Chronique

61쪽

A DE MARI CHRONI CON

1. - 'rincipium regni Francorum eorumque originem vel gentium illarum, ac gesta proferamus. Est autem in Asia oppidum Trojanorum ubi est civitas que Ilium dicitur, ubi regnavit Eneas. Gens illa sortis et valida, viri bellatores, atque rebelle nimis, inquieta certamina objurgante S, Per gyrum mitima debellantes.

Surre Xerunt autem rege Grecorum adverSUS Eneam cum multo le Xercitu pugnaVeruntque contra eum Cede magna' , corruitque

illic' multus populus Troianorum, fugit itaque Enea et reclusit se in civitatem Ilium Pugnaveruntque adversus hanc civitatem annis decem. Ipsa enirn civitate Subacta , fugit Eneas tyrannus in Italiam locare gentes ad pugnandum. Alii quoque e principibus, Priamus videlicet et Antenor, cum reliquo e Xercitu Trojanorum duodecim millia intrantes in naves ab Sce S Serunt, et Venerunt usque ripa Tanais flumini S. Ingressi Meotidas paludes, naVigante pervenerunt intra termino Pannoniarum, juxta eotidas ' paludes, et ceperunt disicare civitatem, ob memoriale eorum, appellaveruntque eam Sicambriam, habitaveruntque illic

annis multis, creveruntque in gentem magnam. 2. - Totidem tempore gens Alanorum prava ac pes Sima

rebellaverunt contra Valentinianum imperatorem Romanorum ac gentium. Tunc ille exercitum movit hostem maximum de Roma, contra eo per PeXit , pugnam iniit, Superavitque eo ac devicit. Illi itaque usi supui Danubium fluvium sugerunt, et intraverunt in eotidas paludos. Dixit autem imperator Quicumque potuerit introire in paludes istas et gentem istam pravam

ejecerit cone d alia is tributa donaria annis decem n Tunc

congregali Trojani secerunt insidias, sicut erant docti et cogniti,

ei in grossi sunt in eotidas paludos uni alit Populo Romanorunt,

62쪽

ejeceruntque inde Alano percusseruntque eo in ore gladii. Tunc appellavit eo Valentinianus imperatoris Franco D attica lingua, hoc est fero S a duricia vel audacia cordi eorum. 3. - Igitur post transacto decem annos misit memoratu Simperator Xactore rina cum primario duce de Romano Senatu, ut darent consueta tributa de populo Francorum. Illi quoque, Sicut erant crudele et inmanissimi, consilio inutili accepto, dixerunt ad invicem Imperator cum Xeret tu Romano non potuit eiceret Alanos de latibulis paludum gentem sortem ac rebellem OSu enim qui Superavimus eos, cur Sol imus tributa Con Surgamusu igitur contra primari uin hunc Vel Xactore istos, perCUliam US-u que o S, et nil seramia chincta que Secum habent, et non demus

Romanis tributa, et erimus jugiter liberi.

Insidiis vero apparatis interfecerunt eo S. 4. - Audiens hec , imperator, in furore et ira nimi SuccenSUS, precepit ho Stem commovere Romanorum et aliarum gentium cum Aristarco, principe militie direXeruntque aciem contra Franco S. Fuit autem ibi strage magna de utroque populo. Vidente enim Franci quod tantum Xercitum sustinere non o Ssent, interfectia ce si fugerunt, e iditque ibi Priamus, eorum sorti S simus.

Illi quoque egressi a Sicambria venerunt in Xtrema parte Hreni fluminis, in Germaniarum oppidis, illi que inhabitaverunt cum eorum principibus, Marchomire ' silio Priami, et Sunnone, silio Antenoris habitaveruntque ibi annis multis. Sunnone defuncto,

acceperunt consilium ut rege in Sibi unum in con Stituerent, sicut cetere gente S. Marchomiris quoque dedit ei hoc consilium, et elegerunt Faramundum, ipsius silium, et levaVerunt eum Pegem Super e crinitum. Tunc habere et lege ceperunt qua eorum priore gentile tractaverunt his nominibu Viso gastus, Aro

deest . l. Te mollieur odit our dos Gesta rogum Francorum ne avent Si e motest employsi adjectivomunt ou 'i do signe in per Sonnctge.

