Cornelii Taciti opera minora

21쪽

GERMANIA

quid fortuitum et subitum incidit, Certis diebus, Cum aut

incohatur luna aut impletur; nam agendis rebus hoc auspicatissimum initium Credunt. nec dierum numOrUm, Ut nOS, sed noCtium Computant. Sic Constituunt, SiC CondiCunt: 5 nox ducere diem videtur. illud ex libertate vitium, quod 3 non Simul neC ut iussi Conveniunt, sed et alter et tertius dies Cunctatione Coeuntium abSumitur. Ut turbae PlaCuit, Considunt armati. Silentium Per SaCerdotes, quibus tum et Coercendi ius est, imperatur. IDOX reX Vel PrinCePS, 5 Io prout aetaS Cuique, prout nobilitaS, prout deCus bellorum, prout facundia eSt, audiuntur, auCtoritate suadendi magis quam iubendi potestate. si displicuit sententia, fremitu 6aSpernantur; Sin PlaCuit, frameas ConCutiunt: honoratissimum adSenSUS genus eSt armis laudare.

13 Licet apud ConCilium aCCusare quoque et disCrimen Ι2 capitis intendere. distinCtio poenarum ex deliCto. Proditores et tranSfugas arboribus suspendunt, ignavos et inbellis et Corpore infamis Caeno aC palude, inieCta insuper Crate, mergunt. diversitas suppliCii illuc respiCit, tamquam SCelera aeto OStendi oporteat, dum puniuntur, flagitia abscondi. sed et levioribus delictis pro modo poena: eqUOrUm PCCOTUm Uenumero ConViCti multantur. pars multae regi vel Civitati, pars ipsi qui vindicatur, vel propinquis eius OXSOlVitur. eliguntur in isdem conciliis et principes, qui iura per Pagos 3a5 vicosque reddunt; Centeni singulis ex plebe ComiteS COnsilium simul et auCtoritaS adSUnt. Nihil autem neque publicae neque privatae rei nisi armati 13

agunt. Sed arma Sumere non ante Cuiquam moriS quam

CiVitas suffecturum probaverit. tum in ipso ConCilio vel 3o principum aliquis vel pater vel propinqui SCuto frameaque iuVenem ornant: haec apud illos toga, hic primus iuventae

turba I. F. Gronovius 8 tamen AB GI poena AcidaliuS: poenarum codd. a3 uindicauit ABk as cum

AB Cy so propinquus C

22쪽

CORNELII TACITI

honos; ante hoc domus pars Videntur, mox rei publicae. a insignis nobilitas aut magna patrum merita principis dignationem etiam adulescentulis adsignant: Ceteris robustioribus ac iam pridem probatis adgregantur, nec rubor inter ComiteS3 adspici. gradus quin etiam ipse Comitatus habet, iudicio seiuS quem SeCtantur; magnaque et Comitum aemulatio, quibus primus apud prinCipem Suum lOCUS, et PrinCipum, cui plurimi et acerrimi Comites. haeC dignitas, hae Vires, magno Semper eleCtorum iuVenum globo Circumdari, in pace decus, in bello praesidium. nec Solum in Sua gente Iocuique, sed apud sinitimas quoque CiVitates id nomen, ea gloria est, si numero aC Virtute ComitatuS emineat; OXPetuntur enim legationibus et muneribus ornantur et ipsa plerumque fama bella profligant.14 Cum ventum in aCiem, turpe principi Virtute VinCi, turpe i5 a Comitatui virtutem prinCipis non adaequare. iam Vero infame in omnem vitam ac probrosum Superstitem principi suo ex acie reCessisse: illum defendere, tueri, Sua quoque fortia facta gloriae eius adsignare praeCipuum SaCramentUm est: prinCipeS pro ViCtoria pugnant, ComiteS Pro PrinCipe. ao 3 si civitas in qua orti sunt longa pace et otio torpeat, Plerique nobilium adulescentium petunt ultro eaS nationeS, QUACtum bellum aliquod gerunt, quia et ingrata genti quieS et facilius inter ancipitia Clarescunt magnumque Comitatum 4 non nisi vi belloque tueare: exigunt enim a principis Sui 25 liberalitate illum bellatorem equum, illam Cruentam Vi Ctri-Cemque frameam; nam epulae et quamquam inCompti, largi tamen apparatus pro stipendio Cedunt. materia muni-5 siCentiae per bella et raptus. neC arare terram RUt CXSPOC-tare annum tam faCile persuaseris quam VOCare hoStem et ZoVulnera mereri. pigrum quin immo et iners videtur Sudore adquirere quod POSSi S SangUino Parare.

