P. Cornelii Taciti ... Ab excessu Augusti annalium libri sedecim

701쪽

omnibus datum es,periculum pauci sumpsere Circa lacum Fundani descendentibus qui Sabinum comitabantur armatis, occurrunt promo

piissimi Vitellianaru. Μοdicu ibi praelium improuiso tumultu,sed prosperum vitellianis fuit. Sabinus re trepida, quod tui imm e praesentia bus,arcem Capitolis insedit,milite ex quibusdaseuatorum equitum . Quoru nomina tradere haud promptum es, quouia uictore Vespasiano multi id meritu et Ia partes simulauere. Subi runt obsidium etia foemina inter quas maxime insignis Verulana Gracilia,neq; liberos, neque propinquos,sed bellum secuta. Vitellianus misus eusodiasocordi clausos circuriit. Eo, concubia nolite suos liberos Sabinus et Domitiansi fatrisfilium in Capitolii. accivit. At Sabinus misio per negledia ad Flauianos duces nuntio, qui circunsideri ipsos, nisisubueniretur, arctas res nutiaret,no cte adeo quieta egit, ut digredi

sine noxa potuerit. Quippe miles Vis estis aduresus pericula ferox,laboribus oe uigiliis parum

intentus erat. Et labernus imber repent usus, oculos auress impediebat. Luce prima Saabinus antequa inuicem bosilia coeptaret, Coronelium Martialem e primipilaribus ad Vitelalium misit, cum mandatis oe questu, quodpacta turbaretur. Simulationem prorsus oe imaginem deponendi imperis fuisse, ad decipiendos

tot illustres uiros. Cur enim e ronu ratris λα

702쪽

ma P. . CORNELII TACITrinum imminetem foro, γε inritandis hominum oculis quam Aventinum oe penates uxoris eo tisiet ita priuato omni principatus speciem Mitianzi couenisse. Contra Vitestium in palati in ipsam imperis arce regressum. Inde armatis agmen em sum, si atam innocentium caedibus celeberrima urbis partem. Ne Capitolio quideabrimeri. Togatumumstest, O unum e stu 'toribu3 , dum inter Vespasianum ae vitellium prael siegionum, captiuitatibin urbium, dedi-sionibu, cohortium iudicatur. Iam Hispaniis Germanos j Britannia desicisentibus fra

trem Vespasiani mansisse in fide, donec ultro ad

conditiones uocaretur. Pacem concordia motas utilia, ut Ioribus tantu pulchra esse. Si conuentionis paeniteat, non se, quem persdia dere, perit, serro peteret, non filium veDasiani uix

puberem. Quantum occisis unosene σ uno ruis

uene prosici si et obuiam legionibus,de summa

rerum istic certaret. Caetera secundum euentum

pratis cessura. Trepidus ad haec Vitellius, auca purgandi sui causa resiodi culpam in militem

conferens, cuisse nimis ardori imparem esse modestam Juam. Et monuit Μartialem, ut per mcretam aedium parte occulte rabiret,ne a militibus interninim inui 2 pacis interficeretur. Ipse neue iubendi, ves uetandi potens, non iam imperator , Ρd tantum besii causa erat. Vixdum t egresso in Capitolium Martiale, furens miles aderat,

703쪽

ANNALIVM LIB. XIX. Imaderat,nudo ducesbi quises axior : cito agmianeorum, imminentiu foro te la praeier- uecti, erigunι aciem per aduersum coilem, usque ad primis Capti odinae atris fores. Erant iantι-quitus porticus in latere clivi, dextra subeunt bus. In quarum tectum egrest axis taegulisque Vitellianos deturbabant. Nilus manus. 'gladi s armata arcesicre tormeta,auι mi 1ilia tela, longum uidebatur. Faces m promine tem porticum secere, et jequebatur ignem. Am-

binasp Capitoli, fores penetrassent. vi Subi,

nus reuul . undis staι uas, decora maιorum, in ipso aditu uice muri sbiecisseι. Tu diuersos Capitolii aditus inuadunt, iuxta lucum Afir, qqua Tarpeia rupes centum gradibus aditur, Improuisa utras, uis. Propior atque acrior per

