De Bernardino Telesio scribebat Christianus Bartholmes

21쪽

mens videbatur a corpore abstracta, mortem obiit, Prope octogenarius, anno post Christum natum MDLXXXVIII. Conditus est, ut ipse voluerat, insepulcro Thomae, antistitis Consentini, fratris eximia pictato dilecti. Locus autem, ubi exstructu Ssuerat tumulus illo, a gratis civibus, ut egregii viri

nunquam deleretur memoria, pulcherrime exornatus est; ac per longum temporis spatium Consentinos illuc deambulando connuue atque hospites deducere juVabat. Nomo mirabitur, quod apud bonos doctosque magna fuerit Τclesii fama. Etenim vir orat consilii magni et animi generosissimi, egregie cordatu S, prudens aeque ac Solers et Strenuus, philosophiae tam ejus quae de moribus agit quam alterius illius quae rerum cata Sas indagat, peritissimus, non minus in litteris, quas elegantioreS Vocamus, quam in reconditioribus plurimum Versatus, et non modo multiplici doctrinae copia instructus, sed edani judicio limato et subacto' suae aetatis hominibus Superior eminebat. Sensu enim sano, acri, circumspecto florebat inter sapientes speculi. decimi sexti; et hac maximo virtute cernitur indolis Telesii natura. Quod si ipso pro certo dicere videtur ingenium

Quae erat sententia non Iordani Brunt Nolani tantum, sed ipsorum ollam Telesii inimicorum. Π qisdietiosissimo Telesio, ait Nolanus Della causa, principio ed uno, dial. III, CD. Husdem librum de Monade, p. 70:.

22쪽

- 19 -

suum esse crassius , nihil inde colligi posse praeter viri modestiam ac simplicitatem, quis est quin videat' AEquales quidem mentis sermonisque leporem admirabantur, et gravitatem mirifica quadam humanitate temperatam amabant.

- De Rerum natura, l. I, e. HIl. v mbis, ut ingenue fateamur, crassiore ingenio donatis. n

24쪽

Τelesius id potius agebat ut meditando ei investigando prodesset, quam ut oratiunculas conderet. Nihilominus, praeter nonnullos minores libros, ingonii monumentum reliquit, in quo Suo exemplo Ostendit, quali oratione uti debeant philosophi. Ipse enim Plane, concinne et cum Sobrietate quadam, illo tempore rarissima, Scribebat . . In enumerandis Telesii scriptis, Si temporum rationem sequi voluerimus, hunc inveniemus ordinem. AVivo auctore, typis descripta sunt: Anno MDLXV, De Natura rerum juata propria

u Telestus in seribendo stilum vere philosophicum solus servat, juxta rerum naturam sermones signiscanter condens, facitque hominem potius sapientem quam loquacem. Quae scire desperat, ingenuo constetur, aliorumque opiniones Iuste examinat sideliterque proponit. M CAMPANELLA, de recinstudior. ratione, c. Iv.

25쪽

principia libri duo, Romae, aquis Antonium Bladum,

Λnno MDLXX, De Rerum naturii juoetu propria principia liber primus et secundus, denuo editi, Neapoli apud Iosephum Cacchium, in-4'. De his quat in cere fiunt, et de terrain motibus liber unicus, Neapoli, apud I. Cacclitum, in-4'. De mari liber unicus, ibidem apud euuidem, in-4'.

De colorum generatione opusculum, ibidem apud eumdem, in-4'.

Anno MDLXXXVI, De Rerum naturii juxta propria principia libri novem, ad ill . et excell. D. Ferdin. Carassam, Nuceriae ducem, Neapoli apud Horatium Salvianum, in- solio. Mortuo Τelesio, octo Opuscula ab amicissimo Antonio Persio collecta et in publicum emissa Sunt,4 hoc instructa indice :Bernardini Telesii, Consentini, varii de Naturalibus rebus libelli, ab Antonio Persio editi, quorum alii nunquam antea eaecusi, alii meliores facti prodeunt. Vene

liis, apud Felicem Valgrisium, MDXC, in-4' .

