De Donatione Constantini quid ueri habeat, eruditorum quorundam iudicium

31쪽

quidem qui donare uellet,qui suri donare posset, pus. ut in

granum alteri ea traderetan sua haberet potestate. Hunc autem qui uellet accipere quid iure accepturus foret. Secundo loco, si haec no essent quae uerissima atq; clarissima sunt, neq; hunc acceptasse,nem illum tradidisse possessionem re rum quae dicuntur donatae, sed eas semper in arbitrio ocimperio Caesiarum permansisse. Tertio nihil datu Siluestro a Constantino sed priori pontifici.ante quem dc baptismu acceperat donam illa mediocria suisse,quibus papa degere uitam posset. Quarto,sella die donatiois exemptu aut apud decreta reperiri,aut ex historia Siluestri esse sumptu, quod nem in illanes in ulla historia inuenitur. In eo qu(dam cotraria,impossibilia,stulta,harbaraaidicula contineri. Praeterea loquar de quorundam aliorum Caesarum uel simulata, uel friuola donatione. ubi ex abundanti adnciam. si Siluester possedissentamen siue illo siue quouis alio pontifice a possessione deiecto post tantu temporis intercapedin nec diuino nec humano iure posse repeti.Postremo ea quae a sanao pontifice tenentur nullius temporis longitudine posse praescribi. Atq; quod ad prima partem attinet. (loquamur aut de Constantino prius deinde de Siluestro) non est coomittendum,ut publicam quasi caesaream causam,no maiore cy priuatae solent,ore agamus. Iram quasi in contione regum ac principum orans, ut certe secto,na mea haec ora tio in manus eorum uentura est.libet tand praesentes,&ira

conspectu positos alloqui. Vos appello reges ac principes. Difficile est enim priuatu hominem animi reph concise re imaginem.) vestram mentem inquiro, conicientia scrutor,testimonium postulo. Nunquid uestru quispiam si fuisisset Constantini loco iaciendum sibi putasset,ut urbe Ro,

mam,patriam suam, caput orbis terram, reginam ciuitatu

potentissimam,nobilissima ditissimam populom, triumphaericem nationum,& ipso aspectu sacram Iiberalitatis gratia

donaret alteri,dc se ad humile oppidu costaret,deinde M.

32쪽

- transium et Donaret praeterea,una eum Roma,Italiam non prouintiam sed prouintiarum uictricem. donaret tres Gabitas,donaret duas Hispanias,donaret Germanos, donaret Britannos,totum donaret occidentem, re se altero ex imo perh oculis orbaretet Hoc ego,ut quis faciat compos memiis,adduci non possum,ut credam, id enim uobis expectatius, quid iocundius, quid gratiLs contingere solet, imperijs accessione uestris uos regni t adiungere et & lon ge latecp cs maxime proferre ditionem et In hoc, ut uidere Videor,omnis uestra cura omnis cogitatio, omnis labor dies p noctem; consumitur. Ex hoc praecipua spes gloriopropter hoc uoluptates relinquitis, propter hoc mille pericula aditis. propter hoc carissima pignora,propter hoc parte corporis aequo animo amittitis. Siquidem neminem uestruaut audiui aut legi a conatu ampliandi imperij fuisse deterrita v aut luminis,aut manus, aut cruris, aut alterius membri iacturam fecisset. Quin ipse hic ardonato haec late domi, nandi cupiditas,ut quis maxime potens est, ita eum mam xime angit alcue agitat. Alexander non contentus deserta Lybiae pedibus peragrasimoriente ad extremis ustu Oceas num uicisse,domuisse Septetntione. inter tot uulnera, tot casus recusentibus iam detestatibum; tam Ionpinquas,tam asperas expeditiones militibus,ipse tibi nihil effecisse uid hatur,nisi oc occidentem,& omnes nationes,aut ui,aut nominis sui autoritate,sibi tributarias reddidisset. Parum dicolam Oceanum transire,&siquis alius orbis esset explorasre,ac suo subiicere arbitrio destinauerat. In coelum tandem ut opinor,tentasset ascendere . Talis fere est omnium rega uoluntas,&si non omnium talis audacia.Taceo quata Icelera,quot abominanda propter imperium assequendu ampliandumve admissa sunt,ut nec fratres a fratrum, nec filii a parentum,nec parentes a filiorum sanguine nefarias ab stineant manus. Adeo nusqua magis,nu cp atrocius grassari solethumana temeritas, quod miraripossis,no segni