63쪽

5. - Mortuo quippe aramundo rege Clodionem, filium eius erinitum, in regno sui patris evaverunt. Id temporis crinitos rege habere ceperunt, venientesque sagaciter in finibus Torin-g0rurn , ibi resederunt. Habitavit itaque Clodio rex in Disbarco castello, in sinibus Toringorum, in regionem Germani et . In illo tempore, in his partibus, cytrairenum usque Ligerem' fluvium habitabant nomani ultra Ligerem quoque dominabantur. Hurgundiones itaque aganissimi in arriana doctrina prava teneban- ur, inhabitantes juxta Hrodanum fluvium, qui adjacet Lugduno civitati. Clodio itaque rex misit exploratores de is harco, castello

Toringorum, Sque ad urbem amaracum. PSe o Stea cum grandi exercitu renum transiit, nullo Romanorum Populos edidit ut tu fugavit. Carbonariam Silvam ingreSSUS, TOPnacen Semur hom optinuit . Exinde iis quo ad Cameracum civitatem Venien S,

illi resedit pauco temporis spatio Romanos quos ibi invenit intorsicit. Exinde usque ad Sonnam fluvium occupaVit omnia. Clodione rogo destincto, Merove iis, de genere ejuS, CC e Pit regnum. Regnavit Clodio annis viginti. Ab ipso Merove rege utili reges rancorum Merovingi sunt appellati. Eo tempore Iuni P num transierunt, Molis Succenderunt, Treveri deS- ruunt, Tuncrus' pervadunt, usque urelianis pervenientes Id emporis sancius Anianus episcopus virtutibus sulgebat reclarus es veniente ad eum Egidio, patricio Romanorum, et Tui Sonio, ge Gothorum, auxiliani Domino Ilunt ab ipsa civitate, orante San Clo Aniano, cum ti elano, rege eorum, devicii atque prosirati

sunt'. ipso itaque ei oveus diluis filium nomine Childericum, qui fuit pater Clodovet, rogis incliti atque sortissimi. Erant enim tunc ranci pagani atque sanatici, adorantes idola ei simulachra,

s Per id tempus Thoringorum E G. - ' Proptereo Germania

innes regiones entium que ultro nenum flumen sun hoc nomine nuncii puntur Germanies, o quod immanio corpora sint, immanesque nationes

sevissimi os obdurui semperquo indomiti erocissimi Wuorum fuisse centumnogos radii scripturo iii l. . t Rhenum . - Ligerim E. E. k Rhodanum . Q obtinuit P. - Tun is C. ii DC passage depuis Eo tempore anque an C. l. I saut ici 'o ου Gothi, qui si is inscios hon m-S. de Gesta, ei qui intercal&nussi. V. Pros nee .

