Philippi Caulini Neapolitani Progymnasma De veterum jctorum philosophia

11쪽

in eo vero quales Cicero , crassus teum K rerum delectu, copia , ac momentis Civium vitam , fortunasque

tutarentur . At ea est rerum humanarum com

ditio ut etsi optime inceperinx , nunquam tamen ita ad eXtremum usque perdurent , Si minime suas quaeque vicissitudines , stta subeant . Et Jurisprudentiam quidem cum primi illi Ιrnerius aliique e profundo obscuritatis excussissent , illotissimis, ut tempus ferebat, manibus contaminarunt, atque Deam illam pulcherrimam horribili Satyro commutarunt. Verum illucescente paullatim die , in opem evocatis iis quae veluti Scientiae fulcimenta haberi debent, illa se se explicavit , atque ad germanam vetustatis imaginem se restituit. At modum in rebus servare arduum quidem est. Quare nimia illarum quoque rerum quae ornamento essent , cupido animos incessit , & gliscente in dies novarum rerum studio , factum est ut solida illa Antiquitatis Sapientia mollis enervataque evaserit. Et cum nostris

12쪽

temporibus quae primitus Sapientia angustis detineretur cancellis , eos egressa , in vulgus se prodiderit, factum ut in jurisprudentia maxima

pars nostrorum noVam sequatur Viam, quam solidiorem brevioremque nactos arbitrantur. Quo fit ut malorum n Brorum , quos supra memoravi , glo- Tiam , neque per noS producere , neque sartam tectamque serVare Valeamus .

Quod ut clarius patescat, juvabit rem

altius repetere.

Veteres Romanorum Patricii qui-hua Reipublicae fortuna esset concredita, veluti totidem Oracula Sapientiam Civibus ministrabant . Libera namque adhuc Republica, Deorum religio quam a Regibus usque incuticatam .acceperant , eos ex nobiliori

principio ad virtutem ducebat M ad Veritatem quam fortissime alligabat. Patriae pietas , ex qua Rempublicam omnibus privatis rebus habebant potiorem , cum ipsius Reipublicae usu conjuncta , Politices eruditionem pensabat : denique animi altitudo , ad. quam moribus erigebantur pro morali do-

13쪽

ctrina erat ad virtusis emas antimeomparandam Illi itaque dc contra ctibus, & testamentis , , litibus prati. sto erant, vel cavenda, vel dictando, . vel arbitrio aeo componendo .. Quam. ob causiam aut domi sedentes exeL piebant consultores , aut ambulantes transverso foro consilii fui copiam faciebant . Oratoribus quoque legum se tentias miniitrabant , qui vel civium bona tuerentur, Vel bella , leges fere das populo suadebant vel contra. Porro si ambiguitas juris occurrisset , Gmul conveniebant, & disputantes o cultam legum vim eXprimebant, tr-debantque populo: ex quo ortum est jus illud quod sine scripto veniens , tacito bac illiterato hominum consensu, uti recte Gellius, receptum fuit. At collapsa Romana majestate una cum Imperio, atque usu recepta illa jurisprudentia ', o bone Deus i quam

multa opus essent ut nos ad Veterem

illorum prudentiam possemus eringere; quam porro multa ὀc graviae quae noctab illa optime acquirenda omnino praesepediunt . Comparanda namque essen

14쪽

aeeuratior Enguarum , Antiquitatis , elegantiorum litterarum notitiae ; pedicurrendi mores majorum : addiscenda Mis iIta veritates ex abdito eruendi dii estiganda lex illa aeterna quam non legimus sed natura accepimus : phiis, sopharum deinde de Virtute praece a Percurrenda: comparanda denique lux Prudentia , qua praeter leges, Civitates gubernantur . Praeterea cum edixtempore prisatus quisque rempublieam consultaret, illud unum agebant , ne Civium libertas, populi Rom. αγgnitudo quid detrimenti caperet , n is quid praeter morem majorum staret . Itaque justi , injustique sentea

cuique erant in propatulo; lites, di istordias non a veritate alienus animus

fovebat ; denique jus bonumque non legibus magis saltem primis Reip tςmporibus in quam natura valebat si

Porro privata utilitas quae hominum animos mire fingit atque lacessat , ab illis erat alienissima ; immo ne quid ac ciperent lege erat cautum . Quare is

15쪽

ctum ut immutatis prorsus omnibus neque Interpretes qui jurisconsultis , neque Forenses qui Oratoribus succe .sere , sint cum iis ullo modo comparandi. Interpretes in Ictorum fragmentis , Imperatorum rescriptis .enuclea dis ; . Forenses in legum sententias factis applicando, Veriantur . Et Veteres quidem Interpretes ab Irnerio ad Alciatum. usque , tamquam

illuni nocte per immensum jurispr dentiae pelagus vagati sunt . Irnerius namque , qui primum scholam aperuit, e variis codicibus simul collatis, sparsa juris membra collegit, discipulosque multos eduxit : Floruit deinde Ago Bononiensis , e cu)us schola prodidit Franciscus Accursius : Emersit deinde Bariolus . ejusque discipulus ' praeceptori non impar Baldus : usque dum in lucem prodidit Andreas Alcia tua, qui jurisprudentiam in primaeva elegantia collocavit . Ab Irnerio itaque ad Alciatum usque , a quo juris prudentia Cujaciana duxit initium, hyems quodammodo jurisprudentiae fuit; adhuc enim barbarie premebatur , c Tebat

16쪽

rebatque pura illa luce veteris eruditionis , sinuosisque subtilitatibus ex Arabicae Philosophiae Soliolis a Bariolo' maxime ad studium juris traductis, implicabatur , atque destituta cognata sibi latinitate Si eruditione, aptoque ministerio privata , evolvere se nesci bat unde rigebat tamquam si hyeme cohorruisset.

