Annalium; with introductions and notes

131쪽

gnara Claudio culicta et venire promptum ultioni adferrent. igini Messalina Lucullianos in hortos, Silius dissimulandos metu ad munia ori digrediuntur ceteris passim dilabentibus

adfuere centuriones inditaque sunt Vincla, ut qui reperiebatur 4 in publico aut per latebras. Messalina tamen, quamquam re adversae consilium Ximerent, ire obviam et aspici amarito, quod saepe subsidium habuerat, haud segniter intendit, misitque ut Britannicus et Octavia in complexum patris pergerent. et Vibidiam, virginum Vestalium vetus Iotissimam, oravit pontificis maXimi aures adire, clementiam eXpetere. atque interim. tribus omnino comitantibus-id repente solitudinis irat-Spatium rurbi pedibus 'mensa, Vehiculo, quo purgamenta hortorum Xcipiuntur, Ostiensem viam intrat, nulla cuiusquam mi Sericordia, quia flagitiorum is deformitas praeValebat.

33. Trepidabatur nihilo minus a Caesare quippe Getae praetorii praesecto haud satis fidebant, ad honesta Seu Prava iuxta levi. ergo Narcissus, adsumpti quibus idem metu S, non aliam Spem incolumitati. Caesaris adfirmat, quam Si olus militum uno illo die in aliquem libertorum tranSferret,

Seque offert Suscepturum ac ne, dum in urbem revehitur,

ad paenitentiam a L. Vitellio et Largo Caecina mutaretur, in eodem geStamine sedem poscit ad Sumiturque. 34. Crebra post haec fama fuit, inter diversas principis 5 voceS, Cum modo ineu Saret flagitia uxoris, aliquando ad memoriam coniugii et infantiam liberorum ovolveretur, non aliud prolocutum Vitellium quam facinus scelusi' instabat quidem Narcissus aperiret ambages et veri copiam saceret Sed non ideo pervicit, quin SuspenSa et quo ducerentur Oinclinatura responderet exemploque eius largus Caecina uteretur et iam erat in aspectu Messalina clamitabatque audiret Octaviae it Britannici matrem, cum ibStrepere

132쪽

CORNELII TACIT ANNALIUM A. U. C. 8or. accusator, Silium et nuptias reserens simul codicillos libidinum indices tradidit, quis visus Caesaris Verteret nec gmulto post urbem ingredienti offerebantur communes liberi, nisi Narcissus amoveri eos iussisset. Vibidiam depellerem nequivit, quin multa cum invidia flagitaret, ne indefensa coniunx exitio daretur igitur auditurum principem et ore diluendi criminis facultatem respondit iret interim virgo et

35. Mirum inter haec silentium Claudi, Vitellius ignarolo propior omnia liberto oboediebant. late fieri domum adulteri atque illuc deduci imperatorem iubet. ac primum in vestibulo 2 offigiem patris Silii consulto senatus abolitam demonstrat, tum quidquid avitum Neronibus et Drusis in pretium probri

cessisse. incensumque et ad mina erumpentem castris infert, 3 5 parata contione militum apud quo praemonente Narcisso pauca verba fecit: nam etsi iustum dolorem pudor impediebat. continuus dehinc cohortium Clamor nomina reorum et poenas sis agitantium; admotusque Silius tribunali non defensionem,

non moras temptaVit, precatu ut Or adceleraretur eadem 5eto constantia et inlustres equites Romani cupidi maturae necis

fuerunt Titium troculum custodem Sili, Messalinae Bdatum et indicium offerentem Vettium Valentem consessum et Pompeium Urbicum ac Saufeium Trogum ex consciis tradi ad supplicium iubet. Decrius quoque Calpurnianus Tas vigilum praefectus, Sulpicius Rufus ludi procurator, Iuncus

