장음표시 사용
641쪽
A N I M A D. LIB. X. 23sa Mitur enificat, Vtinu redit.At in animo uilut in eampo alias simile quidia in notionibus uniuersabbin eolligeta aeridie.
. Quo D veror dictum est quidem antea, nec satis aperte dictu si, iterum dicamus. Nam si costiterit indifferens aliquid unii, primum quidem in anima uniuersale est. Etenim sentit quide singulare, sensus vel ro est uniuersalis,ut hominis,sed noCalliae hominis. Rursus in his statur, donec impartibilia stet &uniuersalia,ut tale quoddam animal donec animal, & in hoc mmiliter.
Apodsi est, s redditio sessitudinis ad clarius ex nou
quod dictum erat. Atticus mihi mendoseu uidetur, nec illustrae propositam rem ea obsturat potius. Exsimilaribus uniuersale,s multu unu,disseretibus indisserens,diuersis idcianimus presense m nemoria ratiocinatione, experietiam conducit.Vere quia
dem id dicium est, sed quod propterea sensis' uniuersalμ, id
non uere dictum est. Hic distincllione, non deerunt interpretitas, ut antea in errare ransimili capite secundo huius. At distincti .es uerri amo libenter audio allaces nee aino,nec audio. Lo- eum hunc mendoseum eonfiteri malo.
MANIFESTVM igitur, quod nobis prima vi inductione cognoscere necesse sit. q. Etenim & sensus sic uniuersale instituit.
Concluditur disceptatis prima q- 'Onis,quia principiorudb id est,γνω ς cunitio G informatio per sensum, inducti
642쪽
nem,memoriam, tiocinationem,experientiam e paretur. - et
to ex Aristotetissententia habemus a natura principiorum per ejιedorum συμ. pinetυς διυ ιεις, at non habemus,quod tamen hie Aristotelis no plane dicit, cumsensum dicat in omni-bm animalibus αυαμιν κρΔκίω, intellectum noudicat in homine συμφ-ν δαυαμιν, quem tamen potius dicere debuerat,int dixi.
V ONIAM vero circa dianiam habi- tuum, quibus verum dicimus, alii quidem lsemper veri sunt, alii autem falsum suscipi ut, ut opinio & ratiocinatio:veri autem semper scientia & intellectus, ac nullum
scientia accuratius genus aliud, quata in tellectus. Principia vero demon strationibus notiora sunt: scientia autem omnis cum ratione est principioru utique scien
tia non fuerit ac quoniam nihil est scientia verius quam intellectus, intellectus fue irit principiorum.
Solutis secunda quaestionis sequitur breuior superiore Uupe
Horis libri capite uicesimo siexto repetita, sicuti dixi. Quaerebatur, an mediatorum G immediatorum cognitio esset eadem, an sei ita utrobique, an non, an illic scientia, hἰe generis alterius eo-gnitio quaeZim. Nunc igitur r Don letu principiorum imm diatorum cognitionem esse 'ὰν νο- intellillum . mediatorum acon ussionum demori ratarum cognitionem esse scientiam. H bituύ autem animi quibus uerum dicitur genera quatuorsunt, opimo,quae proposivionis est: ratiocinatio, quae fit ex muris p
possitionibus: utraque o uera G salsea e a potest. Intellectus UF
643쪽
i simplicium o primarum propositionum e silentia e primis propositionibus deducta, utrumque semper uerum. Ergo principioruo ex principiis conclusorum s demon Datorum cognitio non erit opinio, non erit item ratiocinatio. Dua Decies reliqua sunt, Intelletius ostientia,qμα semper uerae pum. Cumque principia demon Darionibu id ei demo atu rebus Vic enim τρωπι α ςhli An boteles locutus Ut notiora; inr, o intellectus siti ἀπι-ckερος si ἀληθεςερος accuratior o uerior,qu scientia ce tia principiorum cognitio, scientia non erit sed intellectus erit. Cognitio uero rerum ex principiu conclusarum o demon tralarum,sicientia erismotabu hic τῆς εινωπις uerbum generale σ2 remmune ad opinione, ratiocinatione, intellectu, βιentia, eum secus uicesimos to cap.lib. superioru sit Uurpatu .R ΑTIo-C i N AT I O. Graece est λογισμοcis λογι*ος hἰe ab intem retibuη appellatur προκnκος λογος ο δαι- activus in ellectis potentia. Haec interpretatio non placet, sed λογισμος mini Vcγισμος, capitur, ut uno loco quadragesiimi capitu primi libri prioris anal eos:s topici sexti cap. tertio,et ultimo capite secundi phbsic et primo capite maiora αλφα meta sici.
