Institutiones philosophicae auctore Mariano Semmola in usum suorum auditorum concinnatae. Institutiones metaphysices

361쪽

r 8 NATURALI s

quae sunt ratione & libero arbitrio praedita aliIs omnino legibus profecto regi debent, quae sint eorum naturae conformes i leges quippe , quavphysicas dicimus, rationem & liberum arbitrium

destruerent

Determinationes , quae Entibus ratione x lIbero arbitrio praeditis conveniunt, nequeunt aliaeesIe , quam quae ex illiciis bonorum , & amore felicitatis, vel ex horrore malorum , & miseriae odio suscipiuntur . Leges itaque, quae Entibus libero arbitrio praeditis conveniunt , ne queunt aliud esse nisi certa & immutabilia si a tuta Supremi Conditoris, quibus bonum & seis licitatem creaturis rationalibus in ordine manentibus praeordinaverit , miseriam vero & in felicitatem creaturis ab ordine desciscentibus . Isthaec statuta leges morales naturales dicuntur. 88. U. Leges morales haud censeri debent creaturis rationalibus extrinsecus & accidentaliter

impositae e sed in ipso Μundi ordine insitae, & in

creaturarum naturis . Neque putandum est , ex

solo Conditoris arbitrio illas suam obtinere sam ctionem , sed praesertim ex rectissimis & inflexibilibus sapientiae scitis, quibus omnis mundanus rerum ordo primum conceptus suit , tum demum Divinae Voluntatis efficacitate ad existentiam perductus. Nimirum generale Mundi Systema ea arte ab infinita Divina sapientia conditum est, ut indeclinabiliter ad felicitatem ducat Creaturas rationales , quae sartas tectas servant relationes , quas ad singula quaevis Entia natura sua haberit , suasque illis attemporant actiones: sicuti e contrario ad miseriam

362쪽

dc infelicitatem efficaciter trahat ilIas Creaturas

rarionales, quae eas relationes violant, corruminpunt, suisque actionibus pessumdant. Requ dem vera nisi res ita se haberet , haud foret Idundanum Systema ordinatissimum, infinitaque Dei Sapientia ae Μajestare dignum , sed opus natura sua hians , quod externis veluti praesidiis postmodum circumvallatum , inscitiam & impotentiam in Conditore argueret. 189. E mox dictis patet I. generale Mundi Systema ne latum quidem unguem a praestituto fine aberrare , sive Creaturae rationales in suo maneant ordine, sive ab eo desciscant. In suo enim orditie manentes suam consequuntur felieitatem : a suo ordine recedentes miseriam &infelicitatem nanciscuntur, & quidem in ratione suae aberrationis . At utrumque Verum , &realena ordinem generalem constituit : utrumque ad generale Mundi systema aeque spectat .& mirifice conspirat fini , quem ruus mundano systemati praestituit . a. Patet , lamnem le-gΠm morallum naturalium notitiam auspicandam esse ex relationibus, quae rationis leb naturas ad singula quaevis Entia nectunt. VO. Contra morale systema Divinae providentiae objiciunt profani homines maximam ac increctibilem pene rerum humanarum confvsonem . Inquiunt, aeque omnia eveniunt omnibus: nrobis di improbis, religionis contemptoribus & amicis idem imminet periculum , &aequa sors . Quin immo periuri , sacrilegi, &criminosi homines non raro melioribus gaudent

satis, quam optimi & justissimi. Nullam er-Y a. ὀψ

363쪽

18o NATURALI s

go Deus, ita concludunt , humanarum rerum procurationem habet . ρ I. Equidem vis huic objecto consisteret, si inter demonstrata foret nostrorum Animorum cum corpore mortalitas. Id autem cum tantum absit , ut contrarium recta ratione demonstreis

tur, ruit propterea objectum illud ipsa sui mola, tum facili responsione exsufflatur. Ita praeclare Augustinus sa)r Placuit Divinae providen-riae praeparare in poserum bona jusis , quibus non fruentur Uuli , mala impiis , quibus