33쪽

' res ad hoc uideas animos semim g iuuena, olom d parum

rentum,regum cs tyranno . si tanto conatu dominaiscus peti solet.quanto maiore necesse est conseruetur. Ne senim tantopere miserum est non ampliari imperium, , in minuere. Neq; tam deforme,libi alterius regnum non ac cedere tuo,ss tuti accedere alieno. Nam,quod ab rege aliaqcto aut popul legimus .no nullos praepositos regno aut

urbibus,id factum est no de prima, ncc de maxima,sed de Postrema quodammodo ac minima imperri parte. Am ea ratione,ut donantem,qui donatus est,quasi diim,oc se ministrum illius semper agnosceret. Nunc queso none abiecto animo, & minime generoso uidentur esse, qui opinantur Constantinum meliorem a se imperii alienane parte et Nodico Romam Italiam in cic caetera,sed Gallias, ubi ipse prs lia gesserat,ubi solum citu dominatus fuerat,ubi suae gloriae suis imper, rudimenta posuerat. Hominem,qui cupidita te dominadinationibus bella intulisset. Socios astineis bello ciuili persequutis imperio ptiuasset Cui nonda perdoamitae ac profiteat reliquis essent alterius sectionis. Qui camultis nationibus bella gerereno modo soleret spe gloriae perni, sed de necessenaberet, utpote a Barbaris quotia die lacessitus. Qui filiis .qui coniunctis sanguine.qui amicis abundaret. dui Senatu populus Ro. huic facto repugnaturum nosset. Qui expertus esset.instabilitatem uictaru nationu,&ad oem iere leo. principis mutatione rebellantia. Qui se meminisset more alioru Caesarum non electione patrum consensum plebis,sed exercitu, armis,hello,dominas eum occupasse. Quae tam uehemes causa & urgens aderarat,ut ista negligere,& tanta liberalitate uti uellet et Aiunt. quia effectas erat Christianus. Ergo ne imperii optima parte se abdicaret et Credo .scelus erat,i agitium ,nephas .iam regnare, nec cum christiana religione colungi poterat regnii. Qui in adulterio sunt,qui usuris rem auxerunt. qui aliena

possident,hi post baptismu aliena uxoreialiena Pecuniam,

34쪽

aliena bona reddere solant, hanc cogitationem si habes CG

stantine restituere urbibus libertaieni,no mutare domina debes. Sed non id in causa fuit,tantum in honorem religionis,ut saceres,adductus es. Quasi religiosum sit magis .ie

onum deponere V pro tutela religionis illud administrare. Na quod ad accipientes attinet, neq; honesta erit illis nev utilis ista donatio. Tu uero si christianu te ostendere,si pietatem indicare tu si consultu no dico Ro .ecclesiae uis,sed ecclesis de nunc praecipue,nunc principe agas .ut pUgnes Phis,qui pugnare no possunt nec debent. t eos tua auei

ritate tutos reddas, qui insidijs iniurijscpobnoxij sunt NMhuchodonosor. Cyro, Assuero,multiso alijs principibus

secramentu ueritatis deus aperire uoluit, a nullo tamen eo, rum exegit ut imperio cederet, ut partem regni donaret,

sed tantu libertate Hebraeis redderet,eos p ab infestantibus sinitimis aetegeret.Hoc satis suit Iudatis,hoc sat erit&chri,stianis. Factus es Constantine christianus. At indignissimares est christianu te nunc imperatore.minore esse principatu .d fueras insidetis. Est enim principatus praecipuu quoadam dei munus, ad quem Gentiles etiam principes a deo eligi existimantur. Aterat leuatus a lepra,ideo uerosimile est reserre gratiam uoluisse.& maiore mensura reddere Oracceperat. Ita nerNaaman ille Syrus ab Helisaeo curatus munera tantum offerre uoluit, non dimidium bonorum

Constantinus dimidium imperium obtulisset et Piget me impulenti fabellae tanct indubitatae historiae res dere. Sic enim haec fabula,ex historia Naaman re Helisiaei. ut altera draconis,ex sebuloso dracone Beli adumbrata est. Sed ut

ista conceda, nunquid in hac historia de donatione fit mentio: Minime. Verum de hoc comodius postea Leuatus esta lepra .ccepit ob id mente christiana dei timore.dei amore imbutus est,illi honore habere uoluit. No tamen psuadeari possum eu tata donare uoIuisse. Quippe cu uidea neminem,aut Gentile in honore deoiit,aut fidele in honore dei

