장음표시 사용
101쪽
tumultuari, atque hinc, inde procul ab omni lege in cerebro , & per nervos excurrentes , modb hac, modo illac temere evagari incipiunt. Hinc sane cogitationcs inconcinnae, dicta non congrua . motus inconditi, eaque demum omnia ; quae , quia re me rationi nequicquam cohaerere videntur, aegrotantem despere , ac delirare ostendunt. Praefatus spirituum animaliunia phreneticu S, ut ita dicam , qui phrenitidem proxime . inducit , aestus, excitatur non modo cerebro inflammato; verum pilam.reliquis quandoque ,. diaphragmate praesertim ,. inflammatis. Visceribus x quod. facit, ut
vel ipsa phrenitis, & id iopathice, & sympathice procreari possit. Ea autem phrenitis, quae diaphragmate inflammato sympathiee oritur, paraphrenitis vulgo
Phrenitis morbus esse solet peracutus , ac periculi plenus, qui, nisi propediem solvatur,septem dierum circuitibus adsium muin interimit, tum quum maxim 'tenuis , incocta , ac limpida profluat urina . Iviburi urinae albae sunt oeperspicua , maω , praesertim veri quae in delisantibur amarent ex Hippocrate. o Pessima sunt in phrenitide desipientiae maxima ,. vigiliae
pervicaces, Vom Itus vehementiores,. Iii potissimum,.qui' aut bilem aut atram bilem ,. aut recrementa nigricantia abunde, arqueingpnti egerunt cum augustia, horror, item et rigor quum si pervenerint. Pessimum est quoque si delirando aeger jam phreneticus floccos , aut festucas ex straguIis carpere,. vel linteorum plicas, ex priore contendat. Adblascentibus , quam senibus. sacilius longe distulitur. Ubi inedia , aut marasmoide assectis ingruerit, pene deplorata haberi debet. Contra,quum in phrenitide desivium sedaverit Epor, salitarres erit ex eodem Hippocrate M'. Phrenitidem ple-
102쪽
et inqui solvit, vel urina abunde excreta, vel sanguis,
ex narthus praecipue , ponte emanans. 'PMe nitidi cohibendae aer purus, temperatus,
frigidiuscuius potius, quam calidus iuvat. Victas , qui
Helle digeratur oefrigerans, atque humectans, tenuis tamen, non renuissimus, convenit; phrenitidem quippe plurimum inedia exulceratam fore interdum conjecimus. Potus refrigerans sit, quinimmo et no nihil subaeidus spirituum animalium fervorem nimium compescit. Somnus blande, si fieri potest, concilietur. Ubera sit alvus . Animi licitudines universas , eas imprimis, quas salacioribus prae caeteris facere consuevit semper libido, pro viribus avertere oportet. Cl steres satius, sordibus ventris sne ructa equendis, quam purgationes, nisi admodum lenes sint, in phrenitide , utpote quae viscerum inflammationem plerunque conjunctam habeat, adhibeηdos ducimus . Spiri
tibus animaribus intime percitis leniendis , sedandi Gque , Vena iterum , atque iter uln opportune soluta mirifice contulit. Conserunt quoque optata , potiones uberrimae, decoctiones acidulae , necnon etiam paul-IuIum nitratae , serum caprinum aut destillatum , aut depuratum, aut retius idoneii medicatum &c. De opitatis id potissi mum monitum velim , Me viribus plane fusis propinentur; phrenitis nempe, non secus ac per
vigilium , uti ante iam innuimus , eo in casu , narcoti- eorum usu , lichi blandiori , in arcti ssimum veternum pertam commutatur . Balnea commendamus , redimluvia , cataplasmata, lacte praesertim parata, at*ue abrase calvariae, uti in comate vigili quoque diximus, modice tepentia superimposita . Improbamus autem sinapisnata , Vescantia, eaque omnia; quae corpori humani viventis organa concitant, nervos irritant νsermentationes augent, fluida coinquinant, eorum que acrimoniam exacuunt. M a m-
103쪽
- Α Leestes vir ingenuus , annos quatuor et viginti ipraestare e-- circiter ab illinc natus, temperamento calido , Uri itiz. siccoque, idest bilioso praeditus , modicae staturae, gracilis tamen , aspectu venustus , postquam in ludis litorariis , atque ac equestribus sese diu exercuisset, iter sacere in plagas longinquas aggressus , ac in Patriam tandem reversius nuncium permolestum de Phyllide, quam ipse in extremis Regionibus deperierat, e X tr&dita sibi epistola accepit. Hinc amore inani percitus, silique propemodum oblitus, ac inedia pene consectus, abe cupidinis propediem interire videbatur. In hoe rerum statu, ardente syrio, ardentissima febre correo plus delirare cepit; ac suribundus tanta demum agitur vesan i a , ut dies noctesque assidue pervigil modo, acerbe plorans, quinimmo et quandoque