장음표시 사용
61쪽
eyIindrico cramusculo infigitur, quod nuperi vaginti lam vel peripossitim dixerunt, quodque in omnibus muscis, Sphagus patiastri eacepto, praesens est.
Genita Ilum foemineorum seu pistillorum numerus, in diuerss muscorum se eiebus non idem inuenitur. In Gyn Usius yenuato ex: gr: unum tantum adest;
in Fontinali antipyretDa tres; in Dicraus flagellari quatuor; in Κοelretitera hy-
s ei culari circiter octo; in Leersia lanceolata, Nec era filiciara ete. deosm; in Barbula conuoluta octodecim; in Bryo rostrato Schraderi sedecim ad viginti; in aliis
plura adhuc numerantur. Ex iis autem unum plerumque foecundatur, caeteris imis praegnationem non adeptis, breui euanescentibus, aut ut in Mynis plerisque vaginae tamquam thalamo communi exsuccis infidenti hus. Aliquando tamen foecundatis limitem assuetum transcurrit. Sic in Gymnostomo ouato, Barbula virguicu- Iata etc. duo non raro foeturam etiam eκperiuntur; imo in Gymnostomo truncato
ete. foecundatorum pistillorum numerus multo maior inuenitur. Hinc pedunculi aggregati, duo, tres, quatuor et plures qui in eis speciebus ex eodem perichaetio emergunt. Sed utrum ea pistilla quae sterilia manent eiusdem quam foecundata naturae sint, nec ne hucusque ambigitur. Ipse Hed wigius, in suo egregio de Muscorum historiae naturalis fundamento opere, se eorum veram naturam Uerumque GDficium ignorare profitetur; at suspicatus il Ia in genuini pistiIli usum adesse, nominostyltirum ad itici0rtim seu oyitulatorum die signauit. Cum vero structura a foecunis datis nullo moclo idis repexnt, et horum instar nuptiarum tempore api E dehiscant, eumque non raro uno plura Decundentur, probabile fit, haec corpuscuIa vera pistilla esse quas foetura non fruuntur, fue pollinis immissione careant, siue succis nutritiis ad i Ilud quod primum masculam vim expertum fuerat, copiosius delatis caeterisque deficientibus fructus rudimentum iis commissum, post exigua incrementa pereat. Nec ea inutilia esse quisquam pronunciare ausit. Eorum nempe copia suminis rerum opifex speciei multiplicationi optime consuluit, quandoquidem
se prouisum est ut, si ovarium it Iud quod primum foecundatum fuerat nimia siceitata, aut humore superfluo, aut lethali vulnere, aut aIio casu interiret, alia a desesent foecundationis pariter capacia et in eius locum subitura. Si autem singulum ouarium non tantum styIo et stygmate sed etiam calyptra, id est corolla propria instructum fit, non pro mero genitali, sed pro vero et absoluto foemineo flore haberi debet, omnia in se continente quae ad germen fouendum et
62쪽
educandum necessaria sunt, foecundationis vero saepe experte. Hinc sos foemineus muscorum non singularis sed aggregatus erit, nempe e flosculis multis compositus omni numero absolutis sed tantum partim foeturam experientibus, quod etiam in plantis non paucis ad Linnaei syngenesiam pertinenti hus obseruatur.
Qui vero in singulis his corpusculis nihil aliud nisi pistilla videre amat, calyptram
nullatenus pro petato habeat, sed tantum pro externo ouarii tegumento, styli columnam simul firmante et germen tenerum a tempestatis iniuriis tutante: quae sententia, quamuis omnium fere Bolanicorum opinioni contraria, quibus calyptra verum petatum est, mihi nullatenus contemnenda videtur. Sed plures adhuc Oh- seruationes instituendae sunt, priusquam tenebrae his naturae arcaniS incubantes, omnino discuti queant. . Flore hermaphrodito quatuor tantum muscorum genera, Et nonnullae in gene-PLOS Hm' ribus caeteris species, ut supra dictum, gaudent. Flos autem talis omnes eas par--yri'0 tes coniunctim continet, quae in flore masculo et foemineo seorsim inueniuntur, R FVδ' nempρ perianthium, stamina, pistilla et nectaria eodem fere modo, quam in euidentioris fabricae stirpibus disposita. Cum vero eas partes iamiam descripsimus, plura de fiore hermophrodito dicere superfluum est.