Vergilianus senator eadem poena adsecti. 36. Solus Mnester cunctationem attulit, dilaniata veste

clamitans aspiceret Verberum notas, remini Sceretur Oci S,

qua se obnoxium iussis Messalinae dedisset aliis largitione ua aut spei magnitudine. Sibi iv necessitate AEUlpam nec cuiquam ante pereundum suisse, Si Silius rerum poteretur. commotum lis it pronum ad Misericordiam Caesarem sperpulere liberti, ne tot inlustribus viris interfectis histrioni

133쪽

nihil reserre ne Trauli quidem Montani equitis Romani defensio recepta est i modeSta inventa, Sed corpore insigni, accitus ultro noctemque intra unam a MeSsalina proturbatus erat, Iaribus clasciviis rat cupidinem it fastidia. Suillio 5 Caesonino es Plauti, Laterano mors aemittitur, huic ob patrui egregium meritum, Caesoninus vitiis protectu eSt, tamquam in illo foedissimo coetu passu muliebria. 37. Interim Messalina Lucullianis in hortis prolatare vitam,

componere preceS, nonnulla Spe et aliquando ira tantum iointer extrema Superbiae gerebat ac ni caedem eius Nar-2 cissus properaviSSet, Verterat pernicie in accuSatorem . nam

Claudius domum regressus et tempestivis epulis delenitus, ubi vino incaluit, iri iubet nuntiarique miserae hoc enim verbo usum serunt dicendam ad cauSam postero die adesset. Is a quod ubi auditum et langueScere ira, redire amor ac Si Cunctarentur, Propinqua no et uxorii cubiculi memoria timebantur, prorumpit Narcissus denuntiatque centurionibus et tribuno, qui aderat, exsequi caedem: ita imperatorema iubere. cuSto et exactor e libertis Euodus datur isque roraptim in hortos praegreSSus repperit usam humi, adsidente matre Lepida, quae florenti filiae haud concors supremis eius necessitatibus ad miserationem evicta erat suadebatque ne percuSSO rem opperiretur tranSisse vitam neque aliud quam morti iecus quaerendum. sed animo per libidines ascorrupto mihi L honestum cinerat; lacrimaeque aedi questus inriti ducebantur, cum impetu venientium pulsae fores adstititque tribunus per Silentium, at libertus increpans multis et servilibus probris. 38. Tunc primum fortunam Suam introspexit serrumque 3o accepit, quod frustra iugulo aut pectori per trepidationem admovens ictu tribuni transigitur corpus matri Once Ssum. nuntiatumque claudio epulanti ierisse Messalinam, mon

134쪽

CORNELII TAIT ANNALIUM A. U. C. Dr. distincto sua an aliena manu. nec ille quaesivit, poposcitque poculum et Solita convivio celebravit. ne Secutis quidem 3 diebus odit gaudii irae tristitiae, ulliui denique humani adfectus signa Medit, non cum laetante raceu Satores ra8 piceret, non cum filios maerentes iuvitque oblivionem eius a Senatu Cen Sendo nomen et emgies privatis ac publicis locis demovendas decreta Narcisso quaestori, in Signia. levis 5 simum fastidio inius, cum supra lallantem et callistum ageret, ' honesta quidem, Sed ex qui deterrima orerenturio tristitiis multis .

135쪽

LIBER XII.

1. Ain Messalinae convul Sa principi domus, orto apud libertos certamine, qui deligeret uxorem Claudio, caelibis vitae intoleranti et coniugum imperii obnoxio nec minore

ambitu seminae Xarserant Suam quaeque nobilitatem sormam opes contendere ac digna tanto matrimonio Stentare. 53 sed maxime ambigebatur inter Lolliam Paulinam M. Lollii consularis et Iuliam Agrippinam Germanico genitam: huic Pallas illi Callistus autores aderant; at Aelia Paetina e samilia Tuberonum Narcisso fovebatur ipse huc modo,

