장음표시 사용
101쪽
genera dicendi. Sic Catoni seni Comparatus C. Gracchus plenior et uberior, Sic GraCCho politior et ornatior Crassus, sic utroque distinctior et urbanior et altior Cicero, Cicerone mitior Corvinus et dulcior et in verbis magis elaboratus. 5 nec quaero quis disertissimus : hoC interim probaSSe Con- 3tentUS SUm, non OSSO Unum eloquentiae vultum, sed in illis UOQUO QUOS VOCati S antiquOS Pluris SpeCies deprehendi, nec Statim deterius esse quod diVerSum est, Vitio autem malignitatis humanae vetera semper in laude, praesentia in Io fastidio esse. num dubitamus inVentos qui prae Catone 4 Appium Caecum magis mirarentur Θ Satis Constat ne CiCeroni quidem obtrectatores defuisse, quibus inflatus et tumens
neC SatiS PreSSUS, Sed Supra modum CXSultans et superfluens
et parum Atti Cus videretur. legistis utique et Calvi et Bruti 5 15 ad Ciceronem missas epistulas, ex quibuS facile est deprehendere Calvum quidem Ci Ceroni Visum eXSanguem et
aridum, Brutum autem otioSum atque diiunCtum; rurSUS UOCiceronem a Calvo quidem male audisse tamquam solutum et enerVem, a Bruto autem, Ut ipSiuS VerbiS Utar, tamquamao fraCtum atque elumbem.'' Si me interroges, omnes mihi 6 videntur verum dixisse: sed mox ad SingulOS Veniam, nunC mihi cum universis negotium CSt. Nam quatenus antiquorum admiratores hunc velut termi- I9num antiquitatis Constituere solent, qui usque ad CaSSium φη, 25 Uem reum faCiunt, quem primum adfirmant flexisse ab
illa vetere atque directa dicendi via, non infirmitate ingenii neC inscitia litterarum transtulisse se ad aliud dicendi genus Contendo, sed iudicio et intellectu. Vidit namque, Ut paulo a
ante diCebam, Cum condicione temporum et diversitate 3O aurium formam quoque ac SpeCiem orationiS OSSO mUtnn-
102쪽
dam. facile perferebat prior ille populus, ut imperitus et rudis, impeditissimarum orationum Spatia, atque id ipsum a laudabat, si dicendo quis diem eximeret. iam vero longa prinCipiorum praeparatio et narrationis alte repetita series et multarum divisionum ostentatio et mille argumentorum gradus, et quidquid aliud aridissimis Hermagorae et Apollodori libris praecipitur, in honore erat; quod Si quiS odoratus philosophiam Videretur et ex ea loCum aliquem orationi suae insereret, in Caelum laudibus ferebatur. 14eC mirum; erant enim haec nova et inCognita, et ipsorum quoque oratorum pauCiSSimi praeCepta rhetorum aut philosophorum 5 placita CognoVerant. at herCule perVulgatis iam omnibus, Cum vix in Cortina quisquam adsistat, quin elementis studiorum, etsi non instruCtUS, at Certe imbutuS Sit, novis et exquisitis eloquentiae itineribuS OPUS OSt, Per filiae Orator fastidium aurium effugiat, utique apud eos iudices, qui viet potestate, non iure et legibuS CognOSCUnt, neC aCCipiunt tempora, Sed ConStituunt, neC eXSpeCtandum habent oratorem, dum illi libeat de ipso negotio dicere, Sed Saepe ultro admonent atque alio transgredientem revocant et festinare
2o Quis nunc feret oratorem de infirmitate valetudinis suae praefantem Θ qualia Sunt fere prinCipia Corvini. quis quinque in Verrem libros exspectabit Θ quis de exceptione et formula perpetietur illa inmensa volumina, quae pro Μ. Tullio a aut Aulo Caecina legimus Θ praecurrit hoc tempore iudex
diCentem et, nisi aut Cursu argumentorum aut Colore Sententiarum aut nitore et Cultu descriptionum invitatus et 3 CorruptUS CSt, aVerSatur diCentem . VulguS quoque adSiStentium et adfluens et vagus auditor adsueVit iam exigere laetitiam et pulChritudinem orationis; nec magis perfert ina imperitissimarum codd. em. MunPlus 3 laudi dabatur CAEV4 narrationum 'o vel I odoratuS BEUH: adoratuS cere. 9 ferebantur 13 quin Muretus: qui codd. II aut legibus AB a de syE : om. celt. 29 dicentem secl. Schele