63쪽
De partibus illis muscorum quibus soboles contine. seu de muscorum fructu.
Fstuc rus, qui nihil aliud est, ni si ovarium, mascula vi foecundatum et incrementa ei natura in eum finem adscripta, ut semina, quae includit maturescant adeptum, in nulla muscorum specie rite obseruata, desideratur. Equidem nonnullae dantur, in quibus rarius in conspectum venit, indiuidui vita potius per ramos Continuata aut per propagines multiplicata. Verumtamen inter species hucusquo detectas et rite obseruatas nulla mihi succurrit, cuius ab uno alterove obseruatore fructias animaduersus non fuerit. Quin et in plerisque pars illa supra truncum multum eminet et oculos eleganti forma amoenisque coloribus allicit. Hinc facile explicatur priscorum Boianicorum error, qui specie decepti eam partem proceriorum stirpium corollae ad modum sese fastuose Explinantem et viridis coloribus superbientem, nunc . pro ipso flore, nunc pro anthera habuerunt. Fructus autem muscorum est capsula uni locularis, hic utanea, opereulo plerumque deciduo apice clausa, columnula verticaliter percursa, et fulcro fili formi, tenero, elastico . eleuata et sustentata, qua ultima parte ordiri ipsa rei natura suadet. Pars ea, quae vaginulae, ut is pra dictum, infixa muscorum calyptram susti-PgnυMcυnet, feta Dillenio eiusque sectatoribus dicta fuit; nunc vero pedetericulus magiSProprio nomine nuncupatur, quippe quae et calyptram, muscorum cor Ollam in al- Tom. I. E tum
64쪽
tum ferat. Elirhardus Thecaphorum eam vocat. Omnes mus eos hoc capsulae fulcro donatos esse, obseruationibus Certissimum est. Interdum tamen, ut in pleris qua Phaseis. Hedwigiis, Fontinalibus etc. adeo breuis est pedunculus, ut oculos pene eL fugiat et eapsula se splis dicatur. Plerumque autem longe eminet, nec raro caulis
longitudinem multoties superat, ut in Mesa uliginosa B. trichodes), Muio caespi- titio B), Splachus luteo, Splachno rubro etc. Pedunculi in hac vitiina stirps Ionis gitudo trunci staturam decies ad minimum metitur, eXemplo certe in regno vegetabili rarissimo. Ex iis, quae supra de so eminei foris diuerso situ diuersaque pistillorum foecundalione diximus, facile colligi potest, pedunculum modo terminalem, modo lateralem aut axillarem, modo hastilarem inveniri; praeterea saepissime solitamum esse, aliquando gemellum, rarius adgregatum, id est, tr bus, quatuor, pluribusue e X eo' dem perichaetio emergentibus. Adgregatos pedunculos etiam Bolanici dicunt, quio distinctis quidem perichaetiis at adeo sibi pro X imis emergunt, ut ex eodem e natos diceres. Exemplum praebent Hypnrim Ars liferum et parietinum. At tales pedunculi approximati melius accuratiusque vocarentur. Forma pedunculi in tota hac familia est eadem. Nempa sili instar extenditur aequalis ubique diametri, vel tantum sub apicem paulum in crassati, praesertim in Ortho tricho, Meheris nonnullis etc., rigidi, elastici, et superficie lubrica plerumque glaberrimi. Plerumque dixi, nam eκ empIa contraria non desunt. Sic Bux-haumiae aphyllae seta verrucis minimis, innumeris exasperata inuenitur, et Hyp- Num rutabulum, Les ea inuoluens etc. si lente hona inuestigantur, pedunculorum suorum superficiem punctulis asperis quasi muricatam nobis ostendunt. In Sphagris palustri pedunculus in orbiculum latiusculum, cui capsula insidet apice dilatatur.
