장음표시 사용
51쪽
quae,uti in methaphysicis demonstravimus,educi nequaquam potest ab organis pure materialibus . Quamobrem optime tradiderunt Majores , nil aliud elle ratiocinium , quam mimae sinonem , quo cogitat bomo , percipit, judicat, ratiocinatur; immaginationem nil aliud esse, nisi actionem mentis ejusdem, qua specierpercipimur, esisse discernimur, sive sto tuis educimus ex o e sensibilibur, fuc per organa sensuum ad c rebrum deferuntur; nil aliud esse memoriam, quam actionem mentis , sive animae, qua exceptas rerum Is etessite materialium , sive spiritalium, retinet, sibi que servat. Quia tamen de omnibus iis in alio tractatu sese egimus , nil aliud hic recensere juvat, nisi quod
ad animam rationalem quamvis spectet magis ratiocinium , quam aliae facultates, & quamvis ratiocinium plane videatur spiritale, atque incorporeum, attamen ob unionem , ut ita dicam , arctissimam , qua praedicta anima rationalis organa informat corporis humani viventis, ea quoque agit, homine vivente, per organa vel in cogitationibus , atque in ratiociniis suis purissimis, &, ut ita dicam , a materia de ecatissimis;
secus enim res meditando prorsus incorporeas, neque absumerentur spiritus corporei, neque caput langueret, neque Vires eX tenuarentur, neque uni versium contabesceret corpus , uti tamen quotidie evenire obser
ANIMADUERSIONES AD THERAPE UTICEN SPECTANTES.
c Uni qui in paralysi reselvenda hypocausta , vapo-
quae iudorem in raria , thermas, vinacea , & reliqua hujusimodi, ei unci resol- quae, quoniam extrinsecus adhibita sudores uberri- vendi paralysi mos eliciendo exiccant, exiccantis nuncupantur , ad
uipliitimum im- modum probamus.
52쪽
. ' . DE PARALTSI. imodum commendare solent. Ea , etsi corporibus pinguibus , ac pituosis paralysi correptis prosui se quandoque comperimus , caeteriS tamen pene omnibus .n utplurimum intulisse, longo usu edocti, cognovimus; eOquod, ni fallor, tenujoribus , ac volatiIioribus sudore evaporatis lymphae particulis, fluidorum compages, magis, magisque concreverit, ac propterea nervorum Obstructiones contumaciores evaserint . Hinc longe magis idoney ex eodem usu balnea censemus aquae dulcis modice tepentia, quae sudores min, me moveant, quin potius urinas; iis maxime, qui pseralysin aut vinolentia contraxerint, aut insolatione, aut alia quavis de causa , quae lympham perquam tenuem , ac pene dicam, sanguinis vitalem in visceribus aut exhausit, aut compressit .
ALIME ANIMADU. AD THERAP. SPECTANTES.
Quandoquidem Praxis medica pene omnis in eligendis , dignoscendis, atque recte adhibendis
' medicamentis versatur, quicquid unquam insensa medico revera importet id nominis medicamem rum, antequam ulterius incedamus non alienum erit, Paucis saltem exponere . Medicamentum vox est admodum ambigua, quam modo laxe nimis usurpare consueverunt Scriptores , modo nimis stricte , modo vero media quadam, ut ita dicam, significatione. Sensu latissimo usurpatur pro rebus universis , quae n stram alterare queunt naturam; sive potius oecon miam animalem corporis humani vitam habentis immutare. Quamobrem eo sensu Venena quoque a non
nullis medicamenta dicuntur . Sensu strictissimo de notat purgantia tum per superiora , tum per inferior idque vulgo , nostris saltem temporibus passim, Occurritis Sensu intermedio designare solet quicquid Tom. II. F in
53쪽
in eorpore humano Vivente, aut prosperam sanitatem conservare, aut amictam restaurare valet; quo sensa nuncupatur quoque auxilium, remedium , indie
tum Oem dc vel ipsa alimenta in eo sensu dici deberent medicamentum. Nos autem hic sub nomine medicamenti tantum intelligimus quicquid corpus humanum vivens alterare ita potest , ut a statu praeternaturali ad naturalem revertatur. Quocirca per hanc dis nitionem medicamentum distinguitur tum ab alimentis,
tum a venenis . Ab alimentis, quatenus haec neutiquam alterare soleant, sed tantum restaurare, reficere , necnon etiam quandoque augere. A venenis , qua te nus neque alit venenum, neque alterat, sed vim habet destruendi, corrumpendi, atque evertendi. corporis humani viventis facultates universas, universas acti nes, idest universam oeconomiam animalem . Medi-
