장음표시 사용
91쪽
quam saepisi me contigisse observavimus . Quo in easutum lethargus , tum carus dicendus videtur organiaeus . Nihilominus, quum cerebri laesio levis sit, a&ctiones praefatae soporiserae, quantumvis organicae, e perientia docente, facilius plerunque, ut antea quoque innuimus, solvuntur, quam si humorales sum. Tint.
ANIMADVERSIONES AD SEMIOTICEN SPECTANTES.
Quo pacto, e Musitano, non nullae terebri assectiones ab invicem distinguantur a
EXMusitano praecipue habemus, ut lethargus
carus ab apoplexi a ; apoplexia a cataleps distinguatur, haec prae caeteris animadvertenda esse : nimiarum amplecticos pulsus utplurimum habere parvos ,& celeres , prorsus quamvis a febre immunes ; catalepticis , tametsi sere semper febricitent, pulsius tamen magis explicari: iis , qui aut lethargo, aut caro opprimuntur, pulsus esie imbecilliores, molliores, ac magis inaequales , quam aliis, qui cataleps rige eunt. Catalepticis praeterea Oculi plei unque sunt ad perti . Qui contra sive lethargo , si e caro assciuntur, claus s oculis , aut dormiunt, aut dormitare viden tur . Distinguuntur insuper singulta praedictae affectiones ab omni animi deliquio ὁ quum eorum, ovi animo defecerint, pallet vultus , & membra frigeseunte in catalepticis autem, necnon etiam in apoplecticis, lor, item et calor sanorum non absutilis esse solet .
ANIMADVERSIONES AD THERAPEUTICEN
Iethargo , aut raro tonsopitori .
uendo, - Nter Practicos antiquissimum, ac solemne prae, I dium censebatur in assectionibus universis sopor
92쪽
sis aegrotos consiopitos, torquere potius , quam excitare, eos non modo vehementer inclamando , verum etiam acriter vellicando , pungendo , eorum pilos convellendo &c., quo, ni fallor, effectui potius, quimmorbi cause occurrere studebant. Nos autem, 'ut prolubitu dormiant, vigente affectione sinimus, curaum tes interim tum interioribus , tum etiam exterioribus, ut materia peccans , quae talem morbosum soporem
induxit , sevetque , quam ocissime discutiatur , qua discussa vel sopor discutitur; &aeger, qui jam conva Ivit, ex se ipso placide experrectus de clinica se vitie haud conqueritur, quin curationis lenitatem expertus , Probat , di commendat.
' ALLE A NIMADVERSIONES AD THERA PEUTET PRAESERTIM AD CHIRURGIAM SPECTANTES.
ARterias temporales ex Reeentioribus 1lint qui ni Arretioeotnia . morbis priedictis secare aggressi, id praesentaneum esse , 8c quasi aureum sopori morboso extenuan ur inutilis .
eo remedium fore, sibi suadent. Arterio tomia , penes nos, erit semper Periculi plana, valde incommoda,& pIane inutilis , suam sine siccessu utphirimum factam fuisse accepimus , dc vidimus . Quocirca, 'uum sanguinem ex partibus cerebro propinquioribus educ re velimus, cucurbitulis cervici appositis , aut hirudinibus naribus , vel secus aures admotis satius utimur.
