Institutiones philosophicae auctore Mariano Semmola in usum suorum auditorum concinnatae. Institutiones metaphysices

41쪽

tionem propriam, seu per hM esse , 3c per K- mitationem qua concipitur , unum non esse aliud , unum in alio non contineri , & esse plura . Quare videtur logo machia irrepsisse inter celebres Viros. Uel enim duo Entia, licet in caeteris sint perfecte similia , & eadem , individuationem tamen propriam singula habere constitui mus : vel cum in caeteris eadem snt , tum etiam individuationem, seu hoc habere comis munem, & eamdem . In prima hypothesi, duo ejusmodi Entia nullam contradictionem , adeo que nullam impossibilitatem continere , nemo non videt. In altera vero, lusus adest verborum :cum enim duo Entia communem , eamdemque individuationem habere statuitur , non duo , sed

unum esse declaratur.

Q. Ad secundum reponimus e decere quidem Deum utpote infinite Sapientem , & insitiite Bonum nihil velle, nisi convenienter ratio

nibus suae Sapientiae, & Bonitatis. At, in hypothesi duorum , vel plurium perfecte similium ,

qua neutrum ipsorum potiori gaudeat ratione, eccur caeteris praueratur . integrum esset Deo, quodlibet eorum velle, & aliis anteponere , dc. ut existentiam largiatur, & ut in determinato loco constituat. Conseratur Ia. num. II. Quam infirmum sit hoc Leibnitianorum argumentiam,

ex ipsius Leibnitii sententia evidentissime perspici potest. Leibnitius nimirum nullam intrinia secam impossibilitatem in Entibus persecte similibus agnoscit similiter Bohemius asserit, abstrahendo a principio rationis siliscientis, in se possibile esse ut duo eadem prorsus exissarat .

42쪽

His semel concessis : adversari deinde non ponsunt, quodlibet ex Entibus existentibus periecte simile habere posse, quod, ut inquiunt, non existit, neque scimus utrum aliquando existet . Cum itaque certum sit, ex perfecte similibus Deum elegisse , & condidisse , quae modo existunt 'quarrimus a Leibnitianis , adfuit ne Deo hujus praeelectionis ratio sussiciens , nec ne P Nemo non videt , quorsum istud , quod quaerimus, spectet. 3 o. Ad similitudinem refertur Identitas . Hoc vocabulum modo de pluribus , modo de una re praedicatur . Si plura Entia aliquo, vel pluribus respectibus similia fuerint . hiscemet respectibus eadem appellantur : & perfecte eadem,s perfecte similia . Alias duae sibi invicem substitui possunt , quin mutatio fiat sub uno, Vel pluribus respectibus, hiscemet respectibus

eadem appellantur . Ex. gr. Geometra generi CaS triangulorum proprierates demonstraturus

rem perinde conficiet, sive triangulum majus , sive minus , sive acutangulum , sive rectangu lum , sive obtusangulum &c. describat: haec tria angula eadem appellantur , quia sibi invicem substitui possunt, salva theorematis veritate 'demonstratione .. .Equi pondium aeneum unum , alterum plumbeum , aureum alterum eadem sunt

ratione aequi pondit; quippe sub hoc respectu substi, tui mutuo queunt. Cum vero per similitudinem Entia dispescantur in Genera, & in Species f. . Ec ex eadem similitudine Entium Mentitas repetatur, facile intelligitur I quoque in Detciscam , & ganarisam dispescendam esse .

43쪽

q. fr. Praeter spee ficam, & genericam identita. tem , quae plura Entia tuo conceptu complectuntur , consideranda occurrit Identitas numerica , quae nonnisi de uno , & singulari Ente praedicari potest. Cum nempe concipimus Ensiboe esse suum, in aliis atque aliis temporum , Iocorum &c. circumstantiis immutatum, seu non aliud habere , idem appellamus . Consistit ergo identitas numerica in Unitate V, hoc ebse Entis in aliis, atque aliis temporum, locorum &c. Circumstantiis positi. 32. Triplex vero est Identitas numerica, metapbintea scilicet, pissica , & moralis.

in quo nulla, vel ne minima, mutatio accidit. Soli Deo isthaec identitas convenit. 'II. Identitus pb Pa tribuitur Enti cujus quidem qualitates mutationem subierunt , 1ed ejus essentialia attributa immutata permanent . Mentibus , & Μateriae isthaec convenit iden.

