Christophori Besoldi J.C. Synopsis politicæ doctrinæ

201쪽

aoo Lib. II. Cap. I. praesagium appropinquantis ruinae universalicnonnulli ex eo sumant , quod passim vident pessimam liberorum educationem , in dulcientiamque Parentum deplorandam. Ratio sane & doctrina (dicente Aristo t. Io. Ethic.cap .ult. non satis validae sunt, ad virtutem inducendam causesiae: sed oportet prius animum moribus excoli, dic. g. Alia autem est institutio eorum, qui Principes sunt , vel ad Rempublicam gubernandam educantur; alia Privatorum, qui ad subje-ionem informantur: diversos ob fines uir

rumque.

. Principum institutio , omni adulatione ea rere debet: nec ut iam Principes, sed ut aliquando futuri, siunt educandi. Ac sane nulla perniciosior Principum , de totius Reipublicae pestis est,quam si in media adulatorum, di paramittorum Aulicorum turba, inter canum Venati- .corum latratus,Aularumque delitias, atque mol-ditiem, illi adolescant; si ad ipsorum placitum,&

lubitum,circa ipsos omnia personent, dcc. Amirato discursIJ.c. a. Indeque Regni Status,merito conqueruntur, si Princeps non rite educetur. Cominae. a. cap. 6 ad D.

S. Instituendi vero sunt artibus illis, quibus utrumque , & armorum & pacis tempus rem Possit gubernari: id quod sine literarum, inprimis Historiarum , Tarius Maae .dissert. I a. re Politices cognitione , vix fieri potest. Et turpe est

yiro Principi, statuta di scita Regni sui ignora-

202쪽

De Educatione, Sc. et o re; LE .f. dervius. de O.I. turpius fidei articulos(si velit esse civis coelestis) dc quousque , illaesa conseientia, Politica potestasse extendat, nouscire,

6. Sed vero literae,non Scholastice ipsis, simi tradendae , hoc enim si fiat,plus eos in prudentia politica deficerc, quam proficere, exempla haut pauca edocere videntur. Sicque in eo peccasse Platonem, Plutarch. iu Dione, refert, quod eum voluerit in Sophistam mutare. Vi tiosam etiam, nimisque Scholasticam fuisse institutionem Sebastiani Portugaliae Regis , refert Connestag. ol. 3I .me. Indeque nonnulli suadent; ut Magnates per discursum & conservationem de rebus variis, architectonice iudicare discant: ac semper juxta se habeant, Viros litteratos , simulque prudentes, ac veteres Capitaneos, di Consiliarios pios. Hacque ratione profecisse dicunt Franciscum I. Galliae Regem. Meldav. lib. I s. Et teste Laiapridio, Alexan. Imp. cum inter suos convivaretur, aut Vlpianum, aut doctos alios homines adhibebant, ut haberet fabulas literaetas, quibus se pasci,& recreari virebat. T. Privatorum quod attinet institationem,

placet magis publica,qu m privata disciplina, in

sapientia dc consensu totius civitatis fundata: siuinitI.. g. cap. a. modo non quasi contagio, condiscipulorum depravati mores, genuinam .

inficiant simplieitatem.

- s. Prohibenda inseper omnia senes quae, ventuti scandalum praebere, vitiorum que Osee

203쪽

eto et Zib. II. cap. I. siones suppeditare queunt; ut sunt Lupanarias quae tamen maioris mali caussa,in Italia,& albbi tolerantur: eaque cum Pius v. Pontifex Maximus hoc nomine vere dignus, tollere vellet,id non perficere quivit: ut alicubi refert Thuanus Bacchanalia s ubi non solum vestes, contra Divinum praeceptum mutantur; sed dc simulatae stultitiae occasione, turpissima , & plane scelesta quandoque perpetrantur ac item, Scenici ludusi in quibus vitia repraesentata, saepius discuntur.

