De Donatione Constantini quid ueri habeat, eruditorum quorundam iudicium

61쪽

ecclesiam Ro.&ei priuilegia concedere:Hodie concediseHodie ditas et Cur dicis concessimus,& di mimus: Quid lo ueris,aut quid sentis bestia: Cu fabulae machinatore mihi iermo est,non cu optimo principe Costantino. Sed quia in te ulla prudentia,ullam doctrina requiro, qui nullo ingesvio, nulla lueratura es praeditus et qui ais luminariotrum pro luminaria. Et orientalibus transferri regionibus pro eo,qcri est, ad orientales transiem regiones. Quid porro, istae, ne sunt quatuor plagae et qua orientale numeraset Thracia nes An,ut dixi.vergit ad Septentrione an Iud aetAt magis almeridie spectat utpote uicina Aegypto. Qua itemoccide' ealem rItalia ne et At haec in Italia gerebantur,qua nemo iblic agens occidentalem uocat, quu Hispanias dicamus este in occidente.& Italia hinc ad meridie, illinc ad arcton m gis V ad occidente vergit qua septentrionalem: An Thra clamet At ipse ad oriente esse uis. An Asiam: at haec solato

eum possidet orientem. ,septentrionem uero comunem cui

Europa. Qua meridionalem et Certe Affrica . At cur no auquam nominatim prouincia proferebas et Nisi forte Ethi pes Ro. imperio suberant. Et nihilominus no habent Ioca Asia dc Astrica, quu orbem terram in quattuor diuidimus partes,st nominaum regiones singulam reserimus. Sed cain tres, Asiam, Africa,Europa.Nm Asiam pro asiatica pro prouincia, Asirica pro ea puincia quae prope Gerulos est appellas. Quae no uideo cur praecipue nominentur. Siccine loquutus esset Constan. quu quattuor orbis plagas exequitur ut has regiones nominaret, eteras no nominaret, re a

Iudaea inciperet,quae pars Syriae numerat, & quae amplius Iudaea no erat,mersa Hierosolyma fugatis,ac prope extim Cis Iudaeis .ita,ut creda uix alique in sua patria tunc perma sisse, sed alias habitasse nationes et ubi tandem erat Iudaeae quae nec Iud a amplius uocabatur,ut hodie videmus illud Wrrae nomen extinctum et Et sicut exterminatis Chananeis

Chananea regio de tappellari,conuautato nomine in Ia

62쪽

diam a nSula incolis, ita exterminatis Iudaeis, & conmenis

gentibus ea incolentibus desierat Iud a nominari. Nunci pas Iud(a,Thracia.insulas,Hispanias uero,Gallias Germanos,no putas nuncupados.& cu de alijs linguis loquaris: Hebria,Greca, barbara,de ulla aeuinciam, latino sermone uitenti no sequeris. Video,has igit omisisti, ut postea ita donatione coplectereris. Et qd no tanti erant tot prouincic occidentis,ut cotinuadis luminaribus suppeditaret suptus. nisi restis orbis adiuuaret ranseo,* hse c5cedi ala per lar

gitatem.no ergo,ut isti aiunt.ob lepre curatione. Alioquin insolens sit,quisquis remuneratione loco muneru ponit. l. Blo Siluestro. eiusd uicario,de psenti tradimus palatia imperij nostri Lateranen. deinde diadema, uidelicet corona Hie scheret capitis nostri, simul* phrygiu necno superhumerale, uide Gyser Cois licet lor qer imperiale cireudare solet collu, ueruetia chlag statim alles myde purpurea, ais tunica coccinea,&oia impialia indu 'das et liat, ment seu etia dignitate imperialiu praesidentiu equiti co, de bapst Sillarentes ei etia imperialia sceptra,simuloe cuncta signa, at luestro, his hanna,ct diuersa orna meta imperialia. oem procestione uil die bruci imperialis culminis,& gloria potestatis nostrae.Uiris etiam

diuersi ordinis reueren clericis sanctae Ro. ec. seruientibus

illud culmen singularii potentiae,& pcellentiae, habere sincimus,cuius amelissimus noster senatus uider gloria adornari. i. patritios,cosules,effici.Necnd in caeteris dignitati impialibus eos pmulgauimus decorari. Et sicut impetialis extat decorata militia,ita cieru san. Ro.ec.adornari decreuimus. Et queadmodu imperialis potetia,diuersis ossiens cirhiculariora nepe,di hostiariodi, at* oim cocubitom adorariatur,ita dc .s Ro. ec. decorari uolumus Et ut amplissime pontificale decus aefulgeat,decrevimus. ut & clerici sanct eliis . LRo. ec. mappulis &lintheaminibus,ta est cadidio L .simo colore decoratos equos eauitet dc sicut noster senatus calciametis utit cfi udonibus,id est cadido lintheamine illa