103쪽
iudiciis tristem et impexam antiquitatem quam si quis in scaena Roscii aut Turpionis Ambivii exprimere gestus velit. iam vero iuvenes et in ipsa Studiorum incude positi, qui
5 sed etiam referre domum aliquid inlustre et dignum memoria volunt; traduntque in ViCem aC Saepe in Colonias aC PrOVin- Cias suas SCribunt, SiVe Sensus aliquis arguta et brevi sententia effulsit, sive locus exquisito et poeti Co Cultu enituit. exigitur 3 enim iam ab oratore etiam poeticus decor, non ACCii aut Io Pacuvii veterno inquinatus, sed ex Horatii et Virgilii et LuCani SaCrario prolatus. horum igitur auribus et iudiciis 6
obtemperanS nOStrorum Oratorum aetas pulChrior et ornatior extitit. neque ideo minus emcaCeS Sunt OrationeS NOStrae,
quia ad auris iudicantium Cum voluptate PerVeniunt. quid 715 enim, si infirmiora horum temporum templa CredaS, quia non rudi caemento et informibus teguliS eXStruuntur, Sed marmore nitent et auro radiantur ΘEquidem fatebor vobis simpliciter me in quibusdam anti- 2Iquorum vix risum, in quibuSdam autem ViX Somnum tenere. aci nee unum de populo Canuti aut Atti . . . de Furnio et Toranio 'quique alios in eodem valetudinario haec Ossa et hanc maciem probant: ipse mihi CalVus, Cum unum et Viginti, Ut puto, libros reliquerit, vix in una et altera oratiunCula satis faCit. nec dissentire Ceteros ab hoc meo iudicio video: a 25 quotus enim quisque Calvi in Asitium aut in Drusum legit pat hercule in omnium studiosorum manibus VerSantur RCCU-Sationes quae in Vatinium inscribuntur, aC praeCipue SeCunda ex his oratio; est enim verbis ornata et Sententiis, auribus iudiCum aCCommodata, ut scias ipsum quoque CalVum in-
104쪽
tellexisse quid melius esset, nec Voluntatem ei, quo minus sublimius et cultius diceret, sed ingenium ae Vires defuisse. 3 quid Θ ex Caelianis orationibus nempe eae PlaCent, Si Ve Uni- VerSae SiVe ParteS earum, in quibuS nitorem et altitudinem 4 horum temporum adgnoSCimus. SordeS autem illae Verborum 5et hians compositio et inconditi sensus redolent antiquitatem ; neC quemquam adeo antiquarium Puto, ut Caelium 5 ex ea parte laudet qua antiqUUS OSt. ConCedamuS Sane C. Caesari, ut propter magnitudinem Cogitationum et ocCupationes rerum minus in eloquentia esseCerit, quam divinum Ioeius ingenium postulabat, tam hercule quam Brutum philo- Sophiae suae relinquamuS ; nam in Orationibus minorem esse 6 fama sua etiam admiratores eius fatentur : nisi forte quisquam aut Caesaris pro Decio Samnite aut Bruti pro Deiotaro rege Ceterosque eiusdem lentitudinis ac teporis libros legit, nisi is qui et Carmina eorundem miratur. 1 Cerunt enim et Carmina et in bibliothecas rettulerunt, non meliuS quam CiCero, Sed 7 felicius, quia illos fecisse pauciores SCiunt. ASini US QUOQUO, Uamquam propioribuS temporibuS natus sit, videtur mihi inter Menenios et Appios StuduisSe. PaCUVium Certe et IoACCium non solum tragoediis sed etiam orationibus suis 8 expressit; adeo duruS et SiCCUS OSt. Oratio autem, SiCut Corpus hominis, ea demum pulChra eSt, in qua non eminent
Venno 14OC OSSA numerantur, Sed temperatUS AC bonus Sanguis
implet membra et exsurgit toris ipsosque nervos rubor tegit a 59 et decor Commendat. nolo CorVinum insequi, quia neC Peripsum Stetit quo minus laetitiam nitoremque nOStrorum tem-POrUm CXPrimeret, Videmus enim quam iudicio eius vis aut animi aut ingenii susseCerit.