ΙΙΙ. Identitas tandem moralis consistit in unitate finis , cui varia media . diriguntur, tum in perseveranti ad idem habitudine . Sic Lupus gregi struens insidias. tum Vigilum sugiens mi. nas, idem moraliter lupus est I non emendatus enim fugit, & est redire paratus vigilibus somno correptis.

33. Animadvertendum est, vocabulum quandoque minus proprie in communi vitae Consuetudine usurpari . dies enim eadem perseverare vulgo censetur , licet ejus loco alia, atque

alia incontinenter iuccedat, si tamen isthaec sue.

44쪽

cessio sens bus nostris non pateat . Ita Bumen planta , animal eadem hodie dicuntur efle . quae decem retro annis ; id quod proprie verum esse nequit e Nemo nostrum idem es in senectute , qui fuit Iuυenis a nemo es mane , qui fuit priis e . Corpora nostra rapiuntuν fuminum more . Sen. eps. 38.

s . Triplici expostae Identitati s so. & s r.

triplex opponitur distinctio, numerica ,Jpecifica, dc generiea. Primam tribuimus Entibus sub ea.dem specie complexis p alteram Entibus ad diis versas species spectantibus , sed quae ,sub eodem

genere continentur ' tertiam tandem Entibus ad diversa genera relatis . Patet, adeo solam. Identitatem numericam esse cujusvis distinctionis nesciam . Identitatem vero specificam cum

numerica distinctione Identitatem genericam , cum distinctione specifica optime copulari. ss. Rursus distinctio alia est realis , alia formalis. Primam tribuimus rebus, quae in sei p. sis, & nemine adhuc cogitante sunt distinctae . Quod si harum una alterius si modus, appellant; qualis est distinctio inter corpus, &: suam figuram . Secundam vero praedicamus de re bus, quae in seipsis quidem unum sunt, sed quae . diversis mentis conceptibus complectuntur, i pia rei natura, quae multiplex est sufficientem rati nem subministrante . Hujus m i est distinctio, quam ponimus intellectum inter, & libertatem Mentis. Quod si divers ejusdem rei conceptus non ex ejus natura, sed ex libidine intellectus a istrahentis pendeant , hapc ωInvadem, dc rationio

distinctionem dicunt. Puta si linea Α si alteri '

45쪽

B parallela , & alteri C perpendicularis ἰ uηa, eademque positio lineae A virtualem , seu ratio. nis distinctionem subibit ex diversis respecti ut

ad lineas B, & C. A R T. II.

dependentibus.

q. sue. plura simul existere intelli.

guntur, ea dicuntur eo isere; est proinde coexistentia simultanea plurium existen. tia.

s . Si ex pluribus coexistentibus Ens ali. quod constet, Ens istud compositum appellatur; e contrario fimplex dicitur, si ex pluribus codixistentibus minime conflatur . Plura illa com. positum essicientia parres , Vel elementa compo. sti dicuntur . . ι

mpositio est coexistentia plurium essentialium ad individuam Entis alicujus essentiam conflan. dam intime conjugatorum : hoc sensu Mens hominis metaphysice composita dicitur . Com, positio phsica consistit in plurium realiter di. stinctorum coexistentia , qua Unum totum conastituitur: hujusmodi sunt Corpora . Linica tanudem eompositio eli plurium conceptuum , qui bus integra rei notio Menti s stitur , conjuga. tio. Ad hujusmodi composita revocantur. quotquot

46쪽

s . Trὶplici expositae eompostioni triplex opponitur iamplieitis. Nimirum H sire Implex di. citur Ens, quod pluribus realiter distinat s. ca.