dicamenta sub hac significatione accepta distinguuntur in simplicia, & composita. Simplicibus simplicissime curabant Majores, quibus id potissimum medicinae
primordiis, uti ex Veteribus scriptoribus accepimus , solemne suit. Verum enim vero, quoniam simplicia cruda, vel solida non facile deglutiri queunt, orta inde
est medicamentorum digestio quaedam , ae praeparatio, quae conficitur, si ve in pulverem redigendo, si ve dec quendo , sive insundendo, ac varie res medicas co diendo . Hine medicatos postmodum habuimus pulveres , medicatas decoctiones, medicatas infusiones, medicatos sympos, medicatas conservas, consectiones &M quinimmo, eoquod sola quandoque medic menta indicationibus universis plane satisfacere nequi- Verint , atque aegrotantibus nauseabunda nimis su rint , adinvicem permiseeri ceperunt; quamobrem CX simplicibus varia medicamenta composita extiterant . Et, ut recte componerentur , certa quaedam eXcogi
54쪽
iata 'suit lex, si Ve ratio; quae, ut medicamentorum eompositionem in certam quas redegerint artem , quam et inici methodum perseribendi formulas
nuncupabant, effecit . - Uaria sunt medicamentorum genera tum simplicia, variae medica,
tum composita,quae promistue distribuuntur in alteran- ς' sitia, in purgantia,m emetica, vel vomitoria, in urinas cientia , vel diu retica, in sudores elicientia, vel diaph retica , in alexipharmaea , in anodyna, narcotica &c. Alterantia sunt, quae nullam lichi exeretionem sensibilem inducant, fluidorum tamen qualitates immutare vasent. Purgantia sunt, quae per alvum movere solant recrementa ὁ quaeque proprie nuncupantur eva euanua. Leniora, quae sola falces crariores ex int
stinis educunt, dicuntur lenientia, si ve re prouea. FOrtiora , quae praeter iaces, reliquos quoque egerunt per
alvum humores,eatharriea nuncupantur. Alexi pharmaca dicuntur ea alterantia , quae veneno resistunt, &praesertim intus genito. Anodynum nomen generi cum est. tria quippe denotat medicamentorum genera; quae
dolorem ,aut subdu Cunt, aut saltem leniunt. Paregori- ea; Hypnotica, Narcotica .Paregorica sunt . quae causa
superstite, dolorem leniendo demulcent. Hypnotica , quae , sepore conciliato, dolorem obruunt. Narcotica, quae, in partem affectam stupore inducto, & sentiendi saeuitate adempta, dolorem obtundunt. Hate porro medicamenta Nepenthes quoque die a sunt, quasi ac Me luctu diras, ii ve propterea exhilarandi virtutem tribuunt. Inter narcotica prae caeteris sese obiiciunt optata , de quibus suo loco fuse dicendum. Anodyna inseper aut strictiori, aut latiori sensu usurpantur. Latiori sensu anodyna dievntur quaecunque,ablata cad si dolorem auserunt quo in sensit, serrum , caustica,
εe vel ipse actualis ignis aliquo in cassi inter anodyna
55쪽
connumerari possisnt . . Ex triplici regno , ut cum vulgo loquar, in genere desumuntur medicamenta ψ ex regaO nimirum minerali,ex regno vegetabili, & ex regno animali: ex fodinis videlicet, uti lapides, salia naturalia, bolus &c.: ex plantis, uti solia, flores, fructus , radices, eorumque succi Sc. et ex rebus animatis, uti ungues, cornua, pili, ossa, sanguis, adtas, eorumque universa
AVertendo , sive amrtice dicitur vertigo, affectio
nimirum , qua correptis non modo objecta omnia exteriora , verum etiam membra corporis ipsa vi tio quodam cerebri, sive spirituum animalium , specie quadam vertiginis rapidi Isimae, circumire vlidentur. Hanc descri bere, neque perperam, consueveru ut M
jores , folyam esse cireumragionis, aut conversionis imoginem , sisepotuissensum , qui elieitur in rerebro ingrorantis.ab inordinato, O aeireulari quodam spir
tuum animalium motu . Enim vero Objecta quoties aut . Vere , aut salso in gyrum circa nos converti deprehenduntur , toties , uti ex physicis habemus, excitari dein 'bet in cerebro, non procul a senserio communi, m tus quidam circularis humoris alicujus, qui idem sen- .strium commune in gyrum, ut ita dicam , afficiat . Tri-llicem extare vertiginis speciem , experientia innixi. passim tradunt Scriptores : simplicem nempe , tenebri cossm, quam scotomiam appellant, & caducam. Si in plex dicitur, quum rorpus, atque exteriora circumire zantummodo videantur. Nuncupatur tenebricosa, sive