Initio in probabilibus, si per se probatur,opinis si aliunde, 3 λογισμος : in nece parri si per se probatur, intellectus si aliude,
fietia dicitur. Hoc discrimen nobu hἰc Arisboteles ostendit: uel placitum suum potius ostendit De nomine intellectus o scientiae iam antea ut intellectus id esset in animo,quod astet in in oculo.
AT E ex his con syderant etia quod demonstrationis principium non sit demonstratio: atque ita neque scientiae scientia sit. Quare si nullum aliud i scien-' tia verum genus habemus, certe intelle
ctus scientiae fuerit, M incipium quidem principii fuerit: om ero similiter habet
644쪽
iqe P E T. RAAli Reliquia capitis huius sunt ualde confusis: pensius autem uide- itur esse. Pater ex js principium demonstrationis non esse demos rationem, id est rem demonstrabilem, neque scientia principiύ4bescibilesie enim τροπικῶs uidetur Ari totele, loqui. Quare scietiae principiu intellectus erit, o erit principiώ principisid .st cognicio propo sitionis immediatae:quae principiu eth: OMNI sVER O. scientia,intellige: sile enim Philoponus hic: η θ ποῦσα ΓΘ:ςn , SIMILITER HABET AD OMNEMR E M scibile,intellige. Hacsolutio ej secύdαqu Fionis, Pirio principiora non appellatur scieria ed a negatur intelle ius cognitio demonstrationu no appellatur inre ectus ed appellatur scientia. Placitu Αri foretu hic ι de illud est, quod fuit capite vie si mo sexto superiora lori, placitum dico.Vt en sensus es quo semimus omnia, uel oculis,uel auribus, ris sis uel alis organis fiat id genus,nihil interest . spe intellectrus est,quo quiduis intellia mus, in rebus per se, uel abunde probabilibus , ad intelli clus commune lumen nihil interes . Tropum igitur Aristor dii intelligamus , quo hic utitur, quia sime arte, sine Dilui - 1mo, sua tantum luce intellectus principia concipit, primcipiorum cognitio dicatur, lsi lubet , patellectus . Verum ιllud potius dicendum est o repetendum, quodsuperiore libro monui, P quod ab imopretibus Aristotelo non adhibitum, ad e xami- dam Aris telu Philosophiam esse dixi. Universilia dis plinarum principia a sensu s inductione, ab experientia, eonformata o deductasium,ait Aristoteles: Ergo me itemur, quomodo Grammaticae, Rhetoricae, Logicae, Arithmeticae, Geometriae, cuiusuis disciplinae principia generaliaque dogmata formari a que in stitui debeane. Quid es Grammatica'doctrina recte loquedi s recte scribendi. Unde igitur uniuersites reste loquendi,-- cἱequescribendi regulae'a singularium reditae locutionis,recitaeque scriptiona exemplorum sen se, it elione, experientia . Quid e F qRhetorica'doctrina bene dico inde igitur uniuersale, bene dicendi praeceptiones informarae ' a sit utarium bona π omaraedictionu exemplorum sensis, inductione, experientia. Quid est
645쪽
A N I M A D. L IB. X. 1433, Lutea' est do bona bene disserendi. Vnde igitur bene disserendi
institutiones ortara singularibus bene disserentium poetariora- eorum, philosophorum,ommum denique hominum exemplo: eorumque sensu, induction experientiis: ea que sensus, inductionis,
perιentia uia, Arithmetic Geometri ae cum seu demque di-
FHI nae principia generalia s uniuersalia saecla punt. Si quod
praeceptum sit generale in arte aliqua,non ista uia saeclum, commentitium Aristotelu iudicio spurium G nothum. Matre experientiam Me praeceptum non habet: no e gitur legitimum diere Mi Metis: hanc anabsin interpretes non atrenderunt,nona adhibuerunt: tam logicae examinandae regulam non tenuerunt: - Iam denique Platonu uel potivi Aristotelis sententiam, - ώεν
εμπσια τε viais επωμεν,η b απειριατα , tegerμος, crin scholastica scilicet altercationum umbrastinauerunt: at nu- quam in puluerem, in solem communis usus, niua in aciem humanorum exemplorum uocaltant. Quamobre conoderemus qua
ram rem his Aristoteles doceat, quam ad Omnes antes in fiatuendas magnam o necessaria. Distulaui omnibus Animaduersonum partibus os locis usium dialecticae artis princi um estiquia ex obseruatione o animaduersione ueri humani o nai turalis usus , seneralia letica artis dogmata deducenda essent. Hoe Aristotelesgeneraliter non desola arte logica ed de omnibus artibus isto capite praecipit. Ergo fundamentum meum, Aristotelicum fundamentum est: Dii vitavi ad eundem illum ustum tanquam summum finem nia logicae artis sie obseruata principia i uniuersalia praecepta referri oportere,ut e pendio talis artis adiuti,eorum similes efficeremur,quorum uestigia o e εpla sectaremur o imitaremur. Grammaticus merito dici pote Lqui pracepta Grammaticae artis in exemplis Ciceronis, Virgil hq aliorumve recte loquentium, reeleque scribentiam uera esse prο-1pexit explorauit qui Ciceronii Virgili, puras G propri13 exemplis aemulandis sese diu multumque exercuit: qui alterum uel neutrum feci Grammaricus non est. Ergo eodem Cr Arit