Et quum id non suffecerit, venas jugulares quand que, rard admodum licet, solvendi potestatem secimus ,.nisi cito, blande saltem, ac tuto mederi sat
93쪽
Coma vigil,aliis pervigilium, idem est ae pene si di
xeris soporem Vigilantem; eoquod, qui comate vigili laborat,. in somnum licet impense proclivem se
sentiat, obdormire tamen revera neutiquam queat. Hinc oculis. clausis in soporem quantumvis sese componat, adhuc tamen vigilans, atque irrequietus, dies noctesque angitur , neque vel minimum unquamis, morbo vigente , quiescit .. Pervigilium iccirco, ut recte describatur, proferre possumus, eam esse proclivitatem, ve propensonem in somnum vehementusimam, qud qui comprehenduntur somnolenti ueὸς semper, nequicquam camen obdormiunt. Ideo igitur differta lethargo,. quia, qui lethargo laborant , quodammodo semper dormiunt, levi licet de causa expergiscantur. At quos corripuit coma. vigil , in somnum quantumvis
proclives, reverae aut semper , aut pene semper vigilant - Ideo differt a caro, qui a nonnullis propterea coma sonanolentum vocatur, quia, quos caro invasit, arcti ssime dormiunt; at quos coma vigit comprehendit, aut nunquam, aut Propemodium nunquam quiescunt. Praeterea, qui lethargo, vel: caro assiciunturi: sensuum tum internorum, tum externorum quendamstuporem,, ac levem saltem in mota torporem pati silem, quod inmmate vigili observare adhuc nequaquam potuimus . Praeter ea, quae hactenus, enumeravimus indicia, comate vigili corpus humanum vivens actu assici,commostrat delirium quoddam , quod' persepe affectionem hanc comitari solet; quum in pervigilio clausis , aut saltem demissis: oculis, plura fabuIetur aeger, brachia; crura hinc indesectitans incompos te. Ad-
94쪽
s antes quandoque, si oculos aperit, torvh intuetur ;eos maxime, a quibus aut inclamari, aut alio quovis pacto excitari se senserit; nauseabundus utplurimum, ae macilentus, quicquid ei in resectionem propinetur, respuit. Febrire solet. Uertiginibus obnoxius, phreneticus , sive maniacus interdum evadit. Morbus hujusmodi, non secus ac pracedentes, ex nostri sententia , feri potest id iopathice, di sympxethlee. Idiopathice tum fieri autumamus , quum spiritus animales, sive succus nerveus quodammodo concrescat, una et acrimoniam contrahat . Concretus Pro-
cIivstatem in somnum producit. Acris factus , fibras verveas jugiter irritando praestat , ne revera unquam dormiat aeger. Sympathice tum exoriri nobis videtur, quum absumptis in cerebro spiritibus , humor peccans
extra cerebrum alterius cujusque partis membranas
vel licet. Quo a Priscis haud longe distare opinor, pervigilium produci sibi suadentibus a vaporibus biliosis cum pituitosis immixtis, qui a partibus infernis
ad cerebrum sese attollentes , somni propensionem, simul atque impotentiam faciunt. Quamobrem coma vigil describendo, proferre consueverunt,proetivitarem esse in somnom cum dormiendi impotentia, ex vas risus narraticis exortam, Iomnum Indueentibus, ct
mentem turbantibus Vigilias omnes , utpote quae Volatiliorem , S Prognosi, balsaminam fluidorum partem diaeipent, eorumque 3 acrimoniam iccirco acuant, vorares non immerito dixit Hippocrates - Enim vero vigiliae perricaces vires ita imminuunt, infirmantque, una et carnem exte nuant , ut maciem inducant; quin immo et necem, senibus imprimis, moliantur. In comate vigili senesta prae interis esse solent spasmus, desipientia, inaniata,
95쪽
pectoris hydropem non raro peperisse habemus . . . Pervigilio laborantibus aer frigidus nonnihi I, . aeque ac humidiusculus melius contulisse semper visus est , quam calidus , & siceus . Victus nequaquam , quum id tamen fieri possit, valde tenuis praescribatur,
quum vacuo ex inedia ventriculo, uti docet experientia , quiestere consopiti vix unquam valeamus. Pro potu decoctiones conveniunt hordeaceae, avena eeae , emulsiones ex seminibus , quae vulgo frigida , vocantur &e. Vinum quam sepissime tametsi noceat, opportune tamen , ac Parce identidem haustum , diutinum , ac contumacissimum evicisse pervigilium, ex perientia , & usus non semel praeceperunt . Alvus de more quotidie respondeat, laxa potius , quam adstri- . eta. Motus lenis sit, quum corporis non miniis quam
animi quies sepori blande conciliando plurimum j
vel , non sectis ac amicorum suave colloquium , musci concentus , canora vocis inflexio , aquarum decut-rentium , ac confluentium blande obstrepens mum
mur , navigationes , Vectiones &c. Si coma vigil ex aliarum partium extiterit conQrtio , tum partibus iis, quae proxime assieiuntur , auxiliis medicis prospicie dum est. Si a sanguine exuberante, detrahendus. . Si crapula praecesserit, aut victus non congruus , aruvus cly steribus , item et purgationibus leniter eluenda . Si provenerit spm tuum animalium, succique ner- vel vitio, id tum interioribus, tum exterioribus quae mocissime eximendum . Quo in cassi intus apprime eo erum blandE narcotica , uti stat emulsiones pa' paverinae, decoctiones, infusiones, item et aquae per distillationem elicitat ex paeonia, lactuca, violis, dia reliquis, quae, usu atque experientia ducibus, .mμnum blande conciliant, una et humores concretos re
solvunt ἱ neque alia ex causa non improbamus conis
96쪽
ctiones hyacinthinas , athermes, theriacam , mithridatum , requiem Nicolai, & reliqua hujusmodi, tum maxime, quum conservae rosarum immisceantur. Potio quandoque gelida, ex aqua etiamsi simplici, sive 1accharo , S succo limonum non insuaviter parata coma vigil pervicacissimum discussit. Foris adhibenda mveniunt solus , balnea , pediluvia , cataplasmata interdum lacte consecta; quae , crinibus abrasis, calvariae se peri mposita, soporem, qui pluribus ab illine di bus longe abierat, revocare non semel potuerunt.