ret: hujusmodi ex gr. Μens est humana. Hanc absolutam simplicitatem esse , veri nominis nemo non videt . . Metaphysice vero simplex ,t cujus essentia haud constat, pluribus' attributis formaliter distinins e hanc simplicitatem Deoi convenire arbitror , quidquid contra, Seotistae sentiant. Logke tandem simplex dicitur, cujus, Conceptus non cor stat genere , & differentia athanc simplicitatem de Deo praedicari msse plu- :

f. .Perdiligenter animadvertant Tyrones, phy sce Composita non nisi ex plν sce , & solute. simplicibus elementis confieri . Sὸne. cujuSUis Compositi elementa vel sunt composita , vel sunt absolute. simplicia. Sit hoc secundum, contistit asserti veritas . Si primum , hujusmodi, clementa, quia composita, aliis elementis con- B ari debent . De hisce secundis elementis iteriam quaero, sunt ne composita, an vere, Sc ab io me simplicia Τ quorsum evadat dilemma istu4Pec se patet o nempe, vel progressum compositionum in infinitum comminisci debemus, vel eκ istentiam vere , & absolute simplicium elementorum confiteri. At progressus compositio. num in infinitum absque simplicibus elementis seciam ipse pugnat et in hoc quippe progressu'occiarrunt perpetuo eomposiis sine componenti-

47쪽

34 ONTOSOPHIA. bus sa)Quae iunt itaque physice Composita ,

ex vere , & absolute simplicibus elementis co flari debent. - ik.6I. Ex qim facile deduoi potest, quamlibet singularem Substantiam Sufestam, esse H ices leae . Nam , si ejusmodi non sit , partibus constabit. De hisce partibus modo quaero, sunt ne totidem Substantiae λ sunt mera aceidentia λsunt nihil λ praeter haec tria nihil video, quod

reponii queat . At primum hypothesi contradi cirr quae enim singularis Substantia supponitur,inet Aggregatum Substantiarum . Secundum re pugnant' i tum' quia supponeretur ex accidenti. s Substantiam conflari , quod absurdum est ;tum quia accidentia nequeunt existere nisi taliquod pri inins Subjectum , seu. Substantia ipsis subsitas. . Tertium tandem per se patet ablurdum .', Quaevis. itaque Substantia singularis

pro Subjecto i physice simplici habenda est.

62. At corpora et ni partes resolvi quotidie vi. dei MHaec ergo, quae communi sermone corporeae Sus,stantiae i dicuntur , non pro Substantiis sunt habenda , sed pro complexionibus totidem Sub. stantiarum, quot .sunt partes, in quibus tandem resolvi intrinsecus possunt. I :

a) Si quis inumerum- ec aliis minoribus numeris eomponi adstrueret usque in insultum, quin unquam ad unitates deveniatur is, talia estutiendo, eerte seipsum non intelligeret . Quippe ablatis unitatibus nullus nuriae rus sive major, sive minor conssari potest . Pariter se

habent, qui physice c6inpositis physiue simpJicia denegant

elementa . .

48쪽

i ONTOSOPHIA. 33

Sicut ex vere simplicibus conflantur com .posita , ita ex hiicercompositis conflari possitnt alia magis cona posita; tum ex istis coagmen tari alia tertii ordinis, & ita deinceps . Com. politum inferioris ordinis' inplex est res pectu compositi ordinis altioris . Quare simplicitatem merito partiri possumus in absolutam seu pissicam , de qua f.7sq. , & relativam. Haec praedicatur de Ente intrinsecus quidem composito , sed in comparatione alterius Entis, quod compostionem altioris ordinis includit . 64. Si partes physicum compositum coagmentantes snt ubique in toto composito similares, ejusdemque naturae, compolitum appellatur homogeneum hujusmodi est aqua , lata depuratum &c. E contrario heterogeneum dicitur,

si partes dissimilares , divertaque naturae tu i p. so occurrant: hujusmodi est planta , Animal , paries &c. q. 63 Ex coexistentia plurium extra se positorum , & ita inter se conjugatorum , ut vel nullus . vel non sensibilis interjaceat hiatus ,

oritur Extrasio Haec itaque vel est vere uontiqnua, vel Arearenter tantum . Rursus extensio , vel concreta est, quae scilicet spectatur in corpori,

bus , vel abstracta, quam nimirum solo mentis concepta complectimur, & cui nulla flabsit --

teria , seu corporea Substantia . . :. , 55. Dari extensionem realem, eontinuam, sim larem , vacuam , seu penetrabilem , quae βε

