Christophori Besoldi J.C. Synopsis politicæ doctrinæ

221쪽

condignis suppliciis assiciantur. reoruinop. I. f. t. sp. Laurent. Grimat. de optim. Senator. fol. rss. Pariter, ut illi Medici inprimis sent commendandie qui per diaetam alias rationes promcurant, nequis invalidus reddatur: magis ac si remediis nauseabundis, restituant sanitatem. Id autem fiet, si causas, ex quibus animadverterint potissimum flagitia nasci,recidant,si queunt , vel

certe praemant,dc attenuent, Rerumpublicarum moderatores. Erasm. in sistit. Princ. Boccat. I. ret. 8. ad'. a 3. Praestat item, poenarum multos esse gradus; nec enim quasi per saltum,& non nisi in existi emo necessitatis casu, ad ultimum supplicium recte pervenitur. Hoc enim exigit ratio suppliciorum, ut nemo pereat, nisi quem perire, editam pereuntis intersit. Lenesus obser . polit. Es2.

sieque infami fustigationi (quae omne medium, ad frugem perveniendi excludit j merito praferenda est condemnatio ad trirremes,&si quae alia ratio iniri potest , ut poena non capitalis,tam deliquenti,quam Reipublicae pro fit. Hocque fi-nGErgasteria,-Optimhauser I opera publica,&c. salubri consilio instituuntur. Poe. namque operarum, probat etiam S. Augustinus epist. i Ss me. De E rgastulisque videri potest Li.. psius et Elector. cap. I S. Nec spernendus est Turisciorum mos, qui verberibus sat saevis, absque infamia tamen, caedunt levioris delicti reos. et . Consultum etiam videtur, ut Carceris

squalor,in iis praesertim, qui mortis sunt rei, mitigetur.

222쪽

De Praemiis, re Poenis. et artigetur. Parthen. Eitui .r cap. g. num. 26. oec. Nec apud Romanos , carceres ita squalidi erant. nec .l. I .de Tranquill.cap. I o. Tipfexcursad Ta est. 3 cun .s sit. Hincque subterranei carc res,in Gallia prohibiti sunt: teste Bodino. Qualis Athenis sust, Puteal dictus Aeolit. ult. Et Gerremanorum veterum crudelitatem, ratione capti. orum, culpat alicubi Froissari. Hujusque indicia sunt carceres teterrimi, adhuc in arcium vetustis ruderibus extantes: ubi semper praecipua

Turris c Diion Gallis ) carcerem profundissimum habet in imo.

. t DE LEGIBUS.

OE N IE &.praemia, ut & alia in Republica , a Magistratibus sunt distribuenda . Cum vero omnia sint incerta, quando a jure est discessivmmelius censetur poenarum praemiorumq; di Tiburionem,Zetibus certis quam mero Iudicantis arbitrio committi. Iudicium quippe humanum, non Vagum solum,atq;distome, sed re affectibus non raro obcoecatum esse solet.Ηincque statim post diluvium,Deus optimus Maximus leges aliquas Noaho praeseripsit. Ac etiam antiquissimis temporibus earum

inventum,Graecis communicavit Ceres, Diod. r. D. I .Polid. t U.de iuvent rer.a .c. I. Cura. . I in

223쪽

radidi Iib.II. Cap. IV. mpub. Hebra. i. Ac ominosia est ratio gubernanis di, ubi Magnates suo ex sensu , sua per rescripta di decreta,disponere cuncta 3 imo potius omnia turbare volunt: quemadmodum Caligula olimessicere voluit, ne quis resipondere possit, propter eum. Sueton.in vita, uti Casaubon. E contra, rectius a Capitolino laudatur Macrinus, qui inducere Voluit, ut jure, non rescriptis

ageretur.

a. Leges mero publice edendae: G. Forner. I, felera. 2 . & eas ita conscribi decet,ut ab omnibus intelligantur. & nec ulla ex parte obscurae, ac quoque ut breves sint. Boresi. a. de Magistran

X. ranuvl. I a. Quales erant Moysis, Solonis, de illae XII. Tabulatum. Estq; indicium morum depravatorum,perniciosissimque litium multiplicationi ansam praebet, aliter si fiat. De Zeleuco, memorat Strabo: illum Thutiis paucas olim,& simplices dedisse leges: sed secutos , alias per subtilitatem, & nimiam curam addidisse: ex quo factum sit, ut celebres magis , quam boni redderentur. Additque dogma, quantivis pretii . Bonis uti legibus; non qui omnes iis sycophantias, aut calumnias cavent, di excludunt: sed qui simpliciter latis , firmiter inhaerent. Sane non multae leges , bonos mDres,bonum Ius faciunt rsed paucae, fideliter servatae. Multitudo legum

magis intricat, quam extricat causas. vide omnino Agontaigne lib. ult. cap ult .fol. Ioi . C c. L

gumque copia, Iustitiae inopia existit. 3. Sunt

224쪽

De Legibur. 22s3. Sunt autem leges, vel Naturales, vel Pysitivae. Et quidem naturales;vel nobis cum brutis communes, vel homni ut homini, ipsa rectaratione dictitante, agnoscuntur: s.Ethic. Io. Ius Gentium primaevum vulgo vocant, di reliquiae videntur naturae,necdum a lapsu depravatae: unde juris etiam Divini nomine, indigitari queunt.

Cic. I .m a. de legib. definit, rationem summam, insitam in natura: quae iubet ea, quae facienda sunt,prohibetque contraria.

. Leges Humanae, sive positivae: vel sunt generales, vel speciales. Illas Ius Gentium se undarium appellant: ad conditionem hominis scilicet accommodatum , ut nunc est post lapsum, ab omnibusque gentibus approbatum. Quo pertinent Dominia, Contractus, Bella, Servitutes, &e. At positivae speciales, illae em-sentur, quae a populo quolibet, vel usu diutudino , vel certa sanctione sunt approbatae: ut est Ius Civile Romanum, Atheniensium, dic. quod

a principio quidem, utrum ita, vel secus constitutum sit, nihil refert: postquam vero constitutum est, refert: ut alicubi Aristot. ait. . Leges vero daturales, immutabiles sunt e Arnise . d.cap. 3.DI. ad . nisi quod interdum per Ius Civile determinantur. arg.I. o. fide iustit. O

jur. Omnes autem Leges positivae, eadem ratione & modo , quo introductae, iterum com mutari queunt. Unde Cardin.Zaba reli. in cap. cum tauta, extris de consuet. Positivas dici autu-

225쪽

et a Lib. II. Cap. IV. mat, quia positae in Voluntate Principis sunt; dc sub perpetuo motu.d. Civiles quoque Leges, ad Populi naturam,

ae ad Rempublicam accommodari: neque simpliciter optimae, sed quae accommodae maxumae sunt illi politiae, quam Legissator informat, ad probari debent 3 polit. J .insu. ET .cap. I .ad . Eadem sere ratione, qua corporibus nonnullis, cibi boni succi, & medicamenta alias pretiosa non convenire , sed pernitiosa magis esse, expe. rimus. Et hoc porro apparet: debere consider

re legi satorem in dandis legibus, quod non det optimam legem simpliciter , sed optimam illae

Politiae, quam informat. Populus etenim imperfectus &vitiosius, non poterit legem persectissimam tolerare. Nee inde vocari malas leges propter hoc, sed convenientissimas: quia conveniunt fini, & statui Politico. . Eandem etiam ob causam, politicis seu iudieialibus Mosaicis Legibus; nisi quatenus ratione naturali nituntur, haut obligantur Reispublieae Christianae.8: Sunt quippe illae, vel Caeremoniales s quae

post adventum nostri Salvatoris, non secus ac umbra, per lucis accessum, evanueruntj vel Politicae aut forenses ( quae una cum Republica Iudaeorum, exoleverunt o vel denique sunt Morales, jus illud Gentium primaevum, naturaleque

multi

226쪽

De Iegibus. a a mullisseqq. Thom. a Iesu. de convers. Gent. I .cap. 3 et . Ubi tamen iterum notandum venit; alicubi, forenses simul dc morales leges implicari. Sicque prohibitio adulterii, furti, &c. . ex morali, gene ratique ratione descendit: ipse vero poenae mond us, in arbitrio Civilis Legi satyri s , situs e sse vim detur, Homicidio tamen excepto; quod nem pe ex talionis aequitate, di prima post Diluvium uinctione,si dolosum sit, capitale esse debet. s. Legitibus porro latis,naturaliter earum interpretatio , Prudentium desiderat auctorita- tem. l. a. s. his legib. de O. I. Nec constare jus

potest, nisi aliquis sit Iurisperitus, per quem quotidie in melius produci possit. l. i o .mseqq.F.de legib. Ηincque necessitas cum Iuris Civilis, tuni ludiciorum adparet; quarum neutrum (nisi ratiote abusus) vituperari potest. 1 o. Ius Civile hic voco,artem Iuris: Legum nempe , secundum aequum & bonum, Facto , multiplici varietate circumstantiatum informato , prudcntem applicationem 3 quo intuitu, aliud est scire Leges , aliud Iuris prudentia praestitum esse. In eoque consistit differentia, inter I

reconsultum, dc legum (in thesi j notitiam habentem.

. II. Sane Ius Romanum, non ut Lex,sed inprimis quatenus continet artem illam aequi &boni,seu leges quascunque recte interpretandi, tiateque applicandi modum docet,in Scholis docetur. Interim manet provinciis singulis, ius suum certum, subditorum moribus, de statui accommΚ moda

227쪽

ars Iib. II. cap. IV.modatum. Olim Germania, Saxonico partim, partim Suevico jure, utebatur: Unde der Each. sen: vnd Qehmaben Elpieges. Et multi dubitant,

an bono omine, Leges vetustiores,& simpliciores abolitae, Iusque Iustinianaeum fuerit introductum. Lipsisu moniteolit. et aerum. I o fol.m. 2 a. oecent. Epist. miscess. epist. et 8 J Et ab initio viri in Germania magni, iniquiores fuerunt Doctoribus Iuris et ut testari inprimis potest Reformatio Friderici III. Imperatoris, quae habetur apud Goldast. inden teletistianestingen. Et eh-ner .io comm. t rem Oerictis, fol. i. Sed aliter sentiunt rerum moderati censores; aliudque docuit experientia posteriorum seculorum. I 2. Et certe necessaria sunt ad artem Iuris non solum leges Romanas , sed & omnium

Gentium Statuta, ac consilietudines explicanistem, contrahentium item,testatorum,&c. mentem eruentem varia illa , vetustiorum inprimis Interpretum commentaria, tractatus, Consilia, decisiones, conclusiones , &c. & quae ideo , Ut-curumque infinita esiste videantur ; propter multitudinem tamen & varietatem casuum, vix adhuc

iussicientia esse; attestari possunt ii, qui in praxi alis sunt versari, & dum casum in terminis quaerunt , saepius sollicitae inquisitionis fluctu desti

tuuntur.

I 3 . Ut vero minin E culpandi sunt illi, qui

verum eruunt Legum & constitutionum Romanarum intellectum , ad eamque omnino per

tinem

228쪽

Do Iegitari tinentem antiquitatem, investigant . quodUmmo inprimis studio Cuiacius, Ilotio mannus, aliique fecerunt: ita solum conciliare apparentes legum contradictiones; & quidem earum, quae in praxi parum conducunt: operosa & inutilis subtilitas, ac ingeniorum ( quae aliis studiis, acutiora & habiliora reddi possient ) deploranda

cardificina esse videtur. Hisque assimiles sunt illi, qui jus obsoletum perose nimis tractant: dc de Iure,magis seperstitiose agunt, ac si in foro Romano versiarentur, digni, qui ad Elysaeos Campos relegentur, ut ibi Ius dicant Romanis. Stubta est phantasia, dissiciles habere nugas. Et recth

Iustinianus , NovelZZ I. vetera curiosius perqui rere , dc ad praeterita tempora recurrere, confusionis potius est i quam legissationis. I . Multi etiam processuum abbreviand

rum, Varias rationes quaesiverunti Pet. der.ira praefat..tib. 2. cap. II ses . 6.Card Cusa, decora eord Cathol. 3 cap o. Lather. de cerasis. a. cap. s et re seqq. Cod Fabr.s t. 22. mehuer in observat.

practic. Nonnulli quoque, Turcas imitandos esse voluerunt, quorum Cadi, vere summarie causas cognoscunt. Sed ut hoc, non nisi in Re publica dominatu oppressa , fieri, consultum es.se videtur , ita Germaniam nostram, non tam longaevitas litium, quam deficiens executio sententiarum,perdere videtur.

I Lex porro iusta, licet per tempora, de causia cessante , juste mutari possit, non id tameta facile fieri debet. Consultum quippe est , ut PQ

Κ o pulus

229쪽

aal Tib. II. Capet IV De Legibis. pulus Leges pro Oraculis habeat , earumq; contemptus ex commutatione frequentiori , oriri solet. Ac ita culpanda inprimis est curiositas eo- rum, qui temere Leges (aut aliquid in Religioneo immutant. a polit. 6.adsim.Boccatis. I .rag. 2 2. Eoque nomine reprehendi Iustinianus,a Procop. in hisor.secreta.ALGI ubi vide notfol. s. Vicic sim apud Dionem, lib. s fol. so I. Moecenas ad Augustum: Leges firmiter retine s neque quidquam in his muta. Quod & veteres Germani, studiosa cura observarunt. Christoph. Lehman.

GI .ad sin .er seq. sita det, ut leges maturo consilio sauciantur , quo possint perennare..16. Et Leges tandem, in duplici differentia existunt. Aliae n. sunt forenses , aliae ad Civilem spectant. - plinam: hoc est, Statum, vel etiam mores respicere solent. Iuas Vulgo candre mithas cantis ortinum;en I indigitare solemus. Haeque posteriores, magis sunt curandae , quam illae , quae solum expediunt lites. Vnde sunt

DE M AGI STRATI BU S.

O s T Iura, Legesque cognitas, consequens est,ut de iis dicam squivel Iuri dicundo,uel Legibus sunt praefecti. a. Inter

230쪽

Lib. II. Cap. V. De Magistratib. arsa. Inter quos primum occurrunt Magistras mi , qua voce proprie denotatur omnis is , qui est cum potestate, sibi a summo Imperio con cessa. Magistrare namque, est imperare. Sie- ut e contra ministrare , servire. Fesus Sc . Gentii de Origin fol. a J. . s. Prima autem pars optimi Imperii, in eo consistit, ut Princeps sit bonus , altera, ut bonis di idoneis ministiis utatur. Turpissimum autem est, Magistratus impartiri ex favore: vide omnino les commentatres de Blati, de Moni elue lib. DL is s. intelligo , ait Symmachus , IO. epistola is . quanto plus sollicitudinis habeat Magistratus, qui ex iudicio , quam qui ex gratia enit. Impium vero est, talia ossicia, pecunia redimere c fere semper enim qui ossicium emit, id vendore solet. I. a . cap. 21 1 radm. M-Ror. de Loon.a.c. sp. ins Blesac. l .selisi. IS .Pas quier . . cap. I s. Stultumque existit, cum eligere; qui vel ob eruditionis, vel aliarum qualitatum desectum, quod munus susceperit, haut nostit. Sane debent viri strenui esse. timentes DEUM,

odio habentes lucrum. Exod. I S. vers. ZI. Theodoret. contra Gentes, si s. Recteque olim Athenis , qui ad Magistratum admitti cupiebant, vitae examen subire cogebantur. vide Lysiam , orat.s s. o. Ed 3 o. Ac debent omnino testimonium habere vitae a nteactae, BoreE.de Magisr. I .cap. 16.1 auia. y semest .cap. I I. . Num vero Senes vel Iuvenes, Divites eIPauperes 1 Nobiles, vel Ignobiles ii sint i princi-Κ et Paliter