res per coniuncta adisicia : quae, ut in multa pace, in altum edita, Dium Capitolis aequabant. Hιc ambigitur, Uraem te iis oppugna-ιores iniecerint, an obsessi, quae crebrior hamaes,quo niιentes acprogressos depulerint. Inde lapsus ignis in porticus appositas aedibus. Nox sestinentes fastigium Aquila uetere ligno iras xeresamma,ai.erunt s. Sic Capitolium clausis faribuι indeseu sim, indireptu consagrauit. Id facinum post co ditiam urbem luctuosissimum foedissimus Reelopulo Ro. accιδt,nusto ex

terno bose,propitiis si per mores nosi os liceret

704쪽

γοψ P. CORNELII TACIT et deis. Sedem Iouis optimi maximi auspicato maioribus pignus imperii conditam, quam non Porsena dedita Grbe, neq; Galli capta tenere potuissent, furore principum excindι' Arserat ante Capitolium ciuili bello,sed faude priauata. Nunc palam obsiessum, palam incensum quibus armorum causis, quo tanta cladis protio, pro latria belrauimus ' voverat TarquGnim Priscus rex bello Sabino, ieceratq; fundamenta ,spe magis futurae magnitudinis , quam quo modica a Guc pop. RO. res sussicerent. Mox Servius Tullius siociorum studio, deinde Tarquinius Superbus capta Suessa Pometia, ho-sium spoliis extruxere. Sed gloria opo is libertati reseruata. Pulsis regibus, Horatius Pu tuiti Ius iterum consul dedicauit ea magnificentia, quam immense pos7ea pop. Rom. Opes ornarent potius quam augeret. Iisdem rursu usuisem tum est, postquam interiecto CCCCXV. ansnorum Datio L. Scipione, C. Norbano C o S S.Ilagrauerat. Curam uidior Sylla suscepi neque tamen dedicauit. Hoc solu felicitati eius negatum. Luctatis Catuli nomen inter tata C ara opera, que ad Vitestium mansit. Ea tunc aedes cremabatur. Sed plud pavoris obsi is, quam obstoribus intulit. Quippe Vitelliauus miles,nes asta, nes conHantia inter dubia in GV-bat. Ex diuerso trepidus miles, dux signis, ueluti captus animi, non lingua, non aurib- comp

705쪽

οῦ ANNALIUM L IB. XIX. os competere. Nes alienis cosiliis regi,nes sua expedire. Huc illuc clamoribus hosfisi circumagi. qua iusserat uetare, uetuerat iubere. Mox Dod inperditis rebus accidit,omuo praecipere, nemo exequi. Pos7remo abiecIis armis, fugam O fagendi artes circunspectabant. Irrumpune Vitelliani, culictasanguine, ferro, flammis smiscent. Pauci militarium utrorum, inter quος maxime insignes, orneliiM Martialis, Aemilius Pacensis, Casperius N:ger, Didim Scaeua pugna ausi oberccantur. Flauium Sabinum inermem,nes fugam coeptantem, circunseitant, oe Quintum Atticum consulem, umbra honoris γ Daismet uanitate monibatum, quod edicta in populum pro Vespasiano magnifica, probrosa adis uersus Vitellium iecerat. Caeteri per uarios cais

μι ela si quida feruit, habitu, ali' fide clientiis

contecti. Gr inter sarcinis ab diti. Fuere qui exiscepto Vitellianorsi signo, quo inter senosiceb his tur, ultro rogitantes respondentesve audacium pro latebra haberent. Domitianus 'rima Druinptione apud aedituum occultatus,siolertia liberii lineo amictu turbae sacricolausi immιsi ιs, tono, ratus apud Cornelisi Primum paternum clientem,iuxta Velabrii delituit. A c totiente rerum patre, isiecto aeditui contubernio, modi m saee tam 1 o v I CONSERVATORI iarumsposuit, case os suos in marmore ex regit. Mouimperisi adeptin, io v I CVsTODI teplum Y 3ngens,

