장음표시 사용
81쪽
tibus, aut lumbricis Viscera pungentibus. Solvitur non raro uberrimo ex haemorrhoidibus ire maribus,ex utero in foeminis sponte sua effuso sanguine. In sortem per siepe apoplexiam , epilepsiam , & lethargum commutatur ; quibus in casibus Riplurimum desinit in interitum. Nisi mature evincatur, immunis tametsi evaserit aeger , stupidus tamen, languens, iners , ingenii tardus, ac mentis impos vi vere subinde solet.. Catalepsi reta vendae, arcendaeque , aer convenit temperatus , serenus , atque exagitatus . Pluriamum nocet frigidus , uliginosius , atque impurus. Uiactus tenuis esse debet, quinimmo et perquam exiguus in paroxysmo. Usus vini omnino interdicatur. Motu identidem blande sese exerceat, qui catalepsi tentari consuevit. Ambes t nimirum, incedat, equiatet, naviget , curru inve litas peregrinetur; vita qui pripe, ut vulgb dicitur , sedentaria , sive, ut melius dicam, umbratilis, experientia teste, catalepsin non semel accersivit. Mentis solicitudines , animique perturbationes universe , quae catalapsin interdum solae sacere potuerunt, cane peius , & angue vitari debent : Quum invaserit, alvi colluvie prius eluta. sa gninis copia , si ad sit, statim , non secus ac in a poplexia innuimus, minuenda est; iterum, atque iterum, quum urgeat accessio . In corporibus pituito sis , qaae plurimo nim itum sca tere solent sero,at et in cachecticis non mod5,quae alvum subducunt, commendamus , Ver. rum etiam emetica,quae eum pharisum profecisse,testae tus est usus. Conveniunt item sternutatoria, balinea, defricationes , in uactiones ex balsamo volatiliori,
vellicationes, sinapisimata , & nihilosecitis quum pertinax res stat, uti debemus, defricationibus, ixem et inustionibus ; de quibus omnibus idem serme dicimus, quod insuperioribus protulimus, quum nil stud cata-
82쪽
videatur, quam species quaedam convulsionis amplecticae , una et epilepticae, quae propterea tum in parOxysmo . tum extra eadem propemodum exigit auxilia is
Hortensius quidam natione Theutonicus, vir n
bilis , ingenuus , atque eruditus, in caeterisonutibus liberalibus facultatibus, at in rebus imprismis philosophicis , & mathematicis versatus , qui tum , di quadragesimum aetatis vix attigerat annum , Mense Iulio Anni r os . cujusdam phaenomeni novitate illectus , multo ante Iucem ex editissima turri squam una mecum ruri conscenderat , in Coelum suspinxit, ac tubo Optico aete admota, tum, quum sydus quoddam non procul a Polo boreali intueretur inte tus , catalepsi inopinato perculsus, in eadem planEpositione tubo aptatus arctissime riguit. Tempera mento praeditus erat calido nonnihil, & sicco idest bilioso . opipare vescebatur, meraco insuper interdum non parcens . Pulsus in paroxysmo , aliquantulum limem sebricitaret, sese tamen satis explicabat. Respiratio neque difficilis, neque anhelosa alternabatur.
At tamen stupidus , atque immobilis, nisi respirasset, ullum vix aliud vitae indicium extrinsecus dedi stet . Hinc procul ab omni eunctatione, elyste re acriori ex aqua hordeacea plurimum salita prius injecto, ac Vmna in brachio mde soluta, libram circiter sanguinis eduximus, quem paulo post ad alteram libram ex sa
phena emisimus . Et quoniam ni hilolaci us mmime ex- eutebatur aeger , s napismatibus plantis ante admotis, mox cervici, ae dorse cucurbitulis infixis , iterum sanguinis libram extraAimus. Quo factum fuit, ut ea
eatalepfis , quae Iegitima erat, In spuriam tandem,
83쪽
da, sed modice tepentia adhiberi debent a
trium circiter horarum intervallo cesserit; ex eo qium, petesapore balbutire , deglutire , oculos movere, artu sex tendere , atque iuclamatus audire aliquantulum cepit, conVulsias tamen , enervis, consilii expers,
ac mentis prorsus obdasius. Quapropter sordibus alvi , ea , quae insequitur, purgatione A, distussis , ac balneo aquae tepentis bis in die per triduum adhibito, prorsuveonvaluit. Eum ver0 in Patriam reversum , rescivi nivi, trionio inde vix elapi, apoplexi a sorti co
ANIMADVERSIONES THERAPEUTICE , . D. E balneis aquae dulcis, de selibus, ae sessit,
bus , id prae caeteris adnotandum, ne calida nimis , verum modice tepentia adhibeantur , & convulsis praesertina, iisque omnibus, qui aut viseerum in-sammatione, aut doloribus spuinodicis torquentur.