T Ullius eruditionis Vir eximiae, temperamenti QE-ds e calidi, & sicci, nimirum bilios, modicae statu- zddistare
rae, macilentus , alioquin Optime constitutus, sobrius, zz it 'et frugique in omnibus, studiis tamen literariis sedulo, inui. ' solerterque praetermodum addictus, quintum, & trigesimum aetatis nondum compleverat annum , quum mense Iunio, procul ab omni causa manifesta,ardentisi sim a se bre correptus, summum quasi obiisset diem, nisi die morbi nona sudor critice superveniens febrem eam plane omnino restinxisset. Is autem, a febre licet immunis, nunquam bene convaluit , quinimmo et diebus inde aliquot exactis iterum febrire cepit, diu, noctuque irrequietus. Febris adeo lenis erat, ut vix a calore , & pulsu deprehenderetur. Nihil secius identidem delirans, clausis oculis in Rmnum licet valde semper proclivis, vigilans tamen,nunquam vere obdormire poterat. Quinimmo vigilans, &somnolentus , motus , &' sensiis Omnes , tum interiores , tum exteriores penitus, uti prius exer
Cebat. Ex quo pervigilio diu tentatum iri satis jam suspicabar, eo praesertim adductus, quia id coma origi
97쪽
36 LIB. LI. SECTI. CAp. XI. ginem sine duxi se conjeceram ab humoribus quibusdam crassis, acribusque in vasis, ob eam sebrilem, , quae praecesserat, vehementissimam excandestentiam , abunde congestis , ac per tubulos hine inde cerebri potissimum fluitantibus. Indito prius igitur ex aqua simplici salita lenienemate, ac ad uncias aliquot ex harmorrhoidibus sanguine mox educto, potionem hanc Α statim sumendam gelidissimam ei consecimus, cu--rantes interea, ut sub vesperam ejusdem diei horam ei rei ter in frigidiario, aliquantulum antea calefacto, immersius degeret. At quum id, ad dies plures assidue quamvis renovatum esset, in irritum tamen semper cessisse constaret, ad narcotica devenimus ῆ quae quum per os propinata valde histe in circumstantiis nobis essent suspecta, ea cly steribus ex sola decoetione forum papaverum rhaeados, aqua hordei paratis , bis in die immittebamus . Verum quia nausea superveniente a eibo prorsus abhorrebat,atque languens inedia pene consectus defecerat, vini meracioris cyathum cochleatim ei propinavimus ; quo pervigilium istud, etiamsi pervicacissimum, tandem evicimus; eo quippe γ hausto ad horas plures placide obdormivit, insudavit
ANIMADVERSIONES PATHOLOGIC . .
sx π Nter affectiones, quae semnum turbare solent, et L eam connumerare conssieverunt Auctores, quae Vulgo lacubus nuncupatur, quaeque profecto nihil aliud est, preteterquam respirationis interceptio,
98쪽
In consopitia falsam eluit cogitationem res e usdam
grasis incumbentis, or thoracem vallia comprimen. xιs , ac velutis .cationem inducentis. Talis affectio mulieres prie caeteris hystericas noctu inter Qmnum infestare solet.Fit utpIurimum tum quum ob sanguinis eopiam fluidorum motus circularis per pulmones ob dormientibus quodammodo praecIuditur ; qui propte rea, quoniam facile restituitur, efficit, ut incubus ad breve tempus plerunque perducatur, & periculo
vacet. NihiIominus, raro admodum licet, aegrotan tem extinxisse sertur.
ANIMADU. AD THERAPEUT SPECTANΤES.
