Opus naturale politicum, in quo principatuum regimen indoles elementorum adumbrat. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico collegiato Montisregalis

81쪽

eluami tributa , quae quamuis arctios mis legibus, ad certos limites addicta sint, variis tamen motibus inten. duntur, quod saeuienti fortunae adscribendum est , nec imperitis vocibus arguenda ministeria necessitatis duuctum comitantia. Domus regiae verum stibulum,dc atria prodiga di mersione comprehenta, liberaliq; splendoremae antia omnium oculis impune co trectantur; ad internas vero edes denisse tenebre occupant accessum , inibio spatio summa imperii claudu

tur, non nisi ambigua, & auara luce erumpentia . In dominantiu arcana valido robori impenetrabilia liberalis sese inserit manus effusa opportune pecunia exhantiat ardua, quae nulla vi expugnantur: in accedunt, quae in

aperto committuntur. ducta uxor au.

ged impensas, propagatio liberorum Poscit seruitia , filiae dotem, si bellum ingruat ; habendus, delectus, munien .ctae urbes, construenda forta litia quae momenta vectigalibus haerent. Atta amen modus omnibus ad ij ciendus est iam secreta Principum execrabuntiis

opuli, quae ad calamitatem in in C gent,

82쪽

so operia vaturalia Abita

gem, neq; trophea celebrabum reli

eare suas euertentia.

Non munerat terra eslos urentibus solis radiis consumpta, qui sub eanis exortu cupidissimos radios, Praedaeq; ieiunos expandens nunquam tenuuimra exigiis ingluuies quippe sua pauperiem iam fecerat. Experimento comparatum est tributa aliquot annorum processu tributa conficere, ita ut examctionis summa decrescat, cum plura intexuntur portoria. Calx arborum radicibus applicita fructuum quidam copiam praecipitat, senium vel o maturat,& plantam praecoci sterilitatqad marcorem condemnat. Quod sis,lieite cauendum Principibus est,nant paupertas subditi obedientiam corrarumpit, vectigaliumq; immunitatem elargitur. Diuitiae auctoramentum obserum

qui, sunt, quae Principem in dominii a picem tollunt,subditum fascibus pis- stant obnoxium, & quodammodo humiliori veneratione obstinguli timstas vero se absoluit, & pulcherrim

libertatis pignus inter aerumnas mih eiscitur; aduersus hanc suas viresco

sumpsit imperium; terribilis queq, y '

83쪽

iestas languet. Fregit ista Dionysij Siracusani an irritim obstinatum lyra amnide, qui, ut in suos subditos inopiam grassari ex eo deprehenderet, quod aperto Perneretur, prohibuit praela. Ehos exactionibus insistere, verens eos urgere , qui dominij retinacula pene soluerant, & ex promudo miseriarum ad libertatem emergebant. Quod si paupertas noluerit obsequiuexuere, & erga suum supremum inco cussam obedientiam durauerit , id illi debebit Princeps , quod revereatur, dum contemnere possit ; deinde subsidia illine non nisi tenuiora meranda sunt. Artaxetsem Persarum Regem regnum suum peragrantem obuiam habuit Sineta ultimae humilitatis ho. mo, qui improuiso Regis accessu ino. piae conscientia motus, ac moleste ferens, dum caeteri Regis gratiam deis merendo pares e sient, sibi inuidiosam paupertatem ossicium tam gratum eripere nouum munerandi excogitauit commentum , patefecitq; prodi go animo, quamuis egentissimo, all- quod semper superesse , quod det. In proximum itaq; fluuium solicite pro . C a perans

84쪽

s a verti naturalis politici

perans utraque manu diligenter com missa , & ad caue modum inflexa . quantum potuit aliae collegit , praete reuntiq; Regi nullo artifieio pollutum munus obtulit. Purgatissima fides, de non fucata conspicui animi reuerentia in dono resplenduit; correctissimum enim obtulerat, nullaq; misceIIa temeratum, aut labis alicuius obte, gens. Illico Rex purissim' mentis radios conspiciens ingenuitate illa muritum delectatus, oblati vilitatem pre tiosissimam habuit, & infimo homi ni maximum in nihilo danti regiis Iargitionibus gratificatus est, quas profecto exercere in amantissimum virum non potuisset, si omnes subdi.ti pati veneratione eu prosecuti ese

sent.

Populorum thesauit maiestate Principis, auctoritatemq; fulciunt,quq temnui subditorum lare fatiscit. Potuit Artaxerses pauperis istius syncera M. neuolentiam amplissime recognoscere, quia ditissimis hominibus imperabat. od si imperium suum non vltra illius sortis viros propagatum es set, aquam Pro aqua reddere coactus

85쪽

fulsieti ut intelligant Principes,quan to studio fouere debeant subditorum opes, quarum auctu gliscit maiestas, decretione marcesciis quantumq; carum nendum sit, ne ita suos populos emu .gant, ut in beneuolentiae pignus, di amoris pretium aquam elargiri co

86쪽

3 Op s naturalis Politici

E menti conditionem , maris Ua-

turam omnium principiorum vj. ribus inflructam esse .

simplex ne dixerim .