Calor enim nimius aquarum cutem contrahit, vires
pretemodum selvit, nervos irritat, aliosque plures pessimios in corpore humano vi vente praestare valet e fectus, ex quibus noxam plurim3m sere semper eo Waxisse conjecimus . Quicquid diximus de balneis aquae dulcis, dictum volumus quoque de thermis, caeterisque , suae, quantum nos docuit, experientia, longe melius mediocriter, tepentia quam calida .pei cutis spiramenta sese in vasa limmittunt, membranas emolliunt, humorςs quote sto .QlFun . , salia intul
84쪽
concreta fundunt, ac per urinam Hanes egerunt . Quid sit aqua tetuliana , & quomodo psopinanda est. inferius digendum. -
De Lethargo, or Caro. I Ethargus, & carus, quum assectus planh videantur
consanguinei, & quum eadem prope , ut discutiantur , exigant praesidia, uno, eodemque capite af ctionem utranque exponendam duximus . Lethargus .lmine Vererum , torpor nimirum obli viosus, sive obliviosa desidia , nihil aliud est, quana gravis , or mo bosa in somnum proelisitar, eum oblivione, paliquo se Dum svore , procedens utplurim a Lise quadam maligno , quae febrem lentam indueu. Caro, sive carus est morbosus, quopraeter naturam arctus θ o dormis argιν , VH ὸ consopitur exeuari viv quit in soporem, si ritetur, statim ut=priri relabitur, ob Iabem quandam mullanam, quae in Iebrem maninsam plerianque non Doeendatur. Hinc in lethargo ebricitare quodammodo , nequaquam autem in emo deprehenditur. Quae res effecit, ut lethargum Veteres pro
tulerint, propremonem esse in somnum inexpugnabilem, cum fore lenta, oblivione, se umore ,-Ianguinem pituiruum m sinum rere ripserioribusputrescentem Carum autem soporem esse diaerunt arctissimum , apoplectuum ab iisdem ferὸ otimoribus in iisdem serebri sinibus sis ebre produuum. Esas a plecticum dixerunt; uidem ab amplexia non distinguitur carus, nisi spirandi difficultate , quae in amplecticis Ionmma Fr esse silet, quam in lethargo , & caro cons itis ; in quibus, ut liberam utplurimum, aut quasi liberam sese mani sestat. Tom. IL Κ Di
85쪽
M LIBER. II. SECT. I. CAP. X. D P si . . ' Diagnosin ex praemissis definitionibus facith sibi quisque elicere poterit ; qualitas quippe soporis , - si vein somnum proclivitatis inter lethargum , & carum p tissimam differentiam facit. Caeterum in utroque adest oblivio cum aliquo sensuum stupore, membrorumque torpore. Accedit insuper in lethargo sebris , uti diximus , non raro manisesta, continua, & lenta eum delirio, sive potius cum variis insomniis, atque illusionibus. In lethargo , aeque ac in caro admodum languere , & fluctuare solet pulsus, lente , ac tarde sese explicans . Frequenter ostitat aeger , atque in sudorem uberrimum sel vitur, & de capitis gravitate
e. Quicquid cerebri substantiam obstruere, vel iu'''' comprimere valet, ut spiritus animales , libero praecluso in nervos aditu , nervorum fibras rigidas . comtractasque ser vare nequeant, id omne soporosas haste affectiones procreare , easque fovere autumamus vquum ex pby sicis constet, tum potissimum. consopitas conquiestere sensuum facultates , quum nervi ob spirituum inopiam re luti , objectorum sens bilium, actionem ex organis ad sensorium commune deserre impares sint. Nil mirum itaque, si ut lethargus , itλet carus induci quandoque possit ob sanguinem redundantem , ob serum exuberans, ob lympham crassam, glutinosamque , quae vel cerebri meatus opplet , in sarcitque , vel nervorum principium eomprimit ἔquandoque tandem , quod longe frequentilis contigisse cognovimus , in febribus praesertim malignis, ob illuviem quandam virulentam ; quae aut cerebri strumcturam laedit , aut spirituum vim obruit, infringitque.