ejulans, ita lacrymas lvitur , modosibinde , ac siL prae nimio g sti re t gaudio, inrisum sunditur, modo, veluti sibi itissensbs torve circumspiciens adstantes , minitabundus. variis in eos invehitur conviciis. .aicquid proserurationi minime consonat. Plurimum sitit. Splendent oculi. Rubore undique suffusis intumescunt genae Perquam tenues emittit urinas, easque perexiguas P a rubicundas . Pulsus , mollis quamvis ,& quodammm do undosus sit, alte tamen , frequens , una et enormi ter micat. Dies est morbi tertia , ex quo Alcestes adeo delirans , ac plane furens nobis sese tractandumi commisit; omnem' antea quippe operam medicam , quin et victum ipsum , praeter aquam simplicem, quamat ardentissimam, qua impensE angebatur siti , eκplerer kpro lubitu hauriebat, obnixe rejecerat . Eam igi tur, quam non iuvito serbere consueverat Huam, ita,
104쪽
ut insequitur in A, medicari cepimus, eamque Vel gelu quasi concretam , eoquod maxime oestuaret, ut Perbiberet, copiam fecimus . Interim uncias aliquot. sanguinis ex haemorrhoidibus, quae pridem intumu rant, eduximus; necnon etiam fervidam hypochon-driorum tensionem, quae vel tactu percipiebatur , se tibus ex laete modice tepentibus ita, ut in B, paratis, subigere studuimus. Die quarta sub vesperam Alcmstes paulluium conquievit. Expergefactus adeo demens ut antea haud videbatur I mortem siquidem pro-Xrmam pertimestens, ac languore pene consectum sese sentiens, ut sibi praesto forent, ab omnibus exposcebat. Quamobrem,clystere C prius injecto, potionem hanc D, sopori blande conciliando, aeque ac in resectionem ei consecimus . praefatam potionem hausit, & a tequam praediistum clysterem rejecisset, placide o dormivit . Uberrime sudavit. Ingentem urinae copiam excrmit, ac aIvi torminibus su binde excitatus, bilem plurimam per inferiora dejecit. Mox iterum obdormivit. At oriente Sole experrectus, a se bre non minus , quam a delirio , quibus adeo vehementer eate-mis tentabatur , hilari, pacatoque animo penitus eva-st; exuccus tamen, enervis, ac pene excarnis, perinde ac si longe diutius aegrotasset. Quae res effecit, viaribus fractis resecillandis , ne cibis non congruis magis adhuc opprimeretur, ut nihil aliud ad dies aliquot,
Permittentibus nobis , praeter optimam cochola tam lacte cum recenti ovorum vitello subactam , ae frustula panis optimi triticei per segmenta concisa de more torrefacta ei propinatum esset. Cocholatae margarita sum insuper addidimus dragmam . quam ter in die an telucanis, meridianis , ac vespertims horis, , pro jen i culo nimirum, prandio, ac coena λrbebat. Et quo
niam plurimum adlinc Miebat, ut aquam frigidam levi
105쪽
levi optimi cinnamomi insusione , una cum sufficienti sacchari clarificati portione non insuaviter paratam, utut ei libuisset, identidem hauriret, indulsimus. Hac methodo in pristinam sanitatem brevi restitutus , tuto, cito, ac blande convaluit. Α- set Iimon.unc nuri depundragmi sacch. Haris ρ.s , sq. commum m levi corric. citri in f p rat. Bbd. m.pro potu gelid. , ut mom, B Horisambuc., vio ., camom. ans. G , DU. co pro. ruer g. s m. pro foribus sesentus m. - C Hor. rhacad. , lior. min. , viol. ora. q. f., ag. horae paruer s.f. m. deco T, O adde mei .eomm. unc. iv. pro Has ut mis D Ilam melon. unci , pap. aD. drum.1j., nucer. Itbj., m. f emul. S. A., ct adde Brop. viri. violae.unc j., ct cos rigid. ut M. i
significent delirium , ti phrenitis .
Assim pro delirio phrenitis indiscrete usurpatur . Nihiloserius delirium in Re medica proprie est genus, atque adeo tanquam delirii species phrenitis in morbis habenda foret; delirium quippe qualemcun
que denotare valet mentis emotionem, quae tum a
phantasia, tum a ratiocinio depravatis proveniat. Hi ne indiscriminatim insaniam modo designat, modo ame tiam , modo desipientiam, modo mentis, ingeniique stuporem, modo melancholiam &c., sive a se bre, sive alii quavis de causa producantur ; de quibus univer fis egregie prae caeteris Uillisus, quaeque in nobis, aut eerebri vitio organico, aut vitio spirituum anima lium , succi uenervet, sue proximo, sive, ut ita dicam , remoto , extare possunt. Iccirco , non secus ac pleraeque aliae affectiones, delirii species praefatae in-
106쪽
cemere dividendae sunt in organicas, & humoraIes. Humorales longe facilius, quam organicae utplurimum Olvuntur , neque tantum habere solent periculi.