64쪽

et nondum Dominum celi ac terre qui creavit 'eo cogno Scente S. Erat quoque tunc in ista parte Galliarum ex Romanis Egidius rex, ab imperatore missus Childericus itaque rex, siliu Merovet, cum esset nimis luXurio Sus, et regnaret Super Franco S, cepit eorum filias diludere atque destruere. Illi autem cum grandi furore Propter hoc indignantes, voluerunt occidere eum et eicere de regno . Ille haec audiens, vocaVit amicum Suum, rudentem consiliarium ' nomine to madum, et petiit cum eo consilium qualiter animo starentium Francorum posset mitigare. Tunc dederunt inter se signum qualiter certa indicia cognoscere deberent, Si ad pacem quandoque redissent. Tunc diviserunt inter se aureum num P Signo. Unam medietatem Chil dericus rex Secum portavit, aliam partem io madus retinuit dicens : Quando istam partem tibi transmisero, Scia me Franco tecum habere pacato S, et Securia revertere in pace. η Abiit ergo Childericus in Toringam ' et apud regem Bisinum nomine latuit. 6. - Franci vero, relicto Childerico Egidium principem Romanorum in regnum Super Se Statuerunt, malum con Silium tractantes. Qui cum octo anno Super eo regnaret, in xii Se Wio madu amici clam cum eo Sociare, dum ab eo, quid cogitaret, agno Sceret . Hortabatur autem Egidium alico Francos dolose opprimere. Ille audiens con Silium ejUS, acrius cepit opprimere eos. Illi vero in timorem ac seditionem versi, verum ' consilium a Vio mado expetierunt quid facere deberent'. At ille dixit eis Quare non recordamini quomodo ejecerunt Romani opprimentesu gentem Vestram et de eorum terra ejecerunt eo Θ o vero je-u i Sti regem vestrum utilem et Sapientem, et eleVaSti Super vosu militem istum imperatoris, Superbum atque elatum, non bonum consilium fecistis, Sed nimi malum sint illi responderunt Callidus enim erat nobis . Penitet nos hoc fecissest Contra regem Ostrum. Utinam meruis Semii inVenire eum, et C Um Pace regnaret Super nos. η Tunc amicus ille regis misit partem solidi quem 'prius inter Se divi Serant, dicens Revero qui creavit, deest F, G. - volvorunt ei ore eum de regno . -q consiliarium deest E. -r ab eo . s Thoringiam , . - agnoscere . - iterum D, E, F, G. - v quid facerent , E, F, G ,- nonne D. - Quia sine lege male utebatur filius VeStPRS, Penitet. . . . - quam G.

65쪽

LiBEB in ivus u tere ad regnum Francorum quia Pacificata Sunt ornnia. Ille vero, Cognoscens hoc Signum dimidium aureum, intolloxit corta indicia quod a Francis desideraretur ip Sisque rogantibus, reversus e St in regnum suum. Nam dum in Toringa fuit, cum Basina regina. X Orenysini regis, ipse Chil de Picus rex adulterium commisit. Regno rancorum recepto a Chil de Pico , Egidium principem normania in desuper se Franci Xpulerunt a regno. asina quoque illa regina Bisini regis Toringorum, relicto viro suo, ad Chil deri cum Venit. Cumque interrogaSSet eam quid quereret aut pro qua cauSa ad eum de tam longinqua regione venisset, re Spondis Se fertur si ovi utilitatem et pulchritudinem tuam quod utilis Si et SapienS, si ille veni ut habitem tecum. Nam si in extremis finibus maris uti-u liorem te cognovissem, ipsum et petis Sem y atque ei me copula S-0 Se In n. Ille gaudens ad conjugium suum fleam copulavit. Illa vero, concipiens ex eo peperit filium vocavitque nomen ejuSClodoVeum. Hic suit e magnu Super omnes rege Francorum et Ugnator sortis Simu S.

7. In illis diebus ceperunt Franci Agrippinam civitatem SVPer II renum, Vocaveruntque eam Coloniam, quasi coloni inhabitarent in eam. Multos populo Romanorum a parte Egidii illic

inter secerunt, et ipse Egidius sugiens evasit. Venientesque Treveri civitatem, super Mosellam fluvium, vastaverunt terras illas et ipsam Succendentes ceperunt'. Post hec igitur, mortuus est Egi diu S, Romanorum rex, et Si agrius filius ejus in regnum eius re Se dit, constituitque sede in regni sui in Suessionis civitate . Tunc Childericus rex commovit maximum exercitum hostium ' Eraneorum et usque Aurelianis civitatem pervonit et terra vaStaVit. Ido vagi ius Saxonorum ' dux cum navali hoste per mare Sque

Andegavis civitatem venit illamque terram succendit, O magna fune sedes illic uili Redeunt tuitur do, aerio orande vis Childericus, rex Francorum, exercitu commoto illic advenis Ῥ-luin comitem qui ibi erat, occidit ipsamque urbem cepit, e domum que inerat ea civitate igne succendit indeque reversus

66쪽

8. Post hec mortuus est Chil de Picus rex, regnavitque annis XXIIII et Clodoveus, si lius ejus regnum Francorum viriliter e cepit. Anno autem quinto Clodoveo regnante, Si agrius filius Egidii

