장음표시 사용
321쪽
Liber quartus. aratria millia hominum fudit, qua tuor milli cepit. Ti. Sempronius Gracchus in Hispania vIteriore centum quinque oppida vacuata quassataque bellis , ad deditionem
coegit,eadem aestate etiam L. Postumius in
citeriore Hispania quadraginta millia hostium bello interfecit. Gracchus praetor ibidem iterum ducenta oppida expugnauit decepit. Lepido ct Mucio consulibus,Basternarum gens ferocissima auetore Perseo Philippi filio, praedarum spe solicitata, ct transeuntii Istri fluminis facultate,sine ulla pugna vel aliquo hoste deleta est.Nam tunc forte Danubius,qui ct Ister,crassa glacie superstratus,ps destrem facile transitum patiebatur. Itaque cum improvide toto ec maximo simul agmine inaestimabilis hominum vel equorum
multitudo transiret , enormitate ponderis de concussione gradientium concrepans gelu, de glacialis crusta dissiluit: uniuersumque
agmen,quod diu sustinuerat, mediis gurgitibus victa tandem re comminuta destituit: atque eadem rursus fragmentis impedientibus superducta,submersit. Pauci ex omnipopulo per utramque ripa vix concisis visceribus euaserunt. P. Licinio Cras' ct G. Cassio Longino consulibus Macedonicum bellum gestum est,merito inter maxima bella referendum. Nam in auxilio Romanorum tota primum Italia, deinde Ptolemaeus rex Aegypti, ct Ariarathes Cappadociae, Eumenes Asiae, Massianis a Numidiae fuerunt. Perseum a Macedonas secuti sunt Thraces cum rese
322쪽
Cotye, Suniuersi cum rege Gentio IIIyrii. Itas aduenientiCrasso consuli Perseus occurrit: csimissoque praelio, miserabiliter victi in gere Romani. Sequenti pugna peno pari clade partis utriusque in hyberna discessum est
Deinde Persaeus profligato multis praeliis exercitu Romano in Illyricum transgressus, Sulcanum oppidu defensium a praesidiis Romanis pugnando cepit: ubi magnam Roma norum praesidiorum multitudinem partimoceidit, partim sub corona vendidit: partim secum in Macedoniam duxit. Postea cum eo L. Aemilius Paulus consul dimicauit,re vicit. Nam viginti millia peditum in eo bello interfecit. Rex cum equitatu subterfugit , sed continuo captus atque in triumpho cu filiis
ante currum actus est:& post apud Albam in custodia defecit.Filius eius iunior fabricam aerariam ob tolerandam inopiam Romae didicit, ibique consumptus est. Plurima praeterea re satis diuersis prouentibus bella multarum ubique genti um gesta sunt, quae breuitatis causa praetermissi.
Scipionem fricanum Hi paniam vasai GScipione m Nasicam theatri aedificationem Galbamparum honesti Lusit
I Nno ab urbe condita DC.L.Licinio Lucullo,&A.Postumio Albino consulibus,
323쪽
cum omnes Romanos ingens Celtiberorum metus inualisset , Sex omnibus non esset, qui ire in Hispaniam vel miles vel legatus auderet,P. Scipio,qui postea Africanus est dictus,vltro sese militaturum in Hispania o tulit,cum tamen in Macedoniam sorte ia deputatus esset Itaq; profectus in Hispania in gnas strages gentium dedit saepius etiam militis quam ducis usus Otacio. Nam ct barbarum prouocantem singulariter congressus occidit. Ser. autem Galba praetor,a Lusitanis magno praelio victus est: uniuersoque exercitu amissio,ipse cum paucis vix elapsus euasit. Eodem tempore censores theatrum lapideum in urbs construi censi ierunt:quod ne tu cferet, Scipio Nasica grauissima oratione obstitit,dicens nimicissimum hoc fore bellatori populo ad nutriendam desidiam, lascitataeque commentum: adeoque mouit senatum , ut non solum vendi omnia theatro
comparata iusserit,sed etiam subsellia ludisponi prohibuerit .Quamobre intelligant nostri, quibus quicquid extra oblectamentum libidinis occurrit , ostensio est propter hoc quod se infirmiores esse hostibus suis ipsi
sentiunt re fatentur, theatra incusanda, non tempora et nec blasphemandum Deum verum,qui usque ad nunc ea prohibet, sed abominandos Deos vel daemones suos, qui ista petierunt, profundo quidem satis maligni. iptis suae argumento, tale sacrincium flagi-
324쪽
quam profligata virtute hominum pascerentur. Nam utique tunc nec hostes , nec fa mes,nec morbi, nec prodigia deerant, immo tunc plurima erant, sed theatra non erant,in . quibus,quod incredibile dictu est, ad aram luxuriae virtutum victimae trucidantur. Carthaginieri sibus aliquando visium est,homines immolare , sed male praesumpta persuasio breui praetermissa est, a Romanis vero exactum est,ut semetipsos perditioni in penderent .Factum est, fit, amatur, dcclamatur
ut fiat: qui pro mactanda gregis sui pecude
fortasse offenderentur,pro interficienda coodis sui virtute laetantur: quin potius Nasicae erubescant, qui Christianis exprobrandum putant :&'non nobis deda ostibus, quos semper habuerunt, sed illi de theatro quod haberi prohibuerat , conquerantur. Igitur in Hispania Ser. Galba praetor Lia litanos citra Tagum flumen habitantes , cum voltantarios in deditionem recepisset, per scelus interfecit : simulans enim de commodis eorum se acturam fore , circumpositis militibus cuctos inermes incautosque prostrauit: quae res postea uniuersie Hispaniae propter Romanorum perfidiam , causa maximi tumultus fuit.
