장음표시 사용
311쪽
interfecti sunt. In Campania Capua capi est 1 Q. Fuluio proconsule : principes quiem
Campanorum veneno mortem sibi consci- Uerunt. Senatum omnem Capuae,etiam prohibente senatu Romano , Fulvius supplicio necavit. Interfectis in Hispania Scipionibus, cum omnibus incusso pauore cunctantibus, Scipio se admodum adolescens ultro obtu- pudenda penuria esset aerarij, Claudio Marcello S Valerio Laevino aue oribus, qui tunc consules erant,aurum argentumo signatum ad quaestores palam omneSsenatores in publicum contulerunt,ita ut nihil praeter annulos singulos, bullas ii sibi ac filijs, k deinde per filias uxorcso suas singulas tuum uxoribus illum auri uncias,' argeti non ampliut quam suis. singulas libras relinquerent,
CAPUT XVIII. De variis cladibus inter Romanos se Parves utrinque acceptis modo huc modo illac et i
ctoria inestuarate. SCipio annos natus vigintiquatuor, imperium in Hispaniam proconsulare sortitus ultionem praecipue patris S patrui animo intendens , Pyrenaeum transgressus primo impetu Carthaginem nouam cepit: ubi stipendia maxima,praesidia valida, copiae auri argentique magn*Poenorum habebantur, ibi etiam Magonem fratrem Annibalis
captum,cum caeteris Romam misit. I quinus
312쪽
mo expugnauit: ibique Annonem ducem cepit, quadraginta ciuita-: ditionem accepit, viginti sex exputauit. Annibal in Italia Cn. Fulvium pro- insulem,undecim praeterea tribunos, VII millia mili iniri interfecit. Marcellus cccum Annibale triduum continuum dimcauit.Primo die pari pugna discessum est, sequenti victus consul, tertio victor octo millia hostium interfecit, ipsumque Anni cum reliquis fugere in castra compulit,ius Maximus consul Tarentum, quae a R manis desciverat, iterum expugnauit S ce pii : ibique ingentes copias Annibalis clipso duce eius Carthalone deleuit , trigii millia hominum captiuorum vendidit,pretia in fiscum retulit. Sequenti anno in ita lia Claudius Marcellus consul ab Annibale
cum exercitu occisus est. Scipio in Hispania Poenorum ducem Asdrubalem vicit stris exuit.Praeterea octoginta ciuitates, adeditione , aut bello in potestatem redegit.
Afris sub corona vendit is, sine pretio dimisit Hispanos. Annibal utrunque consule Marcellum ct Crispinum insidijs circum Uentos', interfecit. Claudio Nerone re MLiuio Salinatore consulibus, cum Asdrubal Annibalis frater ab Hispaniis per Gallia: ad Italiam veniret, iussusque a Carthaginiensibus,ut fratri cum copias iungeretur,magna secum auxilia Hispanorum Gallorumque deduceret , cum maturato aduentu descendisse iam ex Alpibus consulibus 'pro
313쪽
ditus fuisset,ab exercitu Romano, Ignorarite Annibale, praeuentus, cum omni exercitu suo interfectus est. Diu quidem incertus bel-Ii euentus fuit, elephantis maxime Romana infestantibus aciem, quia militibus Romanis occisi sunt, quos a volitando volites vo-
'' i' 'ge 'rum' militiae patito ante reper
tum fuerat,ut lecti agilitate iuuenes,cum armis suis post terga equitum sederent: ct mox cum ad hostem ventum esset,equis desiliret, continuo pedites ipsi ex alia parte equitibus, per quos aduecti fuerant dimicantibus, hostem perturbarent.Ab his ergo volitibus elephanti retroacti, cum regi iam 1 suis non possent fabrili scalpro inter aures adacto,nericabantur. id gemus occidendae, cum opus e set,beluae, idem dux Asdrubal primus inuenerat. Fuit hoc praelio Poenis Metaurus flumen,ubi Asdrubal est victus, quali Trali mentis Iactis: Si Sena Piceni ciuitas, ut vicus ille E Cannentis . Nam LVIII. millia de exercitu Assor cibalis ibi occisa sunt, capta sunt quinque
millia quadringenti. Quatuor millia ciuium Romanorum inter eos reperta atque reuocata sunt , quod victoribus consulibus solatio fuit Nam ct ab exercitia eorum octo millia cecideruntAnnabali caput fratris sui Asdrubalis, ante castra proiectum est. duci viso S simul clade Poenorum cognita, anno XIlI. quam in Italia venerat, refugit in Bruttios . Post haec anno con tinuo in ter Annibale de Romanos quies a tumultu bellorum in tercessisse visa est,quia inquietudo morbo- R U rum
314쪽