Suessionis civitate quam pater eju tenuerat, e Sidebat, Super quem Clodo 'eia cum Regia acario, parente Silo, cum hoste ad venit, conveneruntque ad bellum. Illis autem inter se sortiter compugnantibus, Si agri u le Sum cernen eXercitiam Siliam, perfugam lapSus, ad Alaricum, regem Gothorum, aufugit ad urbem Tolosam Clodoveu vero mi S Sos Suo ad Alaricum direxit, ut redderet lagrium ; si autem reddere non vellet, parare δε ad prelium. Ille autem timens Francorum iram, tradidit Si agrium missis Clodovei. Qui cum ei presentatus fuisset, jussit eum occidi, totumque regniam ejia ac the Sauro recepit. 9. - Eo tempore multe cele Si a Clodove ejusque exercitu depre date Sunt. Eratque ipSe tunc sanaticu et paganus. De Uadam autem eccleSi urceum mire magnitudinis pulchrum hostes ejus tulerunt, cum alio ministerio ecclesie et ornamentis multi S. Episcopia autem eccle Si ipSiu misso Suo ad regem direxit, deprecans, Ut Si alia vasa eccle Si recipere non mereretur Vel

illum urceum reddere juberet Hec audien rex, mi SSi ait: si equi-u mini nos usque Suessionis civitatem quod ibi cuncta que adqui-u sita sunt' et quae postulatis adimplebo. Venien autem reX Suessioni civitatem, cunctam redam que ad qui Sita erat rogatasse Prem in medium, dicens Rogo vos, o fortissimi ac nobilissimi pugnatore S , Ut mihi dare urceum Stum non negetis. δε Hec rege dicente, illi Franci qui bono animo fuerunt, aiunt omnia,

subjugati. Quod tibi bonum videtur, hoc sac. Nullus enim

si tu potestati resistere auSu e St. , Cum hec illi benigne dixis Sent, unus Francia levi S cum Vociferatione, elevata bipenne quod est ranci Sca, percu SSit urceum illum dicens Tu nihil u accipies, rex, nisi quod tibi Sors dederit vere n. Obstupefactis omnibus, re injuriam Suam pacienter mittens , acceptum urceum nuntio eccle Siae reddidit, Servan iram in corde abscon-

67쪽

armorum apparatu uSSi venire, ostensurum in campo Marcio armorum suorum nitorem. Verum ubi rex cunctum exercitum suum circuivit, venit ad hominem illum qui antea urceum percus-sserat ei ait ad eum Nullus an tibi lilia ei sordida arma habet quam tu, quia nec clipeus, neque lancea, nec bipennis os tibiu utilis , Accepit autern re si anciscam quod St bipennis, et proieci in terram. At ille cum se inclinas Set colligere eam, rex giatim elevatis manibus suis , rancisca in suam in capite ejus deficit, ei ait: si Sic tu, Suessionis civitate, Superiore anno, in urceou illo sedisti scilloque mortuo, exercitum rex de ipso campo jussit discedere in paco ad eorum propria Grandis pavor et tremorsro hac causa in Francorum populo deincepS onsurrexit Clodo vi ii exinde anno decimo regni sui commoto rancorum grandi hoste in Toringam abiit, Toringosque plaga magna prostravit; devictoque populo eorum, totam illam terram vastatam sub tributo servire secit. 10. In illo tempore, Gundo vela rex erat Burgundionum', qui

ex genere lanarici negis sui se perhibetur Huic suerunt quattuor filii Mundobadus, Godegselus , Chilpricus, i t Gotinarus. Gundo-badus igitur Chilpricum fratrem suum interfecit gladio, uxorem que ejus, ad collum a X ligato in aquam necari jussit, filiarumque Ju duarum seniorem quidem que vocabatur Crona , mutata veste, exilio condempnavit, juniorem vero nomine Crotchildem domi retinuit Clodoveus itaque, dum frequenter legationem in urgundiam mitteret, Chrochildis puella invenitur a legatariis. Qui cum eam vidissent pulchram, elegantum atque Sapientem, clodoveo nunciaverunt Luc. At ille, hec audiens h lierum luonem ad Gundebadum misi Aurelianum legatarium suum, Cro-Hhildum neptem suam stetendam. Erat enim Chrochil lis christiana. uada in die dominica, cum ad missarum sollempnia Crochil lis Venisset, urelianus, missus Clodi vel acceptis vestibus pauper culi, VOS te qua Secum vestitas habuerat sociis suis in silva reli-

