장음표시 사용
41쪽
appellanda ratiocinandi intelligendique, sed potius existimandi vel commemorandi. Spiritus inter se calore, tenui late et puritate dinserunt, item nitore. Qui moderato calore, moderataque tenuitate donatus est Spiritus, is promptus et ad intelligendum a plus; qui purus est et splendidus, is exquisito distincteque intelligit. Spiritus inter se etiam copia, tum capitis quoque, Ventriculorumque quibus continetur, magnitudinis ac sigura disserunt. Denique disserunt motibus, b nitate vel pravitate, virtutibus vel vitiis in
Sed non solum sentit et intelligit spritus, a meitur etiam passionibus, ct ad operationes operandaseommovetur. Passiones, aut lippetitiones aut aversiones, sontes sunt operationum humanarum. Primum spiritus, ut proprium summumque bonum, sui ipsius conservationem appetit; reliqua, quae appetit bona, illius omnino gratia appetit
Spiritus conservatio mensura est assectuum, OPerationumque quae Secundum affectus operaturia Virtu-
42쪽
tes spiritus facultates sunt quae eo usque asticiuntur et operantur, quousque ut conservetur spiritus assici eas et operari oportet: vitia contra hunc modum aut excedunt aut infra cum subsistunt. Virtutum numerum ut inveniamus, numerandae facultatos quae assiciuntur et operantur . .
Sapiens is est qui rerum omnium naturam et vires inspexit. Solertia, liberalitas, sobrietas,. caStitaS, sortitudo, justitia, veritas, beneficentia, gratus ani-mUS, aequalitas, mansuetudo, hilaritas, benignitas, aemulatio, sublimitas, variae sunt species sapientiae. Entis cujusvis conditio persecta entis virtus ponenda. Εntium virtus eorum puritas est; itaque animae Virtutes. natura in Sunt.
A Haec sunt lineamenta rationis Τelesianae. Opus artificiosum, solerti sagacique animo excogitatum, sed quod tamen nullo prorsus pacto Verum Se eSSe Persuadere nobis queat. Ex factis quidem naturalibus compertisque videtur manare, qualia ea Sunt
quae pertinent ad caloris frigorisque essectus. At quo tandem jure essectus illos illasque proprietates
43쪽
principia et primigenias causas, aut incorporeas Substantias statuit et proponit ' Quo jure calori absoluto puroque et summo frigori sedes assignat peculiares Quo denique jure, ut Omnia generentur et conserventur, perpetuum inter ea institnit praelium Haec interrogati nihil est quod sacere possimus, nisi
ut conjecturas istas nihilo magis probataS esse confiteamur. commentis, quo nomine ipse vocavit, peri
Accidit ut plures sententiae, quibus velut landamento nitatur tota Tesesianae philosophiae ratio, acriter secum pugnent. Etenim praeter haec duo principia, quibus mundus explicatur, tertium quoque assumitur, substratum corporeum sive materia. Ad hominis autem naturam explanandam, aliud: anima immaterialis, a Deo creata, corpori indita, forma spiritus humani, sons motuum, assec- tuum, cogitationum. Ultimo loco, animo quasi suae spontis atque immortali posito, una modo statui turnotionum origo, Sensus et passiva percipiendi facul
Quae quum ita se habeant, omni laude cumulandus Τelesius, qui philosophos hortatus sit ad natu- . ram rerum simpliciter et candide observandam, ducem magistramque hominum vere Sapientium. Sed ipse, doctrinae suae desertor, ex experientiae schola lacessit et a vitae usu deficit. Saepius quidem in contemplando mundo et in corporibus voluti
44쪽
dissecandis versatur diligentissime et rationum certam Sequitur; at non Satis attenta cogitatione animi vires legesque explorat. Unde mendae in ethicariu S, cujus sundamentum esse voluit sui ipsius Conservationem. Denique proprius ad Aristotelem accedit Τolosiusquam putat ipse, et verbi S magis quam re atque indagandi ratione eum impugnat
. . t Vide BAco'Eu De principiis atque originibus, sive de Parmenidis et Telesii et praecipue Democriti philosophia.
46쪽
Parvulus est numerus advorsariorum Τelesii adeo illustrium, ut eorum nomina memoriae prodita sint. Trium etiam nunc mentionem facit historia, Mariae, Chlocci et Freyi. Iacobus Antonius Maria, Neapolitanus. professor Patavinus, homo doctus Sed non minus asper et durus , Telesium agressus est libro, cui texendo undecim annos insumsit, et nomen dedit Pugnaculum Aristotelis .