modo illuc. ut quemque Suadentium raudierat. PromptUS, Odiscordantes in consilium vocat ac promere sententiam et adicere rationes iubet. 2. Narcissus vetus matrimonium, filiam communem nam Antonia ex Paetina erat), nihil in penatibus eius novum disserebat, si sueta coniunx rediret, haudquaqUam nover I 5calibus odiis visura Britannicum, Octaviam . proxima Suis pignora CalliStus inprobatam longo discidio, ac si rursum adsumeretur, eo ipSo Superbam longeque rectius Lolliam induci, quando nullo libero genuisset, vacuam aemulationea et privignis parentis loco futuram a Pallas id maxime in o Agrippina laudare, quod Germanici nepotem Secum traheret, dignum prorsus imperatoria fortuna stirpem nobilem et familiae Aliae Claudiaeque posteros coniungeret, ne semina expertae secunditatis, integra iuventa, claritudinem Caesarum aliam in domum ferret. 53. Praevaluere haec adiuta Agrippinae inlecebris ad eum per speciem necesSitudinis crebro ventitando pellicit patruum,

ut praelata ceteris et nondum uXor potentia uxoria iam uteretur nam ubi sui matrimonii certa fuit, Struere maiora

136쪽

CORNELII TACITI ANNALIUM A. U. C. o a. nuptiasque Domitii, quem ex Cn. Ahenobarbo genuerat, et Octaviae Caesaris filiae moliri quod sine scelere perpetrari non poterat, quia L. Silano desponderat Octaviam Caesar iuvenemque et alia clarum insigni triumphalium et gladiatorii muneri magnificentia protulerat ad studia vulgi sed nihil raarduum videbatur in animo principis, cui non iudicium, non odium erat nisi indita et iuSSa. 4. Igitur Vitellius, nomine censoris serviles allacias obtegens ingruentiumque dominationum provi Sor, quo gratiam IO Agrippinae pararet, consiliis eius implicari, serre crimina in

Silanum, cuius Sane decora et proca soror, Iunia Calvina, haud multo ante Vitellii nurus suerat. hinc initium accusationis fratrumque non ince Stum, Sed incuStoditum amorem ad infamiam traxit et praebebat Caesar aures, accipiendi 315 adverSu generum Suspicionibus caritate filiae promptior at Silanus insidiarum nescius ines forte AE anno iraetor, repente Sem edictum Vitellii ordine menatorio movetur, quamquam lecto pridem senatu lustroque condito. simul 5

adfinitatem Claudiui diremit, adactusque Silanus eiurarea magi Stratum, et reliquus Iraeturae dies in Eprium Marcellum conlatu eSt.

5. C. Pompeio Q. Veranio consulibus pactum inter Claudium et Agrippinam matrimonium iam fama, iam amore inlicito firmabatur necdum celebrare sollemnia nuptiarum a Daudebant, nullo Xemplo deductae in domum patrui fratris

filiae: quin et incestum ac Si Sperneretur, ne in malum publicum erumperet metuebatur nec ante OmiSS CUDC 2tatio quam Vitellius suis artibus id perpetrandum SumpSit. percontatusque Caesarem an iussis populi, an auctoritat 33 Senatus cederet, ubi ille unum se civium et consensu imparem re Spondit, opperiri intra palatium iubet. ipse curiam 4 ingreditur, Summamque rem publicam agi obtestans veniam dicendi ante alio expOScit orditurque graviSSimo principis

137쪽

labores, quis orbem terrae re adminiculis, ut domestica cura vacuus in commune Con Sulat. quod Porrolli illest iu CenSOriae menti levamentum quam adsumere coniugem, prosperis dubiisque Sociam, cui cogitatione intimas,

