De ridiculi doctrina rhetorica

11쪽

Graecorum de ridicul ductrina colligitur.

1ristoteles d ridi fulo quid iudicaverit.

Primit quantum se imus egit de ridiculo περ γελλον)Aristoteles in arte poetica nam de Gorgia, is ex Aristotelis V rbis quae statim asseram concluda eum hane rem tractassse, furti nihil eonstat. At Aristoteles ipse se egisse de generibus ridiculi testatur in torti artis rhetoricae libro e. 18, p. 1419brai:

Idom testatur in primi libri capit 11 p. 13ili 34i:

n nrte poetica igitur uberius egit Aristoteles de generibus ridiculi at in eo libro qui ad nostram aetatem pervenitd iis nihil invenitur. Haec pauca verba notione sane dignissima hodio exsta ut e b, p. 14499 303 δε κωμωδία ἐστὶν

12쪽

Periit igitur iniquitate temporum ea par arti poeticae, sua tractabantur genera ridiculi, id est liber alter qui erat de comoedia, a nostrum est inve Stigare, quid scriptum fuerit in illa disputatione. Nam quamquam estinantius e Aristotelis verbis quae

attuli p. 13ili 34 sqq. Bernaysius i conclusit Aristotes lem

usum esse ea divisione generum ridiculi quam ieero se Quintilianus adhibent i, quamquam omnino de ridiculi locis περιέων τοι γελoto D Toπων eum egisse in arte poetica certis argumentis probari nequit ), tamen verisimile id esse nemo negabit, et quoniam habemu tractatum Coistinianum, qui continet atalogum locorum ridiculi, sane dignum est quod quaeratur, num ille catalogus Aristotelis esse possit. Sed priusquam de illo agamus e genuinis Aristotelis libris quid discere possimus do risu temptemus Non enim tota eius doctrina interiit, sed sundamenta quaedam earum disputationum, quas posteriores in Serip Sere περ γελοi0υ, in Servatis seriptis hodie reporiuntur. Do urbanitate enim egit Aristotolos in

tertii artis holori ea libri capitibus 10 et 11. Initio statim

promittit se numeraturum esse Sedes urbani sermonis p. 14104 6 ἐπε δε διωρισται περ Tot των, ποθεν λεγεται α

ριγμ/7 760μεθα; a quamquam non de industria risum tractat, ridicula neglegi non possunt in tali re. Non praecepta tradit philosophus, sed observatu p. 410b T) ποιεῖν μεν Dν Gri P Tot ευφνου Tου γεγυμνασμιένον, δεῖξαι δε τῆς ιε'od0ν αυτ qc. Atque ab argutissima sim ubi ueverissima observatione initium capit l4 si ἀρχὴ δ'εσια,

Τ Zwo Abhandiungoi libor ilio Aristoteli scho Theorio se Drama. Borti 1880. p. 135 sqq. Repetita est disputatio ex Muso Rhoniani Ol. VIII p. 61 596.

3 cf. 0rnaysius i. c. p. 168. Α λέξις et πραγματα non eadem sunt atque oro et εργα praotorsea divisio illa ανθρωποι-λοὶ οι-ἐργα non ud artem Oolicam roserenda, sed in ipsa maioria qua tractatur posita est, os . 13i1 a 29 13iii 23. Longe ilia genera eorum morantur altero loco artis rhetorica sp. 1419b sqq.) ειρωνείαν ti uolo; ίαν re vera tractavit Aristoteles in arto p ieti a.

13쪽

Demonstratur deinde faeillimam cognitionem rerum fieri usu metaphora 3 14l0 3i, praeterea adhibendam S Se α ιγε , ιι 1410 ), sententiam autem neque nimi Vulgarem neque obscurum osse debere; hae tria igitur appetenda esse με να- νοραν Priγεσιν ἐνεργειαν l410 b). Proxima parte se generibus metaphorae uberius disserit Aristoteles, e primitui de ea, quae sit και αναλογiαν, et de ἐνεργεια vel de subiciendo oculi προ μματων Irοιεῖν). Quae omnia ad ipsum istini parum pertinent, a quamquam ne ea quidem nihil valere in nostra materia videbimus, tam ei quae secuntur in ridiculis locum ab ore facilius intellegetur. Nam inde a p. 412 a les id genus facetiarum tractat philosophus cui omnes fere loci ridiculi subiungi posesunt, το προσεξαπαταν deciper Opinionem audientium); metaphoram enim eam potissimum ob causam urbanam esse dicit, quod simul opinionem decipiat

