Opus naturale politicum, in quo principatuum regimen indoles elementorum adumbrat. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico collegiato Montisregalis

111쪽

Homo, & natura per aduersa princedunt facinora, diicordes eunt, ini. tia sinibus miscent, insectantur se inouicem, metaq; unius alteri initiu age. di suppeditat . componit, unit, gluti nat natura ; distrahit, lacerat , & eui scerat humana solertia, cum enim ex se nequeat per causas ad res pergere, per distractionem retum deuenit ad

principia . Vetustissimi Philosophi in

dissolutione mixtorum, ignem, aere, terram, & aqua deprehendentes, qua tuor elementorum doctrinam diffuse vulgauerunt, Sed cum ista, una ex cepta terra, ad examen se non sistant, igne enim tacta diffugiunt, nee sensiubus dilucidari patiuntur, chimici ninuato distillandi usu ad exactissimum

ludicem reuocant, oculia, gustuiq;s jeientes. Hinuo insulsum excludunt lilegma , mox aquam eliciunt, dein/rgentiori igne oleum exprimunt, cui trescens, & torridus cinis superest; tunc artis periti in viventem, moratamq; partiuntur a sale praegnantemnimatum ferunt; exutum Tale omino periisse tradunt. istie enim cinj3,

ui subsidet,& ignis feruore non m

112쪽

ι g 'ma natur alis Politici

plius di strahitur, multo sale turget, qui tepida irroratus aqua , cognato ha more pellectus secum essuit, & vetusta deserit spolia. tunc vere, quae ultimo stant cadauer sunt, ei tum corpus, qua litatis expers, nulli rei conducens. Si cerui cosus in hac persta bilhqresi, ut ignem salem peperisse opinetur,co- cretam agitet materiam, prunas sub. da , flammas cumulet , omni ustione impetat , & ne micam quidem salis hac sua inani educet generatione. Neque semper, ut salem eruamus ad cinerem redigenda res est, nam colu harum simus absque ignis torment salern eructat , & expertus artifex eplantis sine incendio salem trahit, quo Deus terram ditauit, & velut the taurum in rerum profundo,dc penitiori sepeliuit aqua, oleo, phlegmate, ae inutili pondere conditum . Ex hoc coctiones, generationes, augmenta, di sapores ducuntur, nam quae acrius palatum vellicant, pluti turgent sale, quam quae mitius, ct igne examinata copiosiolem edunt:reserat enim ignis

salem, materia dat.

113쪽

caput IV c

incipiorum classe chimici rei jciunt, jbus ea tantu adscribunt,quae actio praestant, aquam scilicet , quam: rcur ij nomine signant, oleu,quoaptiui nominant, & salem. Hisce tri; uniuersalibus retu causis coaluisseria Philosophi norunt, na&Ari. teles salem otiosa materia confer.n esse vulgauit, placidoq; mari oleui a re prodidit, Plinio, & Strabo, testibus, sociali bello , Hiera cumis insulis eoiijs plures dies cum ipsori arsere igne nimirum in ima ritiuuor delapso vadarum unctuosita.

I re sua pingui oIeositate vestes,

undet mactatae , quae ablueret,

ecard si solo sale turga dum esses ;alperium in flammas, eas potius vi. ur incedere, quam extinguere; neciant qui sustineant petpetuam jgnis moniam a mari aethnae lassici, cum

tini flucturum suam illam pingued

ma eiicunt fluo mari per subterra os amphractus in AEthne montis nas diverberent, iugiq; naateria Wisa illa iuuent incendia . Re benerti lata , nanc praecipuam camam existi.

114쪽

gs opere a natur is Politici

existinaci , maris coagulationem in caveis prohibentem; donec enim plu, uialis aqua non ingreditur , ae mari. no permiscetur humori, a sole non exsiccatur; nam syncerae aquae miscella adeps ille, qui plurimum induratione vetabat ita rarescit, ut a solis calore

disiici possit, ne amplius inhibeat salam formari. Ex qnibus satis apertum est,cu Deus creare maria decreuerat, non aquam tantum elaborauisse, sed corpus fluidum , mauis humorem dicere tribus

illis coagmentatum principiis sale, sulphure, de idrargirio, petieaillimum

mixtum, in quod ea omnia concuris xanli quae immensi populi foueant m. tritionem, Marini aeeolae terrestres turbas lat. san frequentia, sed quod certissimulis est, magnitudine excedunt, nam orchae,balaene,physeteres,dia alia igno ta monstra, quae in dies usus nauigantihus aperit, minocerota, elephantes, corpulentia, & pondere longe superant: cuiusq; circumuolantis aera, re

attenris terram species simillimaalimat Nar, quod ne terris aliqua

115쪽

in pane inuideret, humanis insupet si mulaetis no bilitauit Deus, quae cum nec pestis heluatur , nec hella coniiciant, in immensum propagabuntur,: ut credibile sit cauernas maris non se. tus, ac populosas Citiitates frequenta. xi, ad cuius populi usium inibi non le- guntur fructus, non seges metitur, aut herbae pullulant , sed nudum solum scopulos& arenas exhibet, quae nec I a ventriculo euinci, nec in ossa deda a ' ci, nec in earnes mollescere queant .

