carnibus vestijiti me; ossibus, &neruis compegisti me. Ecquis enim alius Daedalus, aut Architas potis esset excogitare, elaborareque tam praeclara Automata , ac tot in ipsis machinamenta ; non ad paucos fane, atque momentaneos ; sed ad innumerabitaleis, consta lateisque, tam naturaleis, quam spont neos motus Ac ipsa quidem potissimum, tam exquisite s brefacta, tam concinne disposita, tam apte cohaerentia, tam congrue distincta, tam inconfuse copulata , tam instituta apposite, tam usurpata facile, tam obsequentia expedite; ut nemo vel ad unum cor, vel ad unum oculum , vel ad unam manum, vel ad aliam quamlibet partem , eiusque textruam inimitabilem attendens, non obstupescat, exclame

que cum Psalte , Quam mirabilis facta est scientia tua ex me, o Deus t Quid vero exclamet dumtaxat

factam ex se mirabilem a Q ijd ex ipsis quin-etiam

Elephantibus, ac Balaenis 3 cum etiam Pulex, etiam Acari, ex tam multis, tamque admirandis organ iis, & machinulis constet, ut iure dicatur a Ian Doctore, Divinus ille Artifex ita magnus esse in magnis, ut minor in paruis non sit.

Enimvero, cum ipsum corpus tanti moliatur symmetria; ecquid dicamus de Anima, in cuius gratiam id comparatur 3 An non vel in ipsismet Brutis mi rari licet ordinem, quo se Facultates animales habent, dum sentiens monet, apprehendit imaginans, iubet APPetens, exsequitur movens Θ An non mirari pro- portionem, qua Facultates singulae cum obiectis suis

307쪽

Iu A vG vRALI s. sic contemperantur, commensuranturque, ut in relatione patientis ad agens, aut excipientis ad exceptum coaequatio ulla exquisitior esse, commendatio . que non valeat, & maxime quidem prout ex obiecti ad facultatem applicatione, sensus, voluptasque sequuntur λ An-non mirari prae caeteris vim illam Imaginatricem, Rationis adeo aemulam, ut ne Bruta nostri nimium similia esse videantur, praestare putemus, si ea non ratione, sed Instinctu, seu impetu staturae caeco ad dicamus 8 Vtcumque sit enim , quantus quaeso esse Geometer ille debeat, a quo habent Apes instinctum , ut fauos tam scite conforment figura hexahedrica, qua non est alia magis idonea ad relinquendum vacui nihil, qua ad latera, apicesque colla rent 3 A quo habet Aranea, ut contextura in orbem telam, de centro prouideat, radiosque diducat, ac fi mei, quos inter deinceps ordiatur, perficiatque opus

seu gurali ductu 3 A quo Formica, ut sua illa

caua subterranea tanta prouidentia descriminet, cellulasque, quasi aedilis, pro usuum varietate partiatur Aquo Hirundo, ut ad trabem hemicyclicum nidum

fingat ; qua forma, si locus, finisque spectetur, esse

nec capacior, nec commodior vescat A quo Gruum grex , ut volando in triangium sese componat, ac aduersante ventorum vi, cuspidem penetrando promittat 3 A quo grex Thynnorum, ut in illa sua, quae quotannis peragitur, per Mediterraneum peregrina tione, formet se in cubum, ad natandum semper non modo gregatim, sed etiam in omnem positio nis diuersitatem x aliaque id genus sexcenta

308쪽

Denique, vero ex Rationali , siue hominis Arima, quam Deus speciatim ad imaginem , dc similitudinuem tuam fecit, licet sane intelligi quanta Dei Ceometria sis, quando ipsa tota ex ratronibus veluti cem imetricis constat. Primum quippe sua ex natura ad Isciendum comparata est i scientia vero in eam non subit, neque ipsi accommodatur, nisi sub forma, staguraque Syllogistica uic Demonstra.ua, qualem reperiretii Ceometricis dumtaxat ratiociniis licet, auuti qua alia sint, quae ex ipsis quadamtenus participent