strent. dc ita eslestis,sicut terrestria ad laude dei decorentur

63쪽

O sancte Iesu,ad hune sententias uoluentem sermonibus

imperitis .non respondebis de turbine et no tonabis et no in tantam blasphemiam ultritia fulmina iaculabere et tantum ne probrum in tua familia sustines et Hoc audire, hocuidere,hoc tandiu consuentibus oculis praeterire potes et Sed patiens es.& multae misericordis. Vereor tamen .ne patientia haec tua sit potius ira di condemnatio,qualis in illos fuit, deribus dixisti, di dimisi eos secundu desNertu cordis eoruuiunt in adinventionibus suis .Et alibi,Tradidi eos in reprohum sensum,ut faciant quae non conueniunt,quia non prohauerunt se habere notitiam mei .Iube me quaeso domine, ut exclamem aduersus eos, dc forte conuertentur . O Rosmani Pont.exemplum facinoru omnium.caeteris pontifici

hus. O improbissimi scribe & pharisaei qui sedetis super cathedram Moysi. & opera Dathan di Abyron facitis, ita ne

uestimenta apparatus . pompa equitatus,omnis denig uita Caesaris .uicariu Christi decebit et Quae comunicatio lacera

dotis ad Caesarem et Ista ne Siluester uestimem sibi induite Eo apparatu incessit et Ea celebritate ministrantia domi uiaxit.atin regnauit et Sceleratissimi homines. non intelligunt Siluestro magis uestes Aaron qui summus dei sacerdos fueratias gentilis principis fuisse sumedas. Sed haec alias erutexagitanda uehementius. In praesentiarum autem de hastarismo cu hoc sycophanta loquamur,cuius ex stultiloquio, impudentissimu eius patescit sua sponte mendaciu. Tra dimus inquit palatiu imperij nostri Laterantae, quasi malale hoc loco inter ornamenta donum palath posuistet. item postea ubi de donis agitur replicauit. Deinde diadema. di quasi illi no uideant,qui ausunt,interpretatur, uidelicet coronam. verum hic no addidit ex auro,sed posterius eadem inculcans inquit, ex auro purissimo & gemmis prerum coss. Ignorauit homo impetitus diadema e panno essee aut forte e serico.Vnde sapiens illud regis dictum celebraa

ri solet,quem serunt traditu sibi diadema,ptiuu capiti ima

64쪽

poneret etentum.diu eonbderasse,ae dixisse. O nobilem magis cy selicem panum,quem si quis penitus cognosceretes multis solicitudinibus periculis 3 S miseims sis resertus ne humi quidem iacente uellet tollere. Iste non putat illud

nisi ex auro esse, cui circulus aureus nunc cum gemmis poni a regibus solet. Verum non erat rex Costantinus nec regem appellare,nec regio se ritu ornare fuisset ausus. Ima Perator Ro. erat,non rex. Vbi rex est ibi resp. non est. Atm rep. multi fuerunt etia uno tempore Imperatores. NaCicero frequenter ita scribit. M. Cicero Imperator illi ueluit Imperatori salutem. Licet postea peculiari nomine Roamanus princeps,ut summus omnium, Imperator appella' retur. Simul* Phrygium necnon superhumerale, uideliocet lorum, quod imperiale circundaresolet collum. Quia

und Phrygiu latine dici audiuitiTu mihi dum barbare loqueris uideri uis Constantini aut Lactantii esse sermone et Plautus in Menechmis Phrygione B concinnatore uestia posuit Plinius Phrygiones appellat uestes acu pictas, qSeam Phryges suerunt inuetores. Phrygiu uero quid significet. hoc non exponis quod obscur exponis quod est clauerius,superhumerale ais esse lorum,nee quid sit loru tenes. Non enim cingulu ex corio factu,quod dicitur lorum. sentis circundari pro ornamento saris collo. Hinc est thahenas cic uerbera vocamus Iora. si quando dicantur loqca aurea,non nisi de habenis .quae aurato collo equi aut ab terius pecudis circundari assolent , intelligi potest, quae teres,ut mea fert opinio fefellit,& quu lorum circundare coilo Caesaris ato Siluestriuis,de hole,de Imperatore,desummo poni equu aut asinu, aut . cane facis. Uem dc chlamydem purpuream,ais tunicam coccinea. Quia Matthaeus ait chlamydem coccineam,& Ioannes uestem purpuream.