Prognosa Praefatae affectiones, quum de genere sint acutarum , brevi silvantur, necesse est , non sine maximo tamen aegrotantis periculo . Hinc optime Hippomcrates
86쪽
DE LETHARGO , ET CARO A me eates σ) LNhargici intra septem dies moriuntur s
iere Θα effugerint, sani sum. Difficilius evadunt senes a Lethargo, & caro, quam adultig adulti, quam adolescentes, & pueri; mares , quam sciminae. Valdistimendae sunt, quum aut febribus acutis, aut morbis cephalicis , aut colicae diutinae supervenerint, & tum potissimum , quum tremores , ac frigidi extremorum praecipuε sudores accesserint. Non adeo tamen perti mescendae , quum extent a crapula, filmo ni coiiahae ιvulgb tabati, a levi quodam capitis idiu , vel baline tum abusu . Solvuntur utplurimum;ubi insequatur aut sudor uberrimus , aut alvi profluvium, aut sanguinis per Ioca consueta excretiones, aut vomitus, aut salivatio , aut ereberrima , quae ex naribus , Oculisque lymphae stillici dum abunde elicit, sternutatio , aut ab scessus , qui praesertim secus aures erumpat. Verum, quum ea prospere haud cesserint , id perimum praebere debet indicium I Affectionibus soporos s universis discutiendis, cum is aer convenit sublimis ., tenuis , lucidus, ventilatus,M cleiscatus , quem medicari etiam oportet suffiminibos odoratis . Victu S perexiguus iit, necesse est, quum hisce in easibus desectu fatius , quam copia peccare expediat . Potus, vino penitu S amoto , confert praecaeteris ex decoctione the, easse, salviae, betonicae,
roris marini, hisque smilium . A quam item frigidam,
tum maxime, quum febris praetermodum aestuet, o timo cum eventu non semel propinavimus . Exereitii Ioco cutis alniversa quam cepissime defricetur, aede
strato in stratum, si ve de latere in latus aeger identisdem deseratur. Atque id imprimis animadvertatur sne alvi sordes quotidie non subducantur. Ad compri mendos tristes animi motus , qui inorbosum inducere,
87쪽
ac severe silent seporem,atque ad excitandam hilaritatem sunt, qui talibus an morbis probant obstrepentes aut tubarum, aut tympanorum concentus; qui auditus organa vehementer commovent, cerebri membranam exagitant, ac spiritus consepitos excutiunt. In eorporibas Hethoricis , alvo prius exonerata , sa guinis copia imminuatur, quem educere juvat tum vena secta , tum cucurbitulis , tum hirudinibus. Ineachecticis, item et pituitosis commendamus purgationes per alvum, & quandoque, quum necessitas urgeat, item et emeticas . Commendamus quoque sinapisimata,& vesicantia ; quae, uti alias diximus , particulis suis volatilioribus, quas intus immittunt, humores crassos in cerebro concretos extenuant, uua et spirius Obr tos eliciunt,
ethargo me dendo praestare tonsuevimus,hlostoria deesaga
I LOphon siis Sacerdos Hispanus,qui tertium,& se
: tuagesimum jam expleverat aetatis annum, tem p ramento praeditus calido, humidoque, sanguineo vid licet, vir sertis, vegetus, ac lacertosus, procerae staturari, sebrem malignam ex coagulo, ut videbatur, mense Ochi -hri anni proxime elapsi, nimirum I n. contraxerat Fqua dejectus in Nossicomium Regiae Domus B.-semper VirginisMontis Serrati Hispanorum Urbis, eui nos pluribus ab hinc annis Natio Hispana praesecerat, se contubis . s postquam cum ea febre ad ultimum pene virae extremum diu colluctatus esset, lethargo prius, inde.caro comprehensus obdormire arithissmbcepit. Pulsus, qui vix amplius febricitare percipieba tur , Crat languens, atque undosius, respiratio facilis, eutis madore quodam tenui ubique irrorabatur , laxa. At RIFasa urina perexiguae, ac sae sedimento valde
88쪽
i tenues. Et quandoque , si per vina excuteretur, som-xis iterum consopitus , eonfestim uti prius, in eundem Iethalem seporem relapsus obdormiebat. Dies erat cari quarta, & febris decimaoctava, quum assectio soporifera , praesidiis omnibus incassum adhibitis, adhuc magis invaluerat. Alvo quippe abluta, sanguine ter, aut quater ex variis locis educto, sinapisimatibus, una et vesicantibus partibus infernis admotis , cute universa sepitis in die defricata, atque alterantibus at xipharmacis secundum Artem praescriptis , nihil tamen profeci sse videbamur. Quamobrem constituimus, reliquis universis Artis auxiliis amotis, ut omnino quiesceret aeger ; cui propterea nihil aliud sexta quaque hora praebuimus , quam jusculum hordeaceum, in quo bis in die ovi recentis vitellum prinerea solve batur; potestatem insuper facientes , eoquod plurimum sitiret, ut aquam gelidam nucerianam ex insu- sone corticum citri non insuaviter paratam largε hauriret. Triduo post alvo, sua sponte, abunde soluta, ac maxima urinae copia egesta, uberrime sudare cepit . Inde eripergesaeius optime se habere satebatur, viribus tamem adeo destitutus, ut loqui vix posset.