706쪽

inteosse, in sinu dei san auit. Sabinus O ADticus onerati catenis, ad VitelPium ducti, ne, quaquam infesto sermone uultu, excipiuntur, frementibim qui ius cae , γε praemia nauata opera petebant. Clamore a proximis orto Ordida pars plebis supprimum Sabini exposcit, mi.

nais adulationess mset Stantem pro gradibus palusi' Vitellium, ' precer paratem, pervicere ut abj Heret. Tum confossum conlaceratumq; abscisis capite truncis corpus Sabini in Gemmonitis trabunt. Hic exitus uiri baudsun esse, nendi. Quinq; Ο X X X. sipendia in Rep. secerat. Domi militiae, clarus. Innocentiam iusia

tiami, eius non argueres. Sermonis uimius erat.

Id uni septem annis quibus Marsiam, duodecim quibus praefectura urbis obsinujt, ealumniatus es rumor. Iume uitae,al segnem,multi mod ratum cituum sanguinis parcum credidere. Quod inter omnes confiterit,ante principaιum Vespasiani decus domus penes Sabinu erat. Ca dem elim latam fuisse Mutiano accepimus. Ferebaut pleris etiam paci consulti dirempta aemulatione inter duos,quoru alter se trem,meo ratoris, alter consortem imperi, cogitaret. Sed

Vitellius consulis supplicium posceuti populo

restitit, placatus ae uelut uice is reddens, quod interrogantibus quis Capitolium incendisset, se reum Atticus obtulerat. Ea, confessione , siue aptum tempori mendacium fuit , inuidiam cri-

707쪽

ANNALIUM LIB. XIX. rormeno agnouisse H a partibus Viteltat amoliatus utilebatur. Iisdem diebus L. Vitelgius pomtis apud Faroniam casyris, excidio Tarracina imminebat, clausis igie gladiatoribus remia bulf, qtu non egredi mania, nes periculum in aperto audebaui.Praerat,ut supra memorauismus, Iulianus gladiatoribus, Apollinaris remio gibus, lasciuia iocor dicique gladiatorum magis quam ducum similes. Nou uigilias agere,non ιututa mantu firmare, norim dies sum, amo - litorum personantes, in senisicisum luxus disse, sis militibus, de bello tantum inter ωn- nimia isquebautur. Paucos ante dies disserae Apinius Trro, donis, ac pecuniis acerbe per misnicipia conquirendis,plus inuidia quam uri tum partibus addebat. Interim ad L. Vitelliuservus

Virgin, Capitonis perfugit, podici tu , si praesidium acciperet, uacuam arcem furtim tradioturum, multa nocte cohortes expeditas summis

montium iugis super caput bosisi si it. Inde miles ad caedem magis quam ad pugnam decurriti seruunt inermes, aut arma capientes, quosdam homno exciros, cum tenebris, pauore, Mon tu stibarum, clamore hostili turbarentur. Pauci gladiatorum resiseres, nes inulti cecidere. Cἀ-tera ad uaues vrerbaut, ubi cun Ia par, formidine implicabantur, permiHis paganis, quos nulla discrimine Vitelliani trucidabant. Sextiburnice inter primum tumultum euasere, ira Y a quis

708쪽

ot P. CORNELII TACITI

quis praefectu classis Apollinaris: reliquas in

litore captas, aut nimio ruentium onere pressas, mare hausit. Iulianus ad L. Vitellium persdu lus, uerberibus surdatus,in ore eius ingulatur. Fuere qui uxorem L. Vitellii Triariam incesserint,tanquam gladio militari cin ubi ter luctum clades s expugnatae Tarracina, superbe saeve, egisset. Ipse laurea progere geriae

rei ad fratrem misit,percunctatu flatim regresdi sie, an perdomada Capania insipere iuberet. Quodsalutare no modo partibus Usspasianised Reip. fuit. Nam si recens uictoria miles et super insitam pervicaciam secundis ferox, Roma constendi siet, haud parua mole certatum, nec sine exitio urbis foret. quippe L.vitellio quamuis i fami, inerat industria, nee uirtutibus ut boni,