cui parvos liberos tradat, non luxui aut voluptatibu adsue 5 sactus, sed qui prima ab iuventa legibus obtemperavisset. 6. Postquam haec avorabili oratione praemisit multaque Patrum adSentati Sequebatur, capto mi Su initio, quando maritandum principem iuncti suaderent. deligi oportere seminam nobilitate luerperiis Ianctimonis insignem. nec odiu anquirendum quin Agrippina claritudine generis anteiret: datum ab ea secunditatis experimentum et congruere arteS 3 honestas id vero egregium, quod provisu deum vidua iungeretur principi sua tantum matrimonia experto audiviSSe a parentibus, vidisse ipsos abripi coniuges ad libita 154 Caesarum procul id a praesenti modestia. Statueretur immo documentum, quo uxorem imperator a pauibus acciperet. at enim nova nobis in fratrum filias coniugia: sed aliis gentibus Sollemnia, neque lege ulla prohibita et sobrinarum diu ignorata tempore addito percrebruiSSe morem CCOm 2 omodari, Prout conducat, et Ore hoc quoque in iis quae mox

V. Haud defuere qui certatim, Si cunctaretur CaeSar, Vi acturo testificante erumperent Curia. conglobatur promi Scamultitudo populumque Romanum eadem orare clamitat. 5 nec Claudius ultra exspectato obvius apud sorum praebet Segratantibus, senatumque ingressu decretum IoStulat, quo iustae inter patruos fratrumque filias nuptiae etiam in OS-

terum Statuerentur nec tamen repertus est nisi unus talis

matrimonii cupitor, Alledius Severus eque RomanuS, quem O plerique Agrippinae gratia inpul Sum ferebant. Versa e eo civitas et cuncta seminae oboediebant, non Per lasciviam, ut Messalina, rebus Romanis inludenti adductum et quasi

138쪽

CORNELII TACIT ANNALI A. U. C. o a. Virile servitium palam Severitas ac Saepius superbia nihil domi inpudicum, nisi dominationi expediret cupido auri in Tmensa obtentum habebat, quasi Subsidium regno Pararetur. S. Die nuptiarum Silanus mortem ibi conscivit, Sive eos Sque Spem vitae produXerat, Seu delecto die augendam ad invidiam. Calvina soror eius Italia pulsa est addidit Claudius 2 sacra ex legibus Tulli regis piaculaque apud lucum Dianae per pontifices danda, inridentibus cunctis, quod poenae PrOCUrationesque incesti id temporis exquirerentur at Agrippina, ne a Io mali S tantum facinoribus notesceret, veniam exilii pro Annaeo Seneca, simul praeturam impetrat, laetum in publicum rata ob claritudinem studiorum eius, utque Domitii pueritia tali magistro adolesceret et consiliis eiusdem ad spem dominationis uterentur, quia Seneca fidus in Agrippinam memoria 1s beneficii et insensus Claudio dolore iniuriae credebatur. D. Placitum dehinc non ultra cunctari, Sed designatum consulem Memmium Pollionem ingentibus promissis inducunt Sententiam Xpromere, qua Oraretur Claudius despondere Octaviam Domitio quod aetati utriusque non absurdum et a maiora patefacturum erat. Pollio haud disparibus verbis 2 ac nuper Vitellius censet despondeturque OctaVia ac Super priorem necessitudinem sponsus ciam edi gener Domitius aequari Britannico Studiis matris, arte eorum, qui ob accusatam Messalinam ultio ex filio timebatur. 25 O. Per idem tempus legati Parthorum ad expetendum, ut rettuli, Meherdaten missi senatum ingrediuntur mandataque in hunc modum incipiunt: non e foederis ignaros nec desectione a familia Arsacidarum venire, set filium Vononis, nepotem Phraatis accersere adversus dominationem Gotarzis

a nobilitati plebique iuxta intolerandam. iam dratres, iam a

propinquos. iam longius sitos caedibus exhaustos: radici Coniuge gravidas, liberos parvos, dum socors domi, bellis infaustu ignaviam saevitia tegat. veterem Sibi ac publice a

