Cornelii Taciti opera minora

121쪽

DIALOGUS DE ORATORIBUS

rum. quae etSi nunc aptior eSt ita erit . eloquentiam tamen illud forum magis exercebat, in quo nemo intra pauCissimaShOraS perorare Cogebatur et liberae Comperendinationes erant et modum in dicendo sibi quisque sumebat et numerus 5 neque dierum neque patronorum finiebatur. Primus haec a tertio Consulatu Cn. Pompeius adstrinxit imposuitque veluti frenOS eloquentiae, ita tamen ut Omnia in foro, Omnia legi bus, Omnia apud PraetoreS gererentur: aPUd UOS quanto

maiora negotia Olim exerceri solita Sint, quod maiuS argu-IO mentum est quam quod CauSae CentumViraleS, quae nilnCPrimum Obtinent loCum, adeo splendore aliorum iudiCiorum Obruebantur, Ut neque Ciceronis neque Caesaris neque Bruti neque Caelii neque Calvi, non denique ullius magni oratoris liber apud Centumviros diCtus legatur, eXCeptis Orationibusi 5 Asinii, quae pro heredibus Urbiniae inscribuntur, ab ipso tamen Pollione mediis divi Augusti temporibus habitae, poSt-

quam longa temporum quies et Continuum populi otium et aSSidua senatus tranquillitas et maxime principis disciplina ipsam quoque eloquentiam SiCut Omnia alia Pa Ca Verat. 2o Parvum et ridiculum fortasse' videbitur quod dicturus 39Sum, dicam tamen, vel ideo ut rideatur. quantum humilitatiS putamus eloquentiae attulisse Paenulas istas, quibus adstricti et velut inclusi Cum iudicibus fabulamur Θ quantum virium detraxisse Orationi auditoria et tabularia Credimus, inas quibus iam fere plurimae Causae expliCantur Θ nam quo amodo nobilis equos Cursus et Spatia probant, SiC est aliqui Soratorum Campus, Per quem nisi liberi et soluti ferantur, debilitatur ac frangitur eloquentia. ipsam quin immo Curam 3 et diligentis stili anxietatem Contrariam OXPerimUr, quia1 ita erit Sech Dronti : extiterit Matthor: extitit, existit alii eloquentiam Agricola : eloquentia codd. 3 horas Om. AJ perorare horas Halm 4 in ad . Gud. : dicendi H, Fut. 15 Urbiniae :Urbine, uruio, &C. codd. I 8 maxime maM: maxima - mi codd. Is alia omnia E : omnia depacaverat AB ao videbitur Ursinus :uidetur codd. 21 ridear Af

122쪽

CORNELII TACITI

Saepe interrogat iudex, quando incipias, et ex interrogatione eius incipiendum est. frequenter probationibus et testibus silentium 'patronus indicit. unus inter haec dicenti aut alter

adsistit, et res velut in solitudine agitur. Oratori autem Clamore PlauSuque OPUS CSt et Velut quodam theatro; qualia 5 Cotidie antiquis oratoribus Contingebant, Cum tot pariter aCtam nobiles forum Coartarent, Cum Clientelae quoque ac tribus et municipiorum etiam legationes ac pars Italiae periclitantibus adsisteret, cum in plerisque iudiCiis Crederet 5 populuS Romanus Sua intereSSe quid iudicaretur. Satis Con- Iostat C. Cornelium et M. SCaurum et T. Milonem et L. Bestiam et P. Vatinium Conoursu totiuS Civitatis et aCCusatOS et defensos, ut frigidissimos quoque oratoreS ipsa CertantiSpopuli studia excitare et incendere potuerint. itaque herCule

eius modi libri extant, ut ipsi quoque qui egerunt non aliis 15

magis orationibuS CenSeantur. 4Ο Iam vero Contiones assiduae et datum ius potentissimum

quemque veXandi atque ipsa inimicitiarum gloria, Cum se plurimi disertorum ne a Publio quidem SCipione aut L. Sulla aut Cn. Pompeio abstinerent, et ad inceSSendos Principes zoVirOS, ut eSt natura invidiae, populi quoque 'et histriones

auribuS Uterentur, quantum ardorem ingeniiS, quaS Oratoribus faces admoVObant.

a . . non de otioSa et quieta re loquimur et quae probitate et modestia gaudeat, sed est magna illa et notabilis eloquentia et 5 alumna licentiae, quam Stulti libertatem VOCitant, ComeSseditionum, effrenati populi inCitamentum, Sine ObSequio, Sine