ANIMADV. AD THERAP. SPECTANTES .
Non alia de causa, nisi quod lactis acidum,si foret, Quu
absisrhuissent, margaritas praeparatas. cum disti b-quoad ue miscuimus; quod propemodum et nox consequi po. praevo e Postvisse reor, si in margaritarum locum vel oculo& ca crorum in pulverem redactos , vel terram nucerianam,
veI cornu cervi ustum, hisque smilia Ionge viliora absorbentia su bstitui gemus. Attamen non inficior, &margaritas , & alia huiusnodi non vuIgaria praesidia, tacita quadam vi aliquid aliud Ionge nobilius intus, deglutita praestare posse ratione sanitatis tum conserin andae, tum reparandae in corpore humano vitam hahente. At enim vero si quid aliud revera praestent, id nobis nondum in tuit .
ALIAE ANIMADUERSIONES AD UERLPEUTICEN SPECTANTES
HUmoribus ob fermentationem nimi lim excande Num intam scentibus, nisi viscerum adsint inflammatione , ζζζζ.'j.i . Cob mendis , potiones geIidas plurimum idoneas fore, conveniant,nec ussi, atque experientia nos interdum assequuti suis ' 'muS . Quicquid autem Neapoli succedat , Romae sal- rem in pleuritide, peripneumonia, nephritide, atque hepatitide, senestas pene semper fuisse conjecimus. At si colicam , volvuIum , choleram aqua veI gelu e n creta. tum intus , tum foris propinata , atque admota, prout veI ipse observavit Hippocrates , quandoque discusserit, id tum feliciter contigisse credimus, quum
107쪽
96 LIB. II. SECT. I. CAP. XII. adsectiones praedictae intestinorum inflammationem sibi
conjunctam neutiquam habuerint.
ALIAE ANIMADVERSIONES AD THERAPE UTICEN SPECTANTES.
De nitri usu in rItrum est sal quoddam , quod passim in locis
quid me niψεm I bumidis, ex ruderibus praesertim , aut cum ve-gesidis conserat, teri calce immixtis, aut cum urina diu , ut ita dicam , maceratis concrescit. Si sensibus credendum , parti
culis quibusdam partim volatilibus , partim si xis con gregatur , quarum aliae acidum quoddam gustui praeselarunt, quo maximum fluidorum aestum nonnihil compescendo blande refrigerant. Et quoniam serum quo que sanguinis sundit, sudorem, aeque ac urinam leniter promovet. Dosis in adultis est a granis xij. ad dragmam unam . A Chymicis varie praeparatur. Usi latius est inter Clinicos illud, quod dicitur depura tum . Antiquissimus in Re medica, & lemnis etiam Priscis fuerat nitri usus. An autem Priscorum nitrum idem sit cum nitro, quo recens utimur, res in du hiis adhuc versatur. Verum, si plura de nitro scire quispiam velit, Donetellum adeat, Et tmulierum, O me' , caeterosque, qui de nitro ex professo verba s cerunt . Eo praesertim nos utimur , ubi servor febrilis Praetermodum excandefcat, neque tamen in morbi Principio , neque priusquam materia peccans perco cta, subacta, ac pene digesta separationis quaedam non ambigua praebuerit indicia; squidem , quum cru da adhuc fuerit , tenujorem lympham in sudorem , at que in urinam educendo, morborum pervicaciam a get potius, quam imminuit. Geterum, s quid unquam in morbis extremis hodiernus aquae gelidae, nescio an Hiram inra , an satius abusus, profecerit, id sane non modo
108쪽
modo aquae facultati , quae, diluendo, salia intus concreta solvit, eaque egerit ; verum etiam nitrosis , ut ita dicam , effluviis, quae a Nive circumfusa ; vasis ,
ubi congelatur, sibi abripuit aqua, adscribendum du
De Mani , Onanthropid, o Deanthropis . EX nominis etymologia idem erit maniam dicere,
prope ac si furorem , si ve insaniam dicas; neque . aliud esse vadetur, quam phrentiis sine febre; quae iccirco vulgo descrinitur, delirium esse maximὸ furens eum alienatione mentis procul a febre . Quapropter non nisi se bre a phrenitide drstat mania . Tanta quandoque vesinia aguntur maniaci, ut suribundi hac illac excursitent, sera intus perciti libidine mordendi, i cerandi , dilaniandique, pene ac si canes essent rabidi,