68쪽

12 DE MARI CHRONI CONquid, et ante eccle Sie in atriculam, in medio pauperum con Sedit. Transactis itaque missarum solempniis, Crochil dis juxta consuetudino in solitam cepit elemosinam dare pauperibu ; cumque ad Aurelianum pauperem e Simulantem veni S Set, mi Sit aureum unum in manu ejus Et ille osculans manum ipsius puelle retraxit pallium ejus retro POS hec illa ingressa cubiculum suum, misit ancillam Suam Vocare peregrinum illum. At ille, anulum Clodove regis manu tenen S, eliqua ornamenta Sponsalia reposita retinebat in Sacculo Suo, relicto eo retro Secus hostium camere. Cui ait Crochil dis Dic mihi, homo juvenis, cur te pauperem Simula S, Vel Pro qua causa retraXi Sti pallium meum is Et ille dixit is Loqua- Ur, ob SeCΓΟ, Servia tuu Secreto tecum. δε Et illa ait : Loquere . Qui dixit is Dominus meus Clodoveus, e Franco - rum, mi Sit me ad te, et Vult te habere reginam. Ecce anulii ejus et reliqua ornamenta Spon Salia a Qui ut respeXit retro hostium camere, non inVenit Sacculum Suum et molestus cepit tristari q. Illa vero sollicite cum eum requireret, ait Quis tulit pauperis istius sacculum P, Et invenit eum, recepitque illa ornamenta ponsalia abscondite. Acceptoque annulo quem ClodoVeu rex miserat per Aurelianum, reposuit illum in thesauro avunculi sui Clodo-κ eo, inquid, salutem dicito, licitum non est christianam pagano' nubere. Vide ut hanc cauSam nemo sciat. Quomodo jubet Domi- nil Deil me II S, quem ego coram omnibus confiteor, sic fiat au Vero, vade in pace A. At ille veniens, nuntiavit hec domino

11. - Anno Secutos, misit Clodoveus Aurelianum legatarium suum ad Gundebadum pro sponsa sua Crochil de Audiens hec Gundebadu S, territus corde, ait Ut sciant omne fortissimi consiliarii et amici mei Burgundiones qualem occaSionem querat Clodoveus adversum no S, nunquam noVit neptem meam. Et ait ad Aurelianum Tu explorare Venisti domos no Stra Occa Sione querenda S, renuntia domino tuo : Frustra et mendacium locutu est habere Sponsam neptem meam. Et Aurelianus constanter loquitur dicens Sic mandat dominus a meus, Clodove u re X, Si is ei dare SponSam Suam, locum ei

cy ostium . - contristari G. - paganam Α, F, G. - in Secuto, D, E, F, G. - quaerendi , .

69쪽

LinEn seni ius prepara denominatum ubivis quando Crochil dem ponsam suam recipiat φ . Si autem non vis, ille cum exercitu Franco - Pu In in occuPSu In tuum venire disponit. Et ille ait Ubi cumque vult eniat, et ego contra eum ire dispono cum hoste

plurimo Hurgundionum, ut decidat ruina ejus ad internicionem quam Perpetravi coram multis gentibus, et vindicetur Sanguis multorum i qui offusus est in uianibus vestris. n Audientes autem hec Burgundiones qui erant consiliarii ejus, timentes valde Grum Francorum et Clodo vel k, consiliu in dederunt Gundebado dicentes Inquirat re a ministris et cubiculariis suis si suerunt aliquando deportata munera per ingenium a legatariis Clodove regis ut non inveniatur occasio Super o Puluin tuum