Exercitus agebatur. Interea Scipio, uniuersa Hispania a Pyrenaeo usque ad Oceanum in Prouinciam redacta, Romam venit, consulcum Licinio Crasso creatus in Africam tra .rit,Annonem Amilcaris filium,ducem Poenorum interfecit,exercitu in eius partim caede, Partim captiuitate disperdidita naundecim' miIlia Poenorum eo praelio occidit. Sempronius consul cum Annibale congressus re victus,Romam refugit. Scipio in Ahica aggressus hyberna Poenorum, ato alia Numi- . darum, quae utraque haud procul ab Uticas erant nocte concubia fecit incendi Poeni trepidi cum casu accidisse ignem putarent, inermes ad extinguendum concurrerunt: qUare facile ab armatis oppressi sunt. In utrisci castris quadraginta millia hominum igni ferroq; consumpta sunt, capta quinque mil- itia,duces ipsi miserabiliter ambusti grh essu
serunt. Asdrubal imperator Carthaginem profugus venit. Itaque Syphax re Asdrubal mox plurimum reparauere exercitum,atque alterum cum Scipione congressi sunt, victim fugerunt. Syphacem fugientem Laelius re T I astani saceperunt, caetera multitudo Cir- Itam confugit,quam Missanita oppugnatam ,
in deditionem recepit,Syphacem ad Scipionem catenis vinctum deduxit, quem Scipio' quin ingentibus spoliis plurimisque captiuis Romam perducen, dum Lassio tradi-
315쪽
CAPUT XIX. ita nibalem in Africam reuocatum, a Sit
proraesuperatum fugatum fuisses O Carthaginta ibuspacem conces se rimanos,
A Nnibal in Africam redire iussus,ut fessis Carthaginiensibus subueniret, flens retia quit Italiam,omnibus Italici generis militiuus,qui sequi nollent, interfectis, qui ad Africanum litus propinquanti,iussus quidam
e nauticis a scendere in arborem nauis , at, que inde speculari,quam regionem teneret,
sepulchrum dirutum se prospexisse respondit. Abominatus dictum Annibal, deflexo cursu ad Leptim oppidum,copias exposuit: ubi continuo refecta multitudine, Carthaginem venit, deinde colloquium Scipionis petiit. Vbi cum se diu attoniti admiratione mutua duo clarissimi duces suspexissent, infecto pacis negotio proelium consertum est : quod diu magnis ducum artibus dispositum, magnis copiarum moliburum festum, magnis militum viribus consum-
316쪽
ginta annos , quam inde paruus cum patre Exierat venit: consultantique senatui, nullam esse residuam spem, niti in petenda pace, per alit. Cn.Cornelio Lentulo,P. Aelio Paeto consulit iis,Carthaginientibus pax per Scipionem voluntate is natus populique concessa est. Naues tamen plus quam quingentae in ali una productae,in conspectu ciuitatis incensae sunt. Scipio iam tunc cognomento A- ifricanus, triumphans urbem ingressus est, Glossema quem Terentius qui postea comicus ex nococ tollit
bilibus Carthaginiensium captiuis pileatusighm'. quod industae sibi libertatis insigne fuit o ' triumphantem post currum se cutus est.
C A P V T XX. De bello Macedonico in quo cum variis acdiuersis Romani, raecipue aduersus Macedo ines O c otiochum ortae regem, Parie priuauerarat. ANno ab urbe condita DXLVI. bellum Pu
nicum secundum finitum est, quod ge- Hastum est annis septendecim et cui Macedoniciam continuo successit,quod Quinctius Flamininus Cossortitus,post multa &grauissi- .ma praelia, quibus 'Macedones victi sunt, pacem Philippo dedit. Deinde cum Lacedaemonias pugnauit,victo Nabide duce ipsorum, nobilissimos obsides Demetrium
Philippi filium de Armenem Nabidis filium, ante currum duxit .Romani captiui, qui sub
317쪽
Annibale per Graeciam venditi fuerant,vniuersi recepti capitibus rasis ob detersam seruitutem, currum triumphantis secuti sunt. Eodem tempore Insubres, Boij atque Caenomani,contractis in unum viribus, Amitrare Poeno duce,qui in Italia remos erat, Cremonam Placentiamque vastantes, difficillimo bello a L. Furio praetore superati stant. Postea Flamininus proconsul, Philippum regem recum eo Thracas, Macedones,Illyrios, multasque praeterea gentes,quae in auxilium ei venerant bello subegit. Victi Macedones castra amiserunt, octo millia hostium eadem die caesa,quinque millia capta Polybius scribit. Ualerius dicit quadraginta millia triaci data . Claudius vero trigintaduo millia interfecta
commemorat. Sed haec varietas scriptorum utique fallacia el .Fallaciae autem causa, profecto adulatio est,dum victoris laudes accumulare , virtutemque patriae extollere vel
praesentibus vel posteris student: alioquin si
inquisitus non fuisset in umerus, nec qia aliscu-que fuisset expressus. Quod si gloriosum est duci a patriae, plurimos hostium peremisse,
quanto magis laetum patriae, duci beatum potest videri,sitiorum vel nullos vel paucissi- .. mos perdidisse. Ita lucidissime patet , quod simili impudentia mentiendi, qua occisoru hostium numero adiicitur, sociorum quo