CAPUT XXII. De tertio bello Punico. Confites ad delendum
Carah ginemprofectos,fugatosfuisse interim situ idem.
325쪽
ANNO ab urbe condita DCII. L. Censorino, ct M. Manilio consulibus, tertium Punicum bellum exortum est. Igitur cum senatus delendam Carthaginem censuisset, profecti in Africam consules, de Scipio tunc tribunus militum, prope Uticam maioris Afria cani castra tenuerunt.Ibi Carthaginiensibus
euocatis, riis Sisque ut arma de naves trade rent nec moratis,tanta vis armorum repente tradita est, ut facile tota ex his Africa po tuisset armari. Sed Carthaginienses postquaarma tradiderunt, ct relicta urbe recedere procul a mari decem millibus passuum iu si sunt, dolorem ad desperationem contulerunt. aut defensuri ciuitatem , aut cum ipsa per ipsam sepeliendi: ducesque sibi duos Asdrubales creaverunt, armaque primum facere aggressi, aeris ferrique inopiam, auri argentique metallis suppleuerunt. Consules oppugnare Cai thaginem statuunt, cuius situs fuisse Euiusmodi dicitur: Viginti millia
passuum muro amplexa ,tota pene mari cingebatur,absque faucibus, quae III. millibus passuum aperiebantur. Is locus intri una triginta pedes latum habuit, Laxo quadrato, in altitudinem cubitorum quadraginta. Am, cui Byrsie nomen erat, paulo amplius quam duo millia passuum tenebat. Ex una partem Urus communis erat urbis re Byrsae imminens mari, quod mare stagnum vocabant, quoniam obiectu protentae linguae stagnaba- tur. Consules igitur quamuis aliquantam muri partem quassatam machinis diruissent,
326쪽
tamen a Carthaginiensibus vim ae repulii
sunt:quos fugientes Scipio repulso intra muros hoste defendit. Censorinus in urbem rediit. Manisius ornissa Carthagine ad Asdrubalem arma conuertit. Scipio, Massanisa mortuo , inter Massanita filios tres Numidiae regnum diuisit et quocirca Carthaginem reuerso,Manilius TeZagam erbem ex Pugnauit atque diripuit. Duodecim mil-Ita ibi Afrorum caesa , sex millia capta sunt. Asdrubal Poenorum Imperator , Massani nepos , subselliorum fragmentis in curia Isuis propter suspicionem proditionis occisus est. Iuventius praetor in Macedonia ad Mersus Pseudophilippum congressus,cu maxima clade totius Romani exercitus iii te fectus est.