Quare fatendum est harum bestiariun

A turmas suo nutriri mari. maxime ad M alendum opportuno, cu ex illis pria. pin cipiis conflatum sit, quae in solidas, in mollem; corporum partes facessunt. Inquies marina monstra rapto vi ibi vete, is respondeo . non ne, quaepiuntur, ex aliquo vixisse debuerunt3 adde pisces praedae obnoxios saeuitiae fugere .m litoribus appropinquare, ' ac si malint homines alere, quam fe ras , quod si aliqui rapiuntur, paruuli: sunt, interuiuntq; grandioribus pro

si obsonin, dc seita mentis: caeterum et 'im laetum alimentum mare est et hoc labsiori parte, alitiostra, maxillas de

116쪽

eto operia Maraci Pilitici

tes, coria , ossa , cartilagities, An ridine vero carnes , adip*mq; iove V, qui tantus est, ut olei non mediocrid

copia e colossis illis ingentioribus e

primatur. Suma cura disposuit Deus, ut elumina se in matia euoluerent quorum crassitudo tenui elemeto litquata difflueret, & dulcis aquae contactu amaritudo mitesceret, grata msedes, & esca piscibus fieret. ' Ne putes tantum ad piscium domi, cilium , de alimentum facta maria. natura uno itinere ad plures pergentei et as,reposit a regiones mare iungit,

ad ignotas terras iter pandit, vasta onera in lubrico regit, quae oleos de lalso stabilius haerent: tanto usui erat pinguescere pelagus, & sale consper gu ut vansimitter*ntur classes, & pas.

serentur turmae, ni ultra haec tertium

accfidere; commodum, coire scilicet homo rem, copdj mentum anima ubus elargiti prorogand* viis opportunum. Raro tellus in salinos montes eleuata necessitatibus impar esat , emari tantum subsidium spectatur , equo sal elicitur multus,terreno purior, magis tempeialiis, re humano cor'

117쪽

Impis III. Ti

pori eoaducibilior. Ne quaeso in tanei operis contemplatione ad solis ardorem te eonuertas, sed contemplare Deum, qui ex eadem materia terram stabilem, & oceanum mobilem posuit; ne rerum omnino te credas soliditati, cum immotum. & mobile i j sdem iungatur principijs, possintq; leui momento liquari montes, ae librai maria, fluxumque, & stabile suastices ad inuicem rependere,

118쪽

. t urs ostenditurq; tributa, qua uia ampla , iustitia commodum

reiciuntur, qui conditionem suam mectigallibus obnoxiami lamen is

Iracula ista,quo ampliora sunt, eo acrius in naturi me prouocant. Attingit etiam querela Deum qui piscibus elemetum suum alimentum fecit ; homines vero inter elementa destituti uruntur, algent, tabescunt, putrent. Ferae in pabulo natant, quod toto corpore adbibunt, nec ore assumunt, sed ultro infertur, etiam atterendi, & deglutiendi mole stia carentes. Humanam conterit in dustriam aruorum cultus, ac dum in duratur corpus in euertenda terra, ut cinyniatcstos, deludat mens imp Io

119쪽

tans imbrem, gelu, aestuita. Labores precibus condiendi sunt, ne uriti cadant: tales promittit humus, nisi illa tacuadent a stra: sterilitatem minantur sy dera, nisi indefesse sit perarata

tellus , Inter diuertas curas plerumq;fallimurn deiectos labores in cassum dolemus, atq; alimenti inopes, nutri' cndi necessitate compellimur. Fames vero pitatu m sa Metas est,distentus v e. ter,oblinita viscera, stipatum corpus. Sua quom habent capitolia aduersus procellas, quas mature sentientes, se recipiunt in cautes , ubi tuto diuer.

Expediebat admoneri helluas, vinsultus praecauerent , qui ex aduersonopinati viros opprimerent instan, i una, nec ruerunt, igna ros si js,e ni mrirntaxat post casum spectare licet Drupta. Placuerat quippe Deo, utatione vigentes, sensibus inurmius texentur 3 sic in salientes delphinos,

et fetes scalpentes aures,acurate iacu-

Vimumqt intendimus tepestates vitai mandi auidum , proprim; corpo ianotus non intelligentes, belluarum imo obseruatores, in quas ita dom, II namur

120쪽

operti ues adis Polithi

namur, ut plerumq; illarum pretiunt

Pisces liberi, solutiq; vagantur,nos

seruitutem seruimus, Principes reCognoscimus, madatis parere cogimur.5alem ipsum, quem belluae contemnunt, & mare tam copiosium eructat. magno mercamur. Fructus, quos tellus potior curas,etiam maligne pro fert, ijs impendimus , qui in laboris partem non veniunt . Emolumenta undaru transfretatione quq sita jsim Partimur, quos periculorum socios non habuimus. Crumena emungitit, bona vorantur, diuitiae rapiuntur, ip sa mei paupertas exprimitur. Non ne

nostrae sorti, belluarum deteriori iure ingemisco Fateor nostris temporibus nequitia conualuisse: attamen gemitus homi num sine mollitie audiendi sunt, ne inquam lancem propendet animus, re male pensiculata , iniquam promulget sententiam. Damnare natura ingrati animi crimen est, Principes maiestatis, quos altitudo dignitatis extra inuidiosi iudicij aleam collo,

Aquam