139쪽

A. D. 0. LIBER P. I I a. coeptam nobiscum amicitiam, et subveniendum sociis virium aemulis cedentibusque per reverentiam ideo regum liberos obsides dari, ut Si domestici imperii taedeat, sit regressus ad principem patresque, quorum moribus adSuefactu rex

melior adSci Sceretur. 511. Ubi haec atque talia dissertavere, incipit orationem Caesar de astigio Romano Parthorumque obsequii S, Seque divo Augusto adaequabat, petitum ab eo regem reserenS, omissa Tiberii memoria, quamquam i quoque miSerat. addidit praecepta etenim aderat Meherdates), ut non domina Iotionem et Servos, sed rectorem et cives cogitaret, Clementiamque ac iustitiam quanto ignota barbaris, tanto laetiora capeSSeret hinc versus ad legatos extollit laudibus alumnum urbis, spectatae ad id modestiae: ac tamen ferenda regum ingenia, meque usui crebras mutationes. rem Romanam is huc satietate gloriae provectam, ut externis quoque gentibus quietem velit. datum posthac C. CasSio, qui Suriae praeerat, deducere iuvenem ripam ad Euphratis.12. Ea tempestate Cassius ceteros praeminebat peritia

legum: mam militare arte per otium ignotae, industrioS- o que aut ignavos pax in aequo tenet a tamen quantum Sine bello dabatur, revocare priscum morem, Xercitare legiones,

cura ProVisu perinde agere ac si hostis ingrueret ita dignum maioribus suis et familia Cassia ram per illas quoque genteSa celebrata. igitur excitis quorum de sententia petitu reX, 25 positisque castri apud Zeugma, unde maXime perViu amniS, postquam inlustres Parthi rexque Arabum Acbarus advenerat, monet Meherdaten. barbarorum impetus acres cunctatione languescere aut in perfidiam mutari, ita urgueret coepta. quod spretum fraude Acbari, qui iuvenem ignarum et Sum 3omam fortunam in luxu ratum multo per dies attinuit apud oppidum Edessam et vocante Carene PromptaSque reSOStentante, Si citi advenissent, non comminu MeSopotamiam,

140쪽

CQRNELII TACIT ANNALI A. U. C. Oa. sed flexu Armeniam petunt, id temporis inportunam, quia hiems occipiebat. 13. Exim nivibus et montibus fessi. postquam campOS propinquabant, copiis carenis radiunguntur tramissoques amne Tigri permeant Adiabenos, quorum rex Igates soCietatem Meherdatis palam induerat, in Gotargen per occulta et magis fida inclinabat sed capta in transitu urbi minos, vetustissima sedes ASSyriae, e castellum insigne fama, quod postremo inter Darium atque Alexandrum proelio Persarumio illic opes conciderant. interea Gotarzes apud montem, Cui 3 nomen Sanbulos, vota dis loci suscipiebat, praecipua religione

Herculis, qui tempore Stat per quietem monet Sacerdotes, ut templum iuxta equos venatui adornatos sistant. equi ubi si pharetras telis nuStas accepere, per Saltus vagi nocte dei 5 mum vacui pharetris multo cum anhelitu redeunt rursum deuS, qua Silva pererraVerit, nocturno viSu demonStrat, reperiunturque usae paSSim serae.14. Ceterum Gotarges, nondum satis aucto exercitu flumine Corma pro munimento uti, et quamquam per insectatione et et nuntio ad proelium Vocaretur, nectere moras, loco mutare et missis corruptoribus exuendam ad fidem hoStes emercari. ex 2

quis Igates Adiabeno, mox Acbarus Arabum cum exercitu abscedunt, levitate gentili, et quia experimentis cognitum est barbaros malle Roma petere rege quam habere. at Meher 3 as dates validis auxilii nudatus, Ceterorum proditione suspecta, quod unum reliquum, rem in CaSum dare proelioque experiri statuit nec detrectavit pugnam Gotarzes deminutis hosti abus serox concurSumque magna caede et ambiguo Ventu, donec Carenem profligati obversis longius evectum integer 3 a tergo globu Circumveniret tum omni Spe perdita Meher 5 dates, promisSa Parraci paterni clientis Secutus, dolo eius vincitur traditurque victori atques ille non propinquum neque Arsacis gente. 4el alienigenam et Romanum