Vide Dieti . cles sciences philos. apud Hachette, 1849), s. Vt Maria. Vide Jan. Nie. Erythraeum Vitt. Bomi) in Pina theca, l. I, p. 41. ed. Lips. - Papadopolus autem haec habet hist. yymn. Patao. t. I, p. 268, Sq. : a Patavii Marta jus eanonteum ab anno MDCXl prosemus, anno MDCXVIII ad alteram luris civilis exedram transiit, mortuus Patavii sive Venetiis an . MDCXXIII. Vir in praxi juris doctissimus, peritissimus forensium judiciorum, et Scriptor in jure eruditionis immensae; sed et audax, et sententiarum suarum usque ad insaniim tenax, lutulentae locutionis ac stili plane subrustici ac mendosi. Doctorem se Semper eo sidentius inscripsit, quod sua soauctoritate ipse doctorem renunciasset, atque alios ad insignia doetoris deduxerit, quibus ipse carebat. n
47쪽
Λndreas Chioccus, philosophus et medicuS Veronensis, imprimis opere de Collegii Veronensis medicis
ac philosophis clarus, haud principia piidem quibus
Telesii placita nituntur, sed unam de venis, nerDis atque arteriis sententiam impugnavit .
Janus Caecilius Frey, medicus Parisiensis, Τelesium quoque impetit in libro suo cui hunc indicem praefixit Cribrum philosophicum
Permulti contra suero defensores ac pro Pugna iOres Consentini'. Horum clarissimus erat Τhoma S. . Campanella Stylensis, cujus in corpus I elusii ingenium transmigrasse dicebatur . Etenim et Ore et calamo doctrinam consentinam tuitus est. Idem non modo elegeia Telesii mortem deflevit, sed cliam, viginti annos natus, intra menses undecim Octoi Quae sententia proposita est in opuseulo: Quod animal universum, etc. Citatur etiam Solinus Antonius Montuanus, medicus ac philOSOphus, also sub nomine. Is sertur Apologiam in Telesium scripsisse, quae tamen nunquam videtur in lucem prodiisse. DIthraeus Pinacotheca, I, p. 41ὶ narrat Campanellae juvenis. in philO- - sophia magistrum a monachis consentinis invitatum , ut interesset eruditae euidam disceptationi publice ab lis instituendae. Quum autem, nec opinato valetudine impeditus, illuc venire non posset, Campanollae eum provinciam hanc suam detulisse, quippe quem praestare reliquis doctrina atque ingenio cognovisset. Neque meliorem facile quempiam deligi potuisso eventu intellectum esse. Magistri enim sui partes in ipsa de philosophia disceptatione adeo seliciter atque persecte egi Sse Campanellam ; et, quum sorte de Telesianis quibusdam scitis tum disputaretur, adeo strenue Telesii sententiam, cujus antea ne nomen quidem sibi cognitum fuisse MIirmaret, tuitum esse, ut multiplex ei daretur ab Omnibus qui adessent plausus, uno quasi ore profitentibus: mirabili aliqua μετεμφυχωrii Telesii ingenium in Campanellae
48쪽
disputationes ad J. A. Marium refellendrina con-
Hoc opusculum quod adversus Chi Occum Scrip- serat, Campanella Romam misit Antonio Persio Hujus nomen ac famam in memoriam nOStram re iducunt duo praeclare facta. Nam dum admodum juvenis eximia celebritato Perusiae philosophiam ex . placitis Tolesii publice docebat, in consilio quodam generali fratrum ordinis S. Francisci, controversiam acerrimam habuit cum Felice Perotti, qui postea nomen Sixti Quinti ascivit . idem excurSO Prope Vive curriculo Patavium se contulit, ut Mu thesium usseveraret, et per plures dies contra Λristotelem ejus siue asseclas defenderet. At res secus cecidit, nam urbis in 'qua florebat lituo academia incolae
tolerare noluerunt ingentem audaciam, et OhmuteSCere coegerunt . Caeterum, omne genus artium
consultissimus, collegii quod nomen tulit de' Line isodalis, amicitiae vinculo, si tamen hoc nomine talii Vide a F. Ttsbmae Campanellae. . . . philoSophia sensibus demonstrata et in octo disputationes distincta et adversus eos qui proprio arbitratu, non autem Sensata duce natura, philosophati sunt. Ubi errores Aristotelis et asseclarum ex propriis dictis et naturae decretis convincuntur, et singulae imaginationes pro ea a Peripateticis fictae prorsus rejiciuntur, cum vera de sensione Bernardini Telesii, Consentini, philosophorum maximi. v etc., etc. Neapoli, MDXCI, ininu. Vide CAMPANELLA, De libris propriis, C. I. Vide LEop. R KxE, Bistor. pontifici rom. T. II, P. 258, vera. gall. Vide BaaTuΕLEuv SAixi-ΗiLAIRE, De M losque d'Aristote, T. II, p. 257 M.