a dignitatem AB a ceteri Lips. 8 haec vires BlD19 eius Om. B a5 tuentur AB a adH Acidalitis

23쪽

GERMANIA

Quotiens bella non ineunt, non multum Venatibus, pluS 15 per otium transigunt, dediti somno Ciboque, fortissimus quisque ac bellicosissimus nihil agens, delegata domus et

Penatium et agrorum Cura feminis senibusque et infirmis-5 simo cuique ex familia : ipsi hebent, mira diversitate naturae, Cum idem homines sic ament inertiam et oderint quietem. mos est Civitatibus ultro ac viritim Conferre prinCipibus vel a armentorum Vel frugum, quod pro honore aCCeptum etiam neCessitatibus subvenit. gaudent praecipue sinitimarum aio gentium doniS, quae non modo a Singulis, sed et publice mittuntur, eleCti equi, magna arma, Phalerae torqUOS Ue; iam et peCuniam aCCipere dOCuimuS. Nullas Germanorum populis urbes habitari satis notum Ι6 est, ne pati quidem inter se iunctas sedes. Colunt discreti

15 aC di VerSi, Ut MnS, Ut Campus, Ut nemUS PlaCUit. ViCOS alOCant non in nostrum morem Conexis et Cohaerentibus aedificiis: suam quisque domum spatio Circumdat, SiVO adversus Casus ignis remedium sive insCitia aedificandi. ne a Caementorum quidem apud illos aut tegularum USUS : materiaeto ad omnia utuntur informi et Citra speCiem aut deleCtationem. quaedam loca diligentius inlinunt terra ita pura aC Splendente, ut picturam ac liniamenta Colorum imitetur. Solent et Subterraneos speCus aperire eosque multo insuper fimo

onerant, suffugium hiemis et receptaCulum frugibus, quia 25 rigorem frigorum eius modi loCis molliunt, et si quando hOStis advenit, aperta populatur, abdita autem et defossa aut ignorantur aut eo ipso fallunt quod quaerenda

Tegimen omnibus sagum fibula aut, Si deSit, Spina Con-I73o Sertum : Cetera intecti totos dies iuxta MCum atque ignem agunt. locupletissimi veste distinguuntur, non fluitante,

24쪽

CORNELII TACITI

sicut Sarmatae ac Parthi, sed striCta et Singulos artus expria mente. gerunt et ferarum PelliS, ProXimi ripae neglegenter, ulteriores exquiSitiuS, Ut quibUS nullUS per CommerCia CultuS. eligunt feras et detraCta Velamina Spargunt maCulis pellibusque beluarum, quaS CXterior OCeanUS atque ignotum mare 53 gignit. nec alius feminiS quam viris habitus, nisi quod feminae saepius lineis amiCtibUS Velantur eosque Purpura Variant, partem Ue VeStitUS SUPerioriS in maniCaS non eX- tendunt, nudae braCChia aC laCertos; Sed et proxima pars 4 PeCtoriS Patet. Uamquam SeVera illiC matrimonia, nec Ioullam morum Partem magiS laudaVeriS. nam Prope Soli barbarorum singulis uxoribuS Contenti Sunt, eXCeptiS admodum paucis, qui non libidine sed ob nobilitatem plurimis

nuptiis ambiuntUr. 18 Dotem non uxor marito, Sed uxori maritus Offert. inter- Ι5Sunt parentes et propinqui aC munera Probant, munera non ad delicias muliebres quaesita neC quibuS nOVa nupta Comatur, Sed boves et frenatum equum et sCutum Cum a framea gladioque. in haeC munera UXOr aCCipitur, atque in vicem ipsa armorum aliquid viro adfert: hoc maximum aOVinCulum, haeC arCana SaCra, hOS ConiugaliS deos arbitran-3 tur. ne Se mulier extra VirtutUm Cogitationes extraque

bellorum Casus putet, ipsis incipientis matrimonii auspiciis admonetur Venire Se laborum PeriCulorumque SoCiam, idem in pace, idem in proelio passuram ausuramque: hoc iuncti a 54 boVeS, hoc paratuS eQUUS, hoc data arma denuntiant. Sic ViVendum, SiC Pereundum : aCCipere se quae liberis inviolata ac digna reddat, quae nurus aCCipiant rurSuSque ad nepoteS