utrunq; uoluit hic eodem Ioco coniungere. si idem coistor est,ut Euangelistae significant,quid tu non sitisti: cotemtus alterum nommas Gut illi contenti fuerunt:Nisi accipis

65쪽

purpuram, ut nune imperiti loquuntur: genus panni se

rici colore albo . Est autem purpura piscis, cuius sangui Que lana tingitur. Ideod a tinctura datum est nomen pannci' cuius color pro rubro accipi potest, licet sit magis nigriqcans, dc proximus colori sanguinis concreti, ae quasi ui laceus. Inde ab Homero atq; Uirgilio purpureus dicitur sanguis, dc marmor Porphyricum, cuius color est simillis mus ametiristo. Graeci enim purpuram porphyram uo cant. Coccineum pro rubro accipi sorte non ignoras. sed cur faciat coccineum quam nos dicamus coccum,ta chlaamys, quod genus sit uestiment iurarem te plane nescire.iritque ut ne si longius persequendo singulas uestes,mea acem proderet. uno semel uerbo complexus es dicens . omnia imperialia indumenta. Quid et Elia ne illa. quibus 'in bello,quibus in uenatio quibus in ludis,quibus in coaulans amiciri soleret Quid stultiusodicere ola Caesaris in dumenta con lenire pontificiet Sed lepide addit. Seu etii dignitate imperialiu praesidentiu equitiae. Seu inquit,distinguere duo haee inuicem uoluit,quasi multu inter se habeat timilitudinis .ae de imperatorio habitu ad equestrem digni talem dilabitur nescio quid loques . Mira quaeda effari vivit. sed deprehendi in medacio timet,eo, inflatis buccis dc turgido gutture.dat sine mente sonu. Conserentes ei etia in perialia sceptra. Quae structura orationis et qui nitor et qui ordor Quae na sunt sceptra ista imperialia: unu est sceptra, non plura Si modo sceptru gerebat Imperator. Nu dipontifex sceptru manu gestabitet Cur no ei dabimus de ensem, oceaIeam,&iaculum et . Simul cuncta signa, atq; banna. Qtiid tu signa accipis et Signa sunt aut status. unde fregquenter legimus,signa ac tabulas,pro sculpturis& picturis Prisci enim no in parietibus pingebIt, sed in tabulis,aut uexilla, de illud.Signa pares aquilas. Apriore significato si 'gilla dicuntur paruae statuae atq; sculpturae. Num ergo stas

vias tui aquilas suas Siluestro dabat Constantinus: Quia

66쪽

hoe absurdius et At bantia quid sibi uelit no inuenio. Deus

te perdat improbissime mortalium qui sermonem harba rum attribuis seculo erudito. Et diuersa ornamenta imperialia. Quia dixit hanna,siatis putauit significatum esse, de ideo caetera sub uerbum uniuersiale coelusit.Et cyfrequens ter inculcat imperialia,quasi propria quidam sint ornameta imperatoris magis, b consulis,m dictatoris, , oestris. decem processionem imperialis culminis,di gloria potestatis nostrae. Proiicit ampullas, ae sexquipedalia uerba, Rem regum Darius,cosanguine iue deoru,nun nisi plurali namero loqueris. Quae est ista Rcessio,imperialis cucumeris. per herbam torti, dc crescentis in uentrem et Triumphasse existimas Caesarem quoties domo prodibat,ut nunc solet Papa praecedentibus albis equis,quos stratos,ornatos* famuli dextrant et quo,ut taceam alias ineptias,nihil est uaniatas, nihilo a pontifice Romano alienius . Quae etiam ista gloria est et Gloriam ne, ut hebraeae linguae mos est, pomarim re apparatus illum splendorem homo latinus appetis lasset et ut illud quoque, militiam pro Ostites, quod ab Hebraeis sumus mutuati, quorum libros Constantinus aut ipsius scribae nunquam aspexerant, Verum quanta est munificentia tua Imperator,quino setis habes ornasse sum trium pontificem, nisi ornes oc omne clerum et cimen sim sularis potentiae dc praecellantiae ais,essci patritios, consurales uis audiuit Senatores, aliosve homines effici paulatios et consules essiciuntur, non patriim . ex domo uel patrialia,quae eadem senatoria dicitur, siquidem Senatores patres conscripti sunt,uel ex equestri, uel ex plebeia , Plus est Senatorem patricium esse. Nam senator est unus e delectis consilia rus reipublicae, patritius uero qui e domo senatoria ortum ducit. Ita qui Senator, aut ex patribus conscriptis, non protinus,patritius est. Ridiculeque Romani mei hoc tempore faciunt,qui praetorem suum sera