telico iudicis, qui dialectica documenta in excellentibus exerci
646쪽
argumentorum, Ita morum, ethodorum uariis o muris cos- ryiderauit cur explorauit:quissimiliter G in periptis dicti, disserendo,ratiocinando sese exercuit: π θs authoribus quos imita tur, similem se praestantioremve fecerit,dialecticus est: qui horum neutrumuel alterum nonfecerit,d lecticus non est. Quamobre Aristotelea ista lege atque authoritate omnes Aristorius Graeci Latinique interpret ut ignari Logicae o Dialeetica damna tur,qui logicae praecepta qualiacunque Isibi relicta , nunquam is uularibus poetarum,oratorum, philosophorum,aut cui qua
generis hominum exemplis explorarunt .nunquam ad eorum Ofilia, iudiciaque cognoscenda,imitanda, aemulandaque adhibuerunt: nunquam denique de regularum suarum principio, nunqua desine cogitarunt. Hoc enim principium est,unde ortae sunt: ille enim sinis Ut, quo referendae seunt. Hoc Aristotelesbi fund
mentum tam uerumgamque soli timposuinfundamentum Grammaticae,sundamentum Rhetoricae, fundamentum Logicae, Dia
mentύ Arithmeticae, fundamentsi Geometria, fundamentum d nique cuiusuis disciplinae ae philosophia, fundamentum mini dubium o caducumoed certissim m c firmisi um a nobis i sinite tot annos citatum o allegatum ,sed quia Aristotelis esse non Δcebam, derisum, o theatrorum sabulis quia ineredibile sit, nisi ibi qui uiderunt Cr interfuerunt a regio nos Fore agi- statum, o per tres iudices damnarum. Quamobrem,ut regius histrio , ut Aristotelei iudices intelligant, Aristotelem nos o n mines illa si s iudicibi suis derisum atque danatum esse,n tandem aliquiado ab Aristotele perdistant, Logicae arris, imo usro omnis artis ac scientiaeaeneralia o uniuersalia documenta a uero praestatium exemplorum s naturali usu proficisti, eorumque parentem esse M πιν,ἐ tabi ορία ἐμπήρια : Aniamauersionibusque nostru irasci desiinant: q*ia quod appro- . bant, ex Aristotelis principijs approbat.quod improbant, ex Ari qstotelis principiis improbant: nee aliud quam ex Aristotelis i dicis, Aristotelica haec esse,illa no esse pronuntiat et Aristotelaei organi uulneribus non alia,quam Aristotilicorum principiorum
647쪽
a medicina n edentur. Aristotelis principium taet omnem Larinam i primis o illustribus praenotionibus institui: At plurima loricarum definitionum o partitionum principia in organo logico nulla ι . Exempla uel nulla sunt, uel ex ignotis posteriorύdisi Inarum locis petuntur , uel asecedaria, nihilque omnino signisecantia ponuntur: Orationis praeterea homo mia, infantia, inopia tanta est,ut Aristoteles ab Aristotelis interpretibus pesve propterea non in elligatur: Ex Aristotelu igitur principio id animaduertimus, s contraria definitionum, partirion . exemplor orationis lumina restituere conamur. Aristotelis prin cipium tribus scientiscae materiae I ulu ηπια παντde: κού αὐτὸ, αθοM ,iubet omne doctrina necessari, , eognatis, pro 'rys
decretis institui: At quaedam sunt in organo logico falba,aliena multa, plura loco impropria : Ex Aristotelis igitur principio id animaduertimin, alba CP aliena reiicimus .ad μή quidque sensiremittimus. Aristotelis principiύ iubet omne doctrinam Σποψ πειρίας deduci, neque solum κο- ηαου ας , s necessario affirmatis, sid tam perspicuis institui,ut contraria sinι inde clarissima :at organsi logicum infalsis contrariorum erroribus armgutandis refellendu maxima parte occupatum est, et de qua-3 draginta quinque capitibus duorum posteriorum ar de his nune ramum dicam paucula illa sola quae initis prensiui) ad usum paradae'emiae referri posunt Quid moduἷύ cotemiones' quid fluisti reductionis et permistionis et potestatis argutiaeucuius usu obstruatione o experi Aa profectaesum'ad emus usu utilitat; cet prudentia referentur ' Ex Aristotelu igitur princiatio id animaduertimus, refutationes errorum o argutias in ni sutilitatum e logicis institutionibus reiicimus: eiu semque
Iogistica, o demonstrationem in demonstrarina quaestione retiri nemus) tamen se uisemum demonstrativum re)cimus , quia per . illam της ἐρισειρίας uiam in artem non uenerit: quia ab arte in . eandem h rei M uenire non possit. Aristotelo principiam iubet omnem do trinam a prioribuι natura o notioribus site i r. iii.