amisibrum damna minuuntur, vel etiam o-t mnino reticentur. Igitur Sempronius Tuditanus in Hispania citeriore, bello oppressus, cum omni exercitu Romano interfectus est:
318쪽
Consul Marcellus in Etruria a Boiis oppre suS,magnam partem exercitus perdidit, cui postea Furius alter consul auxilio accessit catque ita uniuersiam Boiorum gentem igni fertoque vastantes,propemodum usque ad nihilum deleverunt. L. Valerio Flacco , M. Porcio Catone consulibus , Antiochus rex Syriae bellum contra populum Romanum instruens, in Europam trantist ex Asia. Tunc etiam Annibal propter excitandi belli rumores , qui de eo apud Romanos ferebantur , exhiberi Romam a senatu iussius, clam ex Africa profectus,ad Antiochum migrauit quem cum apud Ephesum inuenisset cunctantem, mox in bellum impulit. Tucetiam lex quae ab Oppio tribuno plebis Iara fuerat, ne qua mulier plus quam semiuinciam auri haberet, neve versicolori vestimen to nec vehiculo per urbem uteretur,post viginti annos abrogata est. P. Scipione Africano iterum, Ti. Sempronio Longo consulibus. apud Mediolanum decem millia Gallorum caesarum: sequenti autem proelio undecim millia Gallorum, Romanorum vero quinii millia occisa sunt. Publius Digitius praetor in Hispania citeriore , peno omnem amisit Exercitum. M. Fulvius praetor Celtiberos cuProximis gentibus vicit, regemque eorum
sepit. Minucius a Liguribus in extremum periculi adductus,ct insidiis hostium ci rcun- uentus, vix Numidarum equitum industria liberatus est.Scipio Africanus inter caeteros lapatos ad Antiochum missui etiam cia An-
319쪽
nibale colloquium familiare habuit. Sed in i secto pacis negotio,ab Antiocho discessit. In
utraque Hispania ad Flaminium, Fulviumque praetores, bella multum horrida cruentaque viri sque populis gesta sunt. P. Cornelio Scipione , M. Acilio Glabrione consuli bus, Antiochus quamuis Thermopylas occupasset quarum munimine tutior propter dubios belli euentus fieret, tamen commis ' si bello, a consule Glabrione superatus , vix cum paucis fugit o praelio, Ephesumque peruenit. Is habuisse fertur armatorum sexaginta millia, ex quibus quadraginta millia caesi capta plus quam quinque millia fuisse refe- , runtur. Alter consul Scipio cum Boiorum
gente conflixit, in quo praelio viginti millia
hostium interfecit. Sequenti anno Scipio Africanus habens in auxilio Eumenem Attali filium aduersus Annibalem qui tunc Antiochi classi praeerat,bellum nauale gessit, Antiochus, victo Annibale atque in fugam acto, simulqtie omni exercitu amisio , pacem rogauit filiumque Africani , quem virtam ex plorantem , an in praelio cepisset, incertum est,ultro remisit. In Hispania ulteriore L. AE milius proconsul a Lusitanis cum vniuerso exercitu caesus interiit. L. Baebius in Hispaniam proficiscens, a Liguribus circunuctus,cum uniuerso exercitu occisus est: unde adeo ne nuntium quidem superfuisse costat,ut internecionem ipsam Romae M a fili esses nuntiare curauerint. Fulvius Cos. de Graecia in Gallograeciam, quae nunc est Ga-
320쪽
latia,transuectus ad Olympum molem per-Venit,ad quem uniuersi Gallograeci cum coli gibus cla liberis confugerant, ibique ac*rbissimum bellum gessit, namque de superioribus locis sagittis,grandibus laxiS, ceteris stelis Romani grauiter contriti. tandem usq; ad congressum hostium perrta pertarit, quadraginta millia Gallograecorum eo praelio in terfecta referun tur. Marcius consul aduersus Ligures profectus , superatusque, quatuor millia militum amisit: nisi victus celeriter refugi stet in castra eandem internecionis eladem,quam Baebius dudum ab eisdem hosti-bUS acceperat,pertulis t. vi Claudio Marcello, si abio Labeone consulibus, Philippus rex,qui legatos populi Romani interfecerat, propter Demetrii filii sui,quem legatum miserat,verecundis imas preces,venia meruit: eundemque continuo vel ut Romanis amicum, suique proditorem fratre quod ipsius ad parricidium patri illistro , nihil de v-troque miterum male suspicantem, veneno necavit. Eodem anno Scipio Africanus ab ingrata sibi urbe diu exulans, apud Literni Mn. Oppidum morbo periit. I sdem etiam diebus Annibal apud Prusiam Bithyniae regem, cua Romanis reposceretur, veneno sese necauit. Philopoemen Dux Achivorum a Mellanis captus,occisusque et .In Sicilia, tunc Vulcani insula,quae ante non fuerat,repente in mari edita cum miraculo omnium , usque ad nunc manet, Qomluius Flaccus praetor, in