35쪽

mentis imperium deposuisse, sacerdotibus* donasse. Siis

quidem ex regibus Israel nemo adduci potuit, ut pristino more ad templum Hierusalem populos sacrificaturos ire permitteret,eo uidelicet timore,ne forte ad regem Iudae a quo defecerant redirent sacro illo cultu religionis admoniti ac templi maiestate. At quanto hoc magis est,quod se' cissse dicitur Constantinus etAc ne quid tibi propter cura tionem leprae bladiaris,Hieroboam primus adeo in regem Israel electas est,& quide ex infima conditione.quod mea sententia plus est desse lepra lauatum. & tamen is non est ausus regnum suum deo credere, oc tuuis Constantinum

regnum deo donasse,quod ab illo no accepisset et Qui praesertim id quod in Hieroboam no cadebat offenderet filios

deprimeret amicos,negligeret suos,lederet patriam,moerore omnes afficeret, ae quasi in alium hominem uersus. Certe non defuissent qui eu admonerent,& in primis fiij, propinqui,amici. Quos quisquis est qui non putet ptinus Imperatore fuisse adituros: Ponite igit illos ante oculos mente Costantini audita trepidos festinates, cu gemitu lachrymiss ad genua principis procubentes di hac uoce utentes Ita ne pater antehac filiorsi amantissime, filios priuas,ex haeredas, dicas.Nam q, te optima maximam Imperii parte exuere uis no tam querimur I miramur. Querimur aut v eam ad alios defers. cum nostra& iactura re turpitudirine. Quid enim causae est v liberos tuos expectata successsione imperii fraudas,qui ipse una cu patre regnastic id in te comisimus et qua in te. qua in patriam, qua in nomen Romanum ac maiestate imperij impietate digni videmur, quos praecipua optima, priues principatus portione quia patrijs laridus a cospecta natalis soli ab assueta aura. a uetusta consuetudine relege mur et Penates phana, sepulchra exules relinquemus .nescio ubi aut qua terraru regione ubicturit Quid nosipropinqui,quid nos amici qui tecum t

ues in acie stetimus,qui fratres parentes silios hostilim

hone

36쪽

erone confossos,palpitatesst conspeximus,nec aliena morace territi sumus, ae ipsi parati pro te mortem oppetere,nuc abs te uniuersi destituimur:Qui Rome gerimus magistratus,qui urbibus Italiae,qui Gallijs.qui Hispani js qui caete

ars prouintijs praesumus aut praefuturi fuimus, omnes ne .

revocamur,omnes priuati iubemur esse et An iactura hane aliunde pensabis et Et quomodo pro merito ac pro dignitate poteris,lanta orbis terraru parte alteri tradita et N um qui Praeerat centum populis,eu tu Caesar uni praeficies: Quo, modo tibi istud in mentem uenire potuit et quomodo subiis ea tuodi te coepit obliuio,ut nihil te misereat amicoru, nihil proximom,nihil filiorum et Utinam nos Caesar salua tua dignitate at* uictoria in bello contigisset occumbere potius. o ut ista cernamus. Et tu quide de imperio tuo ad tuum arbitratum agere potes,atq; etiam de nobis,uno dutaxat exacepto,in quo uel ad mortem us* erimus contumacra, ne

a cultu deorum immortalium desistamus magno elia alijs exemplo.ut scias tua ista largitas quid mereatur de religio me christiana. Nam si non largiris Siluestro imperium, reca Christiani esse uolumus. multis factum nostru imitaturis. Sin largiris,non modo christiani fieri no sustinebimus. sed

inuisum detestabile,execradum,nobis hoc nomen efficies.. lestpreddes ut tandem tu ec uitae Sc mortis nostrae misserearis. Nec nos sed te ipsum duriciae accillas. Nonne hac oratione Constantinus,nisi extirpatam ab eo uolumus humanitate,s sua sponte no mouebatur,motus suisset: Quid si hos audire noluisset et Nonne erant qui huic facto dc oratione aduersarentur de manu: An. S. P. Q.R.sibi tanta in re nihil agendum putas et et Nonne oratorem ut ait roilius grauem pietate & meritis aduocasset,qui apud Constanti,

num hanc haberet orationem. Caesar,si tu tuom immemor es .atq; etiam tui ut necflijsii reditatem,nec propinquis opes,nec amicis honores nec

vidi imperium este integrum uelis. Non tamen S. P. R.