En singulorum inscriptiones: I. De cometis et Iaeteo circulo. II. De his quae in aere sunt. III. De iride. IV. De mari. V. Quod animal universum ab unica animae substantia gubernetur. VI. De usu respirationis. VII. De coloribus. VIII. De somno. - opusculum de Mari, viginti ante annos editum, aliquot capitihus auctum est. Opusculum autem de Coloribus prodiit non solum verbis; sed etiam sententiis mutatum. In omnibus impugnatur Arist teles, excepta lamen commentatione omnium longissima, quae inscripta est: Quod animal universum ab unica animae substantia gubernetur. Hac enim Galenum consulare Studet, cunctas animalis operationes ab una e

26쪽

Non modo Neapol; atque Venutiis, Sed etiam ci&Alpes, Telesii scripta typis propagata ac multiplicata. Λnno ipso quo C0nsontinus sati S destinctus est, Genovae, urbe italis exulibus valde cara, libri novem de nerum natura, cum duobus aliis philosophorum Italorum operibus, Philippi Moconici Veneti et Andreae Caesalpini Λ retini, iterum, sed splendidius oditi sunt . Verumtamen in Italia, speculo decimo Sexto ex- πcunto, dissimilia suerunt eorumdem librorum suta. Nam anno MDXCVI, quamvis cum privilegio regio editi essent, simul cum aliis duobus de Somno et

Quod animal universum etc., ClementiS Octavi, P. M., apud quem Caesalpinus et Patritius multum tamen Poterant, jussu, sed peripateticorum et galen istarum SuaSu ac rogatu, indici ex purgatorio quem Vocant inscripti; et, donec expurstarentur, OmnibuS,

quominus legerent, interdictum eSt. πSi quis horum operum praecipui nihil nisi titulum inspexerit, ibique luec verba legerit, juαια propria principia, vix sacere poterit quin novatorem censeat Telesium. Minus tamen novator fuit illo

denique anima proficisei defendens. De storibus quoque seripsisse dicitur Telesius, itemque commentarium italicum ui quel folgore che eadui in forinti ui ferro in Castrosllori si anni audietro. Apud Elistathium Vignonem, Atrebat ensem, in-solio. Moeenici lii, er inseriptus est Unice salium Institutionum nil hominum perfectionem , quia tenus industria purari pote,t, Contemptotiones quinque Cae salpini autem, Quotionum Peripateticurum libri quinque.

27쪽

quam instaurator. Parmenidis enim principia, data opera, in Vitam revocavit; rationem vero qua in philosophando usus est, inscius ab ipso Aristotele mutuatus est: ita ut magis diruendo inclaruerit quam aedificando. In oppugnando Stagirita, hoc maxime urgebat argumentum : Praepropere illum doctrinae suae rationem conglutinasse atque landamenti loco principiusuPpOSuisse, a rerum omnium quotquot Sunt materia remota et ex solo intellectu hausta; sic accidisse, ut ratio illa, et humanae experientiae, et doctrinae a Deo nobis impertitae, adverSetur. . Qui ante nos Mundi hujus constructionem rerumque in eo contentarum naturam perscrutati

sunt, diuturnis quidem vigiliis, magnisque illam indagasse laboribus, at nequaquam in Spexisse videntur : quid enim iis illa innotuisse videri queat, quorum Sermones Omnes, et rebus, et sibi etiam ipsis dissentiant, adversique sint ' Id vero propterea iis evenisse existimare licet, quod nimis sorte sibi. ipsis confisi, nequaquam quod oportebat) res ip-SaS, earumque vires intuiti, eam rebus magnitudinem, ingeniumque et facultates, quibus donatae videntur, indidere. Sed veluti cum Deo de sapientia contendentes, decertantesque, Mundi ipsius princi-