natorem uocantiquu nes senatus ex uno homine constara

67쪽

tu,ssit necessed sit senatore habere collegas,&la, qui ma

ior nunc dicitur, fungatur officio praetoris .At dignitas Miseritiatus in multis libris .inuenitur inquies . Audio. Sed in

his qui de temporibus post Costantinum loquuntur,ergo post Constantinum priuilegium consectum est . Sed nuna quid clericiferi cosules possuntet Coniugio sibi interdixere latini clerici,ec consules fient et Habito delectu militumecum legionibus de auxilijs in prouincias quas fuerint sortiti,se conserent et Ministri ne dc serui costiles fiant,aut militaria ornameta nec bini usolebat sed centem dc milleni ministri qui I o. ecclesiae seruient,dignitate afficientur imperiistoria et Et ego stolidus mirabar q, papa effici diceretur. Ministri Imperatores erunt,clerici uero milites. lites ne clerici sent,aut miluuia ornamenta gestabui nisiimperalia ornamenta uniuersis clericis impertis.Na nescio quid dicas. Et cis non uidet hac fabula ab his excogitata esset qui sibicem uestiendi licentia esse uolirerat. Ut existimem,si qua inter daemones qui aere incolunt, ludoru genera exercen tur os exprimedo clericoru cultu,sest luxu, exerceri, de hoc scaenici lusus genere maxime delectari. Utrum magis insequaret sententiatrum an uerboisi stoliditatem: Sententiarn audistis. Uerbom haec est,ut dicat senatum uideri adornari

quasi non utio adornetur, ec quidem adornari gloria, de

quod sit,factum esse uelit.ut promulgauimus, pro promulgamus.Illo enim modo sonat iucundius oratio,& eandem rem per praesens oc per praeteritum enuntieti ut decerenimus,& decrevimus. Et omnia sint referta his uocibus.

Decernimus .decoramus.imperialis .imperatoria potentia,

gloria. Et extat pro est posuerit quu extare sit superemis nere,uel superesse,& nempe pro scilicet, dc concubitores pcontubernales. Concubitores sunt qui concumbunt.&coeunt,nimirum scorta intelligenda sunt. Addit cum quibus dormat,ne timeat opinor nocturna phantasmata. addit emtacularios. addit hostiarios. Non otiosum est,quare haec ab

68쪽

eo maeularesentiatur,pupilliu instituit,aut adolescentem situm,non sene cui omnia quibus necesse habet tenera aetas ipse uelut amantissimus pater praeparat, ut David Salomoa ni fecit. Ato ut per omnes numeros fabula impleatur,dantur clericis equi, ne asinario illo Christi more super asellos sedeant.& dantur non operti siue instrati. operimentis coratoris albi,sed decorati colore albo. At quibus operimetis: non stragulis, no habilonicis,aut quo alio genere,sed maprum pulis, ae lintheaminibus. Mappae ad mensam pertinent matheamina ad lectulos,& quasi dubiti sit cuius sint haec coloris,interpretantur id est candidissimo colore.Dignus Comstantino sermo.digna Lactantio facundia quum in caeteris, tum uero in illo, equos equitent. Et ude uestitu Senatorum nihil dixerit. non de laticlauo,non de purpura, non de caeteris,de calciamentis sibi loquendum putauit. Nec lunulas appellauit sed udones,siue cum udonibus, quos ut solet homo ineptus exponit,id est cadido lintheamine.quas udones lintheamen sint. Non occurrit in praesentiaist ubi reperim udones,nisi apud Martialem Valerium. cuius dirastichon,quod inscribitur udones cilicini.hoc est. No hos lana dedit,sed oletis barba mariti, Cyniphio poterit planta lateresnu.Ergo non linei uti*,nec candidi uint udones quihus hic bipes a sellus non calceari pedes senatorum ait.sed Senatores 1llustrari at 3 per hoc, sicut coelestia , ita terrea stria ad laudem dei decorentur. Quae tu coelestia uocas et Quae terrena et Quomodo coelestia decorantur et Quae acitem deo laus ista sit,iu uideris. Ego, si qua fides mihi est nihil puto nec deo nec caeteris hominibus magis esse inuisum,d tantam clericom in rebus secularibus licentiam. Verum quid ego in singula impetum facio, dies me deficiet,