De Carthaginis miseranda deiectione ac d
letione,s a Nno ab urbe condita DC VI. id est, an-rino L. poli bellum Punicum secundum,
Cn.Cornelio Lentulo , L. Mummio Cossi P. Scipio superioris anni Co fidelere Carthaginem supreina sorte molitus, Cothonem ingreditum. ubi dum sex continuis diebus noctibusque pugnatur, ultima Carthaginienses desperatio ad deditionem traxit, Petentes,ut quos belli clades reliquos fecit, saltemser u i re liceat. Primum agmen mulieriam satis miserabile,virorum post magis deforme
327쪽
descendit.Nam fuisse mulierum vigintiquinque Aillia, virorum triginta millia, memoriae traditum est. Rex Asdrubal se ultro dedit transfugae,qui AEsculapii templum occupauerant,voluntario praecipitio dati,igne consumpti sunt. Uxor Asdrubalis se duotaque filios secum virili dolore de furore so
mineo in medium iecit incendium: eundem nunc mortis exitum faciens nouissima regina Carthaginis, quem quondam prima fecisset. Ipsa autem ciuitas decem re septem diebus continuis arsit, miseriique spectaculum de varietate conditionis humanae victoribus suis praebuit Diruta est autem Carthago,omni murali lapide in puluerem commi
nuto, D CC. post anno quam condita erat. Multitudo omnas captiuorum exceptis paucis principibus,venundata est,sta I V. ussim inceptum fuit anno,belIum Punicum tertium terminatum est. Sed mihi quamlibet studiose quaeren ti,veruntamen homini tardioris ingenij nusquam omnino causa belli Pin.nici terti j,quam in tantum Carthago accenderit, ut iuste euerti decerneretur, eluxit.IIIudq; me vel maxime mouet,quod si ita , vein superioribus bellis euidens in assurgentem
causa de dolor accendebat,consultatione noopus erat. At vero cum alii Romanorum Propter perpetuam Romae securitatem deIendam esse decernerent, alii vero propter Perpetuam Romanae virtutis curam, quae fi-hi semper ex suspicione aemulae urbis imperi-
328쪽
deret,ne vigor Romanus bellis sempet exercitus, in Ianguidam segnitiem securitate atque octo selueretur, incolumem Carthaginem statui suo permittendam esse censerent: causim non ex iniuria lacestentium Carthaginiensium,sed ex inconstantia torpescetiumRomanorum ortam inuenio. Mod culta sit,cur Christianis temporibus imputane hebetationem ac rubiginem suam, qua foris crassi,intus exesi sunt qui porro ante sexcentos fero annos, sicut sui prudentes timeae tes que praedixerant,cotem illam magnam sple-doris , acuminis sui Carthaginem perdide, runt.Itaque finem volumini faciam, ne forsitan collidendo vehementius , discussa ad tempus rubigine , ubi necessarium actamen elicere non possum,supermacuanta asperitate
inueniam quanquam obuiantem asperitatem nequaquam expauescerem, si interioris spem acuminis inuenirem.
329쪽
v Ixisse Aneam) Locus est apud Virgilium lib. r. iAnnibal clephantos.) Detra tu Aniuitatu in Italiam, O detrimento accepto dicetur infra cap In Caput risum.
LXIV. ed in omnibus manuscriptis, non, LIV. rt rusto legitur. Sed Orosus suo more hic quoque pauciores, quam caetrei, annos numerat. Gellius lib. II cap. xli. Post annum urbis conditae CCCC fere & LXX. bellum cum rege Pyrrho silmptum est. Bellum Tarentinum o cum Pyrrho rege nonnulli ad annum LXXII. ut in D lis Annalium Meph. Pighii: alii ad LXXIII stupra quadringente mlim referunt.Spectaculo theatri.) Theatrum hoc portui Tarentino ad prospectum maris immiue- bat, ubi dum ludos celebrant, adremigantefique litori Romanas classes vident, hasta rati emicant, ct fine di inmine insultant. Florus libro primo capit i8. Pulcati ab iisdem. Legatos Romanospulsetosfuisse a Tarentinis,scribit etiam Liuius libr. Ia. Valeri-
330쪽
in libro la. capit. t. ait, Praeter grauissimas iniuriau acceptia unum etiam urina respersum . Proletarii.) De Proletariis lege eleganti fimum cap. I o. libro i S.Iuli Gellil. Cum a milio Consule. Si Emilius iniuriarum actionem a praetore postulasset contra eos qui ante nos hunc auctorem ediderunt, nemo negaret, cum praesertim illos reos peragere non modo Annalium memoria, verum etiam retusorum librorum omnium testimonioposset,ac conuincer se hanc rem contra Tarentinos Tisse,non Laminum,
cui illi eam tribuerunt quas selus Laevinus rem cum Tarentinissectuqtie eorum gesserit .at in Liviana Epitoma libro duodecimo legimis ante Laevinum ad Eersus eos aliquotpraeliis a compluribus ducibus bene pugnatum esse. In hM ergo fuit L. Aemilius Barbula consul cum si Maraio Philippo anno urbis CDLXXII. liquerebine sta proximo anno pos Consulatum triumphauit, qua de re in Capitolinis Trium
rentum utpote ex Laced.) De Tarentinorum origi se O opibus Strabo libro c. Elephantos e iam.) Lege Plinium libro r. capite C. Solinum capite 38 Responso circumuentus. Responsum intelligit,quod Ennius hoc versu comprehendit, Aiote Eacida Romanos vincere posse. Cicer. libro mde Diuinat. Arnubiis libro phimo. De Pyrrho Ennim Apollini. Othuresos confinxit, cum iam Apora re