σommune rerum omnium velwti receptaculum, Sea.

tentia fuit, olim Democriti, Epicuri, aliorumque qui eam spatium vacuum dixerunt. Temporibus C a pro

49쪽

prope nostris quamplurimi celebriorum Phita. sophorum, Newtonus, Clarkius, Μorus, Μun schem oekius &c. eamdem opinionem tenueis runt . At in ejus determinanda' natura plures inisere sunt hallucinati. Vulgo huic reali spatio interminam extensionem , aeternitatem , indepen. dentiam immobilitatem tribuerunt. Quaestionem hanc undique persequi, & ex integro, expende. re supervacaneum. puto . Ex iis, quae mox sum expositurus patebit, hujusmodi spatium 'penitus imaginarium esse , ut ita , extra imaginationis cancellos, nihil. reale, &i solutum reli

quum sit vi νε

.67. Re quidem vera hujusmodi spatium abs

lutum, neque pro substantia, neque pro modo ha- heri potest e non pro substantia I. quippe, cum increatum, aeternum &c. dicatur, alter foret Deus: a. quia substantia natura sua extensa, adeoque partibus composita, repugnat. Non pro modo, quippe' nequeunt modi sine aliqua substantia existere . Quod i si spatium istud pro nibilo spatioso

quis traducat, verborum sensum, explicet, si quis profecto subest , rogamus. Vereor,. ne hoc yParissum nibiι tandem in Spatium imaginarium abeat'. Sed de spatio mox redibit sermo. . f. 58. Si quis vero notionis hujusce spatii quam quidem omnes mente gerere videmur γoriginem , absque ullo pactium studio , inve- stigareKvelis p eam ex consuetudinis praejudicio derivare facita intelliget. Sane omnes exteri

sonis phaenomeno ab ipsis incunabulis undique ircumsepti sumus , & occupati: Nihil, quod visu, & tactu hactenus percepimus , ταte . , sonis

50쪽

sionis speeie Animam non informavit . Quare sicuti isthoc consuetudinis praejudicio factum

est , ut neque modo quidquam concipere Valeamus , niti sub aliqua extensionis forma: ita haec ipsa consuetudo in causa est , eccur ream lem vacuam extensionem existere putemus . quae veluti receptaculum sit omnium corporum. Atqui corporum extensio , ut Tq. , & ube rius in Cosmologia ostendemus , purum , pu tumque phaenomenon est ex elementorum eoexistentia derivans . Arduum proinde minime erit, veterem opinationem spatii vacui realis,& aia

soluti deponere , illudque posthac pro imagi

nario habere. 6ρ. Plurium collectio , quae sunt eadem, vel ut talia concipiuntur , cuantitas appellatur . Haec plura si ita inter se conjugata concipiantur , ut nulla ubivis interruptio intersit , sicut in extensione, quantitas continua dicitur: 'Aiscreta vero , si plura illa seorsm posta imtelligantur I hujusmodi sunt quotquoto numeris

Quantitati vulgo adjuncta magni, &parvi trihuuntur . Nimirum haec adiuncta in-nuunt relationem unius quantitatis aci aliam notam quantitatem , quae.pro communi plurium ejusdem speciei quantitatum mensura assumi. tur. Si quantitas assum tam illam excedat mensuram , magna nominaturi I pama e Fntra

rio, si ab illa deficiat. Hinc est, ut quae qua titas Uni est mona, quandoque pro parva . ab Alio habeatur; id nempe; ex eo fit, quod . ad diversus' illam referant in is inam