SCVeritate, ContumaX, temeraria, adroganS, Uae in bene COn-3 Stitutis Civitatibus non oritur. quem enim oratorem LaCedae-Ι quando H, Pist. : quam quando ceti. 3 patronuSJ praetor Orelli: inpatiens missi: protinuS-: audiendiS Silentium patronis temon 10 L. a d. Miffer G1 et ut Halm : ut histriones, plauSibus maSe G lacunam notant Heuman et, An H, GH . G6Vocitant H S: uocabant codd. 28 Severitate Pithoeus: Servitute codd. : Veritate, virtute alii

123쪽

DIALOGUS DE ORATORIBUS

monium, quem CretenSem aCCepimus 3 quarum Civitatum severissima disciplina et SeveriSSimae leges traduntur. ne Macedonum quidem ac PerSarum aut UlliuS gentis, quae Certo imperio Contenta fuerit, eloquentiam novimus. Rhodii 5 quidam, plurimi AthenienSeS OratoreS extiterunt, apud QUOS Omnia populuS, Omnia imperiti, Omnia, Ut SiC dixerim, omnes Poterant. 14OStra quoque CiVitaS, doneC erra Vit, doneC Se

partibus et dissensionibus et discordiis Con Cit, donec nulla fuit in foro pax, nulla in senatu Concordia, nulla in iudiciis

Io moderatio, nulla Superiorum reVerentia, nullUS magiStratuum

modus, tulit sine dubio valentiorem eloquentiam, SiCut indomitus ager habet quasdam herbas laetiores. Sed nec tanti rei publicae Gracchorum eloquentia fuit, Ut pateretur et legeS, nec bene famam eloquentiae Cicero tali exitu pensavit. i5 Sic quoque quod superest 'antiquis oratoribus forum qΙ

non emendatae neC usque ad votum Compositae Civitatis argUmentum CSt. quis enim nos adVOCat nisi aut nocens aut amiser Θ quod municipium in Clientelam nostram Venit, niSi quod aut vicinus populus aut domestica discordia agitat pa o Uam ProVinCiam tuemur nisi Spoliatam vexatamque Θ atqui melius fuisset non queri quam vindicari. quod si inveniretur 3

aliqua CiVitas, in qua nemo peCCaret, SuperVaCUUS OSSet inter innoCentis orator Sicut inter sanos mediCUS. QUO modo tamen minimum UsuS minimumque profeCtuS ars medenti S2s habet in iis gentibus, quae firmissima valetudine aC Saluberrimis Corporibus utuntur, siC minor Oratorum honor Ob-SCUriorque gloria est inter bonos mores et in obsequium regentiS ParatOS. quid enim opus est longis in senatu Sen- 4tentiis, Cum Optimi cito Consentiant Θ quid multis apud popu-2 ne D: nec cest. II modus metus Orelis sicut indomitus Aldus: Sicuti domitus 15 horum C EU: antiqui . . . fori Spengel : antiqui oratoribus horum temporum Baehrens 16 Cmendatae LisS. : emendare codd. II quid enim quis enim, quis enim quidem) quod nemo ABD 18 clientelam Pithoeus : civitatem a4 tamen inde AB : eriim Heumann G6 honor Orelli: horum codd.

124쪽

CORNELII TACITI DIAL. DE ORAT.

lum Contionibus, Cum de re publica non imperiti et multi deliberent, sed sapientissimus et unus Θ quid voluntariis aCCuSationibuS, Cum tam raro et tam Parce peccetur Θ quid invidiosis et excedentibus modum defenSionibus, Cum Cle-5 mentia CognoSCentis obviam periClitantibus eat 3 credite, 5 optimi et in quantum opus est disertissimi viri, Si aut vos prioribus saeculis aut illi, quos miramur, hiS nati eSSent, ac deus aliquis vitas ae vestra tempora repente mutaSSCt, DCC vobis summa illa laus et gloria in eloquentia neque illis modus et temperamentum defuiSSet: nunC, quoniam nemo JOeodem tempore adsequi potest magnam famam et magnam quietem, bono saeculi sui quisque Citra ObtreCtationem alterius Utatur.'