I9 Ergo Saepta pudicitia agunt, nullis spectaCulorum inle- 3QCebriS, nullis Conviviorum irritationibus Corruptae. littea ferunt ABk 13 ob libidinem D pluribus Halm16 et ac B cis incipientibus B 27 pariendum ACH aB reddant D rursus quae CD

25쪽

GERMANIA

rarum secreta Viri pariter ac feminae ignorant. paucissima ain tam numerosa gente adulteria, quorum Poena PraeSCnSet maritis permissa: abscisis Crinibus nudatam Coram PrΟ-pinquis expellit domo maritus aC Per omnem ViCum Verbere 3 agit; publicatae enim pudiCitiae nulla venia: non forma, non aetate, non Opibus maritum invenerit. nemo enim 3 illic vitia ridet, nec Corrumpere et Corrumpi SaeCulum VOCatur. melius quidem adhuc eae Civitates, in quibus tantum virgines nubunt et Cum Spe Votoque UXoris Semelio transigitur. SiC Unum aCCipiunt maritum quo modo unum 4 COrPUS Unam Ue Vitam, ne ulla Cogitatio ultra, ne longior CupiditaS, ne tamquam maritum Sed tamquam matrimonium ament. numerum liberorum finire aut quemquam ex 5

adgnatis necare flagitium habetur, plusque ibi boni mores 35 valent quam alibi bonae leges. In omni domo nudi ac sordidi in hos artus, in haec uo

uberibus alit, neC ancillis aut nutriCibus delegantur. domi- anum aC Servum nullis educationis deliciis dignoscas : interao eadem PeCora, in eadem humo degunt, doneC aetaS Separet ingenuos, VirtUS adgnOSCat. Sera iuVCnUm VenUS, CO Ue 3 inexhausta pubertas. neC Virgines festinantur; eadem iuventa, Similis proCeritas : PareS Validaeque miSCentUr, aCrobora parentum liberi referunt. sororum filiis idem apud a5 avunculum qui ad patrem honor. quidam SanCtiorem artioremque hunC neXum Sanguinis arbitrantur et in accipiendis obsidibus magis exigunt, tamquam et animum firmius et domum latius teneant. heredes tamen SUCCOSSOresque Sui 5 cuique liberi, et nullum testamentum. Si liberi non Sunt,3Q Proximus graduS in POSSeSSione fratreS, Patrili, aVUnCUli.

s abscisis MSU: adscisis acc- ceti. 5 enimvero Madu retiam Lips. : enim seri. Nipserius 6 invenit CD 18 aut ac CD G5 adJ apud B ar et animum HyM: et in animum

ceti. : etiam animum Holder

26쪽

CORNELII TACITI

quanto plus propinquorum, quanto maior adsinium numerus, tanto gratiosior SeneCtus; neC ulla Orbitatis pretia. 21 SusCipere tam inimiCitias seu Patris Seu propinqui quam amicitias necesse est; nec inplacabiles durant: luitur enim etiam homicidium Certo armentorum aC POCOrUm nUmero 5 recipitque satisfactionem universa domus, utiliter in publi- Cum, quia PeriCulosiores sunt inimicitiae iuxta libertatem. 2 Convictibus et hospitiis non alia gens effusius indulget. quemCUmque mortalium arCere teCto nefas habetur; pro fortuna quiSque apparatis epulis eXCipit. Cum de Cere, qui iomodo hospes fuerat, monstrator hospitii et Comes ; proXimam 3 domum non invitati adeunt. nec interest : pari humanitate aCCipiuntur. notum ignotumque quantum ad ius hospitis nemo disCernit. abeunti, Si quid popOSCerit, ConCedere moris; et poSCendi in vi Ceni eadem faCilitas. gaudenti 5 muneribus, sed neC data imputant nec acceptis Obligantur. victus inter hospites Comi S. 22 Statim e Somno, quem plerumque in diem extrahunt, laVantur, SaepiuS Calida, ut apud quos plurimum hiems

occupat. lauti Cibum Capiunt: separatae singuli S SedeS et adi Sua Chlique mensa. tum ad negotia neC minus Saepe ad a ConViVia proCedunt armati. diem noctemque Continuare potando nulli probrum. Crebrae, Ut inter VinolentOS, riXae raro ConviCiis, Saepius Caede et VulneribuS transiguntur.3 sed et de reconciliandis invicem inimicis et iungendis 23 adfinitatibus et adsciscendis prinCipibus, de paCe denique aCbello plerumque in Conviviis Consultant, tamquam nullo magis tempore aut ad simplicis Cogitationes pateat animus aut ad magnaS inCalesCat. gens non astuta nec Callida