non excruc abuntur hon . Ua vero remporalia bona oe mola utrisque volvit esse communia ut nec bona cupidius appetantur , quae muli quoque habere cernuntur ἰ nec mala in F ter evitentur , libui boni plerumque afficiuntur . . . Dein

subdit. Si nune petentum s Deus ) manifesa plecteret poena, nihil ultimo judicio servari putaretur rursus, si nullum pedeatum nune puniret' aperte Divinitas. nulla esse providentia Divina credere-rur . S militer in rebus secundis . s non eas Deos quibusdam petentibus evidentissma largia rate conrederet , non ad eum issa pertinere diceremus itemque, si omnisus ea petentibus daret nonnis propter talia praemia serviandum illi esse

arbitraremur .

r. Qui Dei providentiam vituperant , quod mala & impia secta non statim plectat, equidem simillimi eorum sunt. qui videntes in scenam prodire facii orosos , sceleratosque homines,

364쪽

eosque per totum carmen in suis criminibus exultare, tragicum Poetam in cunctanter conviciis petunt , totamque fabulam ut sceleratam rejiciunt. Tragoediae exitum hos expectare oporistet , mox enim illos dignis excipi suppliciis videbunt, suorumque scelerum meritas poenas luere . Vera fabula praesens est vita : quilibet nostrum suam in hoc telluris theatro personam substinet, & ita , ut de suo semper aliquiti addat fabulae . Atqui Deus totam sapientissime fabulam moderatur , & regit . Is sapientissime

nectit nostras hujusce vitae actiones cum suis gestis, quae in altera Vita sequentur e eruntquo futura cum praesentibus ita inter se apte 3c concinne connexa , ut summa de rebus omnibus providentia eluceat.

93. Tandem , si Deus in humanis rebus

. moderandis ubique suae providentiae vim , Scpraesentiam extraordinariam ostendere vellet, sis cuti Adversarii inscitissime & arrogantissimo postulant ' prosecto miraculis cuncta essent replenda , naturaeque leges perenniter interpellan. dae. At quae summa confusio rerum hinc prodiret , quae maxima perturbatio i Ediscant ergo Adversarii rectius philosophari: scuti apparentes illae perturbationes , & monstra , quae in systemate physico quandoque occurrunt, nihil de ejus ordine & harmonia detrahunt , quippe ex ejusdem ordinis vi δc legibus consequuntur,& in ipsum ordinem redeunt: ita nihilo secius Divina de rebus humanis providentia consistit, licet quaedam moralia monstra quandoque proslire , & exultare videantur . Moralis quippe

365쪽

x81 NATURALI s

ordo, 8c providentia ex harmonia Iegum cosis mologico- moralium, & ex nexu actionum .huis jus vitae cum alterius suturae vitae ordinatione resultare debet.

366쪽

TOTIUS OPERIS CONSPECTUS

META PHYSICARUM INSTITUTIONUM PARS PRIOR

De essentia , oe attributis . IL

De variis entium generibus .

CAP. III.

5siΝSTITUTIONUM META PHYSICARUM PARS ALTERA

Iu Cosmologiam protegomena .

De Corporum elementis .

AR T. I. Corporum elementa Iunt ne exintensa, vel inextensa λ

porum elementa expenditur .

De Legibus cumologicis .

A P. III.

367쪽

ART. I. E s at quod aeteνnum naturae suae necustare exissere, indubie demon-fratur tum ejus praecipui characteres expenduntur . ' Ios. ART ΙΙ. In materἰae orla nem inquiritur , eamque /x nihilo conditam vi , O potentia supremi Numinis inυicte demonstratur. I ORART. III. Democriti, o Disuri sentenos a refutatur ἰ ubi Mundum potentia , sapientia Entis aeterni conditum esse evincitur . I 1 3ART. ΙU. Spinorae issema absurdorum , o contradictionum esse eumulum Venditur. II SCAR IU. De nexu omnἰum Mundi Caussarum oe sectuum a ubi de fato juxta Hilosophorum placita disseritur. II, TART. I De nexu omnium Mundi Caussarum, effectuum . IEIART. II. Fbilosophorum de fato senten

tia enarrantur, atque restitantur. I 28

CAP. V. De Naturali, supernatu. ART. I. De Natura generatim ζ tibi. quid sit naturale edocetur . I4OART. II. De supernaturali: tibi de M-νaculis generatim - 1 3 Finis Co nologiae ΜΕ-

368쪽

18sMETAPHYSICARUΜ INSTITUTIONUM PARS TERTIA.

In NFebo iam prole omena . CAR L De Facultate sentimri. 3ΑRT. I. sensitiυae faetiitalia ἔndoIes a que natura expenditur plura sensationum doctrinam Dectantia enucleia

ART. II. ouae sis sedes principii sens-

tiva facultate praediti . I CAP. L - δDe Memoria ART. I. De eontemplatione. ART. II D reminiscientsa is

ART. III. De recognitione . P. III. De facultare attendendi , resectendi. 26 De Magἰnatisne . 32CAΡ. IV.CAP. V. De facultate appetendi , ejusfque obiecto : ubi de assectibus summatim. ART. I. De facultate appetendi, ejusque obje Io . ibid.ART. II. De affectibus . ΔΔ

De humanae Mentis Voluntate , ac L bertate . CAP. VII. De Mentis humanae Natura . . s6ART. I. Animadversiones ad inve sina. dam Animae humanae naturam praelia

minares.

ART. II. Humanam Mentem haud esse temperationem humani corporis , ac pνα- cipue cerebri inυidie demonseratur. so

369쪽

ART. III. Cui vis substant e corporeae n. trinsecus pugnare cogitationem, φιλι- manae Mentis es propria, demonstratur , Lo ii sententia perstringitur. ART. IV Humanae Mentis natura

I. Definiuntur Θρ tbefer, quae ab ce superstrui possunt Metapb icorum I temata ad explicandum Mentis hu

manae, σ corporis commercium .

ART. II AVisentiae ossema expenditur,

ae refutatur

ART. III. Harmoniae praefabilisae ossema

o Leibnitio propositum exponitur , at . quae reiicitur .

ticism exponisur , exsuffatur . ART. V. Caussatitatis I ema novo conamine exponi3ur , qui e tandem sentiendum sit de Animae corporis comis mercio edocetur. 89 CAP. IX. De idearum, notionumque nari

rura , atque OriR3ne

ART. I. ima ersiones prael minares ad idearum , notionumque naturam , at que opistinem expisandam . ART. II. Ideartim origo ac , natura ex penditur.

ART. III. suaedam Pb Iosopborim placita, quae idearum spectant originem, brevi-

3er exponuntur . pi

370쪽

CAP. x- De AH rae humanae Orbitne . IO7. CAP. XI. De Mentis humanae Immortalitate . I Io ART. I. Mentem bumanam ex natura Jua inspectam , immortalem esse, demons tur. II TART. II. Mentem humanam ex fui Con-d toris voluntate nspectam immorta- Iem naturali ratione asseritur. II s

METAPHYSICARUΜ INSTITUTIONUM PARS QUARTA

In naturalem Theologiam protegomena . I 22 CAP. I. Deum ex Iere invitiis rationibus demonstratur , Albeorum praecipuae cavillat ones dispelluntur . I 2sART. I. Deum existere metapis fice δε- monstratur. ibid.ART. II. Dei extentia morali demonstratione vindicatur . I 27 CAP. II. De attν butis , quae Deo , ut Ent; a se , conveniunt. 138 CAP. III. De attributis , quae Deo , ut

Menti, conveniunt . 149.

ART. I. Dei Sesent a expend tur ibid.ART. II. De Dei absoluta Beatitate. ISTARI . III. De Dei Voluntate. 58

CAP. IU. De attributis , quae Deo , utpote primae omnium rerum Caugae, conveniunt : ubi de conservatione , bonitate providentia . 6