hi Et regnum tuum, et Victor alea Superare eum, quia nimi S

suribunda est Clodove nequitia n Burgundiones ' sicut solitum est, hoc consiliu in dederunt regi suo nequirentes autem, invenerunt in thesauris regis anuluin Clodove inscriptione vel imagine inscriptum. Tunc contris latus valde Gundebadus e X, jussit puellam de hac causa inquiri. Et illa ait io domine mi

r X ante hos annos tibi Pro munere aurea munuscula a missisu Clodo vel allata et mihi ancille vestre, anulum in manu positumu Parvulum. Ego vero in thesauris vestris eum recondidi. Et illo dixit Simpliciter et sine consilio hoc factum sui l. hocceptamque eam cum ira Aureliano tradidit. Ille autem acceptam Crochil dem cum magno gaudio cum sociis suis ad Clodoveum regem adduxerunt eam Suessioni civitatem in Franciam . Gavi-Sus est autem Clodo Veii Pe X, eamque in matrimonium copulavit. i mn esset sero die illa quando Simul nuptiali more accumbere deberent, a illa prudentie sue more conversa confisa in Deum ait u omne mi rex, audi ancillam tuam, et concedere digneris quod i 0precor, antequam famula tua Vestre dominationis coeam. Et rex ait u Postula quid vis et Ogo con Ddani. illa nostulavi dicens Primum peto ut eum celi, patrem omnipotentem credas tui te creavit. Secundo confitere Dominum Jesum

70쪽

Christum silium ejus qui te redemit, regem omnium ju Storum ,

totam ineffabilem majestatem omnipotentiamque Oeternam agno Sce, et agnitam crede, et idola vana derelinque, que non sunt dii sed sculptilia vana incendeque ea, et ecclesia SanctaS, si qua Succendi Sti, e Staura. Et memento, que So, Ut requirere debeas portionem genitoris mei et genitrici mee quo S VUn- culus meus Gundobadus malo ordine interfecit, si sanguinem v eorum Dominus vindicet. v Et Clodoveus ait u Unum e Stat,

u quod petis, dissicile ut deos meos relinquam et deum tuum Colam, aliud Vero quod petis, ut potuero, faciam. Et illa dixit : Hoc maximum ' peto ut Dominum Deum Omnipotentem, qui Stu in celis, adore S. DEO tempore Sanctus parchius natus est patre comite Petrogorice, nomine Felice, qui postea, plenus Sanctitate, patronus Egolismo civitatis actus est ' . 12. - Eo tempore Clodoveus iterum in Burgundiam Aurelianum ad Gundebadum dirigit propter thesaurum Crochildi regine

Sue. Gundobadus itaque in ira commotus ait Numquid in manu Clodove traditur regnum meum aut thesauri mei Pu Nonne testatus fui tibi, Aureliane, ut non venire ampliu in

regnUm meum eXplorare ' Substantiam meam. Per Salutem prin- Cipum Uro reVertere Cito et recede a me Sin autem, ego inter

sciam te niui Aurelianus respondit dicens Vivit Dominusu meus Clodoveus re et Franci qui cum eo sunt, quia non timeo minas tuas dum Dominus meus advivit, et sic mandat siliusu tuus proprius Clodoveus re X, ubi pro thesauro Xori Sue domine me adveniat .s Igitur Burgundiones, Sicut Si ConSUetudo , dato consilio Gundob ad regi suo, dixerunt Da neptiu tu aliquid de facultate thesauri sui que ei contingit quia sic

P Regem omnium justorum deest . in maximo , G. - Engolismo F, G. - expoliare . - Eo tempore. . . factus est deest C. - Laphra se sic mandat adveniat deest , F, G. - sicut est consuetudo deest . . . 1. Si 'as sorti oti 'Adsmor os oxacte, ain Cubar ei ait si vors 493 et nurnit hcu sor longlomps uisqu'il mouru lo er uillo 581, vivant lomo me Chronique Ur. V. Plus loti P. 28.