1 quanto Halm : tanto AD : quo B in nasum CH a gratior 3 Seu . . . Propinqui Om. D 8 aliqua AN I4 poposcerunt A : poposceris B II communis Longolius: vinclum interhOSpites comitas Lachmann : UictUS . . . ComiS Secti fleterius 18 e

27쪽

GERMANIA

aperit adhuc secreta pectoris licentia loci; ergo detecta et nuda Omnium mens. POStera die retraCtatur, et Sal Vautriusque temporis ratio est: deliberant, dum fingere ne-SCiunt, ConStituunt, dUm errare non POSSUnt. 5 Potui umor ex hordeo aut frumento, in quandam similitu- 23dinem vini Corruptus : Proximi ripae et vinum merCantur. cibi simplices, agrestia poma, reCens fera aut laC COnCretum :Sine apparatu, Sine blandimentiS expellunt famem. adVerSUS Sitim non eadem temperantia. si indulseris ebrietati sugge- a Io rondo quantum ConCupiSCunt, haud minus facile vitiis quam

GenUS SPOClaCulorum unum atque in omni Coetu idem. 24 nudi iuvenes, quibus id ludicrum est, inter gladios Se atque infestas frameas saltu iaCiunt. CXerCitatio artem ParaVit, a 5 arS deCorem, non in quaestum tamen aut merCedem Uamvis audacis lasciviae pretium est voluptaS SPeCtantitam. aleam, quod mirere, Sobrii inter Seria exercent, tanta luCrandi a PerdendiVe temeritate, Ut, Cum omnia des Cerunt, CXtremo ac novissimo iactu de libertate ac de Corpore Contendant. ao victus voluntariam Servitutem adit: quamviS iuvenior, quamvis imbustior, adligari Se ac Venire Patitur. ea est in re PraVa PerViCaCia; ipsi fidem vocant. Servos CondiCionis huius per CommerCia tradunt, Ut Se quoque Pudore ViCtoriae

25 Ceteris servis non in nostrum morem discriptis Per 25 familiam ministeriis utuntur: Suam quiSque Sedem, SUOS Penates regit. frumenti modum dominus aut PeCoris aut Vestis ut Colono iniungit, et Servus hactenUS Paret: Cetera

diSCiplina et Severitate, sed impetu et ira, ut inimicum, nisi

1 ad hec A : adhec B loci excitatio CD parat D I 5 mercede D 16 spectantium B: expectantium celt. 18 defecerint B a5 discriptis Nei erscheid: descriptis codd. G8 et ut AB

28쪽

CORNELII TACITI

a quod inpune est. liberti non multum supra SerVOS SUnt, raro aliquod momentum in domo, numquam in Civitate, exceptis dumtaxat iis gentibus quae regnantur. ibi enim et super ingenuos et super nobilis ascendunt: apud Ceteros inpares libertini libertatis argumentum Sunt. 26 Faenus agitare et in usuraS CXtendere ignotum; ideoque

dum dignationem partiuntur; facilitatem partiendi Camporum

a Spatia PraeStant. arVa Per annOS mittant, et SUPOrCSt ager. neC enim Cum ubertate et amplitudine soli labore Contendunt, ut Pomaria Conserant et prata Separent et hortos 3 rigent: Sola terrae Seges imperatur. Unde annum QUOQUO ipsum non in totidem digerunt species : hiems et ver et aestas intellectum ac vocabula habent, autumni perinde nomen aC bona ignorantur. 27 Funerum nulla ambitio : id solum observatur ut Corpora a Clarorum Virorum Certis lignis Crementur. Struem rogi neCvestibus nec odoribus Cumulant: SUR CUt Ue arma, QUO-rundam igni et equus adicitur. sepulCrum CaeSpeS erigit: monumentorum arduum et operosum honorem ni graVem defunCtis aspernantur. lamenta ac laCrimaS Cito, dolorem et tristitiam tarde ponunt. feminis lugere honestum OSt, viris meminiSSO.3 Haec in Commune de omnium Germanorum Origine ac moribus aCCepimus: nunc singularum gentium institutaritUSque, quatenuS disserant, quae nationes e Germania in Gallias commigraverint, CXPOdiam.