14쪽

EXpressis verbis in iis quae exscripsimus adsciscuntur ridicula atque apertum est Arist0telem, ubi disserebat se ridiculo, omnia ea quae hie collegimus, tractare debuisse praecipue autem ι παραγ εIroιημενα, id est i παρ&do Eoi το παρ γραhιμα ι ι παρο dicti i). Neque enim satis mirari ΡOSSum a BernnySio, una demonstraturus esset quid Aristoteles de ridiculo docuisset, haec artis rhetoricae capita proa Su- neglecta OSSC. Addendum est metaphorae subiungi ab Aristotele

adiungenda Sunt. Alio praeterea loco Aristoteles disserit de quibusdam rebuS, quae aliquo modo ad nostram materiam pertinent. Capite terti senim libri tertii ea tractat, quae ut frigida in oratione pedestri vitanda sint , frigida enim eam ob causam Vocantur quod sermoni pedestri minus Onvoniunt quam p0est. Sed idem quod vitiosum est in severit ratione. Si ridicule adhibetur, facile risum movet itaque eaedem reS, quae vitandae sunt in sermone severo, Virtute fiunt in ser-m0ne iocoso. Quam sententiam ipsius Aristotelis verbis confirmare licet p. 140 a 32) δι ποιηιικόος λεγοντες ἐνὶ I ρε- Icεic τὰ γελοῖον κα εο φυχρον lirro ουσι, καὶ ὁ σανε διὰ ὴν ἀδολεσχiαι -). Tractantur autem hoc capite quattuor gener3:

15쪽

loeum in eo moediis 1406 ): rei ει ι ναριο ' ιο φυχ ρυνόν ταις μετανορμῖς ἐνειαι εἰσὶν γαρ α με ιαφορα απρεπεῖcci iii, δια ιδ γελοι0ν χρωνται γαρ α o κωμωδοποιο με ζα-νοραῖς re δε κικ. Metaphora ergo, si modo sedes ridiculi tractabat Aristoteles, non deesse poterat iii illi parte artis p 00tiCRU. Simili autem modo omne iero virtutes severae Vel poetica dictionis sodes ridiculi fieri possunt velut in arto poetica quasdam res ridicule adhiberi posse us armat Aristoteles quas in tractatu Coistiniano operiemus p. 45 brili ho μει

cipue diei sunt de oneribus anteu commemoratis 1458 α επεκιασεις καὶ ἀποκοπα κα εξαλλαγα to)ν Dolire ιων . Aod pertinent etiam ad cetera. Restat ut de iis generibus oeundi quae in pSi moribus et ingeniis hominum posita sunt quid iudicaverit Aristoteles ostendam uam etiam hae in re eius iudieiuni non paulum valuisse apud posteriores videbimus. Porsonae comicae facile in trin genora dividuntur, uno re et enumerantur in

16쪽

Πρωνευομενοι ' χαριενέες treii ν αιὸ). Ceterum Oratorem non decere secundum Aristoteli doctrinan αλαιον esse j vel ' ea re concludaS, quod in arti Pholori eae illo loco, quem

initio dissertationis attuli p. 14l94 3 sqq. αλαζονεία omittitur

alter artis rhetoricae libro cap 2 p. 3794 29 sqq. dispersu

De traetatu Coistiniano.