37쪽

. mmcindi potest esse sui iuris,suae; dignitalsi. Etenim quo

tibi tantu pmitus de imperio Ro.qcyno tuo sed nostro sanguine partu est 'u ne unu corpus in duas secabis partes: de ex uno duo efficies regna. duo capita. duas uolunta tes:

. di quasi duobus fratribus gladios. qui de hqreditate deceat

nant,porrigeset Nos ciuitatibus, quae de hac urbe benemellitae sunt,iura ciuitatis damus,ut ciues Rosint. Tua nobis dimidiu imperri aufers,ne hanc urbe parente sua agnoscat . Et in alueis quide apius duo reges nati sint,altem qdete mor est occidimus. Tu ne in alueo imperij I o. ubi unus de optimus princeps es, alterv dc huc deterrim &nd apem, sed lacu collocandu putas et Prudentia tua uehementer desideramus Impcrator. a quid futuru est, si uel te uiuo,ue . Post tua mort aut huic parti que alienas.aut alteri qua tibi celinquis,hellu a barbaris nationibus inserat et Quo robore militu.quibus copijs occurremus et Vix nunc totius imperaa in uiribus possumus,tunc poterimus ran perpetuo metiahrum hoc cu illo in concordia erit et Ut reor,nec esse pote ant,quii Roma dominari uelit.nolit pars illa seruire. Quinta te uitio,breue intra tepus,reuocatis ueteribus praesidqs.suffectis nouis te in tuum regnum profecto &longe agem' te hic altero dominante. nonne omnia noua,id eu diuersit ato aduersa crimi et Regno fere inter duos fratres diuisio,

protinus di populo; animi diuiduntur,re prius a seipsis, es ab externis hostibus hellum auspicantur. Idem euent rum in hoc imperio quis no udet et An ignoras hanc olim

imprimis fuisse causam optimatibus cur dicerent citius se ancos et Ipo. RO. esse morituros, cp rogationem illam serri sinerent,ut pars Senatus ac pars plebis ad incolerem Veios mitteretur, duasq; urbes communes pop. RO. ester Si enim in una urbe tantu dissensionum esset, quid in duabus urbibus fuit ut Ita hoc tepore si tantu discordiam, in uno imperio, testor conscientia tua ac labores,quid in duobus

imperiis set et 'M uem putas ne hinc fore.qui tibi hestia

38쪽

cclupato esse auxilio aut uelint, aui sesam et Ita ab amisii

at* ah omni re bellica abhorrentes erunt,qui psicientur militibus atq; urbibus,ut ille qui pscit. Quicet none hunc taeimperitu regnandi. &iniuriae facile, aut Ro. legiones, auripsae puintiae spoliare tentabunt: Utque sperabunt uel no

repugnatum,uel poenas no repetiturv. Credo mehercule

ne unu quide meiem illos inovicio malaros,sed statim, de ad primuipsectionis tuae initiu rebellaturos . Quid facies et Quid cosilia capies quu duplici at*adeo multiplici bello urgeberre Nationes, quas subegimus,cotinere uix posita anus.quo illis accedente ex liberis gentibus bello resistet: Tu Cesar,od ad te spectet,ipse uideris,nobis aut h(c res nSarninus .cb tioi,curae esse debet.Tu mortalis es, Impinu possipuli Ro.decet esse immortale. dc quantu in nobis est, erit:

ness imperium modo, uerum etiam pudor. Scilicet quori religionem contemnimus,eorum accipiemus imperium et

re principes orbis terrarum huic contemptissimo homini seruiemus et Urbe a Gallis capta .Romani senes demulceri sibi barbam a uictoribus passi non sunt.Nunc sibi tot senistorii ordinis,tot praetorn.tot tribumtti,tot consulares, trita Phales* uiri,eos dominari patientur,quos ipsi tanc, seruos malos omni columeliaest genere suppliciorum affecerunt: Isti ne homines magistratus creabunt et prouintias regentet hella gerent et de nobis sententias capitis serent:Sub his nohilitas Romana stipedia faciet ethonores sperabitet munera assequet et Et*l maius,quod* aluus penetret uulnus accipere possumus et No ita putes Caesar Ro. degenerasse sanguinem,ut istud passurus sit aequo animo,& no quavis ratione deuitandu existimet, q&mediusfidius nem mulieres sustinerem, sed magis se una cum dulcibus liberis, sacrisprenatibus concremarent. Ut non Carthaginenses foeminqsortiores fuerint, cy Romanae. Etenim Cear si regem te delegissemus .haberes tu quidem magnum de imperio Ro. Mendi arbittium,sed non ita ut uel minimum de ipsusu