DUO potissimum ratione therapeutices in comate Optatormn, Ruigili animadvertenda Oecurrunt. Unum comate vigili evincendo praesens,& perquam idoneum vigili cura . remedium prima sacie optata videri. Alterum est, sinapisinata, & vesicantia, quoniam irritant magis, plane contraindicata censeri. Coma vigil in lethargum insoIubile, neque sine maximo Clinici Professoris pro-hro, ex usu, leni licet, narcoticorum, cessisse nonnumquam vidimus . Qui pervigilio laborant, obdormire quamvis nequaquam possint, spiritibus animalibus, v JatiIioribus saltem carere videntur ; qui, si rebus so . Poriferis magis adhuc obruantur, nil mirum si sub finem morbi Iethargo tandem omnino opprimantur. In quo adnotandum adhuc superest , non modo optata Per os ingesta , verum etiam clysteritius inlecta , ve zernum Iethale . hisce in casibus non semel accersisse . Vesicantia, & sinapismata , etsi ex iis, quae de eorum natura ante iam exposuimus , non injuria inferre quis que debuisset, plurimam pervigilio affectis noxam fm Per moliri; attamen experientia ducti sateamur, nececie est , ea sutem aliquando vel in hac allectione, Par
99쪽
38 LIBER II. SE . I. CAP. XI.tibus praecipue infernis admota , mire prosuisse , ne ,
cio an quia, humores concretos Et vendo, somnicul sam ignaviam subduxerint, an quia spiritus irritantes a cerebro submotos aliorsum devexerint,an quia mat riam peccantem ex ulcere inducto egesserint, an aliis pluribus ex causis, quas ingenii nostri tenuitas atti gere nondum potuit.
ΑLLE ANIMADVERSIONES AD THERA-PEUTICEN SPECTANTES.
In morbis aliquibus extemnuandis vini usas, optimum s
πῖ Grotantibus non modo, verum etiam sanorum acta plerisque usum vini quotidianum , nostris sabiem in Regionibus , plurimum semper obesis licet
existimaverim ; non est tamen , quod a vino clinicea exercens adeo abhorruerim, ut illud vel in febribus profligandis, extenuandisque, tanquam Optimum re medium unquam non exhibuerim. Quam Opissime, et maxime in Nosecomiis , febrientes nonnullos labe maligna pene consectos, quum reliqua Artis universa praesidia nullatenus processerint, meraci haustu , qui organorum facultates obrutas excitavit , sanitatem prorsus dejectam , ac vitam plane quasi deletam restietuimus. De vino id tamen imprimis adnotandum cerebro, item et nervis, vi quadam , qua pollet narcotica , simul et irritanti, valde semper officere posin necnon etiam in febribus ex inflammatione ardentibus, Impensius quamvis appetatur,noxam plurimam quoque
100쪽
ΡΗrenitis, si nominis etymologiam spectes, om
nes licet mentis emotiones complecti videatur , passim tamen in Re medica, pro ea delirii specie unice usurpatur , in qua vehemenser duirat aeger eum δε- Bre scuta , pervigilio , furore , risu , clamoribus,atiisque τebementioribus lymptomatibus, quorum, nisi omnia, Pleraque saltem phrenitidem comitari solent. Cum febre dicimus acuta; etenim, si a febre immunis licet, ita , uti ante monuimus , adhuc deliret, tum nuncupatur maniacus; & delirium , quo procul a se bre laborat, proprie dicitur mania,de qua in serius. Phrenitis , quae praesens est , ex dictis luculenti si με patet; eam vero imminere, quae insequuntur praedicere querent. Respiratio nimirum in febribus magna, quam veluti ex imis visceribus anxie depromere vid tur aeger. Facies impense rubicunda ; quae ob sanguinem nimium in vasa quandoque confluentem intum Git. Oculi lucidi, qui coruscare quodammodo deprehenduntur . Pulsus frequens, celer , & magnus . Sitis perquam molesta, lingua arida , fauces perquam exhaustae, sec.Phrenitidem exoriri posse, ut edocuisse Veteres
habemus , ex inflammatione meningum , haud inficiamur. Id tamen minime tanquam causam proximam, verum tanquam remotam proprie respicimus; quum veram phrenitidis originem aliunde expromere, non nisi a prava quadam sanguinis , aeque ac spirituum animalium excandescentia, rationi consonum nobis vi-
deatur; qui in furorem propterea, ut ita dicam, aeti Tom. IL M. tu-