Pedunculi directio diu fria in diuersis speciebus deprphenditur. In iunioribus
vulgo verticalis est; aetate vero aut erectus manet, ut in Barbula, Trichψ0m9, Bryis, Hypnisque multis, prast tersa in omnibus speciebus In quibus h reuitatis causa flexuram non admittit; aut capsulas crescentis pondera apice recuruatur, ut inplerisque m iis, ex: gr: Mnio crudo, Bryo delicatulo, Nebera nutante, etz. , aut statim a basi apicem versus sensim in arcum sectitur, ut in Fri insuist rectiruata. Quin et pro variis incrementi periodis, non raro eius directio pluries mutatur. Sio
in Fufidente puluinato BP pedunculus primum erectus est, capsul 1 autem ampliata,
65쪽
, deo induruatur, ut fruetus intra foIta mersus ocu Ios fugiat; opereuIo tandem delapso iterum superiora petit et erigitur. Easdem fere vices Koelreuterae hygrom trieae, Μ pedunculus experitur, nisi quod ne Capsula quidem effecta directio ominnino perpendicularis iter urn fiat. Praeterea pedunculus est ascendens, nempe basi arcuatus indeque verticaliter extensus ut in Mnio caespititio B); flexuosus, seu lineZ pluries incuruata in altum elatuS, quae linea modo leuiter et eleganter sinuosa est, ut in Muto horno , modo flexuris crebrioribus quasi angulosa, ut in Dicrano flexuoso Bb; tortuosus, id est siccitate ac vetustate spiraliter contortus, vel tantum sub apice, ut in Polytricho hercynico; vel aequaliter per totam Iongitudinem, ut in Barbula DnguiculatE B); nunc a dextra ad sinistram, quod in muscis vulgare est; nunc asinistra ad dextram, quod rarissimum et in solo Dicrano hetero, uallo B mihi observatum est.
Pedunculi iunioris color viridis est vel albicans; aetate vero in aureum, luteum, luteo - fuscum, rubellum, aurantiacum, rutilantem, spadiceum, atro - pu Pureum, nigri cantem, aut coloribu S pluri hus mixtum plerumque mutatur. In speciebus paucissimis color primitivus remanet. Pars inferior pedunculi, ut et vagina Plerumque saturatius tingitur; apicem versus vero, color pallescit; rarius ordine
inuerso color infra dilutior, sub apicem intensior euadit, ut in Fis idente polyca γυ. Vbi duo colores in pedunculo distincte cernuntur, ut in Maio caespititio, tunc ible bicolor dicitur.
Tenacitas autem pedunculi eius qua structura ε internae soliditas tanta est, ut fructu delapso vel destructo permanseat, et annis insequentibuS inter ramulos pe dunculosque novellos sese adhuc conspiciendos praebeant, colore plerumque lordida nigri cante, aliquando tamen, ut in Leshesi stibi ili amoene purpurascente. Hic in super obseruandum, pedunculum initio solidum esse, at ductulis fluidum vehere de sanentibus, exsiccatis atque contractis, medullaque ad exteriora secedente , ca
vum evadere, sicque facilius in gyros contorqueri. Cassula Elirharto Pyxidium' dicta, et a nonnullis auctoribus propter eius glo' CAPSULA. bosam in Pharcis figuram, graui nomine pilam designata, e pluribus partibuS se Or sma eXponendis constat, nempe vasculo semini sero, quod theca dicitur ' i oper-
' Obseruandum est haec duo nomina ea Uulam et thecam a plerisque ara Ctoribus ad fructum designandam promiscue adhiberi. Cum vero cauula proprio sensu totum
66쪽
eulo thecam claudente; anmno in muscis non paucis thecae operculo qua interpo. sto; et columnula seu Aprougidio' e thecae fundo eleuata et in operculum pene
xcA. In Theca directio, forma, color, structura et apertura nobis consideranda veniunt. Di rectio thecae admodum variat, estque noliis maximi in definiendis specie-hus momenti. Erecta dicitur, si pedunculi directionem verticalem seruet, ut in