si uniuersa non dico amplificare,sed attingere uelim. Prae omnibus autem licentia tribuimus beato Siluestro re successoribus eius,ex nostro indictu, ut quem placatus

proprio consilio clericare uoluerit, di in religioso numero

69쪽

religios clericom comaumerare,nullus ex omnibus p sumat superbe agere. Quis est hic Melchisedech qui pauiarcham Abraam benedicit et Constantinus ne uix christi nus facultatem ei, a quo baptietatus est & quem beatum appellat, tribuit clericandi Quasi prius nec fecisset hoc Siluester,nec facere potuisset et Et qua comminatione uetuit, ne quis impedimeto esset et Nullus ex omnibus prssumat superbe agere. Qua etiam elegantia et Conumerare in numero religioso religiosorum, clericare clericorum di insi esu dc placatu . Ald iterum ad diadema reuertitur. Descrevimus itas & hoc,ut ipse,& successores eius diadema, te uidelicet corona, quam ex capite nostro illi concesseri mus,ex auro purissimo,&gemmis preciosis, uti debeant, pro honore beati Petri. Iterum interpretatur dcidema. Cuharbaris enim & obliuiosis loquebatur,dc adncit, de auro purissimo, ne serte aliquid aeris,aut scoriae crederes admiaxtum .Et gemmas cu dixit addit preciosas .eodem timore, ne uiles forsan suspicareris. Cur in non preciosissimas, que admodum aurum purissimum et Plus nanque interest inter gemmam & gemmam, inter aurum & auru. Et cum discere debuisset distinctum gemmis .dixit ex gemmis. Quis non uidet ex eo loco sumptum, quem princeps gentilis nolegerat,posuisti in capite eius coronam de lapide precioso et Sic loquutus est Caesar uanitate quada coronae suae iactam dansi modo oesiares coronabantur, in seipsum columeli sus,qui uereretur,ne opinarentur homines,eum non gestare coronam ex auro purissimo, cu gemmis preciosis,nisi imdicasset et Accipe causam cur sic loquatur, pro honore bra ati Petri. quali Christus non si summus angularis lapisein quo templum ecclesiae constructu es .sed Petrus,qilitearum postea iacit. Quem si tantopere uenerari uolebat. cur

non templum episcopali illi potius, ' Ioanni baptistae R imae dicauit et Ouid illa loquendi barbaries, nonne testatur

non seculo Collamini sed posteriori cantilenam hanc ce

70쪽

eremam et Decrevimus t uti debeant, pro eo quod est

decrevimus ut utantur. Sic nunc barbari nomines uulgo loquuntur.& scribunt,iusti m deberes uenire pro eo quod est iussi ut uenires Sc decrevimus,ae concessimus,quasi norunc fiant illa,sed alio quodam tempore facita sint. Ipse uero beatus papa super coronam clericatus,quam serit ad gloriam beatissimi Petri,ipse ex auro non est pastus oti corona. O tuam singularem stultitiam Constantine, modo dicebas coronam super caput papae ad honorem tacere beati Petri,nunc ais non facere, quia Siluester illa reacusat,& quti factum recusantis probes , tamen iubes eum aurea tici corona. Et quod hic non debere se agere existismat,id tu ipsius successores dicis agere debere. Transeo,urasuram coronam uocas, ec papam pontificem Romanu, qui nondum peculiariter sic appellari erat c(ptus. Phrygium uero candidissimo nitore splendidis. dni rea surrectionem designates,eius sacratissimo uertici manibus nostris imposuimus.& tenentes frenum equi pro reuerentia beati Petri apostoli ,dextratoris ossicium illi exhibui.mus, statuentes eodem Phrygio omnes eius successores surgulariter uti, in processionibus ad imperij nostri imita tionem. Nonne uidetur hic author fabulae, no per im prudentiam , sed consulto & dedita opera praeuaricari, de undique ansas ad se reprehendendum praebere In eodem loco ait phrygio dc dominicam resurrectionem representari,& imperii caesari j esse imitationem,quae duo inter se mal xime discrepant. Deum testor,non inuenio quibus uerbis qua uerborum atrocitate confodiam hunc perditiismum nebulonem. Ita omnia uerba plena insaniae evomit. Conis

stantinum non tantum osticio similem Moysi qui summa sacerdotem iussu dei ornauit, sed secreta mysteria facit eo. ponentem, quod dissicillimum est his . qui diu in sacris liateris sunt uersati. Cur non fecisti etiam Constantinum pontificem maximum, ut multi Imperatores fuerunt ut coma