pia et causas ratione inquirere ausi, et quae non inve-

28쪽

norant inventa ea sibi esse existimanteS, VolenteSquo veluti suo arbitratu Mundum eisnxere. Itaque corporibus, e quibus constare iS videtur, nec magnitudinem positionemque, quam Sortita apparent, nec dignitatem, viresque quibus praeditae videntur, sed quibus donari oportere propria ratio dictavit , largiti sunt. Non scilicet eo usque sibi homines placere, et eo usque animo esserri oportebat, ut veluti naturae praeeuntes, et Dei ipsius non sapientiam modo, sed potentiam etiam assectantes, ea ipsi rebus darent, quae rebus inesse intuiti non sorent, et quae ab ipsis omnino tabenda erant rebus. dos non adeo nobis confisi, et tardioro ingenio, et animo donati remissiore, di humanae Omnino sapientiae amatores, cultoresque rium quidem vel ad summum pervenisse videri debet, si quae sensus patefecerit, et quae e rerum Sen Su Perceptarum similitudine haberi possunt, nspexerit). Mundum ipsum, et singulas ejus partes, et Partium,

rerumque in eo contentarum passiones, actiones,Gporationes et species intueri proposuimus. Illae enim recte perspectae, propriam Singulae magnitudinem; hae vero ingenium Viresque et naturam manifestabunt. Ut si nihil divinum, nihil admiratione dignum, nihil etiam valde acutum nostris inesse visum fuerit; at nihil ea lamen vel robus, vel si hi ipsis repugnent unquam; sen Suin videlicet nos, et .

29쪽

naturam, aliud praetcrea nihil sequuti sumus, quae perpetuo sibi concors, idem Semper et codem agitniodo, atque idem semper operatur. Nec tamco siquid corum, quae nobis posita sunt, sadris litteris, Catholicae Ecclesiae decretis non cohaereat) tenendum id, quin penitus reiiciendum asseveramus contendimuSque. Neque enim humana modo ratio quaevis, Sed ipse etiam sensus illis posthabendus, et si illis non congruat, abnegandus omnino et ipso etiam et Sen SuS. n Ita quidem elestus. γ Nec dubium est quin, multo modeStior ac prudentior. adversariis suis, quaestiones non desinitas et inanes fugerit, atque accuratam et rebus ipsis congruentem scientiam quaesiverit. Nihilo tam onminus ipso videt in morae impatiens et in ratiocinando praeceps sui Sse, quippe qui primo Sensuum impetu partes aliquot rerum amplexus esset illo rumque in rio se permitteret; quasi ratio Sola, quum a Sensibus Se quam longissime revocet, nos in errorem inducat Solaque mentiatur. Ita dum sibi ipso persuadet, nihil se nisi naturae vestigia premere, sententias nulli rei nisi conjecturis innixas comprobat, atque iis quae sensibus percipiuntur spepius

contrarias. Itaque eodem Prope, is io adversarii. modo, peccat etiam Telesius. 'Perpauca dixit de Deo, plura de II Omine, plurima de Mundo. Quamobrem placita ejus duo in capita

30쪽

dispertire expedit, alterum de Mundo, alterum deII omine . Quae dum exponemus, quam diligentissime id studebimus, ut non modo cogitata Telesii quam fidelissime reddamus, Sed ne a Verbis qui- .dem, quibus usus est ille, recedamus. l. DE MUNDO.

Tria omnino rerum omnium principia ponenda sunt: naturae duae agentes et incorporeae, calor et frigus'; tum moles corporea una, aeque limbabu

Rixnhr quoque et Siber i Leben una Leh meinungen breuhinter Phyrister, fasciculo III, 1820, pag. I9-202ὶ Telesii sententias in duas partes distribuunt: Αὶ Physiologiam generalem, id est, eam quae de rerum Omnium natura tractat; Bin Physiologiam specialem, id est, eam quae pertinet ad animalium plantarumque naturam. Liber hic, ut germanico Sermone, ita Sedulitate vero germanica, summam exhibet operis Telesiani. Nos diligenter eum consul ulmus, prope non minus saepe evolventes quam ipsius Consentini libros.' Constat Parmenidem, Eleaticae scholae principem, duas causaS, Vel duo principia, calorem et frigus, sive ignem et terram posui Me Θερμιν καὶ xDχυρον, οιον πυρ καὶ γην λέγω9. ARISTOTEL. metaphys. I, 5. . Alias Eleaticae doctrinae Partes, e. gr. , eam quae de rationis et sensuum discrepantia agit neglexit Telesius. CL PLUTAEcissu, de primo fristi M.