49쪽
in te uti licet, academiam Con Seutinam romanamque c0pulavit'. Λuctor est Persius octo decim librorum de recta ratione philosophandi, ad Τelesti men
-- Campanellae Persioque adjungendus est Franciscus Patritius Illyricus. Is tantum quidem aberat ut omnibus Τelesti sententiis staret, ut quae in illius principiis ei dubia aut salsa videbantur, Τelesio, cui aetate suppar erat, indicaverit. Cujus argumenta tanti censuit Consentinus, ut ex iis Scripta Sua posteriora emendaverit . Ipse vero Patritius adoptavit in Nova sua de universis philosophia eadem quae I elesius p0suit, principia, ita tamen ut tria adderet, lucem, Spatium atque fluorem . Tres viri . de quibus diximus, e Telesii sectatorum turba eminuerunt, ipsi quoque juata propria principia philosophantes. Academiae contra Τelesianae socii, intra fines verbis magistri descriptos se con-
Vide NicEnos, Memoires des hommes illustres, T. XXX, p. 108 Sqq. Ipse Persius Iad Patritium, syntagmate Telesiam, dedie. i Cum inulta, inquit, in iis ossenderes, quae, veluti Democritea, Delio quopiam natatore indigerent, me identidem, tanquam in eorum lectione disitius versatum, no. Telesii familiarem, eo utebas. Ego ovileientium sese dubitationum scrup aos eximebam quod poteram. Ita ad calcem operis quum legendo pervenisses, tam honorifice de eo Imul ecepisti, ut ipsum veteribus philosophis anteferres. Scripsisti quoque a me rogasus in eam philosophiam dubitationes tuas non nullas, quas ad Telesi uni transmisi. Ex eo candidissimus phil sophus quanti tuum saceret judicium haud obscure Signis ieavit, quum deinceps sua scripta ad tuum sensum exigere non Sit gravatus. n. Vide MolluoPII Polyhistor. T. II, l. I. e. xiv.- Patritius Τelesium divi Mirum instem O nuneupat, Pane mia, t. XVI, p. 100. Cf. l. XXIV, p. 1 l. XXXII, p. 152.ὶ
50쪽
tinebant, Aristotelis de physica doctrinam eodem quo Telesius modo impugnare Pergentes, et Singu- las Tolesti sententias ita tractantes, ut nunc, quae deesse viderentur, adderent, nunc .ab ipso jam magistro proposita oratione perpolirent et plurimis modis notitiae hominum traderent. Optime attamen rerum naturalium de studio sunt meriti; et praeceptis, et exemplis, artem arcana mundi, et consilium quod secutus est ejus auctor, libere introspiciendi confirmanteS.. Academia haec, quae ultra saeculum duravit, duas vidit aetates valde sibi dispares. Priore, vigento mortui jam conditoris ingenio, eloquentiae et poesi sapientis amorem et usum adjungebant. POSteriore, praevalente auctoritate societatis Iesu , ex academia ejecta est philosophia : theologia , aliis doctrinis in exilium actis, regnavit sola. Nihilo tamen minus notatione dignum, in omnibus hujus academiae scriptis, quae quidem ad philosophiam pertinent, quaeque Secundo temporis spatio rariora misso diximus, agnosci Telesii mentem et principia. Priore se tale floruerunt' Sertorius, Quali romani, Paulus
3 Digni qui hic nominemur etiam sunt: Io. Ia. TOnialus, Aloysius Cornelius, Jo. Micliaelius, Bene l. Georgius, Feucricus Pendasius, Hieronymus Morcurialis, et ille Patavinarum musarum Maecenas, IO. Vinc. Pinellus, cui Persius scripsit haee: u Collocuti autem praeter caetera saepe sumus de Telesina philosophia, quam etsi longissime a Peripatetica abhorrcti tem, sic tamen laudas, ut admirandum esse auctorem ejus ingentast fatearis. η uouanimal universum, opist. deuic. i500. venet.