Iupique rapaces . Quo in casu mani acus vocatur vulgo onanthropus , si Ve 6canthrosus . Cynanthropus acane rabido. A lupo furenti lIcanthropus . Et quoniam tum , noctu praesertim, in vicis interdum, in comispitis , in soris publice, ac temere concursantes debacchantur , vulgata inter mulierculas in valuit fabella dedaemone eanino,aut supino, vulgo penes nos Italos lupo manso , idest luso maniaeo . Mania, quae praesens est , sacile deprehenditur, quum, qui tali morbo laborant, adeo in iurorem plerunque aguntur, ut serarum in modum efferati sibi obvios immaniter in Vadant, nec amicis , nec parentibus parcentes; quos audacter aggredi, & laedere dentibus , manibus, pedibusque contendunt, mansuetudinem nonnunquam licet mentiti ; atque gestientes Tom. II. N exul-
109쪽
exultent, sive ovantes hilaritatem ridendo, saltando , canendo praeseserre studeant. Interdum mirum ista modum corporis exagitant membra. Aspectu interdum turbulenti, atque ac oculorum acie torvi, inten lique , necnon etiam inverecundi, ac meditabundi , aliquid secum mali, infensique intus moliri videntur . Vigilias quantumvis contumacissimas pervigiles plerique citra noxam perferunt. Inedia, licet diutina, aut nihilis aut parum laeduntur. Tempestatis incI
mentiam, Omnesque aeris tum diurni, tum nocturni
injurias subdio aspernati, vegetioribus, quas non im
pune Provocaveri S , viribus pollent &c. Non secus ac phrenitis, ex nostra sententia, consurgit manta ob motum quendam tumultuarium c P ne dicam enormem, quo spiritus animales in cerebro per substantiam medullarem ejusdem cerebri , sive centri ovalis temere hac illac vehementer concitati , pravas suscitant cogitationes , ac motus provocant membrorum inconcinnos . Verum, quoniam maniaci haud febricitare solent, inferre non erit abs re, si guinem in maniacis immunem ab iis recrementis fore, quae fermentationem febrilem procreare, & severe a
valent. Quinimmo potius opinari juvabit, causam,
quae affectionem maniacam proxime inducit, si tam es.se in labe quadam organica ipsius cerebri, qua spiritus animales in eadem cerebri substantia praetermodum incalescunt, ebulliunt, effervescunt, & debacchantur. Enim vero mania Π ut plurimum insequutam esse habemus aut vehementiores iracundbs , aut m tum , aut diutinos amores , aut Aelotypiam , aliasque mentis impensas QIicitudines , animique emotiones , in quibus,pG caeteris visceribus, cerebrum impensitas afficitur , & validius quasi concutitur . Mania, quae altas egerit radices, curatu perquam
110쪽
DE MANIA. 99gisicilis;quum, quae in cerebro jam impressi reliquerit
vestigia , deleri vix unquam posse, censeamus. Si maniacus ad plures dies pervigil somnum nequaquam sibi conciliare quiverit, id maniam pene insanabilem fore indicat. Desipientia in maniacis quo major , eo
pejor. Cum risu non adeo mala. Cum temeritate,
propemodum insolubilis . In maribus sanguine ex diem rhoidibus , in is minis ex pudendis profluente, eam solutam nonnunquam sui me liquet. In sentent bus si sarices , vel haemorrhoides fusemenerint, ins niae solutio , ex Hippocrate is . Maniaci non raro vere stulti perenniter fiunt; aut saltem in melanch
liam maxime semper proclives , in veram maniam ex intervallo quam cepissime relabuntur.
Maniacis curandis aer confert temperatus,ad huis Cymn.
midum , frigidumque potius inclinans. Vietus confert quoque tenuis, humectans , refrigerans, &quandoque su bacid us. Motus, corporis videlicet exercitatio , lenis esse debet. Sopor et arte conciliandus. Uni veris animi solicitudines , & praecipue molestae , quantum possit, arceantur . Purgationes, nisi placidissimae sint, abluentesque , plurimhm semper nocuisse conjecimus. Sanguis ex partibus infernis emissus furoribus potissimum maniacis leniendis, cohibendi sique valae conducit. Conducunt in eundem finem alterantia , qnae diluunt , humectant, emolliunt, refrigerant, ac soporem blande alliciunt. Mania, inquam; maniaci quippe , temporis processu , spiritibus exhauctis , in lethargum proni evadunt; qui propterea a cersitur , si narcoticis obruantur . A quam dulcem, vel , gelidam, large haustam mirum in modum hisce in casi-hus prosuisse non semel experti sumus; item et balnea, quae tamen modice sint tepentia; quum eorum praxin ,