vel inclinata, si angulo acuto ab a linea de tinet, ut in Dicrano purpureo M'; P00tricho vadulato Bb, Hypno ad luco; nutans, si cum ea angulum rectum metiatur apice ad horizontρm conuerso, ut in Hyyus rutabulo, Hypno arbuscula H. alopecuro id ρs , Nebei fi nutaute, Muio erud0 ; -Aendulus tandem, si ad terram, angulo plus minus aperto apice respiciat, ut in Μuiis plerisque, Bryo argenteo, Nec eri eu ripendula H , Neberct pyrifori Di M). Caρterum thecae directio adeo pro variis maturitatis gradibus variaque pedunculi longitudine mutatur, ut sa pa de ea nihil eerti statui possit. Sic Polytrichi communis theca quae primum erecta est, plerum que post operculi casum nutans euadit. Contra Fi dentis.puluinati B theca in optimo vigore pendula; post pollinis emissionem suberigitur. In longe paucioribus speciebus, iis autem praecipue quorum fructus breui pedunculo infidet, thecae directio per varia capsulae incrementa eadem remanet. . Si ad formam speetes, inuenies thecam vel apophysi donatam esse, vel ea ca-xere. Apophysin muscologi dixerunt illam protuberan iam , cui tamquam hasi the- ea in nonnullis muscorum speciebus insidet, et qua tum forma, tum colore satis ab ea distinguitur. Hanc protuberantiam e mora succorum, quam seminum thecae in-eltisorum elaboratio et nutritio exigunt, oriri omnia suadent. Specierum autem hae singulari structura insignium numerus haud ad o magnus est. Hae sunt Spla-chna omnia, Polytricha pleraque, Dicrana duo, ambiguum scilicet et ceruicula tuis
fructum, theca praecipuam tantum Elias partem, nempe vas semini serum designet, utriusque vocis significatio propria sodulo seruanda est. Si tamen de fructus directione mentio fiat, perinde est, utrum ca sulam an thecam dixeris.
67쪽
nsfideus unus, nempe frumifer, et Posilia elongata. Quoad apophysis magnitudinem, in nonnulliS speciebus adeo est exigua, ut vix discerni possit; at in plerisque latato volumine gaudet, ut ipsam thecam magnitudine longe superet, et pro ea ab incautis obseruatoribus habita fuerit. Nec forma coIorue illius partis in omnibus eadem. In Polytrichis plerisque annularis est, nempε annuli purpurei instar thecae basi supposua; in Polytricho alpino turbinata; in Splachno sphaerico rotunda, in rubro hemisphaerica saturate rubra; in luteo umbraculi formis lutea; in m nisisse et urceolato ob conica; in ampullaceo e basi tenui apicem versus, in ampullae sormam ampliata; in VasculUυ ouata; in Dici auo ambiguo eIongata; in f se idente frumifero scrophuli formis. Thecae, quae apophysi gaudent ap0Fh atae 3 quae e carent exapophil satae dicuntur. Praefar apophysin innumerae sero dantur thecarum figurae, quarum praecipuas hic referre abs re non erit. Rotunda nobis occurrit in Hai tramia pomiformi
B); fu phaerica in Muio marchieo, Mnio fontano , Phascis plerisque; ouata, seu e basi latiore rotundata, apicem versus diametro sens m decrescens, ut in Tricli 0-mis plerisque, Orthotrichis, Leersia lanceolata, Nechera pennata F), Leskid ferbeeE H); Oboliata nempe ouatae opposta, ut in mio caespititio B , Maio 3 e usu trLquetro, et fere in omnibus capsulis pendulis; pyriformis vel turbinata scilicet ob- ouata apicem versus in crassata, ut in Nebera pyriformi Μ); conica, id est ovata lateribus oppositis linea fere recta corruergentibus, ut in Tetraphide pellucida Μ); obconica seu obuerse conica, ut in Tebera nutante; Cylindrica, seu lateribus oppositis a basi ad apicem usque parallelo itinere progredientibus, ut in Splachnis non nullis, nempe Sphaerico, et Uerilino et ampullaceo, absque apophysi consideratis; subcylindrica, ubi tantum basim versus latera in sormam rotundam concurrunt, ut in Leshisi attenuatst, Polytricho vndulato B , Leerfla Oulgari B exstinctorium , pluribusque aliis; ') urceolata, seu e ha fi rotunda in urceoli formam leniter excurrens, vi in Polytricho urnigero, Polytricho hercynico; incurua, si linea quae thecam aXis instar percurrere fingitur, infra perpendicuIaris apicem versus sensim incuruatur, ut in Dierauo scopari0 B); recurua, ex: gr: in Buxbatimia aphylla, si e basi obliqua sensim erecta euadit; arcuata nempe lateribus duobus inaequaliter curvis, altero interiori lineae rectae magis accedente comprehensa, ut in 'Fnis pIurimis eX: gr:
Auctores Plerique tales thecas Olindricas etiam dicunt, quamuis basi rotundata.