. Augaestim. I .de civit.Dei,cap 32.e 3.confisi a. ae quoque Saltationes; quae olim corporis exercitium , nunc libidinum plerunque sunt incitamenta . ton.de Sales in praxssint ara. 3 .c. 3 3 . iussos Deculeon .in epist fol. I 8 I. S. Cumprimis autem Virtuti serviunt Studia litterarum , maxime ex vetustiorum Graecollum & Romanorum Sapientum instituto , si tractentur: ac nempe ad publicam utilitatem magis, quam ad privatam delectationem si a

commodentur. vide Montaigne I. des editiis, cap.

a . . lesque Philosephi sunt adprobandi, qualis fuit Helvidius Priscus et qui, ut Tacitus .his or. ait: Ingenium illustre,altioribus studiis, juvenis admodum dedit: non, ut plerique,ut nommine magnifico,segne otium velaret:sed quo firmior adversus fortuita, Rempublicam capesse

Eo. Sed tamen non eo solum fine,literae sunt discendas, ut nos alant, sed ut omni statui protat, uri saltem per totam vitam, honestam rh

204쪽

De Educatione , dic. 'creationem praebere queant. Virtuti ea se viunt, & magnum vel in ea comparanda adiumentum,vel in parata ornamentum existunt. i- de Tarium Maximum dissert. 2 I.

gr. Adhibenda itidem est cautio, studia ne passim permittantur moribus nocivas ac blanda quidem, non tamen salubria continentiae qualia magnam partem sunt lasciva poetica fia

huc magis Amadisiliabulaeque similes aliae; quae

vanam omnino, nec ingeniosam delectationem praebent. I .P. Iulius Nigron. in orat. A DE . libret amat. Possevis in apparat. sed3. . cap. 3 .fol. 3ia. Pinre. des intentioni. cap. O . . ia. At si literas promoVere velimus,non modo iuvenibus ; sed di Praeceptoribus subsidia ne desint, opera danda erit. Qus in parte, Catholi- ei inprimis sunt laudandi, qui Collegia habent

Patrum Societatis Iesu oratoriae congregationis , ac Monasteria item quamplura s ubi commoda occasio meditandi aboriosaque opera in lucem edendi, praeberi solet. Ae praeclare Rex Regum Magnus Artaxerxes, Hellesponti Praefecto ( inter. epist. Hippocrath Hippocratis Coi

gloria artis, etiam ad me pervenit. Dato igitur ipsi auri,quantum voluerit, dc ipsum ad nos mit . esto. Nam optimatibus Persiarum aequalis erit. Et si quis alius bonus vir est in Europa, eum domus Regiae amicum facito, &c. I3. Studia literarum, reformatione indigere

multi putant: id ut non abnuerim in totum 1 ita I s etiam

205쪽

eto Iib. II. Cap. I. etiam experientia attestatur, multos, qui hule malo mederi cupiunt, a prista integritate indies recedere magis. Ac prudentis inseper esse videtur , noscere mundi vanitatem,nec tamen adstipulari iis, qui eam curiose nimis rem Vere volunt.

I . Ac ideo,nunquam cum praecipiti applausu audiendi simili, qui novas Didacticas procudunt ( ut ante annos aliquot,impostor ille Rati chius aut qui artem Memoriae, vel Lullii venditant Pansophiam et aut etiam qui auctores, &interpretes priscos, e manibus excutere student: ut,verbi gratia , in Philotaphia Petrus Ramus , in Medicina, & Philomphia, imperiti Paracelsistae; in iurisprudentia Antinomiarum insulsi extricatores , & Triboniano-Mastiuae: in Theologia lateretici, ac inprimis Phanatici, VVei liani, Rota, cruciani,&c. satagere solent,ac tandem quoque , Compendiorum inconsiderati pro cumres sunt detestandi: quatenus juventuri, commentaria prolixiora dissuadent. Sed de studiis, plura dextre monentur a Dn. Adamo contZen. polit.cap. .Wheqq usq; adsin lib. I s. Studiis litterarum, succedat inspectio studii peregrinandi. De quo,an utile sit e varie dis