I minus ad c Halm : quin Pus. 3 UniverSa parte Serum codd. :em. Pithoeus 5 illae regule ABD: reliquae Soros: hercule Ribboch 15 teporis Lips. : temporis codd. : torporiS Schele a5 rubor B: rubore cest. 26 nec AE: non cest. 28 Videmus enim quam Baehrens, JOhn : uiderimus inquam quam in quantum EU codd. : et videmus in quantum Acidalitis
105쪽
Ad Ciceronem Venio, Cui eadem pugna Cum aequalibus 22 suis fuit, quae mihi vobiscum est. illi enim antiquos mirabantur, ipse Suorum temporum eloquentiam anteponebat; nec ulla re magis eiuSdem aetatiS OratoreS PraeCurrit quam 5 iudicio. primus enim eXColuit orationem, Primus et Verbis a dilectum adhibuit et Compositioni artem, lOCOS quoque laetiores attentavit et quasdam Sententias invenit, utique in iis orationibus, quas senior iam et iuxta finem Vitae Composuit, id est, POStquam magiS ProfeCerat USU UO et experi-1o mentis didicerat quod optimum diCendi genuS QSSet. nam 3 priores eius Orationes non Carent vitiis antiquitatis : lentus est in principiis, longus in narrationibus, OtiOSUS CirCR OX- COSSUS ; tarde CommoVetur, raro inCaleSCit; PauCi Sensus apte et Cum quodam lumine terminantur. nihil eXCerpere,15 nihil referre possis, et velut in rudi aedificio, firmus sane
paries et duraturus, Sed non Satis OXpolitus et Splendens. ego autem Oratorem, SiCut JOCupletem ac lautum patrem familiae, non eo tantum volo tecto tegi quod imbrem ac Ventum arCeat, Sed etiam quod Visum et Oculos delectet; ao non ea Solum instrui SupelleCtile quae neCessariis usibus sum lat, sed sit in apparatu eius et aurum et gemmae, Ut sumere in manus et aspi Cere Saepi US libeat. quaedam Vero 5 proCul arceantur ut iam Oblitterata et Olentia: nullum sit Verbum velut rubigine in Ctum, nulli sensus tarda et inerti 25 StruCtura in morem annalium Componantur; fugitet foedam et insulsam sCurrilitatem, Variet CompoSitionem, neC OmniSClausulas uno et eodem modo determinet. Nolo inridere rotam Fortunae et ius verrinum '' et 23 illud tertio quoque sensu in omnibus orationibus Pro Sententia
4 oratores aetatis eiusdem AB 6 delectum codd. Io esset E : eSt ceti. 14 apte Acidalius : opt. et, Optet, &C. codd. : lamnam indicant BE 17 lautum : laudatum codd. za et AB: ut crit. libeat Rud. Agnicola : liceat codd. Ω3 arceantur LipS. : arcentur codd. antiquitatem olentia And. . insolentia Pelemon:
106쪽
positum esse videatur. V nam et haec invitus rettuli et plura OmiSi, quae tamen Sola mirantur atque eXprimunt ii, quia Se antiquOS OratoreS VOCitant. neminem nominabo, genuS hominum significasse Contentus Sed Vobis utique versantur
ante OCulos isti, qui Lucilium pro Horatio et Lucretium 5 pro Virgilio legunt, quibus eloquentia Aufidii Bassi aut