In eo namentariis veterum de historia et de generibus comoedia Graecae con Scripti duo servati sunt catalogi locorum ridiculi, quorum niter XSint in tractatu quem dicunt Coistiniano grai alterum nuper gelgae tribuit albelius 43 utrumque ex eodem fonte luXisse ortum est. De tractatu Coistiniano susius egit Iacobus Bernnys in ea disputatione quam Supra iam commemoravi Ergangling u Aristoteles P00tilii Artis poseticae Aristotelicae lacunam supplere Voluisse ornaysium vel titulus disputationis indicat, a re vera cum maiorem partem tractatus Coisti uia DP tum catalogum sex

17쪽

illo libro profluxisso demonstrare Studuit. Cuius viri etitontiam argumentaque nemo quantum Seio refutavit, Omnes

probaverunt; nam inter fragmenta arti poeticae recipitur tractatus in editionibus. Ne ait, elius quidem, qui nuper Reeuratius totam rem tractavit ), oportis verbis Bernnysio obsistit immo μου quoquo semina huius doctrina ab Aristotele petita Sese censet. At non ex ipsius Aristotelis libro haec derivata osse ibitratur, sed ex historia quadam Oe SeoSScaenicae, e qua Omnia en quae e scholii Dionysianis, ed ZetZae Commontntionibu S, e grammati eorum de poematibus

uollegit tractatibus fluxisse utilis). Me quidem diu dubitasso

confiteor num ad Aristotelem ille catalogus referendus esset. Dubitavi, quod Bernnysii argum oritu mihi sussi ero non videbantur: sed eum accuratius Aristotelis genuinam doctrinam comparavi Ssem totiusque doctrinae vestigia usque ad Quintilianum persecutus essem, intelleX re vera etium in catalogo illo doctrinam Aristotelicam subesse Minime autem Contenderim eum, qui excerpsit et composuit tractatus Cois liniani partos Aristo tolici libri sexemplar ad manum habuisse. Cum albolio inihi pugna non erit; equidem examinabo eam partem traetatuS, quae continet ridiculi locos ae si Aristotelica esse videbitur, iudicabimus ex Aristotele eam in historiam illam poeseos quum statuit albelius pervenisse. De ceteris tractatus partibus post Kal bellum iudicium proferre non meum est hoc constat doctrinae quae ibi profertur alia esse exuerpta

ex Aristotele alia ut ad similitudinem doctrinae Aristotelicae s atalogum quam brevi Ssime porcensebimus en tantum proferente quae Bernnysiu omiSit aut minus recte X posuisse nobis videtur. Praemonendum est hunc catalogum continere genera ridiculorum, quae Scaenae Sui Sunt non eorum, quibuSorator utitur.' Dio Prologometia περι κωμ/0δίας. in commentationibus societatis

18쪽

Tota igitur runturia dividitur in duas partes ut fieri solebat. Eandem divisio uena Bernnysius subesse putabat apud Arist0telem p. 372 quod non rectum esse supra diXimus i); at est ea divisio. qua peteri omnes mSi Sunt. Rectissime homonymia enumeratur inter ridiculi locos. Quin peeio sit ambigui χ): ambiguum enim intor locos ridiculi esse vi dicere opus ost moneo tamen a Cieerone id

asserri de orat. II 53, a Quintiliano Vl 3. 47. Bernaysius autem l. e. p. 171 non modo ad exempla homonymiae quae adseruntur ab Aristotele in arto rhetorica III 11, p. 141 2b 4 sqq.)η lectoris animum convertere debebat, sed ea ipsit

reS, quod urbanitati genus est, ei in ridiculis sedem dat. Minus apte quam homonymia Synonymia inter genera

ridicula recepta Sese Videtur, une re vera neque in eo capite artis rhetoricae, in quo inter facetiarum genera homonymiam enumerari vidimus, neque in ceteris catalogis tractatur tameti etiam eo modo iocus naSei potest, ut alterum vocabulum pri

ultero paene idem signifieant ponatur ses Bernays li 2 . Moλεσχist ab Aristotele etiam in eo capite arti rhetoricae Commemoratur, quod est de locution frigida III ):dd0λεσχης ibi is vocatur, qui multis et supervacuis titui epithetis. Multi exempla asseruntur simulque apparet do-

λεσχίαν ab Aristotele inter ea re habitum esse, e quibH, interdum risus naSceretur es quae supra diXimus p. 6 . Quaeritur deinde, quid sit παραγνυμια atque e quidem Sela Su, quo Vocabuli Ἀαρωνυμος et παρωνι μιώζειν utitur Aristotel0s, ut sint derivatus et derivare alterum vocabulum ab altero' nam substantivum 7παρωνι ilia in libris Aristotelis eruntis non legitur, in catalogo adhiberi vix potest:

Sed libenter concedemus etiam diverso sensu id illi ibi tuuiesse p0sse vel 4b Aristotele i iudice omnino mon du-

rebus aut hominibus adem appellatio est homonymia dicitur seqS. Ex0niplum optimum affertur in artis rh0t. l. 2. p. 40 a 2 qil 'i s. eatoc . p. 1 ol: tu a 28 29 10 b 1 6: 13. ' Etiam Dionymia duos sensus abo in libris Aristotolicis.