eorumve structuram,& vim, perfectionemque zentii lentur ; ut etiam de ijs, quibus Oratori utendum est, ille praescribit, qui iure omnium optimus in arte di cencii magister habetur. Hoinc certe propter naturalem veluti commensurationem, quae inter scientiam, scientemque est, exsistere videntur illae omnium humanissimae, ac ineffabilissimae voluptates, quibus non modo Pythagoras, Archimedes, & quotquot praeclarum aliquid inueniunt in Geometricis, assiciuntur, ac ideo aut sacrificant, aut exclamant, ingeminant que celebre illud : verum etiam Tyrones ipsi, qui nescio qua mira suauitate exsiliunt, quoties cuius piam Theoremati: destion strationem primum per-h ciunt. Deinde, cum humana Mens fundat ex seipsa, tanquam ager ferax, tantam segetern admirandorum Theorematum an non par est ipsam sic conditam esse, ut semina corum in sese contineat, & ex ipsis veluti constet , naturaque adeo Geometrica sit cum & tametsi nugamenta saepe. numero proferat, illa tamen sint quali partus spuri), α recrementa ve-

309쪽

INA vcvR LI s.' i 2 fluit quaedam, ipsa exsistente ex se comparata,vt veritatem parturiat, & cognoscendo Authorem suum, qui Veritas est, ideo reserat, quod ille, qui plantauit aurem, vi Psaltes canit, non audire, & qui finxit oc lum, non considerare non possit. : Et sane id vel heinc suadetur, quod ad imaginem Dei facta Anima, ex satiari nunquam cognoscendo valeaz, quousque ipsum, omnia videntem, facie ad faciem videat ; Ac facta inter gratiae semen, gloriaeque lumen ex equatione, illum secundum omnem sui quasi dimensionem possideat; ac plenissima , securissimaque eius fruitione Delix, conquiescat. Atque hactenus quidem Hymnus esto , non qualem pro rei maiestate decuit, sed qualem pro virium

tenui late licuit, praecinere rerum Authori sapientissimo, potentissimo, optimoque. Nunc, cum ipsum opus exsequi oporteat in hocce celeberrimo totius

non modo Gallici Imperij , verum etiam orbis Christiani theatro ; Quid, putas, mihi est animi,

EMINENT IssIME CARDINALIS, cogitanti non posse me eam sustinere persanam , quae tuae de me opinioni, ac fortassis quoque exspectationi respondeat 3 Cogitanti me imparere , qui claritatem promoueam tantae Academiae quaesitam, tuna ab illis tum bibus Orontio , Pena, Bressi', aliisque claris antecessoribus i tum a clarissimo collega Morino, cui famam Famosum peperit problema, Micientia Longitudinum longe , lateque propagauit λ. Cogitanti immeritum qui in Societatem cooptςr tot caeterorum celebri Prostabrum adeo illustrum2

310쪽

CRHIONam Dimallius quidem meritissimus non aetate magis, quam virtute sua incanus, aut Decani vici bus fungens, eiusmodi est, qui quantum in Graeca, a Latinaq, Philosophia possit, testis esse abi de valeat, vel ipse Aristoteles, qui toties Graece, Latine que ab eo illustratus, quam ab ipse accipit lucem, cumulatissime in ipsum refundit. Nemo interim. ambigit, quin designatus ipsi collega Capreolus electione tua. dignissimus sit, qui toties, tantactue frequentia, ac celebritate tanta nominis Philosophicum stadium est emensus. Quod idem dicendum quoque de Al uerno , quem designasti similiter collegam eximio Flavinio. Flauinio, inquam, eximio illi, qui caeteris , Sacrae Facultatis Doctoribus par, id speciale habet, ut. ex ipso fonte, Hebraeo nempe textu, hauriat, unde quasi vivo gurgite exundet. Nec secus Daitisius,qui 'in Iure, quod profitetur , haberi potest quasi liber

Polycleti inscriptus Canon, a quo olim, velut a lege, lineamenta artis, ut Plinius loquitur, petebantur. Iam in Medica Facultate is Riolanus est, quem

exteri aeque, ac indigenae admirantur , Ut quo minutissima quaeque, exsilibustorpus humanum constat, , scrupulosissime scrutante, nemo videatur melius parere oraculo illi, γ, ab se, nosce teipsum. Is Charterius, i

cui quantum sit tota Medicorum Patio debitura, clamat magnum illud Hippocraticorum, Galenicorumque operum Syntagina, quod generosissime est aggressus ; idque substituto interim Cusinoto , qvi sese se suggestu Regio, sic Augusti cubiculi prima xio gradu dignum exhibuit. Is Moreu , quem