Servilii Noniani ex Comparatione Sisennae aut Varronis Sordet, qui rhetorum noStrorum Commentarios fastidiunt,3 oderunt, Calvi mirantur. quoS more priSCo apud iudicem sabulantis non auditores Sequuntur, non POPVlUS audit, ViX Iodenique litigator perpetitur: adeo maesti et inculti illam ipSam, quam iactant, Sanitatem non firmitate, sed ieiunio 4 ConSequuntur. Porro ne in Corpore quidem valetudinem medici probant quae animi anxietate Contingit; parum eStaegrum non eSSO fortem et laetum et alaCrem Volo. Prope i5s abest ab infirmitate, in quo Sola SanitaS laudatur. VOS Vero, piri disertissimi, ut potestis, ut faCitis, inluStrate SaeCulum 6 nostrum pulCherrimo genere diCendi. nam et te, ΜeSSalla, video laetissima quaeque antiquorum imitantem, et VOS, Materne ac SeCunde, ita gravitati sensuum nitorem et Cultum 2 overborum miscetis, ea eleCtio inVentioniS, iS Ordo rerum, ea, quotienS CAUSA POSCit, UbertaS, ea, quotienS Permittit, brevitas, is CompoSitioni S deCor, ea Sententiarum PlanitaS OSt, Sic exprimitis adfeCtus, siC libertatem temperatis, ut etiam Sinostra iudicia malignitas et invidia tardaverit, Verum de Vobi S 25 dicturi sint posteri nostri.'24 Quae Cum Aper dixisset, adgnoscitisne ' inquit Maternus vim et ardorem Apri nostri Θ quo torrente, quo impetu SaeCulum nostrum defendit i quam Copiose aC Varie Vexavit antiquos i quanto non Solum ingenio ac Spiritu, Sed etiam 3o
1 lituitus : inuitatus ceti. 3 vocitant SchMRUDAM : uocabant codd. : vocant Lips. 6 Aufidi -ii) EV tui fidi, cui fidi crit. 1s non firmitate Acidalitis: infirmitatem -emque Aso codd. 17 viria . Acidalius si rerum ea MOphenS . rerum et codd. 22 PCT- mittit E: permittitur cere.
107쪽
eruditione et arte ab ipSis mutuatus eSt per quae mox ipSOS incessereti tuum tamen, bleSSalla, PromiSSum immutasse non debet. neque enim defenSorem antiquorum CXigimuS, aneC quemquam nOStrum, quamquam modo laudati sumus,5 iis quos insectatus eSt Aper ComparamuS. RC ne iPSO
quidem ita sentit, sed more vetere et a nostris philosophis Saepe Celebrato sumpsit sibi Contra dicendi partis. igitur a exprome nobiS non laudationem antiquorum satis enim illos fama sua laudat), sed Causas Cur in tantum ab eloquentia
IO OOrum reCOSSOrimVS, Cum PraeSertim Centum et viginti annos
ab interitu Ciceronis in hunc diem eici ratio temporum Collegerit 'Tum Messalla: sequar PraeScriptam a te, Materne, 25 formam; neque enim diu Contra dicendum est Apro, qui
15 Primum, Ut opinor, nomini S ContrOVerSiam moVit, tamquam Parum Proprie antiqui VOCarentur, QUOS Satis ConStat ante Centum annos fuisse. mihi autem de voCabulo pugna non aest; sive illos antiquos sive maiores SiVe quo alio maVult nomine appellet, dum modo in Confesso Sit eminentioremeto illorum temporum eloquentiam fuisse; ne illi quidem parti
SermoniS eiuS repugno, Si Comminus fatetur pluris formas dicendi etiam isdem saeculis, nedum diversis extitiSSe. Sed 3 quo modo inter Atti Cos oratores primae Demostheni tribuuntur, proXimum autem locum Aeschines et Hyperides