19쪽

bium est, quin voce παρων lii idem ignis uetur quod Arist0toles in eo capito quod tractavimus rhet. III lli appoliat γναρα

est, testantur Cicero de orat. II 56 et Quintilianus, qui iti ipsa quidem de risu disputatione hoc Vocabulo non utitur. sed porte rena spectat o 3 susius de illa fistura agit X3, 664qq

Hyp0uori Smus qui Xplicatur ab ipAo Aristotelo rhet. lI 2, p, 40 I, 283, a Cieerono et Quintiliano non Commemoratur nimiruna Romanis non ignotum erat ho genus iocandi ut in illa interrogation Quid fers, inuiolo', cui respondetur Ut omas, si si uti votis' Cieero do ora II 286

forma deminutiva visum movero voluit is qui interrogabat. SoXium genus in ira et tu Coistiniano oontui και re βαλλαγην in a καια ει rei γ ν ). Unum vel altorum PnO- ferendum St. ne dubiuni vi est quin verum sorvatum Sit in Coistiniano tractatu. Quod ortum Sse contendo quia non vo eo νειλλαγή - Aristotelo utitur, sed Satirer . Qua oritur nutem, Utrum X allagen Sen Si proprio ac Cil iam uS poet P.

1458 ita ut quasi species sit paronymine h). an latius eam patere putemus; nam vocabulo εξ λλαὶ μει oi Aristoteles id signis eat quod i, storiores dixere tropum i Utrumque

20쪽

sensumi indicari existimat Bornaysius illa divisione tractatus J0istiniani: νωι ἶ- ora μογενεσι, recte ut opinor. Quod si accipimus, habemus in catalogo et ea quae traetantur ab Aristolole capito 3 libri Martis rhetoricuer et ea quae traC- tantur capitibus 2 est 2 artis poeticae ), quae ad noStram

materiam pertinere supra vidimus, abomus in primis ridiculum metaphoram, quam aegre desideraremu A, ni Si de S Set. De vi vocis σχῆμα λεξεως non plane eon Sentio eum BernnySio ). Nam quana quam ei verborum sol mas grammaticas ab Aristotele vocari χθματα λεξεωc tamen etiam diverso sensu idem vocabulum adhibetur, qui propius accedit ad recentiorem eius

autem formi verborum β nusquam risus dueitur in disputationibus de ridiculo institutis sit Prie εσις etiam a Cicerone commemoratur in ipso fine generum in verbis positorum. Itaque uno sensum melius quadrare puto neque dubito, quin re vera in catalogo σχῆμα λεξεως si ἀντέγεσις vel similes

figurae.

In priore parte catalogi tractanda de indole eius disserere non pu erat; nam ex iisdem verborum generibus poeta comicus et orator risum ducunt. In rebus ridiculis, praecipue autem in gestibus et factis histrio et orator valde inter se disserunt; nam oratorem minime decet quod mimo permittitur. Sed non solum saeta et habitus corporis differunt. sed etiam argumenta quaedam ridicula scaenae conveniunt, quibuS Orator aut omnino uti non potest aut diverso modo utitur. Meminisse igitur oportet apud Aristotelem in arte rhetorica ea tantum ridicula tractari, quae oratori usui Sunt, Ciceronis et Quintiliani tractatus quoi infra spectabimus in

Demotrium do loci qui indo ara Tisonora λέξεως ξηλλαγμενης tractat in quibus tropi rhetorum facile agnoscuntur.' At tropos hos esse non orspexit ornaySiUS.

' l. c. p. 125 76.' Ambiguitas sane frigidissima x his nasci potest.