39쪽

minueres maiestite. Alioquin qui te fecissemis regem ea

dem facultate te regno abdicare iuberemus, nedum posses: regnum diuidere.nedum tot prouintias alienare, nedum ipsum regni caput peregrino at* humillimo homini addi cere. Canem ovili praefecimus, que. si lupi mauult officio

fungi .aut ehcimus,aut occidimus. Nunc tu cum diu canis

ossicio in ovili Romano defendendo sis iunctus. ad extremmum in lupum nullo exemplo conuerteris et At ut inte ligas , quandoquidem nos pro iure nostro copes asperius loqui.nullum tibi in populi Ro. imperio ius est. Sesar uldnatum occupauit.occupauit Augustus, ec in uitium essit, cicaduersarioist partium profligatione sediam cirrherius, Gaius. Claudius Nero . lba Otho. Vitellius. Vespasianus .ceteri ,aut eadem aut simili uia libertatem nostram praedati sunt. Tu quo*.atins expulsis. aut interemptis dominus effectus es. Silem v ex matrimonio natus non sis.

Quare ut tibi nostram mentem testificemur Caesar, si non libet tibi Romae principatum tenere,habes filios, quorum aliquem in locum tuum nobis quoque permittentibus, ac rogantibus naturae lege substituas. Sin minus,nobis inanimo est .publicam amplitudinem,cum priuata dignitate defendere Necy enim minor haec iniuria quiritu, olim fuit' uiolata Lucretia. Nessi nobis deerit Brutus, qui cotra Tarquinium se ad libertatem recuperandam huic populo prubeat ducem.Et in istos primum quos nobis praeponis,de' inde dc in te serrum stringemus.Quod in multos Imperatores,& quidem Ieuiores ob causas,fecimus. -Haec prose clo Constantiu nisi lapidem eum aut truncum existima mus,permovissent. Quae,si populis non dixisset, tamen dicere apud se.& his patim uerbis fremere credibile erat. Uus nunc,& dicamus Constantinu gratificari uoluisse Siluestro,quem tot hominum odiis,tot ladiis subhceret . ut uix, quantum sentio unum Siluesterialem in uita facturus

uictima eo,paucis3 alijs absumptis, uidetur omnis sub

40쪽

latum trede pectoribus Romanom.tam dirae iniuriae eo tumeliaem suespitio. Age porro si fieri potest concedamus

necta reces,ned minas .md ullam rationem aliquid proasecisse persiarem adhuc Costantinum,nec uelle a suscepta semel persuasione discedere. Quis no ad Siluestri oratione si res uera fuisset,unquam commotum assenuatur et quae talis haud dubie fuisset. Oratio Siluestri ad Constantinum. Princeps optime,ac fili Cssar.Pietatem quidem tusi tam

pronam.tamd effusem,non possum no amare at pamplecti,ueruntamen quod in offerendis deo muneribus,immoliandi sep uictimis nonnihil erres minime demiror, quippe qui adhue es in christiana militia Tiro . Ut no decebat olim a sacerdote omnem pecudem,seram* & Ouem lacrificari, ita non omne ab eodem accipiendum est munus. Ego sincerdos sum,ac Pontifex,qui dispicere debeo,quid ad altarere patiar offerri.Ne forte,non dico immundu animes ossearatur,sed uipera aut serpens. Ita* sic habeas. Si foret tui iuris,partem imperii cum regina orbis Roma alieri tradere

quam filijs quod minime sentim si populus hic, si Italia, si

ceterae nationes sustinerent,ut quos oderunt, re quorum religionem adhuc respuunt,capti illecebris taculi .eoru imperio obnoxij esse uellent,qcrimpossibile est,tamen si quia mihi credendum putas fili amantissime,lit tibi assentiar, ubla adduci ratione non possum,nisi uellem mihijpsi esse dissimi is, & conditionem meam obliuisci. ac propemodu domminu Iesum abnegare. a enim munera,iive ut tu uis,tus remunerationes,& gloriam. dc innocentia, oc sanctimoniae meam .atm omnium qui mihi successuri sunt, polluerem ac prorsus euerterent,uiam* ijs qui ad cognitionem ueritatis uenturi sunt,intercluderent. A nuero Helisaeus a Naaaman Syro,a lepra curato mercedem accipere noluit ego te curato accipiam et Ille munera respuit, ego regna mihi datilinam et Ille personam prophetae maculare noluit . ego Pera