a 3 et LySias et LycurguS Obtinent, Omnium autem ConCOSSuhROC Oratorum aetas maXime probatur, Sic apud nos CiCero quidem Ceteros eorundem temporum diSertos anteCeSSit, Calvus autem et Asinius et Caesar et Caelius et Brutus iure et prioribus et sequentibus anteponuntur. nec refert quod q3o inter Se Specie disserunt, Cum genere ConSentiant. adstri Ctior
108쪽
CalVus, numerosior Asinius, splendidior Caesar, amarior Caelius, graVior Brutus, Vehementior et plenior et valentior CiCero : Omnes tamen eandem Sanitatem eloquentiae prae se ferunt, ut si omnium pariter libroS in manum Sumpseris,
SCias, quamvis in diversis ingeniis, esse quandam iudicii ac 35 Voluntatis similitudinem et Cognationem. nam quod inViCem se ObtreCtaverunt et sunt aliqua epiStuliS eorum inSerta, ex quibus mutua malignitas detegitur, non eSt Oratorum Vitium, 6 Sed hominum. nam et Calvum et Asinium et ipsum Ciceronem Credo solitos et invidere et liVere et Ceteris humanae io
infirmitatis vitiis adfici: solum inter hos arbitror Brutum non malignitate nec invidia, sed simpliciter et ingenue iudi-7 Cium animi sui detexisse. an ille Ciceroni invideret, qui mihi videtur ne Caesari quidem invidisse Θ quod ad Servium Galbam et C. Laelium attinet, et si quoS aliOS antiquiorum 15
agitare non destitit, non exigit defenSorem, Cum fatear quaedam eloquentiae eorum ut nascenti adhuc nec sati S adultae defuiSSO.26 Ceterum si omisso optimo illo et per Ctissimo genere eloquentiae eligenda sit forma dicendi, malim herCule ao
C. Gracchi impetum aut L. Crassi maturitatem quam Calamistros Μaecenatis aut tinnitus Gallionis : adeo melius est orationem vel hirta toga induere quam fucatis et meretriciis a Vestibus insignire. neque enim oratorius iste, immo hercule ne virilis quidem Cultus eSt, quo plerique temporUm nOStro- 25rum aCtoreS ita utuntur, ut lasCivia Verborum et levitate Sententiarum et licentia Compositionis histrionalis modos 3 CXPrimant. quodque ViX auditu fas esse debeat, laudis et gloriae et ingenii loco plerique iactant Cantari saltarique CommentarioS suos. Unde oritur illa foeda et praepostera, 3oy ne OSior 3 prae Se ferunt And. : praeserunt Acidalius 5 Scias B: Sciam ceti. 7 Se siel. N perdo 1 o et invidere de idem livore Nister II Brutum t. : Utrum, uerum codd. 16 Aper ante agitare adi P. VOSS. 23 Orationem An L: Oratorem codd.
109쪽
sed tamen frequens ' SiCut hiS Cla . . . et eXClamatio, Ut oratores nostri tenere dicere, histriones diserte saltare dicantur. equidem non negaVerim CaSSium SeVerum, quem Solum Aper nOSter nominare aUSUS eSt, Si iiS Comparetur, qui postea 5 fuerunt, POSSO Oratorem VOCari, quamquam in magna parte
librorum suorum plus bilis habeat quam Sanguinis. primuS 5
enim Contempto ordine rerum, OmiSSa modeStia aC pudore
Verborum, ipsis etiam quibus utitur armis incompositus et studio feriendi plerumque deieCtus, non pugnat, Sed riXntUr.