an contextum, aquam, an corpus fluidum, ele mentum vel mixtu, liq- reo. Quatitur velis, alii ditur in saxa, ligno sindi,tur, spumat in litore, verberibus cedit, irrequiescit in motu . Mox eductum in terras salinos in montes concrescit, scopulorum praesumit duritiem, me tallorum vestit soliditatem. Nulli co- cessit natura ita longe a pristino sta, tu desciscere, & insolentiori conuer sione formas induere. Datum quid et aquis exire in aerem, ventis in plum' am lentescere a sed consuetum est fluida calore fatiscere , tenuuia constringi frigore . Subit terra terum imagiis

87쪽

nes, sed generatrices potentiae satis euulgata facultas, quae semen fistulat

in venis, in musculis solidat, cavat in osse, in membranis protendit. mare vero non glaciatur frigore, non set uore discutitur, non generatricis auxilio soliditatem nanciscitur ; omni , hus animae facinoribus exutum prae' stantiores mutationes eo equitur.

. Scilicet egressum alueo b in vicini litoris scrobe demersum, ac sole diuer heratum in superficie densatur s fuscui luridumq; colorem sensim in album deponit, fixum, stabileqi corpus asiu--mens. Nec id putes procreatricis edin-ctum viribus, quae antesignanam P mittit mortem, funditus delet , ante. quam construat nouas sormas nequit. inurere, quin meteres deleat. Nihil in subhuctione salis patratu simile , ubi nulla praecurrit occidio, nec quidquadebuit corrupi,ut quod latebat emergeret, & conclusus utero faetus ad tu'cem erum petet. Sale praegnans mari nus humor, nec ponit onus, nec coire

viscera sinit, sed cogit densa fluere, ecponderola natare , donee feruore forum

lis tenui parte discusia, quod libere C meat

88쪽

ic herli rataracis Politici

meat exhaustum, non amplius prohibeat spissum coalescere, soluatq; sali, num spiritum humido carcere , qui continuo lapidescit, di riget . Sola aqua non constare maria coisvincit sensus, qui ad oculum explorat opaca, ad gustum salsa, ad tactu densa, ad stateram ponderosa et nec ex petrimentum detrectat ostendens illud in salinam consistentiam decedere

quidquid liquescit in Hellesponto, in

terris stare. nec opponas aliquod regens editum, quod antea no esset, di versum examinari coneretum a mombill, calorim; ministerio salinam formam nouissime inustam . quae aditiquitus oceano non conderetur. Nasapor gustus, & pondus comprobam perunt, vel aquis non constare maria,

vel in aquis solida mergi , confundiq;cum fluido, quod aliquando consi steret , & humescere in humido,quod

arescere posset in sicco .f Aqua, quam ab excellenti opere regi a m d i cunt,aurum, argentu inq; exemos a sorbet , quae humore confusa tan diu fluxa vagantur, quoad exhalaiae.

it liquori Caseus per lactis serum:di.

89쪽

stributus pererrat, donec caloris auxi ljo subsidit, non tamen , & te natum esse aurum,& exortum caseum iudica, ueris, sed detectum quod alieno tegmine operiebatur, atq; xterna forma, quasi vinculis pressum,libertati re de p. tum.In caseum,butyrum, & serum lactis compago diducitur; parent uni tria diuersarum rerum simulacra et sic corpora coagmentantur corporibus, mixta congeruntur mixtis: ut statim ac nouam faciem aspicimus, non de miremur ignotum, vel ex abstrusiori-hus naturae thesauris nuper arbitremur depromptum, quod iam diu fabricatum, & extructum ante omnium ora exotico peragrabat in cessit. Liquet mare , fugit impulsum, va nos campos excurrit, transmittit na. Des , aliaq; aquarum gestat insignia . Sed haec testantur esse maria no aqua, quae aspectui meabilis, palato dulcis, tactui mollis, soluitur igne , totaq3 in fumum ,& cognatum aerem trans-ffunditur. Ex adueris pelagi liquor i n- Pervius visui, mordet linguam , vice rat fauces, calore densatur, & pertinaeq

ci soliditate vehementissimis flammi

90쪽

operis naturalis Pol isti

Philiberto pacate audiret, quinq, ta me non coprehensis ciuitatibus regio' gubernadis arbitrio donec Sebusianci ru, & Nieaes comitatus ambigua autumabit Galli iura disquirerentur; idemq; met Emmanuel Phili bellus, ut firmiori nexu obligaret concordiam, Margaritae Herici Regis sorori denu sit, ex qua, eum Carolu Emmanuelem suscepisset, tutela prolis adactus, eo acerbius apud Carolum VIIII. tunc Galliatum Rege prperastinatam sua. rum cultatum redditionem deplora,

bat. Rex,ut tot annorum usurpatione,

quadam iustitiae specie, protegeret,litis albitrum se Lugduni eonstituens. que,stione percepta aequissimo scito stare. lter ta men apud reges usurpato Sabairdiae Duci sustragium dedit, digressumq;/ gubernatoribus indixit. Borditionius, qui Taurinum curabat, regium diplo. ma asserebat inualidum, centum milis libus nummorum non obsignatum. quae molestissima vox haud perfuncto. rie prudentissimi Ducis animum excussit: ponderabat enim exeedente sum. mam pro temporum mensura, longo

illo essetas subditorum opes, sibi impendio: