장음표시 사용
281쪽
ceri.Multa sane occurrent, quae non Dauum,sed Oedipum desyderabunt, quod corruptissimo exemplari,ex quo haec Verbum e verbo transcripsimus,acceptum ferre licebit. De insitione,ex libro Ioviani Pontani de hortis Ηρο. speridum. Caput IX.
IAM reliqua insitio ess, hominilmque induoria r
Huc aduerte animum, em 'veterum cape dicta miro
Imprimis ramos libro demitteseb γdo Artifici dextra,fiis; nunc iniice ligno,
Atque alte impacto cuneo inserito: alteri re Corticibus iunge, cu cera mox illine adacta , Vlmeaque obseptis constringito 'vincula plagas: Ac pluviam arceto conielcti cessitis herba. Nunc'crescentem istino e margine virgam Admoue,s inciso leuisub vulnere libro Sicle, t lento non desint cingula nodo. Aut eam transmitte forato ad scera trunco: Mirantem latebrasque cauas,Cr operta iarum, excide illam: sinito de matre propinqua Hauriat visuccos Flitossolita γbera lactet: Donec eam grandem natu, longeque valentem, Atque nouercales hineentem enixius minas Videris' proprio meditantem vivere Fucco: Tune abrumpe manu ,materna stirpe revelli: Cresset, Ir immensium ducet late aucta cacumen. Interea laetosiurgit dum Furculus avectu,
Saepe riga, saepe eductas desipitegemmas avelle,
282쪽
DE ARBORUM INSITIONE. I 26 Euelle, inuerte ligonibus arua,
Ae matri blandire seu dum prole repul Cogitur indignans alienos pascere fartus. Qiun crsiurgentemsebolem defendesisbγmbra Frondentu rami,dum sulfurit, π furit aestas victa siti: idem ipse in glacie tege,redia superae Insternens crassa e stipula,canna e palustri,
Vratne teneras rabies aquilonia tissos Cum primis valida nitatur μιrculus Dasia, Α ento tutus ongeque ente procella: Et nuncscalpello tenui, nunc molliter ungui Detondens,prima luxum compesce iuuenta. ia Butendum parce ferro , sed nec tamen ipsa Luxuries toleranda venit, qua artibus obstat.
Atque equidem memini stantum se industriapram dc ut diuersa quidem,parua sed semina in maCondat: π educens colla breuiore stolones Subducatque, arcitetque manu,ac sub incula cogae Crescenteis, hi tandem inope stipite miscent, Atque Uno obducuntse cortice,neve flagella Dilabi sinito: neu summa cacumina Ῥentus Diuellat.cera linito,aut diducat adulta, . Vnguine dum proprio eorpus iunguntur in unum: Atque operit lentum Fub eodem codice gluten. Postquam alta steterit radice infossa, cr opimum Raptariistirpes puccum, mirabere poma Plenaque erataque: non no tamen ῬnasDore. Sunt qui diuersos ramos ed cortice raso
Coniungant, ingantque simul quo glutine mi Increstant aequ/, Crsisso mox stipite iunciss is
Infigantparitesitum Ῥulnus rite coronent, Et fallax opus admota meantur ab arte,
283쪽
ANT. MIZALDI OPUSCULUM o ramo ex 'vnο.atque uno de palmite fusius Non ni entantsit honos gloria ruri: Gaudet enim insolito natura adiuta auore. .
Porro non desunt, quihisso codice, a laeto
Dilatent Ῥulnus cuneo: mox γulnere crudo
Includunt gemmas alienae stirpis alumnas: Ac tenui obstringunt ista: non sit mora, longos Emittunt ramos, m Lite brachia fundunt: sis dorse alterius mirum nouapullulat arbor.
incinetiam alterius nudato cortice, plantam Vidimus alterius, fondente cacumine, ramos
Erigere: ingentem Cr tunica sobolescereoluam, Et stirpem informem nemora in generosa nouari. Ergo castanea e molli, e praestante sagitta Laudataegenitricis,adulto σgermine, irgam Exulto, exuuias gemmisique, ocul que nitenteis seligito,bis sterili spoliatum cortice truncu mDegenerem induito, incloque Ῥrgente ligato : o e G pluuiae, solis tueatur ab pelta: Nec te blanda manus sinito frustretur inertem, Aut ludat tunica diitiosium arente flagellum. Iam γ ideas docili e planta pubescere prolem Frugiferam tunc carpe manu,tunc erue ferro
Q bdsiuperat matre esterili, G blandire nouellis, Mira fides nitidis palmesse tollet alumnis. sic quae olim sterilis fuit arbor horrida cultu, sponte sua,ηussisque hominum ante obnoxia curis,' Mutabit genium, enetque ad munera frugum. Ex eodem. ndo cr inexpertum nihil arasinit,hoc quoque hortis Accedat, et dictu etiam mirabile: de quo Quamuis
284쪽
QO u longe audax,quanquam sibi conscius Uus
Addubitet. Ramu incunda e matre reuulseum Decutiens capito: caesum mox ndique librum AEquatis ferro spatiis,dextraque diolentem Exuito'. inde pari confossum ulnere dorsὼm , Stipitis alterius nudato, cr se recenti Induito: ut coent extremis partibus orae 'vestis, e lento mollescant ulnera limbo. - Vlmea dein teneris Disantur cingula plagi Vincula quae ingentis committunt ulneris ora, Vestiat frondens truncum toga pellat i imbres, Arceat i Soles, πρuae redinis iram. D facinus mirandum 3 haerenti e cortice,cortex V
Ipse nouus vicitum medius rapix atque supernis Instillat ramis: quaeque insua pabula traxit Esuriens alimenta uo oe' de fonte refusa a LIpse uis infundit alumnis ipse Or amicum Irrorat lac,Ῥsensim influa nomina vertate Ramosique frondesique,er eodem semina foetu: Ante quater nidum in tignis quam figat hirundo, Et quater extine ii renovet quam funera nati, Tantum ars ipsa alet, tantumque industriaposiet: Et tantum insitio faecundos adiuuat honos: Cui fluet impatiens ocij languentis egesta3. Hactenus Iovianus Pontanus, qui sub citci rum & limoniorum insitione, quasvis alias do cto & erudito carmine per occationem complexus est. Vir sane admirabilis S summa laude diagnus : qui rem tam impeditam & dissicilem, tam eleganti carmine facilem ac familiare reddiderit.
285쪽
disitionis vereartificio multa ad stuporem sque miranda feri. Cap. X. Mv x τ A sunt in numeroso illo rerum muditheatro,miraculi loco habita, quae vel sortuitus edidit casus, vel ingeniosa hominum effinxit industria, comite labore,& experientia duce Ex quo recte scripsisse mihi videtur poeta,
Ipsa nouas arteis, aria experientia rerum,
Et labor ostendis misero. FHue magister. Causa cum plerosque lateat, illis latum miraculi& stuporis ingerit,ut praeter natur talia euenire censeant. Res ea clim in aliis multis,tum in arbo- tu insitionibus locu habere maxime solet. Quarum ope & ingenioso artificio,seri pleruque via demus , Ut una arbor adeo prodigioso spectac to,diuersi generis variique gustus, odoris, coloris, & facultatis poma, nuces, uuas, flores,& alia ab uno & eodem trunco emergentia,proferat:Vt oculis intuentium nihil admirabilius occurrere possit. Quod ut demonstre,& exemplis,cum Veterum,tum recentioru confirmem, produca oculatos testes duos: Pliniit imprimis, viru omni exceptione maiore.Vidimus,inquit,insita arborem iuxta Tiburtes Tullias, omni genere pomprum onustam:alio ramo nucibus,sio baccis, aliunde vite,ficis,pyris,punicis, malorumque generibus. sed huic breuis ruit vita.Produca praeterea Ioannem Baptistam a porta Neapolitanum, lib. 2.suae Magiae naturalis hunc in modum scribentem: Unam nouimus arborem, delitias horti nuncupatam, crassitudinis & proceritatis noti ingratae:
286쪽
quae praepingui, riguo & superstetante solo comsita erata.ut tum Vigore, tum humi ubertate, insitis alimentum suppeditaret. Erat trifurca:in uno ramo vitam unam, dc item alteram vinaceis v cuam,discolorem & medicatam gerens: quarum altera soporem, altera alui deiectione moliebatur. Secundus ramus persicum adserebat,ex persico & nucupersico interuallis pluribus ςque diastinctum,abiq; ullo osse. Quod si cui inerat, nucleum dulce uti amysdata dabat:& nunc hominum, nunc animaliu faciem emetiebatur pomu, diuersaq; lineamenta demostrabat. Tertius cer sa exossa,acida, ac dulcia emittebat: adhaec mala aurea. Cortex foribus rosisque cositus erat: mictusque ipsi debita magnitudinem superabar, &aliis dulciores ac odoratiores erant. Verno tempore efflorescebat arbor, & vltra debitum tepus 1lios foetus producebat, qui diu in arbore mor bantur, & continua: foecunditatis orbem toto anno ministrabant. Nam per quosia gradus poma sibi succedebant, & iaetura interpolabatur. Brachia ponderibus inclinata procumbebat: d nique sic coelum fauebat, ut pulchriorem arborem non conspexerim. Hactenus ill ex quo historiam tam rarae de pulchrae arboris huc prose re voluimus,ut intelligeres, in antum ars ipsa 'valet,qua: άmque pollet: Et quantum insitio foecundos adiuuat hortos: Cui fauet impatiens oci, labor, optimus artis
Haec siint quae de insitionibus ex Graecis & Latinis rerum agri doctoribus eximiis in praesen-
287쪽
clarum adserre possum. Quae si partim accurate curata quis dicet, curiosius si curabit, curam sibi procurabit,& amicitiam nostram conciliabit.
n- AN T. MIZALDi studio crdiligentia concinuenti. .
288쪽
Densanatome eu, Exploratis disperitis corporis arborei in Dasii Patim membra parteis. Vbi de earsi os cis nutritione, ιccis,
concessis consesso habetur, Deum Opt. Max. ancillatemque 'ei Naturam,nihil unquam frustra fecisse: dediminue rebus omnibus puteis & mφ-bra, quae illis ad usum essent necessaria. Hinc Asibia stirpium generi uniuerso radices, velut funda- a. usa menta quaedam, iecit: ut ijs quasi pedibus sic enim loqititur Plinius) subsisterent ac firmaren- ρ ---tur. Quibus caudicem,Vel,si mauis,truncum su- Tis a. permosuit: ramisque quasi brachiis rursus illum Rami. dimidit: dc ex his caules ac surculos elicuit,vel ti manus & digitos: eorumque alios fructu do nauit, alios fronde sola & foliis vestiuit: quibus. dam genitalia membra dedit conceptu & foetu
289쪽
ANTONII MIZAL DIbus priuauit. Arboreis itaque surculis & cauliculis genitalis sedes assignatur. QMd si nonunquam a partu cessent, non tamen ut orbi & ste tiles a fertilium choro sunt explodendi. His omnibus corticem, ceu cutem quandam apposuit:
cui humor subes , qui sanguis intelligi debet,
omnia alens, vegetans & sustinens, unde etiam arboris caro coalescit, cortici proxima: cui ve
nae insunt per caules & surculos ad folia usque perreptantes . Subest itaque humor quidam nutritius, ceu sanguis quispiam & saliua, non sonm arborum cortici, verumetiam partibus reliquis: sed non idem omnibus: lacteus etenim ficis inest, ad coagulandos caseos non inutilis: cerasis gummosses: ulmis saliuosas: malis lentus ac pinguis:vitibus, pyris,aquosus: & ita de aliis: sed vivaciores sunt arbores quibus lentior subest humor.Insunt & siaccis arborum quarundam adipes: qui 1 colore albo, Alburnum vocantur: mollis ac pessima pars arboreae carnis: nam faci-lὸ putrescit, & teredinibus obnoxia esse solet. Ex quo,velut marcori patens, in lignis ad aedificadum repositis excludi & resecari debet, ne pars sincera trahatur in vitium& corruptelam. A boribus nonnullis pulpa tenui constat stamine, absq; venis: &huiusmodi arbores fissiles maxime traduntur: quibus non adest, frangi, quam scindi aptiores sunt:vt in olea & vite experimur. Qis recto neruoru stamine seu flamento co luerunt, quod frangente prae caeteris violentiam respuant,vinculis fascium dicari solent. Hinc ni
290쪽
mirum, genistae, coryli, vim betulae, & populi
rami, aliartimque arborum quarundam, ad id praecipua dos. Subtument 3c glandia, nonnulla- cta ἀλrum arborum carni,perinde atque in corporibus humanis, quodam callo carnis in se connioluto.
N qnc de medulla paucis agendum, quae latet in Med. αι singularum arboris partiunam ditullio, ut inso- .lidis animantium partibus. Sed inter se discrepat arbores in hac medulla: quibusdam enim carno- sa Eibest, ut fico,sambuco,& aliis: quae ob id filii go si generis existimantur: Aliis, lignosa sentitur, ut latici, abieti, pino,& similibus. His vicum' que elucidatis, nunc demum ad nutritionem c lamum in hunc conuerto modii. Si omne quod adolescit, augeturque, alimentum capit, & illud caloris attraLentis & concoquentis beneficio esibi comparat, necessum est, arbores calori AHQ: e principium aliquod habere: quo suis radicibus' 'Π'
alimentum ex nutritio terrae sinu, ceu ab altri cis uberibus cofectui fugant & hauriant. Nam ., . ia .... terra perinde atque ubere utuntur: unde succus
alendis partibus dispensatur, qui seminibus ad
educandam nouam sobolem conspirat. Sica tem procedit educatio. Radices maiores & cras siores proximo & illibato terrae succo primuin aluntur: tum dcinu minores,ceu capillares quae- 'dam venae ex maioribus obortae: dein, residuum ad truncum & illius parteis excurrit ac transmi titur donec ad summum M vltimum usone sum,