sed quo modo pessimus quisque, uisiis ualebat. Dum haec in partibus Vitellis geruntur, digressus Narnia Vespasiani exercitus , feylas Saturni dies Otriculi per otium agitabat. Causa tam

prava mora, ut Μutianum opperirentur. Nec

defuere qui Antonium suspicionibuis arguerent, tanquam dolo cunctantem,p0ὶ secretas Vitellii episZolas quibus consiulatum nubilem siliami dotales opes, pretim proditionis , offerebat: Alii secta hac, in gratiam M utiani composita: Quidam omnium id ducum consilium fuisse, ολ entare potius urbi bellum, quam iu-frre : quando ualidissimae cohortes a Vitellio desisAE

709쪽

ANNA L IV M LIB. XIX. Iose

desciuisieuhoe absicissis omnibus praesidiis es

rus imperio uidebatur. Sed cuncta festinati omne, deinde ignauia Sabini corrupta, qui sium ptis temere armis, munitissimam Capitolii arcem, ne magnis quidem exercitibus expugnabilem , aduersus tris cohortes tueri nequisisti. Haud facile quis uni assignauerit culpam, qua omnium fuit. Nam Mutianus ambiguis epistolis uictores morabatur, γ Antonius pra-pοΠero obsequio , uel dum tegeret inuidiam, o i neu meruit. Caeteraque duces dum peractum bellum putant, finem eius insignivere. Ne Petilius quidem Cerialis cum mille equitibus praemisius, ut transuersis itineribus per agrum Sas binum Salaria uia urbem introiret,satis mat rauerat , donec obsessi Capitolis tama cunctos simul exciret. Antonius per Flaminiam ad Sava rubra, multo iam noctis,sicrum auxilium uenit. Illic interfectum Sabinum, consagrasse Capitolium, tremere urbem, masta smuta accepit. plebem quoque seruitia pro Vitellio armari nuntiabatur. Et Petitio Ceriali equesyre prae lium aduersum fuerat. Nans incautum rara quam ad uictos ruentem, Vitelliani interiectus equiti pedes excepere. Pugnatum haud procul urbe inter aedificia hortos p an ractus uiarum. Qua gnara Vitelauis,incomperta hολ-bus, metum fecerant. Neque omnis eques cο cors, adluctis quibo iam qui nuper apud Nar -

710쪽

rao P. CORNELIT TA ei Trniam dediti, fortunam partium speculabatiatur. Capitur praefectus ala Tulliim Flauianus. Cateri'eda fuga conLfernantur, non ultra Fiadenas secutis uictoribu,. Eo fluccessu studia populi aucta. Uulares urbanum arma cepit. Pau- eis scuta militaria. Plures raptis quod cuique obuium telis, signum pugna exposunt. Agit rates Vitellus, . ad tuendam urbem prosrumpere iubet. Mo v uociato senatu, deliguntur legati ad exercitus, ut pnetexto Reipubl. concordiam, pacems suaderent. 'varia lega. torum sors fuit. Qui Petilas Cerva li occurre runt , extremum dis rimen adiere, sernante milite condisiones pacis. vulneratur praetor Arulenses Runticus, auxit inuidiam puper uios latum legati praetoris : nomen, propria dignaotis uiri. Palantur comit es. Occiditur proximus lictor dimouere turbam ausus. Et ni dato a duce praesidio defensi forem, sacrum etiam inter exteras genses legatorum ius , ante ipsa patriae moenia , ciuilis rabies usque in exitium temes siet. Aequioribin animis'accepit Dut, qui

ad Antonium uenerant, non qhia modestior

miles,sed duci plus ausoritatis. Misiuerat βlegatis Musionius Rufus equeriris ordinis, studium philosophia ,-placita Stoicorum amκα Lius. Cre tabais permiΠus manipulis, bona raris ac belli diserimina disiereus , armatos movere. I lerisque ludibrio, pluribus taedio. Nec