stotomia , quum oeuli, affuid petatI caligine , in ira circumraratione objectorum ita deobseurentur, ut vij τ . t et omnino deficiat, set admo um saltem imminuscur Ubi
56쪽
Ubi autem vertigo ita invalescat,ut vir bus plane solutis, aut corruat aeger, aut ne concidat, adminiculis arreptis praetermodum languens se se substineat, eam tunc caducam vocamus. Praeterea modo dicitur per essentiam civeiriopathica,modo per consensum, sive Nathica . Per essentiam tum fit,quum causa laedens cerebro inhaerens, cerebri partes proxime afficit. Per consensum tum ex Titur, quum cerebrum afficitur ex consortio sive stomachi, sive intestinorum , sue me senterii, aliorumque, viscerum ; in quibus causa hedens proxime plexus ,
aut Gras nervorum irritando, Per nervos irritatos, et organa cerctri concutit Tum vertigo, tum genus , quo tentatur, vertigi
nis, ab essectibus, quos patitur is, qui tali morbo obn: Hus est , facile dignoscitur. Non adeo tamen ex faciliconiicere quisque poterit,an per essentiam, an per consensum extiterit. Verumtamen si capitis dolor, si gravedo , si stupor mentis, si obtusio quaedam repens OI- fa Rus organa , aeque ac gustus habetet, si aurium excitetur tinnitus , si citra manifestum ullum caeterarum Partium laesionis indicium, prae oculis assurgens caligo Getaeorum aciem obnubilet, id Vertiginem imminere , eamque per essentiam sere utplurimum praedicere solet. Sin autem per consensum fit, id prudens quisque tum in serre poterit a parte ipsa proxime affecta, sedulo, s Ierterque inquirens , an nauseabundus sit aeger , an n sus habeat vomendi, an cardialgia vexetur, an permo Iesia quadam hypochrondiorum inflatione, an torminibus &c. Sanguis quandoque exuberans vertiginem quoque inducit; quod quum evenire soleat in sceminis mens bus suppressis, in maribuε adultis fluxu compres si ex haemorrhoidibus, ante pubertatem ex naribus, id Praenoscere possumus, num ejusmodi suppressiones uer etiginem praecesserint, inquirendo. .
57쪽
46 LIB. II. SECTL CA P. VLSi quis mente revolvat quicquid in physcis e. posuimus de vertigine, quae iis , qui rapidissime in semetipsos aliquandiu sese pridem converterint, data opera, concitatur,sibi commode suadere is poterit, eum sensum , qui tum suscitatur rerum, quae in gyrum falso eircumire videntur, produci a motu quodam, quem in senirio communi concitant vel spiritus animales, vel succus nerveus , vel alius quilibet idoneus humor, qui aut per centrum idem ovale, aut per vicinia in glarum celerrime rapiatur. Quo posito, si unquam silccederet, ut vitio aut cerebri , aut aliarum partium cor poris humani viventis si ve solidae, si ve fluidae sint, si succederet, inquam , ut spiritus ex. gr. animales it propemodum , uti monuimus , per substantiam cerebri interiorem in vorticem circumagantur, tum sensbrium commune afficere, & alterare deberent, non secus aere vera si assiceretur , quum afficitur ab objectis sensilibus, quae, dum in orbem serme sese convertunt, movent organa sensus. Pone modo, ut compressis, ex hypothesi, vel obst ructis meatibus nonnullis. Pone, inquam, ut propterea spiritus animales influere libere nequeant per nervos ad partes ; tum retrocedentes , S intus quasi coerciti ob motum maximum, maximam que , quam habent celeritatem , quum longe , lateque effundi libere nequeant, necesse est, ut in gyrum quo dammodo per interiorem cerebri substantiam rapidi imme convertantur. His ita praemissis, perquamsicile vi detur tum intelligere, tum exponere, unde Virium languor, oculorum obumbratio, & reliqua omnia se in
promata, de quibus verba jam secimus, in quolibet
vertiginis genere , proveniat. Vertiginem, quae diu contumax fuerit, si ve quae periodice recurrit, insequi plerunque solet, aut apo Plexia , aut epilepsia, aut mania, aut convulsi , quae spas.
