장음표시 사용
12쪽
Ι. Ιcet MET WTICES nomen, forte olim fuisse Cusum videa-,E L tur: tamen facultati, quam elucidandam suscipimus, apprime H consonum esse , nemo profecto ambiget. Si enim Pb ices nomine a Graeco vocabulo Φυσει , P sis , quod naturam significat, rerum sentibilium pertractatio insignita fuit: jure
Metapbsica dicenda erat, laeτα την φυειν , scientia nimirum supra Naturam , facultas illa, quae res a materia te cretas , neque sensibiles rimatur. abstractionis & ratiocinii ope. II. Equidem, cum nostrae naturae conditione fiat, ut primae rerum omnium notiones e lenissihilibus, & materia concretis exordiantur, tum gradatim progrediendo ad insensibilia ascendamus,& secreta a materia: ordinis ratio postulare vi docur, ut nullus Metapbsices ape tradia adeat,
nisi Physicis cognitionibus antea instructus. Atqui Μajores nostri contrarium tenuere iter: qui mos, postquam ad nos usqtie devenit, veluti sacer fuit, & religiose servatus ; quantum enim scio , nemo hactenus illum adgredi est ausus , sive id nimia antiquitatis veneratione factum sit, sive ex animi imbecillitate , sive alia quacumque ex caussa. Nolim rectae licet sententiae nois vitate in alieujus cadere offensionem ; quilibet jure A utain
13쪽
1 In ἰυers Metapb. utatur suo, &, quam libuerit, sequatur semitam. At illud saltem indigitare ex munere meo duxi, ut discant Tyrones planum , & magis prolaturum emetiri, quem alias salebrosum experiri solent, studiorum curriculum. III. Quae supra sensibilia adscendunt, & a materiali compage sunt secreta, diversa trespicere possunt, atque ideo non immerito hinc Meta-pissices partitionem desumemus. Nempe , quae sola mentis abstractione assequuntur, si quidem
generales rerum omnium proprietates spectant,
Outosopbia , prima scilicet Metaphysices parte . continentur . Quae vero spectant Mundum in genere , atque ideo extra sensuum aciem constituista solius ratiocinii vi agnosci possunt , alteram ejusdem partem constituunt, quam Cosmologiam dicimus. Sunt vero quae suapte natura ab omni materiae concretione sunt sejuncta, Mens scilicet humana , & Deus , duasque alias sistunt ejusdem facultatis partes, Ps dologiam scilicet, & Tbeologiam Natuνalem . Postrema tandem pars hominis relationes erga Deum , seipsum , suique similes
expendens, quae inde sequantur officia monet , morumque praecepta decernit tum artem edo. cet recte vitam instituendi , ut felicitatem conseia quamur I eaque Ius naturae , isthaec Ethica nuncupari consuevit. Quinque itaque partibus Morirapbysica continetur , quarum priores quatuor modo vobis exhibeo. Adolescentes Optimi , no in exuccas , nec vanis, garrulisque subtilitatibus scatentes, sed doctrinis, quae veram redolent sapieritiam, refertas. Has partim quidem collectas, Paristim mihi in meis meditationibus sponte veluti sua
14쪽
sua occurrehies, elucubrare , & ingenio vestro, quantum cognovi adcomodare sategi. Postrema in vero partem, favente Deo, mox ut otium , dc vires suppetent, adjiciam. IV. Ex ipsa objecti explanatione , quam modo breviter prosequuti sumus, abunde quisque in.telligit, quanta sit hujusce facultatis, quam pertractandam suscipimus, utilitas , atque praestantia, Si enim facultates caeterae ex eo praecipue commendandae veniunt, quod Civi , vel Homini pro. sint, ista equidem , quae utrumque quam maxume praestat, & qua sue illae suis destitutae sun. damentis claudicant, collabuntur, vel in perniciem facile vertuntur, omnium princeps haberi debet. V. Nec profecto audiendi sunt , qui percensentes multa ingeniorum monstra s quorum nomina aeterna sunt digna oblivione) ex Μetaphysicis , ut inquiunt, speculationibus prodeuntia, quae extremam veluti perniciem homini, societati , & religioni minitata sunt , ipsam hanc
scientiam veluti perniciosam despiciendam esse,& avertendos ab ea adolescentes autumant . Hi enim sic clamitantes, Μetaphysices penetralia numquam adiisse revincuntur, neque adeo aequos ea de re judices esse, cum, quid intersit verum inter, & larvatum Μeta physicum , nesciant di. gnoscere. Deinde dicam Ovidii vertas. Tris.lib.a. Igne quid utilius 8 si quis tamen urere tecta Comparat ' audaces inseruit ignδ manus . Nimirum illa ingeniorum monstra non e Μeta physica prodiere, sed eam adierunt, steteruntique in ipso ejus limine, ut Metaphysico pul-
15쪽
4 In ἰυer. Metapb. Praefuere conspersi in scenam prosilient. facile illu.derent. da it sane praeclara ingenia heic commemorare possem , quae Metaphysicam non e limine salutantia , sed ejus interiores recessus diu. turno , & assiduo labore perlustrantia , & prostraverunt illa priora, tum , de societate , & religione quam optime sunt merita λ Sapientissime Verulam ius de augum. δε en. i. I. p. IO. o Phi-
is lolbphia obiter libata a Deo abducit οῦ penitus is hausta reducit ad eumdem , id quod serio recogitent Tyrones in primis velim.