Putari solet. vide Senec epist.28.tae as.D ii Belli, Mermetem polit .lib. I. Petr.Andr. Canonhier. AE. infelicita de litterati, Guerrier. DL s. usque ad .hb. i. Est autem Perstrinatio, non improbanda in eo, qui corporis & animi ratione, ejus est capax: si modo recte instituatur. io. Nemph

206쪽

De Educatione, etc. . to sT6. Nempe si non regiones tantum in*lciantur, & externa , . non item ceremoniae Vanae

solum addiscantur : sed recondita magis, quaesivit in ipsa politia, indagentur. Neque exinde a quisita prudentia , ad statum nostrae Reipublicae, conVertendum , usurpentur. Recteque nobilis ruidam Neapolitanus: qui filio mo petenti, ut bi liceret peregrinas invisere regiones, illud se ei concessurum promittebat, si primum Romam, in vicinia positam,proficisceretur. Iuvenis mandato obtemperans . cum, quod jussus erat, fecisset, di Patrem de longiore peregrinatione sollicitasset; parens,cum videret, illum ex peregrinatione nihil utilitatis percepisse, respondit: Fili, vidisti planities, montes, valles, castellas civitates, amphitheatra, Templa, palatia, columnas, statuas, ruinas, hortos, aquae ductus,homines probos & nequam, divites ac pauperes,&quicquid unquam in orbe terrarum inVenitur. Domi igitur te jam contine post hac , & quieti

gius autem, hoc adscribit Rudolpho Principi

i . Ac sane si Machimellus, veri unquam aliquid stripsit, illust est; quod i .dissut.cap. s s. selicem praedicat Germaniam nostram; quod exterarum nationum careat conversatione. Hocque monitum, cum neglectum fuerit seculo nostro( etiam ab iis, qui alias Machiavelli dogmata sequuntur exinde novae indies subpullulant exactones, reputatio item parum prodens, sed e

207쪽

to 6 Cap. II. ro constans: ac quod pernitiosum prae omnibus est amicitiae ac correipondentiae quas vocant, cum Magnatibus exteris, magnitudini Imperii nostri inimicis, Germaniam passim invaserunt. Ac sine prohiberi deberet, ne Germani filios suos mitterent Genevam, Leidam, similiaque in loca, ubi nil nisi odium erga Catholicos, domum Austriacam,universiamque Imperium Romanum, illis insti liatur. C A P. II.

RELIGIONE.

IETATEM & Religionem: R rum omnino publicarum fundamentum firmiss mum esse et falliisque, qui humanis tantum Imperiis , non ultionis Divae metu, Respublicas contineri dicunt, Legumlatores Sc Philosephi statuerunt plerique omnes. Sodiu. de Repub. . cap. .Pippre.cap. do Cr seqq. a. Et enim si obedientia tantum adsit extermna, praemii vel poenae metu procurata, nec consideratio eorum, quae post mortem futura, Divinique nominis reverentia , excitet vel terreat

cives; Respublica gubernari non posse videtur. Eamque ob eaussam, in Rebusipublicis bene corristitutis , Athei semper puniti, vel odio habitis cultusque Religiosus,vel verus vel falsiis, in um: ' . fuit.

208쪽

ne sel sine. tor fuit. Ae Plato lib. io .de Legib. Si civitati & Reipublicae debeat bene esse, duas potissimum opitaniones, Civibus eximendas ait: primo,ne existiment, DEUM negligere, res atque actiones

humanas: dein,ne sibi temere persuadeant, Numen eoeleste , facile placari. Et alibi idem Plato, non vult in Republica credi DEuM esse peccati auctorem. Ex eoque Calvinistis religio nonem quidvis audendi. 3. Hincque D Ei loquus Moses, Philo de opsi

A. undia prive. dc pariter etiam Teleucus,Locrensium eximius Legissator, Diordor. Sicia. IE. e .ao. legibus suis tractationem de D E o,eius que operibus praeposuerunt: ac multi etiam xctitii Numinis cultu, Respublica vel constituere, vel conservare sunt aggressi: ut olimsecit Numa, idemque de Muchamede proditum inve

nimus.

Nullisis autem D Et cultus extitit unis quam, optimae qui politiae melius conveniat, quam Religio Christianorum et cum summo studio inculcet metum superioris, de simul concordiam seu fraternam charitatem. Lactant. 6. cap. IC. seqq ac de ira Dei,cap. Xa .erseq/et sis teuchus de perenni philos lib. Xo. cap. , . I. g. V Is . Sane Patres Societatis Iessi qui Indiae r gion*s nuper repertas, perlustrarunt; invenerunt ibi Principem quendam eius regionis, prum dentem , & providum; qui cum simplicitatem Christianae Religionis degustasset, etsi in consueta sua Idololatria, firmiter persisteret: attr

209쪽

etot . II. men subditis lis , ut fidem Christianam amph-cterentur,permisit. Ea scilicet intentione,quod sibi certo constare assirmabat: fore ut tributa devectigalia , sine contradictione sint numeraturi,s Christianae vitae regulas, diligenter observa-

. rent. Renat.de Lusima, de increm. Imper.a. cap. I.

putat. a. qui assecla apostatae Iuliani, Christiae nam Religionem , animos dejicere, fortitudinique minus aptos reddere tradit: quem satis reprobant expeditiones Constantini, Theodosii,&Caroli, Imperatorum Vere maximorum; Bullionii in Palaestinam, nostrorumque Caesarum in Vandalos,ac si quae sunt aliae,magis recenteS,H. Bori. Iract. de ruin gent. re Thom. solas designis Eccles Dei,sset. 3 3 oe s . o. Ecce hicae adminiserationis partes sunt duae: institutio Religionis, Sc custodia institutae.

q. Circa institutionem autem, cumprimis

hic est illud repetendum(ut & supra dictum fuit j

quod ea non ad Magistratum secularem spectet; sed is solum sit defensor , & executor, E clesiae,eiusque legitimi capitis decretorum. Sub diti autem merito , ab omni innovatione abho clere ; ' Religionem eam uverissimam censere debent, quae convenit cum litteris sacris, institutis item ac traditionibus, Ecclesiae Catholicae' ita antiquissima existit. - 2. Nam . sane illa est Religio vera , quae catholica invenitur: eam enim nos credere, in Apostois

210쪽

D. Religione. 2 os postolico symbolo profitemur. Quidque Catho licum sit i haud anxie est inquirendum, sed verbi

proprietas insipicienda : ex qua modernae haereisses, uno quasi ictu de iciuntur. v. Iudaica quidem Religio, nomine antiquitatis, omnes vincere videri posset, sed tamen a Christiana, in eo solum differnuta lumine umbra i res,a sperac item quatenus olim vera fuit, Salvatorem nostrum venturum expectabat quo

nos nunc fruimur eodem,utpote Vere advenit.

I o. Superstitio vero Paganorum, loco D EI veri, Idola colebat, quae Daemones designabant, di Angelos nescio quos tutelares. Sicque ex Astrologia ; Magia. aliisque artibus, confusium chaos erat. vide Demonis' Mimica, Menrici a Monte acuto. Sed passim tamen apud Poetas pristos, di Philosophos gentiles, obvia sunt rudera, verioris Religionis r quae ex Patribus college runt Iustinus Marur, Theodoretus, Lactantius, Augustinus, Eusebius , Origenes, Clemens Alexandrinus, Cyrillus, Athenagoras,&c. ex recentioribus, Steuchus, Postellus, Raynaudus, e Societate Iesu aliique . I i. Saracenica autem , sive Mahumetana, carnalis plane Religio est (ex parte etiam politica, ut Boccalin. I .mam. 6 . docet.) quam Photiniam , novis dc speciosis coloribus, adumbrare videntur. Budavv n Vorol fol. 23 .hc. ia. Post veritatem, studendum est, ut Religio sit una: id cum sperare sorsan, fore aliquan