4 a Finierat Maternus, Cum Messalla: erant quibus Contra dicerem, erant de quibus plura dici vellem, nisi iam dies i3 esset exactus.' fiet' inquit Maternus postea arbitratu tuo, et si qua tibi obscura in hoe meo sermone visa sunt, de iiS2 rurSUS ConferemuS.' aC Simul adsurgenS et Aprum Complexus ego ' inquit te poetis, Messalla autem antiquaritSCriminabimur.' at ego vos rhetoribus et scholasticis ' inquit. 2o Cum adrisissent, disceSSimUS.

125쪽

INDEX NOMINUM

mori capila et sectiones indicant

Academia 32. 6 : Academici 30.3; 31. 6 Accius 20. 5 ; 2 l. TAchaia 30. 3 Aeschines 15. 3 ; 25. 3Afer, Domitius 13. 3 ; 15. 3Africanus, Iulius 14. 4 ; 15. 3

Apollo 12. 4

ApollodoruS 19. 3. AppiuS, v. CROCUS Archias, Licinius 37. 6 Asia 10. 2; 30 3ASinius, v. Pollio Asitius 21. 2Athenienses, Attici oratores 25.

Aufidius, v. BASSUS

Catilina 37. 6 Cato, C. 34. ICato, M. Cen SoriuS' 18. I, 3 Cato tragoedia) 2. 1 ; 3. 2, 3 10. 6

Cornelia 28. 6 Cornelius, C. 39. 5 Corvinus, Messalla M. Valerius 12. 6; 17. 1, 7; 18. 2; 20. I;21. 9

126쪽

INDEX NOMINUM

Demosthenes 12. 5 ; 15. 3 ; 16. 5, 6; 25. 3 : 32. 5 ; 37. 6Diodotus 30. 3Dolabella Cn. Cornelius 31. 7 Domitius, v. Afer Domitius Cn.) 35. ΙDomitius tragoedia) 3. Drusus Livius) 21. a Ephesus 15. 3Epicurus 31. 6 EpriuS, O. MarcelluS Euripides 12. 5

Galba, Servius 18. 1 ; 25. 7Galli 10. a Gallio L. Iunius) 26. ΙGracchi 28. 6; 40. 4Gracchus, C. 18. I; 26. IGraeci 15. 3; 32. 5Graecia 10. 5Graeculi 3. 4; 29. I Helvidius Priscus) 5. 6 HermagoraS 19. 3Hirtius A. 17. a Hispania 10. Ω HomeruS 12. 5 Horatius 20. 5 ; 23. a Hortensius liber Ciceronis) 16. 7

Italia 28. a: 39. Iulius, v. Africanus, SecunduSIustus, Fabius i. TLacedaemonii 40. 3 Laelius, C. 25. I Latini oratoreS 17. ΙLentuli 37. 3Linus 12. 4 LucanuS 20. 5Lucilius 23. 2Lucretius 23. 2Luculli 37. 3LycurguS 25. 3Lysias 12. 5; 25. 3Macedones 40. 3MaecenaS 26. T

12. 6

Messalla, Vipstanus 14. 1; 15. I ;16. a: 23. 6: 24. Q; 25. 1; 28. 1; 33. 4; 42. I, a Metelli, 37. 3Metrodorus 31. 6

Nestor 16. 5NiceteS, SacerdoS 15. 3Nicostratu S 10. 5 NonianuS, Servilius 23. a

Orpheus 12. 4otho Caesar) 17. 3Ovidius 12. 6 Pacuvius 20. 5; 21. 7 Pansa C. Vibius) 17. a

Pedius, Q. 17. 2Peripatetici 31. 5 Persae 40. 3

Philippus Macedo) 16. 5

127쪽

INDEX NOMINUM

Quintius, P. 37. 6 Rhodii oratore S 40. 3

Sisenna L. Cornelius 23. a Sophocles 12. 5 Stoici 30. 3; 3l. P

d ullius, M. 20. TTurpio, Ambivius 20. 3Ulixes 16. 5 Urbinia 38. a Varius 12. 6Varro M. TerentiuS 23. a Vatinius 11. 2Vatinius, P. 21. 1 ; δέ. I; 39. 5Vercellae 8. 1Vergilius 12. 6; 13. I, 2, 4; 20. 5 ; 23. 2Verres 20. 1 ; 23. 1 : 37. 6VespaSianu S 8. 3; 9. 5; li. 3Vibius, v. CriSPUS Vipstanti S, v. MOSSalla

Vitellius Caesar) 17. 3Xenophon 31. 6

128쪽

OXONII

Excudebat Horarius Harioso raphus academicus