648쪽
i 6 A N I M A D. L I B. X. stitui,ut unumquodque praeceptumpuo locris tantum prandeo et ponatur. Organum logicum libris ita confusum e Lut Arip relliacae methodi tam dis ile nihil fui psit:idem praeceptum i sinite repetitum o inculcatumsit: Ex Aristotilis igitur princiatio tantam cofusionem animaduertimus, selecta καπα πανπς,κ π, καθολου logicae documenta sic ordinamus, ut natura prima primos int Aco,media medio, post ema postremo : Γ--λογας omnes s iterationes reiicimus. Aristotelis principiύ l gica artis exercitationem maxime requiri nec artificem ex solis artu uniuersalibus praeceptis, sed multo magis exulis, opere, udenique futurum praedicit idque ρ τύ ονεργὴν
dicit: Ex Aristotelu igitur tanto principio logicae artis usium in scholis nostris stretum, imo professoris unius regis theatrali iudicio, libro mirabilium calumniarum inscitia compo sim da- natum repetimus, oe in scholas reducimus . Quapropter Arit relicae Philosophiae istud si, Animaduersiones nostras Aristote- Io tantum plincipia secum, uere Ari Didicas esse percipiant: Institutiones nostra, quia dialectica Ari foretu, ὀsoluti Aria
totelis non solum qua sunt in posterioribus analyticis, sed quae reliquis libris logicis, quae etiam Physicis, Metapbsicis, Ethicis sdispersa sunt, dogmata doceant,s Methodo A boleti probari si a doceam uere Dialectica, o Logica s Aristotelieae Logicaeae Dialemicae compendium tamvere ut initio dixi des deratum complexvi esse intelligant, Aristotelemque legibus Ariastotelis, s principi,s conformatum G compositum tandem alia quando cognoscant. uis libri decimi Animaduersionum Ari latetic
649쪽
INDEX LOGIC AE IN DUOBVS analyticis posterioribus coprehcsae, ubi numeri priores, pagina, posteriores, Ut , , ψ, paginae pariem primam, secundam,tertiam, quartam significat: ubi vero, p, interponitur, primus numerus folium, secundus paginam, tertius partem paginae indicat . interdum liber tantum& caput notantur. Dialectica.
Quaestio. Id de quo dis ritur , appellatur προύλυχα,propositum lib.
cap,r,bis: dάρχῆς,quod est in principio li et,cu, Problematu extrema duo. rimu 2 i, ps extrem; a 8,a: r', Problemati, sinu,inuentio medi, i 59,1 Prulema idem medio dupliciter 229,2PVul ma antequa sterialiter distatvrseitur generaliter i8,t Problematis patritio in quatuorgenera quati. 18',2 ι'a, IDialecticae partes. Dialectica ars efficitur in Lehone a obseruasione naturalista lectica 36s,q 2 r, Partes duae, Inventio G Iudiciam. r. iiii
650쪽
Argumentum. Argumentum appellatur tribus metaphoris, μΓο ο ον, ἀρχη,medium,elementum, principium: medium locis emtum a que amplius,unde αμεσον immediata locis uigintifex: Haee m taphora obscur nec interpretibus intellecta lya, et: Elementum dicitur III, LPrinci u 18r,r:Perspicue osvi lime λογος ra ris b,r,ca, rae, 6,bis:7,bis :e,' ἰω, It A, et pse ,ter: c,q,bu: c, εἰς, riter: 8ἰG',quinquies: c, Ore,Ir,buae, I 8: πι ις, fides aliquando etiam perspicue dicitur ι et,ci : nonnunquam V 1χει- ρηρια ,unde ' χέρησις, probatis: o προ μα
Argumentum e maiore parte quae Planis a Fumendum rio, i :2 o, : 2 i, 3:U uerbu o re praecognitum debet esse is, uer ante qua tionem notum ii,3 : non suum ante quaestionem notum edmagis notum 6 ni Cau Grum locus. Caussa omnemscientiam, omnemque demonstrationem parit
Forma o finis in physicis idem ris,i ieieni est causa primum mouens 2 q, Uiciens non est αἴγονος esse sed tempore prior ri7,rubiciens conssibo aut casu 218,21ssiciens naturalis aut uiolenta 2I8, IMateria,caussa necessaria riq, et Materia non est ὁμογπος materiam zan : tri,