Ε vocatis itaque Scientiae praesidiis, magni Cujacii Schola emersit , quae

optima censenda est . At complures

linguarum, Antiquitatis, Critices deliciis capti, juris prudentiam festivioribus hisce litteris , rebusque elegantioribus totam occuparunt. Quare in eo sunt omnino , ut inquirant de latinitate dictionum ; cujus generis sint quaedam voces ; quaenam jurisconsulti patria ; Porro leges figunt, refiguntque modo syllabam ejiciunt, modo ejectam

restituunt: quare ita jus exagitant , ut nihil propemodum relinquant integrum , illibatum. Praeterea antinomias venantur , Triboniani emblemata, imperiti Interpretis glossemata; ita tamen ut si in verba paullo obscuriora inci

17쪽

inciderint, statim antinomias detexi se putent, ut de Budaro C acius i) . atque ita potius peccata fingunt, quam reperiunt. Hae summae Semidoctorum late pretum Classes: modo Forensium percurramus . Hi sunt qui omnem omis No prudentiam cancellis illis forens, bus circumscriptam esse putant, & inialiorum fortunia tuendi. quaestuosum ossicium profitentur . Hi potiua Pragmaticis , M Romanorum . Formulariis essent conserendi, quorum copia post secundum bellum Punicum maxime coepit laborari; eosque pingit more suo

Plautus sa), Si belle carpit Iuvenalis: Post finem Autumni media de nacto supinum

Clamosis juvenem pato excitat: a cipe ce Ss Scribe puer , vigila , cd 44 age , perlege rubraa

18쪽

UI tum vel medioeri bonarum lIrteissarum apparatu, ad leges percurrem das se conferunt, Bartolos , Baldos , Accursios, Imolas sexcentosque alios, Miunc se putant summum in hae arte consecutos, cum omnes hujus generia auctores ad rem aliquam evolutarine, M aliquot casuum myriades quos illi ex levi fimilitudine essinxerint , m moriae mandarint; quare nisi obveniem tem speciem in suo compendio inumniant , quid sentiendum sit, ignorabunt.

Alii denique δή istud quoque jurispr

dentiae cadaver negligunt , ti Leges in Foro exoletas dictitant ; quare ce tenis aliquot decisionum , consiliorum, observationum forensium , opinionum

communium contra communes, caut

Iarum denique , quas Vocant, mem rim infixis, vel in adversaria relatia, ubique rabiosi ac male rauci , ut Inoagoediis legimus, sylvescentem hane frugem praeseserunt. Cum vero, ut

ipse Imperator si), nihil si inter M.

19쪽

suscipere dubitationem ; nihil porro

nobis tam naturale quam eX inani

gloria vel alia humanitatis infeliciatate , studium contradicendi ; fit ut quamplurimae opinationes , Decisiones veluti adversis frontibus inter se pugnent , adeo ut parum sit scire quaenam sit communis opinio , si quae communior sit ignoretur. Quibus omnibus si Fori vafritiem adjungas , tot inter litigatores , ad fortunas eVertendas ju gia enascentur , ut lepidissime ὀc scie ter nimis vetus ille Auctor scripserit, Pragmaticorum hanc sobolem veluti Lernaeam hydram , lites de litibus f rere, mortalibus immortaliter . At nova se prodidit, eaque nobilior forensium Ictorum Classis , quae undique accitis philologia , Critica , Historia, nec non Diplomatum librariis , porro delicatula novorum Scriptorum turba, his scriptis arripi posie ajunt prima Va juris principia, publici praesertim, intimas philosophiae moralis essentias, Theologia, , caussas Cosmologicas, nec non omnia Scientiarum principia , universam dentove de humana Voluntate hae

20쪽

historiam quae omnia recte derivata summum essiciunt Ictum. Iactitantes itaque juris prudentiam Veram esse enc clopaediam, uti GuI. Budaeus si), Ulpiant de jurisprudentia definitionem tamquam tutissimum praesidium ad-Vocant , docentis jurisprudentiam esse

divinarum atque humanarum rerum no

titiam , juin atque injust Scientiam sa).

Ulpianeam definitionem reipsa cons mant , cum juris prudentia de omnibus in humanis rebus agere debeat, non modo de Divinis, ut monstrant Tit

ii Codicis Sc Novellae plurimae : De Summa Trinitate: De Soctis Ecclesia :De Sanctiss: Episcop: Cler: O Monach:

Go. Verum de rebus omnibus ad hominum commercium comparatis, ut ex

Titulis Pandectarum , De re militari; AEdilitio edicto; de Tritico se , De Auros Argento; de Penu ; De fundo inser cto , vel Istrumento legato colligitur, qui omnem prorsus rei bellicae, fore sis, medicae, institoriae , ruiticae , u banae ν