58쪽
spasmodieε viscera torqueat. Simplex longe minus h het periculi, quam tenebricosa , & multomi nus quam caduca, quae omnium est pessima . Sympath ica, modo recens sit, expers est periculi, facile solvitur. In
senibus, atque inveterata nullam propemodum cur tionem admittere quit. Si asanguinis extet redundantia, spontanea sanguinis excretione statim discu-- titur: Si a ventriculo repleto, vomitus, qui sponte erumpat, mirifice proderit. Si ex intestinorum coli vie , Qui solutio eam consestim subducere valet. Ut vertigo, quae sympathice ex aliarum partium Curatio. laesione sit, curetur, partibus primario affectis Opportune occurratur. Ut ea curetur, quae idiopathice , vitio nimirum cerebri, oritur, distinguere prius oportet, num id vitium , quod in cerebro vertiginem
facit, organis insideat solidis ; num humoribus, qui
per organa effunduntur. In genere tamen, ratione rerum, quae vulgo nonnaturales dicuntur, aer serenus,
rem Peratus, & purus, vi ruis tenuis, humidus qui famelle intus subigatur, vertigini curandae plurimum sem
per contulisse, ex usu habuimus inedia tamen ni . Iriis, aeque ac a nimii sati eine caveat aeger; utraque nemph vertiginem fovisse non semel deprehendimus . A vino sese abstineat; quod, experientii teste,
ad ebrietatem praecipu8 epotum vertiginem frequentissime procreavit. Motus licet conveniat, blande, ac sine contentione fiat, quum capiti quies potius expediat. Vigiliae diu protracis, quam semnus nimius, longe majorem in vertigine noxam moliuntur . Alvus laxa sit, oportet, quum digestionis recrementa, atque intestinorum serdes diutius, quam par est, intus coe eitae vertiginem quamsaepissime pepererint. Quemad modum hilaritatem, ac animi pacati diutinam tranquillitatem solam quandoque affectiones hujusmodi,
59쪽
inveteratas quamVis, penixus extenuasse, percepimus, ita quoque vehementiores animi aeque ac mentis perturbationes eas fecisse, nonraro comperimus . Ratione
pharmaciae , & chirur ice , si adsit repletio, si oris ama- rities, si nausea, nilus vomendi, hypochondriorum anxietas , inflatio, bor borygmi, & reliqua, quae ventriculi , item et intestinorum aliquam saltem proluviem denotare solent, ea imprimis purgationibus elui debet, quae tum per superiora , tum per inferiora leniter agant. In corporibus Hethoricis , vel iis, iaquibus sanguis per loca consueta excernendus , Vertiginem, compressus secerit, sanguinem statim educere conveniens est. Caeterum nervida , narcotica , & maxime camphorata , modo tamen lenia sint, commendamus , utpote quae motus tumultuantes, atque spiria tuum excandescentiam blande compescant. Neque
pulveres improbamus , qui cephalici nuncupantur, uti sunt cranii humani, ungulae alcis , & reliqua , quae nisi juvent, nocere saltem minime possunt. Neque
eontemnimus seletiones , solus , & balnea , tum maxi me, quum sudor intempestive coercitus vertiginem secerit. Aquam dulcem, & praesertim nucerianam large haustam, ac in urinam abunde deinceps excretam, eoquod filia intus concreta solvat, diluatque,eam fuidorum , quae nervos irritando, vertiginem quandoque
induxit, acrimoniam sustulisse, usu nobis innotuit. Si capitis dolor , gravitas , mentis obtusio , torpor, &quicquid humores vel in cerebro, vel in partibus cCrebro adnexis , aut concrescere, aut stagnare com
monstret, vertiginem vel comitetur , vel priecedat, vel insequatur, tum hirudinibus partibus prius inser-rus, Ince supernis , naribus nempe , sive ab auribu Snon procul appositis, aut cucurbitulis cervici, ac dorso infixis, venas secare expedit, quibus in casibus plum
60쪽
rimum insuper contulisse scimus, & pediluvia, & sna-pismata, nec non et ipse Vescantia , coxis pnesertim, eruribusque admota . Sunt qui prieterea arterio to- am , ac per arteriam sectam salium quorundam v titilium insula .nem , aureum veluti praesidium extollunt . Id quamvis Recentiores nonnulli ad extirpandam radicitus Vertiginem maximi faciant, aut ne fiat unquam , aut Resaltem audacter fiat, Tyrones monitos volumus , ne eorum culpa vitae periculum quamprimum aeger incurrat.
THessala puella, decem & septem quae vix a
tigerat aetatis annum , aspectu venusta, acris in- praest της nis
genio, item et elegans , succipiena, ac temperamento Clitariis 'pollens, quod calidum, δc humidum . sive sanguineum vulgo vocare potuerim , optime in Omnibus constituta, inter varias tamen insuetas animi emotiones, quibus non ita pridem post quam Sisypho viro euidam ingenuo nupserat, vehementer angebatur, mentis quodam stupore Mense Aprili obumbratur. Verti gine , quae ter, & quater die ex intervallo procul ab omni lege recurrit, inde corripitur. Vertigo singulis paroxysinis ad horam circiter integram pene semper si se extendit. Oculis caligo in paroxysmi principio tenuis , distracta , atque admodum rara Obversatur, qua nihilominus paulatim, ac sensim adeo in progressu densatur , ut plane cecutiens aegra, ac viribus omnino destituta vel adminiculis innixa consistat, vel collapsa decumbat. Vocatus accedo , atque omnia sedulo explorans , siordes stomacho , aeque ac intestinis plurimas inesse cognovi , sperans inde ut ea, quae praefatam puellam invaserat vertigo, sympathica potius, quam idio-