I liberti . . . argumentum sunt, in ΑΓ hic omissa, in fue capitis a6 Serunti re eadem verba omissis per incuriam et Super ingenuos)B: hic eriam in inferione markine habes, cum adnotatione in hoc loco potius B vicis II ,ses, cum codice stis traditur ) Bambernensi, quintinc latet via H por illus est: vices CDMSU: in uices A : inuicem B :ViCCS Sces. Halm 1 o praebent a BCH 11 laborare A 'A'Cὸ Is ut hortos AB'CH 17 observant B aT quaeque Halm :quae . . . commigraVerint secl. Rei et scheid

29쪽

GERMANIA

Validiores olim Gallorum res fuisse summus auCtorum 28 divus Iulius tradit; eoque credibile est etiam Gallos in

Germaniam transgreSSOS : quantulum enim amnis obstabat quo minUS, Ut quaeque genS CValUOrat, OCCUParet Permuta-5 retque SedeS PromiSCas adhuc et nulla regnorum potentia

divisas Θ igitur inter Hercyniam silvam Rhenumque et a Moenum amnes Helvetii, ulteriora Boii, Gallica utraque genS, tenuere. manet adhuC Boiohaemi nomen significatque loci veterem memoriam quamvis mutatiS Cultoribus.1o sed utrum AravisCi in Pannoniam ab Osis Germanorum anatione an Osi ab Araviscis in Germaniam Commigra- Verint, Cum eodem adhuC Sermone institutis moribus Utantur, inCertum eSt, quia pari olim inopia ac libertate eadem utriusque ripae bona malaque erant. Treveri et qa5 Nervii circa adfectationem GermaniCae originis ultro ambitiosi sunt, tamquam per hanC gloriam sanguinis a similitudine et inertia Gallorum separentur. ipsam Rheni ripam haud dubie Germanorum populi colunt, VangioneS, TriboCi, Nemetes. ne Ubii quidem, quamquam Romana Colonia 5ao eSSe meruerint ac libentius Agrippinenses Conditoris sui nomine VOCentur, Origine erubeSCunt, tranSgreSSi olim et experimento fidei super ipsam Rheni ripam collocati, ut

Omnium harum gentium virtute praecipui Batavi non 29 25 mUltum ex ripa, sed insulam Rheni amnis Colunt, Chattorum quondam populus et seditione domestica in eas sedes tranSgreSSUS, in quibus pars Romani imperii fierent. manet a honos et antiquae societatis insigne; nam neC tributiS COntemnuntur neC publicanus atterit; exempti oneribus et

Germanorum natione Seri. PasSow I5 neruii H et Rhen. : neruli

30쪽

CORNELII TACITI

collationibus et tantum in usum Proeliorum SepoSiti, Velut 3 tela atque arma, belliS reserVantur. est in eodem obsequio et Mattiacorum gens; protulit enim magnitudo populi Romani ultra Rhenum ultraque veteres terminos imperii reverentiam. ita sede sinibuSque in Sua ripa, mente animo- 5que nobiSCum agunt, Cetera Similes Batavis, nisi quod ipso

adhuc terrae Suae Solo et Caelo aCriUS animantur.

Non numeraverim inter Germaniae POPVlOS, quamquam trans Rhenum DanuVium Ue ConSederint, COS qui deCumates agros exercent: leViSSimus quisque Gallorum et inopia i o audax dubiae possessionis Solum OCCupaVere; mox limite

acto promotiSque praeSidiiS Sinus imperii et pars provinciae

habentUr.3o Ultra hos Chatti initium sedis ab Hercynio saltu incohant,

non ita effusis ac palustribus locis ut Ceterae Civitates in quas is Germania patescit: durant Siquidem Colles, Paulatim rare-SCunt, et ChattoS Suos Saltus HerCynius Prosequitur simula atque deponit. duriora genti Corpora, StriCti artus, minax vultus et maior animi vigor. multum, Ut inter Germanos, rationis ac sollertiae : praeponere eleCtOS, RUdire PraePOSitOS, Ionosse ordines, intellegere OCCaSiones, differre impetus, disponere diem, Vallare noCtem, fortunam inter dubia, virtutem inter Certa numerare, quodque rarissimum neC nisi RomanaedisCiplinae Concessam, plus reponere in duCe quam in 3 CXerCitu. omne robur in Pedite, quem Super arma ferra- 25 mentiS quoque et Copiis onerant: alios ad proelium ire videas, Chattos ad bellum. rari OXCurSUS et fortuita Pugna. equestrium sane virium id proprium, Cito Parare ViCtoriam, Cito Cedere: veloCitas iuxta formidinem, ChanCtatio propior

ConStantiae est. 3O3I Et aliis Germanorum populiS USurpatum raro et PriVata

8 numerauerimus D s declimathes GL 14 incohaturA 16 durans 18 atque ac z3 Romanae ratione B-C 27 raro D 31 rara A C