68쪽
38 -- eupyespiformἰ, triquetro, flinito, rutabulus cernua vel cernens, s laterum curuatuis
ras inaequalitas tanta est, ut inde thecae apeX paulum incurvetur eiusque apertura
ad plagam quamcumque i pectet, Vt in Meesia Pligiuosa B tricho des); oblunga, ut in Muio erusso, ubi diameter longitudinaliS transuersalem multoties superat; teres, ubi thecae paries externus ab eius aXe sectione quacumque horizontali facta aequaliter distat, ut in muscis plerisque deprehendituri compreissa, si latus unum axi propius accedat quam oppositum, ut in Buxbaumia aphylid ; tetrae ra, quadrangu- Iaris, seu parallelepipeda, si latera ita explanantur, ut inde quatuori oriantur anguli, ut in Polytricho communi, juniperino et pilifer0. Hae sunt praecipuae thecarum formae, et si aliae dantur, quas Bolanici nominibus compositis designant, ut oblongo- otiata, oblongo-vrces lata, irregulari-pyriformi nritans cernua etc. has explicare nullatenus opus est, cum eX ipsa nominis compositione, satis cognoscendae veniant.
Quod autem de thecae sorma diximus , tantum de capsula, verum maturitatis gradum adepta, valet; nam post operculi lapsum seminisque emissionem haec omnia fere mutantur. SuperficieS, quae antea glaberrima nitidaque erat, vel corrugatur, Ut in plerisque, vel deprimitur excavaturque, ut in Polytricho coinmtini, vel strias magis minusue profundas amittit, ut in Barti amia Halleriand, Bartra--ifi pomiformi Η). Forma ouata vel elongata modo in cylindrum abit, ut intho tricho striato B , modo contrahitur et subrotunda fit, ut in Grimmisi apocarpa
B . In Hypuo ruisciformi, Les id paludosa IIJ, Hypno serpente, theca Effoeta
sub annulo in collum angustatur. In Sphagno palustri utroque, ex globosa Oblonga euadit. In aliis alias mutationes eAperitur, quas Omnes hic enumerare et describere operae praetium non est, Quod ad thecae colorem attinet, iunioris amoene viridis est vel albescens, maturitate vero instante, sensim commutatur et pro variis speciebus in flavo viridantem, luteum, aureum, aurantia cum lateritium, Carneum, rubellum, rutilantem, spadis eum, brunneum, flavo - fuscellum, fuscum, atro - purpureum, imo nigrum, ut in Hypn0 rutabulo, Bryo nigri ante, vertitur. Plerumque color ad aperturae ma ginem intensior inuenitur, ut in Polytrichis nonnullis, basi saepius pallidiorc rem nente sicque apophysn quamdam mentiente. Si theca eodem colore, quam pedun
cuius opereulumve tingitur, concolur dicitur, sin minus, discolor. Nunc
69쪽
Nune de thecaa peristomate, quod persolutum etiam dicunt, eius nempe aper- Pastiseto
turae margine, hac summo artifficio exstructa parte, cuiusque ope genera firma ge- nuinaque tandem instituta sunt locuturis, pauca de ipsius thecae structura nobis pra mittenda sunt. Theca nimirum Q duabus membraniS parallelis constat, altera exteriore solidiora e padunculi vasculis nutritiis diuersimode anastomolantibus contexta et paren chymate huius reticuli areolas replente donata, quam Elirhardus sporangium vocat; altera interiore, multo teneriore, pellucente, e textu cellurari orta, et proprium sacculum Elirhardo θ0rarigidium dictum, formanto, in quo semina continentur. Hanc grani, illam vero crustae nomine Botanici. salutauerunt. Hae duae membranae quidem spatium quoddam inter se admittunt; ubique tamen inter eas communicatio datur ope vasculorum tenuissimorum, filamenta nunc simplicia nunc decussatim nexa sistentium, quae ab eXterno thecas pariete in interis num penetrant, succosque nutriti OS seminibus membranae interiori adfixis, advεhunt. Equidem in plurimarum spectarum capsuli S duae, e quibuS theca exstructa est, mem-hranae adeo proxime sibi adiacent, ut ab eκterna ad internam transeuntes ductuli, conspici non possint. In quibus autem ita inuicem distant, ut interna follieulum multo minoris capacitatis formet, ut in Buxbavinia aphylla, mio fontano, Bartra