Quinimmo languore pene consectus propediem defecis set, nisi quotidianis eximiae chocolatae haustibus vires jam fractas sensim in dies sibi nactus omnino conva- auisset.
, ANIMADVERSIONES PHYSIOLOGI .
Non secus ae reliqua animalia identidem cessat homo vel in statu naturali; & quandoque prae
uec voluntatem a plerisque corporis organici, qui nus, di vigiliae
hus defatigari solet, operationibus, sipore placide consopitus et id prosectis, ut in organis agentibus spiri
89쪽
ν 8 LIBER IL SECT. L. CAP. X. '
tuum animalium,aeque ac Vitalium peropportune repseretur dispendium . Cessatio ista somnus proprie , si vesopor nuncupatur. Uigilia ex adverso dicitur , ubi vel exercet expergefactus, vel easdem Doem exercere valetamones. Hinc non perperam somnus describebatur a Galenicis Quem esse lae cessationem sensuum internorum , cfuὸ ac externorum ad recreationem corporis humani sipentis; non secus ac vigiliam esse affirmabant exercitium eorundem sensuum liberum. Quia autem sensus exercemus spirituum animalium ope, qui per nervos libere fluunt, refluuntque a cerebro ad reliqua corporis organa, & a reliquis corporis organis ad cerebrum, concludendum videtur, somnum naturalem exoriri ae compressione quadam blanda , ac leni ejusdem cerebri, praesertim Ebrarum, si ve substantiae corporis calloti, qua spiritus animales per nervos effunduntur .ad organa, & ab organis repelluntur in sensorium commune , quod luculentissime, ut opinor, in epistolis nostris typis olim e vulgatis declaravimus. Id Veteres fieri autumabant vaporibus, qui attolluntur e visceribus subjectis, cerebri subeunt substantiam, ventriculos implent, eorumque Parietes extendunt , ac fibras adeo comprimunt corporis callosi , ut spiritibus praefatis animalibus fluxus , refluxusque in nervis praecludatur . Hinc tandiu , ex eorum sententia ., sopore quiescimus, quandiu in Uentriculis cerebri vapores congesti commorantur; neque experrecti vigilamus, nisi prius calor nativus ipsius cerebri eos extenuaverit, resolverit,ac dissipaverit.Nos autem,ut affectiones uni versas , si ve alterationes, quae in corpore humano umtam habente, ratione tum somni, tum vigiliae re fleem ponamus,credendum potius ducimus, in somno ideo cerebri blande comprimi substantiam , quia laxe subside- et proprio , ut ita dicam, concidat pondere, quum
90쪽
primum diutinus labor, atque organorum exercitium indeficiens, eam dissipaverit spirituum animalium quantitatem, quae in eadem cerebri substantia inte-aetori requiritur , ut ea consistat, & quodammodo in tumescat , ne fibras comprimendo , meatus minimos OecIudae, per quos iidem spiritus libere transire queunt ad organa &c. Quo posito expergisci nequaquam deberet qui dormit, nisi tum , quum tanta eorundem spirituum copia in cerebrum per glandulas corticales iterum influxerit, quanta satis sit , ut denuo substantiam cerebri, uti prius , rarefacere , extendere, &, ut ita diem, attollere potueritia
Spiritus animales tum, quum, dormientibus nobisa Quhinodo Inter sensim excernuntur a glandulis , colliguntur , dormς'dm itCm et augentur paullatim in substantia eentri ova- Iis , necnon etiam in sensorio eOmmuni, motum, quendam ibi aliquando . ebulliendo , ut ita dicam , concipere Valent, quo iecirco praeter voluntatem do mientis rerum excitant species, si ve phantasmata, vel ideas. Hinc prosecto varia insurgunt insemnia , quae propterea antelucanis horis , sub finem nimirum semni, idest in limine vigiliae, menti humanae utplurimum
I Ethargus , item et earus frequentissime oritur,
cerebro aut concussis , aut vulnerato , aut con istis eae, ui , aut compresse , aut alio quovis pacto , ratione p/ς ρη lv