16쪽
Iraberis fortasse . candide Lector, eccur ia A lania Phu0opbisarum Insilutionum sege- . ae , quae ubique prosat, has m ego alteras in m-blicam i com emittere inchoaverim. Equidem , ut
mei operis rationem asseram, nihil de illaru Merito detrabere volo , secuti apud ceteros pene omnes , qui Hiquid novi condunt , in more posi- sum esse vi datur . Regeram ego eandidus quod sentio , quodque Mim attuli, quum LN eas Insilutiones italico idiomate eonfer herem . Sicuti sania in rebus singulis varietas Natura eoinia suta est , ut in infrita pone rerum multitudine
multibi reperire sit duo Entia perfecte similia tisa profecto in humanis fingendus ingeniis non
aequalem , nec semitam formam illa eadem se utita es. Hinc mira opinionum , atque sententiarum maristo, di crepantia : bine multiplex fimia tum quoque sententiarum expositio : multiplices in dicendi, probandi rationes e alii M atquσariti doctν narum nexus , atque ordo i hinc tau aem , si quilibet sensu suo abundet . Iam vero donga annorum serie , quibus docendi, ac in re- us phiιosophicis insitu di Adolescentes cum of m in Nolano Sem nario, tum modo Neapoli, munere perfungPr, edidici, nonnihil negotii Audἰ- roribus facessere , s quandoque occurrat, ut . Eoνis , eQus insituriones prae manibus habent ,
sententἰσ minus a Praeceptore probentur . Fit en , Mi neutrius sentenrias mente adaequale concipia ;nus f quidem concipiant, disseillime tamen memoria fervent, 'utraramque teneant momenta. Quin is
17쪽
mo is se diυθνlie sive exponendi , Γυe dicendi forinnae , qtile haud vitari posse videntur , solent quandoque IIos immorari . Quae quum ita sint, consutio fieri consuevis ab omnibus , quos
.auditorum suorum commodum , atque stilitas. moυet, ex modulo suo linitutiones condere . At -ν , cum omui procul dubio maximopere in . pri- mis intersit , non inanes O fucosus doctrinas hisce complecti , seu selectas , solidas , σquae gravioris stini momenti penseula-
te persequi : tum vero omnes , quo feri potes concinniori ordine didascalisa oratione , exponere oportet , ac novis sive inυentis , δε- me excogitatis opportune . locupletare . Verum enim vero Nemo in propria eaussa judex ce
to neorruptus . suid igitur timi praesiterim in hisce. Metapb eis Instiistionibus , quidve in sequentibus fim praestisurus, non meum, sed tuum esto iudicium , candide Lectuis . Quo si
non contemnendas, nec meriis vacuas Mars Iudicaυertia , non tam ingenii mei υyribus , quam probae , ac subactae mediocris ingenii eutturae 1νitiua, , quam assiduis , atque prου dentissmis euris Praeelar Isimi, ac beneficentissimi Nolani olim Ant sitis , mox vero benemerentissimi Panormitani ia6, ob episcopi , ac Siciliae Praesidis probatissmi PHNLIPPI LOPEZ/r Rono in eodem Nolano Se-- m Mario ' alumnus exemi . Equidem δε quid in ι tteris , in morum disciplina proseei , libens iac Arato . Dimo , nec non ingenuo pudore fareor, me Et aeceptum referre. Vale.