suin pomi formi B , facta ad perpendiculum sectione, simplices ramosique fila mentis albidis similes canales oculo bene armato sese spectandos praebent. Haec vaneula Schmidelius in Buxbaumiae aphyllae capsula, primum obseruauit eorumque usum mira sagacitate perspexit. Duabus membranis spatium quoddam intercedere diximus, ita ut paralisto sere itinere currant; aperturam tamen geris S propiuS inuicem accedunt, tandemque
connexae, vel saltem arctissime commissae aperturae margiflem seu perisOina formant, quod nudum dicitur, si corpusculis nullis dentium ciliorumve instar exstantibus instructum sit, et Ufigurattim, fi talibus processibus ex una alteraue membrana aut ex utraque oriundis Ohuallatur. Peristomate nudo, Sphagna, Gymnostoma, Hedwigiaeque gaudent, in aliis omnibus muscis effiguratum inuenitur. Phasea
autem propter operculum non cadenS peristomate prorsus carent. Peristoma figuratum aut ex alterutra tantum membrana proeedit, aut ex utraque, sicqus in simplex et compositum diuiditur, simpleX ea unica corpusculorum .serie, compositum e duplici constans. Peristo.
70쪽
Paristoma stin plex statim ab ortu in partes, seu Iacinias plures abit, quas si ab
externa membrana procedant de illium figuram et nomen habent; si vero ab interana originem ducunt, propter summam tenuitatem cilia dicuntur, utrisque membranae, e qua oriuntur naturam seruantibu S. Hinc peristomata simplicia dentata sunt,
vel ciliata. Peristomatis dentati dentes iterum sunt vel solitarii et integri, vel geminati, vel ditiis. Solitarii et integri sunt in Tetraphide numero quatuor; in Octoblepharo numero octo; in Leersia, Grim uia, Pieriouandro, Nei sta numero sedecim; in Polytricho numero triginta et duo. Geminati sunt in Splachno paribus octo; in Didymodo paribus octo vel sedecim, in Maraia paribus sedecim. Divisi tandem seu bifidi in i Tricsiosto tuo, FUydento et Dicrauo, numero sedecim inueni
Peristomata smplici ciliato duo tantum genera gaudent, nempe Torttila et Barbula, numero aliorum funi S instar contortorum, a sedecim ad triginta et duo va
Triplicis generis sunt peristomata composita. I. Dentato - ciliata, nempe
peristomate exteriore e dentibu S , interiore e ciliis conflato. 2. Dentato - membranacea, exteriore etiam dentato, interiore vero e ciliis magis minusue exstantibus, et aliquando vi X conspicui S membrana supposita agglutinatis constante. 3. Dentato - reticulata, exteriore dentato, interiore e traheculis transversim postis, aut varie anastomolantibu S et reticulum formantibuS, composito. In omni peristomate composito, exterioriS denteS sedecim numero inueniuntur.
Peristomatum dentato - ciliarum dentes sunt apice, vel liberi vel αhaerentes. Quae dentibus apice liberis gaudent, peristoma internum habent vel e ciliis sede ei in basi non cohaerentibu S compositum, ut in Nec era et Ortho tricho; vel e basi membranacea incilia uniformia diuisum, ut in Lethia; vul tandem e tali membranacea hasi in cilia difformia, id est alia Iatiora alia angustiora formaque diuersa, productum, ut in Hypn0, Bryυ, Mui9. Peristomate dentato - ciliato, dentibus apice cohaerentibus unum genu S ΚOelreutera instructum est. In peristomatibus dentato- membranaceis dentes sunt vel acuti, in Tebera, Baim tramia et Pohlia, vel apice truncati, in Buxbaumia. Tandem