IO Ceterum, Ut diXi, Sequentibus Comparatus et Varietate erudi- 6tionis et lepore urbanitatis et ipsarum Virium robore multum CCtCTOS SUI erat, quorum neminem Aper non nare et Velut in aciem eduCere SuStinuit. ego autem OXSI CCtabam, Ut in- 7cusato Asinio et Caelio et Calvo aliud nobis agmen produ-15 Ceret, plurisque Vel Certe totidem nominaret, ex quibus alium Ciceroni, alium Caesari, singulis deinde Singulos OpponeremuS. nunC detreCtaSSe nominatim antiquos Oratores 8ContentuS neminem Sequentium laudare ausus est nisi in publicum et in Commune, veritus Credo, ne multoS Offenderet,ao Si pauCOS eXCerpSiSSet. quotus enim quiSque SCholaSticorum 9 non haC Sua perSuasione fruitur, ut Se ante CiCeronem numeret, Sed plane post Gabinianum Θ at ego non Verebor nominare Singulos, quo facilius propoSitis exempliS appareat, quibus gradibus fracta sit et deminuta eloquentia.'as At parce ' inquit Maternus et potius eXSol Ve promiSSUm. 27 neque enim hoc Colligi desideramus, disertiores esse antiquos, quod apud me quidem in Confesso est, Sed Causas
exquirimus, quaS te solitum traCtare dixisti, paulo ante plane mitior et eloquentiae temporum nOStrorum minuSI quibusdam Rhen.: si dis placet a tenero Lips. : temere codd. 6 bilis Mophcns : uis codd. 0 Studio E . Studiis Gu. devectus CD : detectus Lips. II nunc V: non cest. aa Sed etsi Schoeti s fracta B : freta coli. z5 at parce Michaelis: RPParate, aParte codd. : Parce And.: appara te Peterson s8 dixisti post ante) a . Lips. as mitior et eloquentiae Schele: mitiore eloquentia et codd. minus Ni en : miratus codd.
110쪽
iratus, antequam te Aper offenderet maiores tuos laces-
: Non sum' inquit offensus Apri mei disputatione, nec vos offendi decebit, si quid forte auris VestraS PerStringat, Cum sCiatis hane esse eius modi sermonum legem, iudicium 5 animi citra damnum adfeCtuS Proferre.'3 Ρerge' inquit Maternus et cum de antiquis loquaris, utere antiqua libertate, a qua Vel magiS degeneraVimuS quam ab eloquentia.'28 Et Messalla non reconditas, Materne, CauSRS re UiriS, nOC IO aut tibi ipsi aut huic Secundo vel huic Apro ignotas, etiam si mihi partis adsignatis proferendi in medium quae omneSa Sentimus. quis enim ignorat et eloquentiam et Ceteras artis descivisse ab illa vetere gloria non inopia hominum, Sed desidia iuventutis et neglegentia parentum et inSCientia 15 praecipientium et oblivione moris antiqui 3 quae mala primum in urbe nata, mox per Italiam fusa, iam in provincias
3 manant. quamquam VCStra Vobis notiora sunt: ego de urbe et his propriis ac VernaCulis VitiiS loquar, quae natOS Statim excipiunt et per SinguloS aetatis graduS CUmulantur, ad si prius de severitate ac disciplina maiorum Circa eduCandOS 4 formandosque liberos pauCa praedi Xero. nam pridem SUUS Cuique siliuS, ex CaSta parente natus, non in Cellula emptae nutriCis, Sed gremio aC Sinu matriS eduCabatur, CuiuS PraC-5 Cipua laus erat tueri domum et inservire liberis. eligebatur a 5 autem maior aliqua natu propinqua, Cuius probatiS SpeCtati S-que moribus omnis eiusdem familiae Suboles Committeretur; Coram qua neque di Cere fas erat quod turpe dictu, neque 6 facere quod inhonestum faCtu videretur. a C non Studia modo CuraSque, Sed remiSSioneS etiam luSuSque puerorum 3O