18쪽
ΜETAPHYSICAR- INSTITUTIONUI PARS PRIOR IN ONTOSOPHIAM PROLEGOΜENΛοῦ
I. SOPHIA, si vocis etymonidi inspiciamus, idem sonat ae a Scientia Entis. ENTIS autem
a n nomine utuntur Metaphysici;
M quo notionem maxime genera Iem, omnibus rebus, sive quae sint sive quae esse possint, communem , exprimant. Quapropter s. sosopbia recte definienda venit, Scientia , quae
generati mas maxime communes rebus omnibu proprietates expendit
. a. Facile hinc Quisque intelligit, Axiomata; seu cognitionum principia, quae locum sibi in ontosophia jure vindicant , esse pariter debero
omnium maxime generalia. Duo itaque potissima heic exhibebo, quorum alterumnis vulgo dicitur, alterum vero susscientis mo
Impossibile es idem smul esse ρο non esse. Hoc principium contradictionis appellatur ζ siquidem sum dς una, eademque re aliquid simulo 3 . . as
19쪽
affrmamus , & negamus, nobis contradicere discimur. Hujus evidentia, & maxima certitudo ex ipsis terminis tam clare constat, ut nihil magis qneque hilum dubitamus inter amentes, vel stupidos rejicere, qui intellectis terminis vel primo intuitu illam non assequuntur. Deinde , in veritatum serie ultra hoc principium adscendere
haud possumus; ipso enim non dum posito, quodcumque aliud statuatur pro vero simul &falso haberi posset. Patet hinc contradictionis principium primum , esse, & penitus indemonstrabile. 4. Ex adducto mox principio sponte sua fluit
I. non posse unam , eamdemque rem attributis
constare , quae se mutuo destruunt I II si ex hypothesi per legitimam & necessariam consequentiam ea sequantur, quae die mutuo destruunt, hypothesim illam impossibilem es. Ex. gr. si quis
per hypothesim assumat triangulum rectangulum,3c aequilaterum, mox per legitimas illationes quae se mutuo destruunt, deduces et illam ergo hypothesim merito pro impossibili habebis. s. Putarunt Scholastici praedictum effatumetotius humanae eruditionis principium esse, quasi ex eo defluant quaevis humanae cognitiones. Sed nihil, inscitius dici poterat. Cum enim omniS humana eruditio ex singularibus prima habeat exordia, tum per gradus ad generalia adscendat,
nullum prosecto esse potest hujusmodi principium, quod sons si & origo totius humanae eruditionis . Procul autem omni dubio pro universali analytico principio haberi debet, ad quod scilicet per continuam analysim, tanquam ad ulti-
20쪽
nium tribunal revocari potest quaevis propositio, ut ejus veritatem , vel falsitatem contra Pyrro
6. Cur aliquid sit potius , quam non .' hoc potius modo, quam alio &c. ratio sussciens appellatur . Hanc vulgo exigimus in iis expendendis affectionibus, quae Enti praeter essentiam i sunt I quae nimirum ita Enti insunt, ut earum loco contradictoriae, vel aliae quaevis affectiones inesse possint, tamen non insunt, . Ut autem ratio vere sit lassiciens ejusmodi esse debet, ut ea satis sit ad praestandum iri cujus est ratio suillatens; alias sufficientis nomen non meretur, cum reipsa si insuffciens . Atque hinc patet sussicientem rationem ejus mois di esse , sit ea posita ponatur etiam id, cujus est ratio suffciens, secus rursum insufficiens foret:
quippe praeter illam rationem aliud quidpiam modo requireretur ad ponendum illud, quod noadum est positum .ε. 8. NIHIL es sine fuscienti ratisne. Hujusce principii indubia veritas cuilibet sponte sua occurrere autumamus . Si quis vero demonstrationem requirat ex principio contradictionis facile eruemus. Sane insit enti A qua vis assectio Npraeter essentiam , ita nempe ut eontradictoria
affectio - N , vel alia quaevis diversa Μ eidem inesse possit. Ex duabus contradictoriis affectio. nibus N, & - N, quae seorsim in eodem Ente inesse possunt, nec non ex diversis N , & Μ in eodem Ente aeque possibilibus, vel adest suffciens ratio cur altera insit, vel non. Si primum, ad struitur propositi principii veritas . Si secundum,